Jump to content

එක්සත් ජනපදයේ ඉතිහාසය

විකිපීඩියා වෙතින්

ආදිවාසී ජනතාව

[සංස්කරණය]
වර්තමාන කොලරාඩෝවේ මොන්ටෙසුමා ප්‍රාන්තයේ ස්වදේශික ඇමරිකානු පුවෙබ්ලෝ ජනයාගේ මුතුන් මිත්තන්ගේ ජනාවාසයක් වන ක්ලිෆ් මාලිගය,[1]

උතුරු ඇමරිකාවේ මුල්ම වැසියන් වසර 12,000 කට පෙර සයිබීරියාවේ සිට බෙරිං ගොඩබිම් පාලම හරහා හෝ දැන් ජලයෙන් යටවී ඇති අයිස් යුගයේ වෙරළ තීරය දිගේ සංක්‍රමණය විය.[2][3] ක්‍රි.පූ. 11,000 දී පමණ දර්ශනය වූ ක්ලෝවිස් සංස්කෘතිය, ඇමරිකාවේ පළමු පුළුල් සංස්කෘතිය ලෙස විශ්වාස කෙරේ.[4][5] කාලයත් සමඟ, ස්වදේශික උතුරු ඇමරිකානු සංස්කෘතීන් වඩ වඩාත් සංකීර්ණ වූ අතර, මිසිසිපියානු සංස්කෘතිය වැනි සමහරක් කෘෂිකර්මාන්තය, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය සහ සංකීර්ණ සමාජ දියුණු විය.[6] පශ්චාත්-පුරාණ යුගයේදී, මිසිසිපියානු සංස්කෘතීන් මැද බටහිර, නැගෙනහිර සහ දකුණු ප්‍රදේශවල සහ ඇල්ගොන්කියන් මහා විල් කලාපයේ සහ නැගෙනහිර මුහුදු තීරයේ පිහිටා ඇති අතර, හොහොකම් සංස්කෘතිය සහ මුතුන් මිත්තන්ගේ පුවෙබ්ලෝවන් නිරිත දෙසින් වාසය කළහ.[7] යුරෝපීය සංක්‍රමණිකයින්ගේ පැමිණීමට පෙර දැන් එක්සත් ජනපදය ලෙස හඳුන්වන ප්‍රදේශයේ ස්වදේශික ජනගහන ඇස්තමේන්තු 500,000[8][9] සිට මිලියන 10 කට ආසන්න වේ.[9][10]

යුරෝපීය ගවේෂණය, ජනපදකරණය සහ ගැටුම් (1513–1765)

[සංස්කරණය]
1750 දී වර්තමාන කැනඩාවේ සහ එක්සත් ජනපදයේ බ්‍රිතාන්‍යය (රෝස සහ දම් පැහැයෙන්), ප්‍රංශය (නිල් පැහැයෙන්) සහ ස්පාඤ්ඤය (තැඹිලි පැහැයෙන්) යටත් විජිත දේපළ.

ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් 1492 දී ස්පාඤ්ඤය සඳහා කැරිබියන් දූපත් ගවේෂණය කිරීම ආරම්භ කළ අතර, එය පුවර්ටෝ රිකෝ සහ ෆ්ලොරිඩාවේ සිට නිව් මෙක්සිකෝව සහ කැලිෆෝනියාව දක්වා ස්පාඤ්ඤ භාෂාව කතා කරන ජනාවාස සහ මෙහෙයුම් සඳහා මඟ පෑදීය. වර්තමානයේ මහාද්වීපික එක්සත් ජනපදය ලෙස හඳුන්වන ප්‍රදේශයේ පළමු ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතය වූයේ 1513 දී වරලත් කරන ලද ස්පාඤ්ඤ ෆ්ලොරිඩාවයි.[11][12][13][14] කුසගින්න සහ රෝග හේතුවෙන් ජනාවාස කිහිපයක් අසාර්ථක වීමෙන් පසු, ස්පාඤ්ඤයේ පළමු ස්ථිර නගරය වන ශාන්ත ඔගස්ටින් 1565 දී ආරම්භ කරන ලදී.[15] 1562 දී ප්‍රංශය ප්‍රංශ ෆ්ලොරිඩාවේ තමන්ගේම ජනාවාස ස්ථාපිත කළ නමුත් ඒවා අතහැර දමන ලදී (චාල්ස්ෆෝර්ට්, 1578) නැතහොත් ස්පාඤ්ඤ වැටලීම් මගින් විනාශ විය (ෆෝර්ට් කැරොලයින්, 1565); ස්ථිර ප්‍රංශ ජනාවාස බොහෝ කලකට පසුව මහා විල් (ෆෝර්ට් ඩෙට්‍රොයිට්, 1701), මිසිසිපි ගඟ (සෙන්ට් ලුවී, 1764) සහ විශේෂයෙන් මෙක්සිකෝ බොක්ක (නිව් ඕර්ලියන්ස්, 1718) ඔස්සේ පිහිටුවනු ඇත.[16] මුල් යුරෝපීය යටත් විජිත අතරට සමෘද්ධිමත් ලන්දේසි යටත් විජිතයක් වන නිව් නෙඩර්ලන්ඩ් (වර්තමාන නිව්යෝර්ක් හි 1626 දී පදිංචි විය) සහ කුඩා ස්වීඩන් යටත් විජිතයක් වන නිව් ස්වීඩනය (වර්තමාන ඩෙලවෙයාර් හි 1638 දී පදිංචි විය) ද ඇතුළත් විය. නැගෙනහිර වෙරළ තීරයේ බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතකරණය ආරම්භ වූයේ වර්ජිනියා ජනපදය (1607) සහ ප්ලයිමූත් ජනපදය (මැසචුසෙට්ස්, 1620) සමඟිනි. [17][18] මැසචුසෙට්ස් හි මේෆ්ලවර් ගිවිසුම සහ කනෙක්ටිකට් හි මූලික නියෝග ඇමරිකානු යටත් විජිත පුරා වර්ධනය වන නියෝජිත ස්වයං පාලනය සහ ව්‍යවස්ථාමයවාදය සඳහා පූර්වාදර්ශ ස්ථාපිත කළේය.[19][20] වර්තමානයේ එක්සත් ජනපදය ලෙස හඳුන්වන ප්‍රදේශයේ යුරෝපීය පදිංචිකරුවන් ස්වදේශික ඇමරිකානුවන් සමඟ ගැටුම් අත්විඳින අතර, ඔවුන් වෙළඳාමේ ද නිරත වූ අතර ආහාර සහ සත්ව හම් සඳහා යුරෝපීය මෙවලම් හුවමාරු කර ගත්හ.[21][a] සබඳතා සමීප සහයෝගීතාවයේ සිට යුද්ධ සහ සමූලඝාතන දක්වා විහිදේ. යටත් විජිත බලධාරීන් බොහෝ විට අනුගමනය කළේ ස්වදේශික ඇමරිකානුවන්ට ක්‍රිස්තියානි ආගමට හැරීම ඇතුළු යුරෝපීය ජීවන රටාවන් අනුගමනය කිරීමට බල කරන ප්‍රතිපත්තිය.[25][26] නැගෙනහිර මුහුදු තීරයේ, පදිංචිකරුවන් අත්ලාන්තික් වහල් වෙළඳාම හරහා අප්‍රිකානු වහලුන් ප්‍රවාහනය කළහ.[27]

පසුව එක්සත් ජනපදය සොයා ගත් මුල් ජනපද දහතුන[b] මහා බ්‍රිතාන්‍යයේ දේපළ ලෙස පරිපාලනය කරන ලද අතර,[28] බොහෝ සුදු පිරිමි දේපළ හිමියන්ට විවෘත මැතිවරණ සහිත පළාත් පාලන ආයතන තිබුණි.[29][30] යටත් විජිත ජනගහනය මේන් සිට ජෝර්ජියාව දක්වා වේගයෙන් වර්ධනය වූ අතර, ස්වදේශික ඇමරිකානු ජනගහනය අභිබවා ගියේය;[31] 1770 ගණන් වන විට, ජනගහනයේ ස්වාභාවික වැඩිවීම කෙතරම්ද යත්, ඇමරිකානුවන්ගෙන් සුළු පිරිසක් පමණක් විදේශයන්හි උපත ලබා තිබුණි.[32] බ්‍රිතාන්‍යයෙන් යටත් විජිතවල දුරස්ථභාවය ස්වයං පාලනය වර්ධනය කිරීමට ඉඩ සැලසූ අතර,[33] සහ ක්‍රිස්තියානි පුනර්ජීවන මාලාවක් වන පළමු මහා පිබිදීම, ආගමික නිදහස පිළිබඳ යටත් විජිත උනන්දුව ඇති කළේය.[34]

ඇමරිකානු විප්ලවය සහ මුල් ජනරජය (1765–1800)

[සංස්කරණය]
See caption
1776 ජුනි 28 වන දින ෆිලඩෙල්ෆියාවේ දී පස් දෙනෙකුගෙන් යුත් කමිටුවක් විසින් ප්‍රකාශනයේ කෙටුම්පත ඉදිරිපත් කරන ආකාරය නිරූපණය කරන ජෝන් ට්‍රම්බල් විසින් නිර්මාණය කරන ලද නිදහස් ප්‍රකාශනයේ චිත්‍රයකි.

ප්‍රංශ සහ ඉන්දියානු යුද්ධයේ ජයග්‍රහණයෙන් පසු, බ්‍රිතාන්‍යය දේශීය යටත් විජිත කටයුතු කෙරෙහි වැඩි පාලනයක් ස්ථාපිත කිරීමට පටන් ගත් අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස යටත් විජිත දේශපාලන ප්‍රතිරෝධයක් ඇති විය; ප්‍රාථමික යටත් විජිත දුක්ගැනවිලි වලින් එකක් වූයේ ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් ලෙස ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම්, විශේෂයෙන් ඔවුන්ට බදු අය කළ බ්‍රිතාන්‍ය රජය තුළ නියෝජනය කිරීමේ අයිතිය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමයි. ඔවුන්ගේ අතෘප්තිය සහ අධිෂ්ඨානය ප්‍රදර්ශනය කිරීම සඳහා, පළමු මහාද්වීපික සම්මේලනය 1774 දී රැස්වී බ්‍රිතාන්‍ය භාණ්ඩ සඳහා යටත් විජිත වර්ජනයක් වන මහාද්වීපික සංගමය සම්මත කළේය. ඉන්පසු යටත් විජිතවාදීන් නිරායුධ කිරීමට බ්‍රිතාන්‍ය උත්සාහය 1775 දී ලෙක්සිංටන් සහ කොන්කෝඩ් සටන් වලට හේතු වූ අතර එය ඇමරිකානු විප්ලවවාදී යුද්ධයට හේතු විය. දෙවන මහාද්වීපික සම්මේලනයේදී, යටත් විජිත විසින් මහාද්වීපික හමුදාවේ ප්‍රධාන අණදෙන නිලධාරියා ලෙස ජෝර්ජ් වොෂින්ටන් පත් කරන ලද අතර, නිදහස් ප්‍රකාශනය කෙටුම්පත් කිරීම සඳහා තෝමස් ජෙෆර්සන් නම් කරන ලද කමිටුවක් නිර්මාණය කරන ලදී. ස්වාධීන ජාතියක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා ලී යෝජනාව සම්මත කිරීමෙන් දින දෙකකට පසු 1776 ජූලි 4 වන දින ප්‍රකාශනය සම්මත කරන ලදී.[35] ඇමරිකානු විප්ලවයේ දේශපාලන වටිනාකම් අතරට නිදහස, අන්සතු කළ නොහැකි පුද්ගල අයිතිවාසිකම් සහ ජනතාවගේ ස්වෛරීභාවය ඇතුළත් විය;[36] ජනරජවාදයට සහාය වීම සහ රාජාණ්ඩුව, වංශාධිපතිත්වය සහ සියලු පාරම්පරික දේශපාලන බලය ප්‍රතික්ෂේප කිරීම; සිවිල් ගුණධර්ම; සහ දේශපාලන දූෂණයට අපහාස කිරීම.[37] වොෂින්ටන්, ජෙෆර්සන්, ජෝන් ඇඩම්ස්, බෙන්ජමින් ෆ්‍රෑන්ක්ලින්, ඇලෙක්සැන්ඩර් හැමිල්ටන්, ජෝන් ජේ, ජේම්ස් මැඩිසන්, තෝමස් පේන් සහ තවත් බොහෝ අය ඇතුළත් එක්සත් ජනපදයේ ආරම්භක පියවරුන් ග්‍රීක-රෝම, පුනරුදය සහ ප්‍රබුද්ධ දර්ශන සහ අදහස් වලින් ආභාෂය ලැබූහ.[38][39]

1781 දී සම්මේලනයේ සහ පර්පෙචුවල් යුනියන් හි වගන්ති අනුමත කරන ලද අතර 1789 දක්වා ක්‍රියාත්මක වූ විමධ්‍යගත රජයක් ස්ථාපිත කරන ලදී.[35] 1781 දී යෝර්ක්ටවුන් වටලෑමේදී බ්‍රිතාන්‍ය යටත් වීමෙන් පසුව, පැරිස් ගිවිසුම (1783) මගින් ඇමරිකානු ස්වෛරීභාවය ජාත්‍යන්තරව පිළිගනු ලැබූ අතර, එමඟින් එක්සත් ජනපදය මිසිසිපි ගඟට බටහිරින්, උතුරින් වර්තමාන කැනඩාවට සහ දකුණින් ස්පාඤ්ඤ ෆ්ලොරිඩාවට විහිදෙන භූමි ප්‍රදේශයක් ලබා ගත්තේය.[40] වයඹදිග ආඥා පනත (1787) මගින් පවතින රාජ්‍යයන් පුළුල් කිරීම වෙනුවට නව රාජ්‍යයන් ඇතුළත් කිරීමත් සමඟ රටේ භූමි ප්‍රදේශය පුළුල් වන පූර්වාදර්ශය ස්ථාපිත කරන ලදී.[41] 1787 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්මුතියේදී එක්සත් ජනපද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව කෙටුම්පත් කරන ලද්දේ වගන්තිවල සීමාවන් ජය ගැනීම සඳහා ය. එය 1789 දී ක්‍රියාත්මක වූ අතර, චෙක්පත් සහ තුලන පද්ධතියක් සහතික කරන වෙනම ශාඛා තුනකින් පාලනය වන ෆෙඩරල් ජනරජයක් නිර්මාණය කළේය.[42] ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජෝර්ජ් වොෂින්ටන් රටේ පළමු ජනාධිපතිවරයා ලෙස තේරී පත් වූ අතර, වඩාත් මධ්‍යගත රජයේ බලය පිළිබඳ සැක සහිත අයගේ කනස්සල්ල දුරු කිරීම සඳහා 1791 දී අයිතිවාසිකම් පනත සම්මත කරන ලදී.[43][44] විප්ලවවාදී යුද්ධයෙන් පසු ඔහු අණ දෙන නිලධාරියා ලෙස ඉල්ලා අස්වීම සහ පසුව රටේ පළමු ජනාධිපතිවරයා ලෙස තුන්වන වරටත් තරඟ කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම, එක්සත් ජනපදයේ සිවිල් අධිකාරියේ ආධිපත්‍යය සහ සාමකාමී බලය මාරු කිරීම සඳහා පූර්වාදර්ශයක් ස්ථාපිත කළේය.[45][46]

බටහිර දෙසට ව්‍යාප්තිය සහ සිවිල් යුද්ධය (1800–1865)

[සංස්කරණය]
එක්සත් ජනපදයේ ඓතිහාසික භෞමික ව්‍යාප්තිය
ඇමරිකානු සිවිල් යුද්ධය අතරතුර ප්‍රාන්ත බෙදීම:
  එක්සත් ජනපද
  දේශසීමා රාජ්‍යයන්
  සම්මේලන රාජ්‍යයන්
  භූමි ප්‍රදේශ

1803 දී ප්‍රංශයෙන් ලුසියානා මිලදී ගැනීම එක්සත් ජනපදයේ භූමි ප්‍රමාණය දෙගුණයකට ආසන්න කළේය.[47][48] බ්‍රිතාන්‍යය සමඟ පැවති ගැටළු පැවතුන අතර, එය 1812 යුද්ධයට තුඩු දුන් අතර එය ජය පරාජයෙන් තොරව අවසන් විය.[49][50] 1819 දී ස්පාඤ්ඤය ෆ්ලොරිඩාව සහ එහි ගල්ෆ් වෙරළ තීරය පවරා දුන්නේය.[51] 18 වන සියවසේ අගභාගයේදී, ඇමරිකානු පදිංචිකරුවන් බටහිර දෙසට ව්‍යාප්ත වීමට පටන් ගත් අතර, බොහෝ දෙනෙකුට පැහැදිලි ඉරණමක් පිළිබඳ හැඟීමක් තිබුණි.[52][53] මිසූරි වහල් රාජ්‍යයක් ලෙසත් මේන් නිදහස් රාජ්‍යයක් ලෙසත් පිළිගත් 1820 දී මිසූරි සම්මුතිය, දකුණු ප්‍රාන්ත සමඟ වහල්භාවය නව ප්‍රදේශවලට ව්‍යාප්ත වීම වැළැක්වීම සඳහා උතුරු ප්‍රාන්තවල ආශාව සමතුලිත කිරීමට උත්සාහ කළේය. සම්මුතිය 36°30′ සමාන්තරයට උතුරින් පිහිටි ලුසියානා මිලදී ගැනීමේ අනෙකුත් සියලුම ඉඩම්වල වහල්භාවය තවදුරටත් තහනම් කළේය.[54] ඇමරිකානුවන් ස්වදේශික ඇමරිකානුවන් වාසය කරන ඉඩම්වලට තවදුරටත් ව්‍යාප්ත වන විට, ෆෙඩරල් රජය බොහෝ විට ඉන්දියානු ඉවත් කිරීමේ හෝ උකහා ගැනීමේ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කළේය.[55][56] එක්සත් ජනපද ඉතිහාසයේ වඩාත්ම වැදගත් ඉවත් කිරීමේ නීති සම්පාදනය වූයේ 1830 ඉන්දියානු ඉවත් කිරීමේ පනතයි. එය කඳුළු මාවත (1830–1850) සමඟ අවසන් විය, එහිදී මිසිසිපි ගඟට නැගෙනහිරින් ජීවත් වූ ඇස්තමේන්තුගත ස්වදේශික ඇමරිකානුවන් 60,000 ක් බලහත්කාරයෙන් ඉවත් කර බටහිරට බොහෝ දුර බැහැර රටවලට අවතැන් කරන ලද අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 13,200 සිට 16,700 දක්වා මරණ සිදුවිය.[57] මෙම සහ පෙර සංවිධානාත්මක අවතැන්වීම් හේතුවෙන් මිසිසිපි බටහිරින් ඇමරිකානු ඉන්දියානු යුද්ධ මාලාවක් ඇති විය.[58][59] 1845 දී ටෙක්සාස් ජනරජය ඈඳා ගන්නා ලද අතර,[60] 1846 ඔරිගන් ගිවිසුම මගින් වර්තමාන ඇමරිකානු වයඹදිග එක්සත් ජනපදයේ පාලනයට මඟ පෑදීය.[61] මෙක්සිකානු-ඇමරිකානු යුද්ධයේ ජයග්‍රහණයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 1848 දී කැලිෆෝනියා, නෙවාඩා, උටා සහ වර්තමාන කොලරාඩෝ සහ ඇමරිකානු නිරිතදිග ප්‍රදේශවලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් මෙක්සිකානු යටත් කර ගැනීම සිදුවිය.[52][62] 1848–1849 කැලිෆෝනියා රන් රෂ්, සුදු පදිංචිකරුවන් පැසිෆික් වෙරළට විශාල වශයෙන් සංක්‍රමණය වීමට හේතු වූ අතර, එය ස්වදේශික ජනගහනය සමඟ ඊටත් වඩා ගැටුම් ඇති කළේය. වඩාත් ප්‍රචණ්ඩකාරී එකක් වූ, දහස් ගණනක් ස්වදේශික වැසියන්ගේ කැලිෆෝනියා ජන සංහාරය, 1870 ගණන්වල මුල් භාගය දක්වා පැවතුනි,[63] අතිරේක බටහිර ප්‍රදේශ සහ ප්‍රාන්ත නිර්මාණය වූ ආකාරයටම.[64]

යටත් විජිත සමයේදී, ඇමරිකානු යටත් විජිතවල, විශේෂයෙන් මේරිලන්ඩ් සිට ජෝර්ජියාව දක්වා කෘෂිකර්මාන්තය අධික ලෙස භාවිතා කළ දකුණු ජනපදවල වහල්භාවය නීත්‍යානුකූල විය. ඇමරිකානු විප්ලවය අතරතුර මෙම ක්‍රියාව සැලකිය යුතු ලෙස ප්‍රශ්න කිරීමට පටන් ගත්තේය.[65] 1830 ගණන්වල නැවත මතු වූ ක්‍රියාකාරී අහෝසි කිරීමේ ව්‍යාපාරයකින් පෙලඹුණු උතුරේ ප්‍රාන්ත වහල් විරෝධී නීති පැනවීය.[66] ඒ සමඟම, දකුණු ප්‍රාන්තවල වහල්භාවය සඳහා සහයෝගය ශක්තිමත් වූ අතර, එය දිගු කලක් දකුණු ප්‍රභූන්ට ආයතනය ලාභදායී කළේය.[67][68][69] 1850 ගණන් පුරාම, වහල්භාවය පිළිබඳ මෙම අංශ ගැටුම කොංග්‍රසයේ නීති සම්පාදනය සහ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ තීන්දු මගින් තවදුරටත් ඇවිළුණි: 1850 පලාගිය වහල් පනත මගින් වහල් නොවන රාජ්‍යයන්හි රැකවරණය ලබන වහලුන් දකුණේ ඔවුන්ගේ අයිතිකරුවන් වෙත ආපසු ලබා දීම නියම කරන ලදී. 1854 කැන්සාස්-නෙබ්‍රස්කා පනත මගින් මිසූරි සම්මුතියේ වහල් විරෝධී අවශ්‍යතා ඵලදායී ලෙස අහෝසි කරන ලදී.[70] අවසාන වශයෙන්, 1857 ඩ්‍රෙඩ් ස්කොට් තීන්දුවේදී, වහලෙකු වහල් නොවන ප්‍රදේශයට ගෙන ඒමට එරෙහිව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය තීන්දු කළ අතර මිසූරි සම්මුතිය ව්‍යවස්ථා විරෝධී බව ප්‍රකාශ කළේය. මෙම සිදුවීම් උතුරු සහ දකුණ අතර ආතතීන් උග්‍ර කළ අතර එය ඇමරිකානු සිවිල් යුද්ධයෙන් (1861–1865) අවසන් විය.[71][72] වහල් රාජ්‍යයන් එකොළහක් වෙන් වී ඇමරිකානු කොන්ෆෙඩරේට් රාජ්‍යයන් පිහිටුවා ගත් අතර අනෙක් රාජ්‍යයන් සංගමයේ රැඳී සිටියේය.[73][74] කොන්ෆෙඩරේට්වරු කොටුව සම්ටර් වෙත බෝම්බ හෙලීමෙන් පසු 1861 අප්‍රේල් මාසයේදී යුද්ධය ඇති විය.[75][76] 1863 ජනවාරි මාසයේ විමුක්ති ප්‍රකාශනයෙන් පසුව, බොහෝ නිදහස් වහලුන් යුනියන් හමුදාවට එක් විය.[77] 1863 වික්ස්බර්ග් වටලෑම සහ ගෙටිස්බර්ග් සටනින් පසු යුද්ධය යුනියන් පක්ෂයට පක්ෂව හැරෙන්නට පටන් ගත් අතර, ඇපොමැටොක්ස් උසාවි මන්දිරයේ සටනින් යූනියන් ජයග්‍රහණය කිරීමෙන් පසු 1865 දී කොන්ෆෙඩරසිය යටත් විය.[78] යුද්ධයෙන් පසු ප්‍රතිසංස්කරණ යුගය ආරම්භ විය. ජනාධිපති ඒබ්‍රහම් ලින්කන්ගේ ඝාතනයෙන් පසු, අප්‍රිකානු ඇමරිකානුවන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ප්‍රතිසංස්කරණ සංශෝධන සම්මත කරන ලදී. මහාද්වීපික විදුලි පණිවුඩ සහ දුම්රිය මාර්ග ඇතුළු ජාතික යටිතල පහසුකම් ඇමරිකානු දේශසීමාවේ වර්ධනයට හේතු විය.[79]

පශ්චාත් සිවිල් යුද්ධ යුගය (1865-1917)

[සංස්කරණය]
19 වන සියවසේ අගභාගයේ සහ 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේ යුරෝපීය සංක්‍රමණිකයින් සඳහා ප්‍රධාන පිවිසුම් ස්ථානයක් වූ නිව්යෝර්ක් වරායේ එලිස් දූපතට සංක්‍රමණිකයන් පැමිණෙන ආකාරය පෙන්වන එඩිසන් ස්ටූඩියෝ චිත්‍රපටයක්.[80][81]

1865 සිට 1917 දක්වා, පෙර නොවූ විරූ සංක්‍රමණික ප්‍රවාහයක් එක්සත් ජනපදයට පැමිණි අතර, යුරෝපයෙන් මිලියන 24.4 ක් ඇතුළුව.[82] බොහෝ දෙනෙක් නිව්යෝර්ක් නගර වරාය හරහා පැමිණි අතර, නිව්යෝර්ක් නගරය සහ නැගෙනහිර වෙරළ තීරයේ අනෙකුත් විශාල නගර විශාල යුදෙව්, අයර්ලන්ත සහ ඉතාලි ජනගහනයකට නිවහන වූ අතර, බොහෝ ජර්මානුවන් සහ මධ්‍යම යුරෝපීයයන් මැදපෙරදිගට සංක්‍රමණය විය. ඒ සමඟම, ප්‍රංශ කැනේඩියානුවන් මිලියනයක් පමණ ක්විබෙක් සිට නිව් එංගලන්තයට සංක්‍රමණය විය.[83] මහා සංක්‍රමණය අතරතුර, අප්‍රිකානු ඇමරිකානුවන් මිලියන ගණනක් ග්‍රාමීය දකුණෙන් උතුරේ නාගරික ප්‍රදේශ සඳහා පිටත්ව ගියහ.[84] ඇලස්කාව 1867 දී රුසියාවෙන් මිලදී ගන්නා ලදී.[85]

1877 සම්මුතිය මගින් ප්‍රතිසංස්කරණය ඵලදායී ලෙස අවසන් වූ අතර සුදු ආධිපත්‍යවාදීන් දකුණු දේශපාලනයේ ප්‍රාදේශීය පාලනය අත්පත් කර ගත්හ.[86][87] ප්‍රතිසංස්කරණයෙන් පසු අප්‍රිකානු ඇමරිකානුවන් උග්‍ර වූ, විවෘත ජාතිවාදයේ කාල පරිච්ඡේදයක් විඳදරා ගත් අතර, එය බොහෝ විට ඇමරිකානු වාර්ගික සබඳතාවල අධෝරක්ත කාලය ලෙස හැඳින්වෙන කාලයකි.[88][89] ප්ලෙසි එදිරිව ෆර්ගියුසන් ඇතුළු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දු මාලාවක්, දහහතරවන සහ පහළොස්වන සංශෝධන ඔවුන්ගේ බලයෙන් හිස් කළ අතර, දකුණේ ජිම් ක්‍රෝ නීති පාලනයකින් තොරව තබා ගැනීමට, මැදපෙරදිග හිරු බැස යන නගර සහ රට පුරා ප්‍රජාවන් තුළ වෙන් කිරීම, පසුව ෆෙඩරල් නිවාස හිමියන්ගේ ණය සංස්ථාව විසින් සම්මත කරන ලද රතු රේඛා ප්‍රතිපත්තියෙන් එය ශක්තිමත් කරනු ඇත.[90]

ලාභ සංක්‍රමණික ශ්‍රමය සූරාකෑම සමඟ තාක්ෂණික දියුණුවේ පිපිරීමක්[91] 19 වන සියවසේ අගභාගයේ සහ 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී වේගවත් ආර්ථික ව්‍යාප්තියකට හේතු වූ අතර, එක්සත් ජනපදයට එංගලන්තය, ප්‍රංශය සහ ජර්මනියේ ආර්ථිකයන් අභිබවා යාමට ඉඩ සැලසීය.[92][93] මෙය ප්‍රමුඛ කර්මාන්තකරුවන් කිහිප දෙනෙකු විසින් බලය රැස්කර ගැනීමට දායක වූ අතර, බොහෝ දුරට තරඟකාරිත්වය වැළැක්වීම සඳහා භාරකාරත්ව සහ ඒකාධිකාරයන් පිහිටුවීම මගින් සිදු කරන ලදී.[94] දුම්රිය මාර්ග, ඛනිජ තෙල් සහ වානේ කර්මාන්තවල ජාතියේ ව්‍යාප්තියට ටයිකෝන්වරු නායකත්වය දුන්හ. එක්සත් ජනපදය මෝටර් රථ කර්මාන්තයේ පුරෝගාමියෙකු ලෙස මතු විය.[95] මෙම වෙනස්කම් සමඟ ආර්ථික අසමානතාවය, පැල්පත් තත්වයන් සහ සමාජ නොසන්සුන්තාවයේ සැලකිය යුතු වැඩි වීමක් සිදු වූ අතර, කම්කරු සංගම් සහ සමාජවාදී ව්‍යාපාර සමෘද්ධිමත් වීමට පරිසරයක් නිර්මාණය විය.[96][97][98] මෙම කාල පරිච්ඡේදය අවසානයේ අවසන් වූයේ සැලකිය යුතු ප්‍රතිසංස්කරණ මගින් සංලක්ෂිත වූ ප්‍රගතිශීලී යුගයේ පැමිණීමත් සමඟ ය.[99][100]

හවායි හි ඇමරිකානු ගැති අංග හවායි රාජාණ්ඩුව පෙරලා දැමූහ; දූපත් 1898 දී ඈඳා ගන්නා ලදී. එම වසරේම, ස්පාඤ්ඤ-ඇමරිකානු යුද්ධයේදී පරාජයට පත්වීමෙන් පසු ස්පාඤ්ඤය විසින් පුවර්ටෝ රිකෝ, පිලිපීනය සහ ගුවාම් එක්සත් ජනපදයට පවරා දෙන ලදී. (දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු 1946 ජූලි 4 වන දින පිලිපීනයට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙන් පූර්ණ නිදහස ලබා දෙන ලදී. පුවර්ටෝ රිකෝ සහ ගුවාම් එක්සත් ජනපද භූමි ප්‍රදේශ ලෙස පවතී.)[101] දෙවන සැමෝවා සිවිල් යුද්ධයෙන් පසු 1900 දී ඇමරිකානු සැමෝවා එක්සත් ජනපදය විසින් අත්පත් කර ගන්නා ලදී.[102] 1917 දී ඩෙන්මාර්කයෙන් එක්සත් ජනපද වර්ජින් දූපත් මිලදී ගන්නා ලදී.[103]

සුපිරි බලවතෙකු ලෙස නැගී සිටීම (1917–1945)

[සංස්කරණය]
1945 ත්‍රිත්ව පරීක්ෂණය, එම කාලය තුළ එක්සත් ජනපදය ප්‍රථම වරට න්‍යෂ්ටික අවියක් පුපුරුවා හැරීම සිදු කළේය.

මධ්‍යම බලවතුන්ට එරෙහිව රැල්ල හැරවීමට උදව් කරමින් එක්සත් ජනපදය 1917 දී මිත්‍ර පාක්ෂිකයින් සමඟ පළමු ලෝක යුද්ධයට අවතීර්ණ විය.[104] 1920 දී, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් මගින් රට පුරා කාන්තා ඡන්ද අයිතිය ලබා දෙන ලදී.[105] 1920 සහ 1930 ගණන් වලදී, ජන සන්නිවේදනය සඳහා වූ ගුවන්විදුලිය සහ මුල් රූපවාහිනිය රට පුරා සන්නිවේදනය පරිවර්තනය කළේය.[106] 1929 වෝල් වීදියේ බිඳවැටීම මහා අවපාතයට හේතු වූ අතර, ජනාධිපති ෆ්‍රෑන්ක්ලින් ඩී. රූස්වෙල්ට් නව ගනුදෙනුව සමඟ ප්‍රතිචාර දැක්වූ අතර, මූල්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ සහ රෙගුලාසි සමඟ ඒකාබද්ධ වූ පුළුල් වැඩසටහන් සහ පොදු වැඩ ව්‍යාපෘති මාලාවක්. ඒ සියල්ල අනාගත ආර්ථික අවපාතවලින් ආරක්ෂා වීමට අදහස් කරන ලදී.[107][108]

දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී මුලින් උදාසීන වූ එක්සත් ජනපදය, 1941 මාර්තු මාසයේදී දෙවන ලෝක යුද්ධයේ මිත්‍ර පාක්ෂිකයින්ට යුද ද්‍රව්‍ය සැපයීම ආරම්භ කළ අතර ජපන් අධිරාජ්‍යය පර්ල් වරායට එල්ල කළ ප්‍රහාරයෙන් පසු දෙසැම්බර් මාසයේදී යුද්ධයට අවතීර්ණ විය.[109][110] එක්සත් ජනපදය පළමු න්‍යෂ්ටික අවි සංවර්ධනය කළ අතර 1945 අගෝස්තු මාසයේදී ජපන් නගර වන හිරෝෂිමා සහ නාගසාකි වලට එරෙහිව ඒවා භාවිතා කළ අතර යුද්ධය අවසන් විය.[111][112] එක්සත් රාජධානිය, සෝවියට් සංගමය සහ චීනය සමඟ පශ්චාත් යුධ ලෝකය සැලසුම් කිරීම සඳහා රැස්වූ "පොලිස් නිලධාරීන් හතර දෙනාගෙන්" එක්සත් ජනපදය ද එක් අයෙකි.[113][114] එක්සත් ජනපදය යුද්ධයෙන් සාපේක්ෂව හානියක් නොමැතිව මතු වූ අතර, ඊටත් වඩා විශාල ආර්ථික බලයක් සහ ජාත්‍යන්තර දේශපාලන බලපෑමකින් යුක්ත විය.[115]

සීතල යුද්ධය (1945–1991)

[සංස්කරණය]
1987 දී ධවල මන්දිරයේදී මිහායිල් ගොර්බචෙව් සහ රොනල්ඩ් රේගන් අතරමැදි පරාස න්‍යෂ්ටික බලකා ගිවිසුමට අත්සන් තබති.

දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු, එක්සත් ජනපදය සීතල යුද්ධයට අවතීර්ණ වූ අතර, එහිදී එක්සත් ජනපදය සහ සෝවියට් සංගමය අතර භූ දේශපාලනික ආතතීන් දෙරට ලෝක කටයුතුවල ආධිපත්‍යය දැරීය.[116][117][118] එක්සත් ජනපදය සෝවියට් සංගමයේ බලපෑම් ක්ෂේත්‍රය සීමා කිරීම සඳහා සීමා කිරීමේ ප්‍රතිපත්තිය භාවිතා කළ අතර, මොස්කව් සමඟ පෙලගැසී ඇති බව සැලකෙන රජයන්ට එරෙහිව පාලන තන්ත්‍ර වෙනසක් සිදු කළ අතර, 1969 දී පළමු කාර්ය මණ්ඩල සඳ ගොඩබෑම සමඟ අවසන් වූ අභ්‍යවකාශ තරඟයේදී ජය ගත්තේය.[119][120] දේශීය වශයෙන්, දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු එක්සත් ජනපදය ආර්ථික වර්ධනය, නාගරීකරණය සහ ජනගහන වර්ධනය අත්විඳින ලදී.[121] සිවිල් අයිතිවාසිකම් ව්‍යාපාරය මතු වූ අතර, 1960 ගණන්වල මුල් භාගයේදී මාටින් ලූතර් කිං ජූනියර් ප්‍රමුඛ නායකයෙකු බවට පත්විය.[122] ජනාධිපති ලින්ඩන් බී. ජොන්සන්ගේ පරිපාලනයේ මහා සමාජ සැලැස්මේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, කල් පවතින ආයතනික වර්ගවාදයේ නරකම බලපෑම් කිහිපයක් මැඩපැවැත්වීම සඳහා පෙරළිකාර සහ පුළුල් පරාසයක නීති, ප්‍රතිපත්ති සහ ව්‍යවස්ථාමය සංශෝධනයක් ඇති විය.[123] එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රති-සංස්කෘතික ව්‍යාපාරය විනෝදාත්මක මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය සහ ලිංගිකත්වය පිළිබඳ ආකල්ප ලිහිල් කිරීම ඇතුළුව සැලකිය යුතු සමාජ වෙනස්කම් ගෙන ආවේය.[124][125] එය හමුදා කෙටුම්පත විවෘතව ප්‍රතික්ෂේප කිරීම (1973 දී බලහත්කාරයෙන් බඳවා ගැනීම අවසන් කිරීමට හේතු විය) සහ වියට්නාමයේ එක්සත් ජනපද මැදිහත්වීමට පුළුල් විරෝධයක් (1975 දී එක්සත් ජනපදය සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් වීමත් සමඟ) දිරිමත් කළේය.[126] 1970 ගණන්වල කාන්තා වැටුප් සහිත ශ්‍රම සහභාගීත්වයේ විශාල වැඩිවීමට කාන්තාවන්ගේ භූමිකාවන්හි සමාජීය වෙනසක් සැලකිය යුතු ලෙස වගකිව යුතු වූ අතර, 1985 වන විට වයස අවුරුදු 16 සහ ඊට වැඩි ඇමරිකානු කාන්තාවන්ගෙන් බහුතරයක් රැකියාවල නියුතු විය.[127] 1980 දශකයේ අගභාගයේ සහ 1990 දශකයේ මුල් භාගයේදී කොමියුනිස්ට්වාදයේ බිඳ වැටීම සහ සෝවියට් සංගමයේ බිඳවැටීම දක්නට ලැබුණු අතර එය සීතල යුද්ධයේ අවසානය සනිටුහන් කළ අතර එක්සත් ජනපදය ලෝකයේ එකම සුපිරි බලවතා ලෙස ඉතිරි කළේය.[128][129][130][131]

සමකාලීන (1991–වර්තමානය)

[සංස්කරණය]
2001 සැප්තැම්බර් 11 ප්‍රහාරය අතරතුර නිව්යෝර්ක් නගරයේ නිවුන් කුලුනු

1990 දශකයේ ඇමරිකානු ඉතිහාසයේ දීර්ඝතම වාර්තාගත ආර්ථික ප්‍රසාරණය, එක්සත් ජනපද අපරාධ අනුපාතවල නාටකාකාර පහත වැටීමක් සහ තාක්ෂණයේ දියුණුවක් දක්නට ලැබුණි. මෙම දශකය පුරාම, ලෝක ව්‍යාප්ත වෙබ්, මුවර්ගේ නීතියට අනුකූලව පෙන්ටියම් ක්ෂුද්‍ර සකසනයේ පරිණාමය, නැවත ආරෝපණය කළ හැකි ලිතියම්-අයන බැටරි, පළමු ජාන චිකිත්සක අත්හදා බැලීම සහ ක්ලෝනකරණය වැනි තාක්ෂණික නවෝත්පාදනයන් එක්සත් ජනපදයේ මතු විය නැතහොත් එහිදී වැඩිදියුණු කරන ලදී. මානව ජෙනෝම් ව්‍යාපෘතිය 1990 දී විධිමත් ලෙස දියත් කරන ලද අතර, 1998 දී අන්තර්ජාලය හරහා වෙළඳාම් කළ එක්සත් ජනපදයේ පළමු කොටස් වෙළඳපොළ බවට නැස්ඩැක් පත්විය.[132]

1991 ගල්ෆ් යුද්ධයේදී, ඇමරිකානු නායකත්වයෙන් යුත් ජාත්‍යන්තර රාජ්‍ය සන්ධානයක් අසල්වැසි කුවේටය අත්පත් කරගත් ඉරාක ආක්‍රමණික හමුදාවක් නෙරපා හැරියේය.[133] 2001 සැප්තැම්බර් 11 වන දින අල්-කයිඩා විසින් එක්සත් ජනපදයට එල්ල කරන ලද ප්‍රහාරයන් ත්‍රස්තවාදයට එරෙහි යුද්ධයට සහ පසුව ඇෆ්ගනිස්ථානයේ සහ ඉරාකයේ මිලිටරි මැදිහත්වීම් වලට හේතු විය.[134][135]

එක්සත් ජනපද නිවාස බුබුල 2007 දී මහා අවපාතයෙන් පසු විශාලතම ආර්ථික හැකිලීම වන මහා අවපාතයෙන් අවසන් විය.[136] 2010 ගණන්වල උච්චතම අවස්ථාවට පැමිණෙමින්, ලිබරල් සහ ගතානුගතික කණ්ඩායම් අතර රට තුළ දේශපාලන ධ්‍රැවීකරණය වැඩි විය.[137][138][139] මෙම ධ්‍රැවීකරණය 2021 ජනවාරි මාසයේ කැපිටල් ප්‍රහාරයෙන් ප්‍රයෝජන ගන්නා ලදී,[140] කැරලිකරුවන් පිරිසක්[141] එක්සත් ජනපද කැපිටල් වෙත ඇතුළු වී ස්වයං-කුමන්ත්‍රණයකින් සාමකාමී බලය මාරු කිරීම වැළැක්වීමට උත්සාහ කලේය.[142][143] 2021 මැයි-අගෝස්තු මාසවලදී, 2021 තලේබාන් ප්‍රහාරය එක්සත් ජනපද-තලේබාන් ගිවිසුමෙන් වසරකට පසු ඇෆ්ගනිස්ථානයේ යුද්ධය අවසන් කළේය.[144]

සටහන්

[සංස්කරණය]
  1. ^ 15 වන සියවසේ අග භාගයේ සිට, කොලොම්බියානු හුවමාරුව ඇමරිකාව පුරා ස්වදේශික ජනගහනයට විනාශකාරී විය. යුරෝපීය යටත් විජිතකරණයෙන් පසු වසරවලදී, විශේෂයෙන් කැරිබියන් දූපත් වල ස්වදේශික ජනගහනයෙන් සියයට 95 ක් දක්වා බෝවන රෝගවලින් මිය ගිය බව ගණන් බලා ඇත;[22] ඉතිරි ජනගහනය බොහෝ විට යුරෝපීය ව්‍යාප්තිය හේතුවෙන් අවතැන් විය.[23][24]
  2. ^ නිව් හැම්ප්ෂයර්, මැසචුසෙට්ස් පළාත, කනෙක්ටිකට්, රෝඩ් අයිලන්ඩ්, නිව් යෝර්ක්, නිව් ජර්සි, පෙන්සිල්වේනියා පළාත, ඩෙලවෙයාර්, මේරිලන්ඩ්, වර්ජිනියා, උතුරු කැරොලිනා පළාත, දකුණු කැරොලිනා, සහ ජෝර්ජියා

‍යොමු කිරීම්

[සංස්කරණය]
  1. ^ "Cliff Palace" at Colorado Encyclopedia. Retrieved January 31, 2024
  2. ^ Erlandson, Rick & Vellanoweth 2008, පිටු අංකය: 19.
  3. ^ Savage 2011.
  4. ^ Waters & Stafford 2007.
  5. ^ Flannery 2015.
  6. ^ Lockard 2010.
  7. ^ Johansen, Bruce (2006). The Native Peoples of North America: A History, Volume 1. Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-3899-0.
  8. ^ Thornton 1998.
  9. ^ a b Perdue & Green 2005.
  10. ^ Haines, Haines & Steckel 2000.
  11. ^ Ralph H. Vigil (1 January 2006). "The Expedition and the Struggle for Justice". In Patricia Kay Galloway (ed.). The Hernando de Soto Expedition: History, Historiography, and "discovery" in the Southeast. U of Nebraska Press. p. 329. ISBN 0-8032-7132-8.
  12. ^ Charles M. Hudson (15 January 2018). Knights of Spain, Warriors of the Sun: Hernando de Soto and the South's Ancient Chiefdoms. University of Georgia Pres. ISBN 978-0-8203-5290-9.
  13. ^ Davis, Frederick T. (1932). "The Record of Ponce de Leon's Discovery of Florida, 1513". The QUARTERLY Periodical of THE FLORIDA HISTORICAL SOCIETY. XI (1): 5–6.
  14. ^ Florida Center for Instructional Technology (2002). "Pedro Menendez de Aviles Claims Florida for Spain". A Short History of Florida. University of South Florida.
  15. ^ "Not So Fast, Jamestown: St. Augustine Was Here First" (ඉංග්‍රීසි බසින්). NPR. February 28, 2015. සම්ප්‍රවේශය March 5, 2021.
  16. ^ Petto, Christine Marie (2007). When France Was King of Cartography: The Patronage and Production of Maps in Early Modern France. Lexington Books. p. 125. ISBN 978-0-7391-6247-7.
  17. ^ Seelye, James E. Jr.; Selby, Shawn (2018). Shaping North America: From Exploration to the American Revolution [3 volumes]. ABC-CLIO. p. 344. ISBN 978-1-4408-3669-5.
  18. ^ Bellah, Robert Neelly; Madsen, Richard; Sullivan, William M.; Swidler, Ann; Tipton, Steven M. (1985). Habits of the Heart: Individualism and Commitment in American Life. University of California Press. p. 220. ISBN 978-0-520-05388-5. OL 7708974M.
  19. ^ Remini 2007, pp. 2–3
  20. ^ Johnson 1997, pp. 26–30
  21. ^ Ripper, 2008, p. 6
  22. ^ Ehrenpreis, Jamie E.; Ehrenpreis, Eli D. (April 2022). "A Historical Perspective of Healthcare Disparity and Infectious Disease in the Native American Population". The American Journal of the Medical Sciences. 363 (4): 288–294. doi:10.1016/j.amjms.2022.01.005. ISSN 0002-9629. PMC 8785365. PMID 35085528.
  23. ^ Joseph 2016.
  24. ^ Stannard, 1993 p. xii
  25. ^ Ripper, 2008 p. 5
  26. ^ Calloway, 1998, p. 55
  27. ^ Thomas, Hugh (1997). The Slave Trade: The Story of the Atlantic Slave Trade: 1440 – 1870. Simon and Schuster. pp. 516. ISBN 0-684-83565-7.
  28. ^ Bilhartz, Terry D.; Elliott, Alan C. (2007). Currents in American History: A Brief History of the United States. M.E. Sharpe. ISBN 978-0-7656-1817-7.
  29. ^ Wood, Gordon S. (1998). The Creation of the American Republic, 1776–1787. UNC Press Books. p. 263. ISBN 978-0-8078-4723-7.
  30. ^ Ratcliffe, Donald (2013). "The Right to Vote and the Rise of Democracy, 1787–1828". Journal of the Early Republic. 33 (2): 220. doi:10.1353/jer.2013.0033. ISSN 0275-1275. S2CID 145135025.
  31. ^ Walton, 2009, pp. 38–39
  32. ^ Walton, 2009, p. 35
  33. ^ Otis, James (1763). The Rights of the British Colonies Asserted and Proved. ISBN 978-0-665-52678-7.
  34. ^ Foner, Eric (1998). The Story of American Freedom (1st ed.). W.W. Norton. pp. 4–5. ISBN 978-0-393-04665-6. story of American freedom.
  35. ^ a b Fabian Young, Alfred; Nash, Gary B.; Raphael, Ray (2011). Revolutionary Founders: Rebels, Radicals, and Reformers in the Making of the Nation. Random House Digital. pp. 4–7. ISBN 978-0-307-27110-5.
  36. ^ Yick Wo vs. Hopkins, 118 U.S. 356, 370
  37. ^ Richard Buel, Securing the Revolution: Ideology in American Politics, 1789–1815 (1972)
  38. ^ Becker et al (2002), ch 1
  39. ^ "Republicanism". Stanford Encyclopedia of Philosophy. June 19, 2006. සම්ප්‍රවේශය September 20, 2022.
  40. ^ Miller, Hunter (ed.). "British-American Diplomacy: The Paris Peace Treaty of September 30, 1783". The Avalon Project at Yale Law School.
  41. ^ Shōsuke Satō, History of the land question in the United States, Johns Hopkins University, (1886), p. 352
  42. ^ Foner 2020, පිටු අංකය: 524.
  43. ^ OpenStax 2014, § 8.1.
  44. ^ Foner 2020, පිටු අංක: 538-540.
  45. ^ Boyer, 2007, pp. 192–193
  46. ^ OpenStax 2014, § 8.3.
  47. ^ "Louisiana Purchase" (PDF). National Park Service. සම්ප්‍රවේශය March 1, 2011.
  48. ^ Harriss, Joseph A. "How the Louisiana Purchase Changed the World". Smithsonian Magazine (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය June 25, 2024.
  49. ^ Wait, Eugene M. (1999). America and the War of 1812. Nova Publishers. p. 78. ISBN 978-1-56072-644-9.
  50. ^ "War of 1812". Naval History and Heritage Command (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). April 10, 2024. සම්ප්‍රවේශය June 25, 2024.[permanent dead link]
  51. ^ Klose, Nelson; Jones, Robert F. (1994). United States History to 1877. Barron's Educational Series. p. 150. ISBN 978-0-8120-1834-9.
  52. ^ a b Carlisle, Rodney P.; Golson, J. Geoffrey (2007). Manifest destiny and the expansion of America. Turning Points in History Series. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. p. 238. ISBN 978-1-85109-834-7. OCLC 659807062.
  53. ^ McPherson 1988, පිටු අංකය: 41–46.
  54. ^ Hammond, John Craig (March 2019). "President, Planter, Politician: James Monroe, the Missouri Crisis, and the Politics of Slavery". Journal of American History. 105 (4): 843–867. doi:10.1093/jahist/jaz002.
  55. ^ Frymer, Paul (2017). Building an American empire : the era of territorial and political expansion. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-8535-0. OCLC 981954623.
  56. ^ Calloway, Colin G. (2019). First peoples : a documentary survey of American Indian history (6th ed.). Boston: Bedford/St. Martin's, Macmillan Learning. ISBN 978-1-319-10491-7. OCLC 1035393060.
  57. ^ McPherson 1988, පිටු අංකය: 45.
  58. ^ Michno, Gregory (2003). Encyclopedia of Indian Wars: Western Battles and Skirmishes, 1850–1890. Mountain Press Publishing. ISBN 978-0-87842-468-9.
  59. ^ Billington, Ray Allen; Ridge, Martin (2001). Westward Expansion: A History of the American Frontier. UNM Press. p. 22. ISBN 978-0-8263-1981-4.
  60. ^ Morrison, Michael A. (April 28, 1997). Slavery and the American West: The Eclipse of Manifest Destiny and the Coming of the Civil War. University of North Carolina Press. pp. 13–21. ISBN 978-0-8078-4796-1.
  61. ^ Kemp, Roger L. (2010). Documents of American Democracy: A Collection of Essential Works. McFarland. p. 180. ISBN 978-0-7864-4210-2. සම්ප්‍රවේශය October 25, 2015.
  62. ^ McIlwraith, Thomas F.; Muller, Edward K. (2001). North America: The Historical Geography of a Changing Continent. Rowman & Littlefield. p. 61. ISBN 978-0-7425-0019-8. සම්ප්‍රවේශය October 25, 2015.
  63. ^ * Meyer et al. 2001, From 1800 to 1900: "The discovery of gold in California in 1848 proved a momentous watershed for native people in the West. Hordes of single men stampeded to find fortune. Unrestrained by family, community, or church, they decimated the native population near the goldfields. California natives suffered the most complete genocide in U.S. history."
    • Wolf, Jessica. "Revealing the history of genocide against California's Native Americans". UCLA Newsroom (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය July 8, 2018.
    • Madley, Benjamin (2016). An American Genocide: The United States and the California Indian Catastrophe, 1846-1873. Yale University Press. ISBN 9780300230697.
    • Smithers 2012, p. 339: "The genocidal intent of California settlers and government officials was acted out in numerous battles and massacres (and aided by technological advances in weaponry, especially after the Civil War), in the abduction and sexual abuse of Indian women, and in the economic exploitation of Indian child labourers"
    • Blackhawk 2023, p. 38: "With these works, a near consensus emerged. By most scholarly definitions and consistent with the UN Convention, these scholars all asserted that genocide against at least some Indigenous peoples had occurred in North America following colonisation, perpetuated first by colonial empires and then by independent nation-states"
  64. ^ Rawls, James J. (1999). A Golden State: Mining and Economic Development in Gold Rush California. University of California Press. p. 20. ISBN 978-0-520-21771-3.
  65. ^ Walker Howe 2007, p. 52–54; Wright 2022.
  66. ^ Walker Howe 2007, p. 52–54; Rodriguez 2015, p. XXXIV; Wright 2022.
  67. ^ Walton, 2009, p. 43
  68. ^ Gordon, 2004, pp. 27, 29
  69. ^ Walker Howe 2007, පිටු අංකය: 478, 481–482, 587–588.
  70. ^ "Milestone documents: Kansas–Missouri Act (1854)". National Archives (Washington, D.C.). July 12, 2021. සම්ප්‍රවේශය January 5, 2025.
  71. ^ Murray, Stuart (2004). Atlas of American Military History. Infobase Publishing. p. 76. ISBN 978-1-4381-3025-5. සම්ප්‍රවේශය October 25, 2015. Lewis, Harold T. (2001). Christian Social Witness. Rowman & Littlefield. p. 53. ISBN 978-1-56101-188-9.
  72. ^ Woods, Michael E. (2012). "What Twenty-First-Century Historians Have Said about the Causes of Disunion: A Civil War Sesquicentennial Review of the Recent Literature". The Journal of American History. 99 (2). [Oxford University Press, Organization of American Historians]: 415–439. doi:10.1093/jahist/jas272. ISSN 0021-8723. JSTOR 44306803. සම්ප්‍රවේශය April 29, 2023.
  73. ^ Silkenat, D. (2019). Raising the White Flag: How Surrender Defined the American Civil War. Civil War America. University of North Carolina Press. p. 25. ISBN 978-1-4696-4973-3. සම්ප්‍රවේශය April 29, 2023.
  74. ^ McPherson 1988, පිටු අංකය: 236.
  75. ^ Vinovskis, Maris (1990). Toward A Social History of the American Civil War: Exploratory Essays. Cambridge; New York: Cambridge University Press. p. 4. ISBN 978-0-521-39559-5.
  76. ^ McPherson 1988, පිටු අංක: 273–274.
  77. ^ "The Fight for Equal Rights: Black Soldiers in the Civil War". U.S. National Archives and Records Administration. August 15, 2016. By the end of the Civil War, roughly 179,000 black men (10% of the Union army) served as soldiers in the U.S. Army and another 19,000 served in the Navy.
  78. ^ Davis, Jefferson. A Short History of the Confederate States of America, 1890, 2010. ISBN 978-1-175-82358-8. Available free online as an ebook. Chapter LXXXVIII, "Re-establishment of the Union by force", p. 503. Retrieved March 14, 2012.
  79. ^ Black, Jeremy (2011). Fighting for America: The Struggle for Mastery in North America, 1519–1871. Indiana University Press. p. 275. ISBN 978-0-253-35660-4.
  80. ^ Price, Marie; Benton-Short, Lisa (2008). Migrants to the Metropolis: The Rise of Immigrant Gateway Cities. Syracuse University Press. p. 51. ISBN 978-0-8156-3186-6.
  81. ^ "Overview + History | Ellis Island". Statue of Liberty & Ellis Island (ඉංග්‍රීසි බසින්). March 4, 2020. සම්ප්‍රවේශය September 10, 2021.
  82. ^ U.S. Bureau of the Census, Historical Statistics of the United States (1976) series C89–C119, pp. 105–109
  83. ^ Stephan Thernstrom, ed., Harvard Encyclopedia of American Ethnic Groups (1980) covers the history of all the main groups
  84. ^ "The Great Migration (1910–1970)". National Archives. May 20, 2021.
  85. ^ "Purchase of Alaska, 1867". Office of the Historian. U.S. Department of State. සම්ප්‍රවේශය December 23, 2014.
  86. ^ Woodward, C. Vann (1991). Reunion and Reaction: The Compromise of 1877 and the End of Reconstruction. United Kingdom: Oxford University Press.
  87. ^ Drew Gilpin Faust; Eric Foner; Clarence E. Walker. "White Southern Responses to Black Emancipation". American Experience.
  88. ^ Trelease, Allen W. (1979). White Terror: The Ku Klux Klan Conspiracy and Southern Reconstruction. New York: Harper & Row. ISBN 0-313-21168-X.
  89. ^ Shearer Davis Bowman (1993). Masters and Lords: Mid-19th-Century U.S. Planters and Prussian Junkers. Oxford UP. p. 221. ISBN 978-0-19-536394-4.
  90. ^ Ware, Leland (February 2021). "Plessy's Legacy: The Government's Role in the Development and Perpetuation of Segregated Neighborhoods". RSF: The Russell Sage Foundation Journal of the Social Sciences. 7 (1): 92–109. doi:10.7758/rsf.2021.7.1.06. S2CID 231929202.
  91. ^ Hirschman, Charles; Mogford, Elizabeth (December 1, 2009). "Immigration and the American Industrial Revolution From 1880 to 1920". Social Science Research. 38 (4): 897–920. doi:10.1016/j.ssresearch.2009.04.001. ISSN 0049-089X. PMC 2760060. PMID 20160966.
  92. ^ Carson, Thomas; Bonk, Mary (1999). "Industrial Revolution". Gale Encyclopedia of U.S. Economic History. Gale.
  93. ^ Riggs, Thomas (2015). Gale Encyclopedia of U.S. Economic History Vol. 3 (2 ed.). Gale. p. 1179.
  94. ^ Dole, Charles F. (1907). "The Ethics of Speculation". The Atlantic Monthly. C (December 1907): 812–818.
  95. ^ The Pit Boss (February 26, 2021). "The Pit Stop: The American Automotive Industry Is Packed With History". Rumble On. April 25, 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය December 5, 2021.
  96. ^ Tindall, George Brown and Shi, David E. (2012). America: A Narrative History (Brief Ninth Edition) (Vol. 2). W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-91267-8, p. 589
  97. ^ Zinn, 2005, pp. 321–357
  98. ^ Fraser, Steve (2015). The Age of Acquiescence: The Life and Death of American Resistance to Organized Wealth and Power. Little, Brown and Company. p. 66. ISBN 978-0-316-18543-1.
  99. ^ Aldrich, Mark. Safety First: Technology, Labor and Business in the Building of Work Safety, 1870-1939. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1997. ISBN 0-8018-5405-9
  100. ^ "Progressive Era to New Era, 1900-1929 | U.S. History Primary Source Timeline | Classroom Materials at the Library of Congress | Library of Congress". Library of Congress, Washington, D.C. 20540 USA. සම්ප්‍රවේශය November 11, 2023.
  101. ^ "The Spanish–American War, 1898". Office of the Historian. U.S. Department of State. සම්ප්‍රවේශය December 24, 2014.
  102. ^ Ryden, George Herbert. The Foreign Policy of the United States in Relation to Samoa. New York: Octagon Books, 1975.
  103. ^ "Virgin Islands History". Vinow.com. සම්ප්‍රවේශය January 5, 2018.
  104. ^ McDuffie, Jerome; Piggrem, Gary Wayne; Woodworth, Steven E. (2005). U.S. History Super Review. Piscataway, NJ: Research & Education Association. p. 418. ISBN 978-0-7386-0070-3.
  105. ^ Larson, Elizabeth C.; Meltvedt, Kristi R. (2021). "Women's suffrage: fact sheet". CRS Reports (Library of Congress. Congressional Research Service). Report / Congressional Research Service. සම්ප්‍රවේශය August 9, 2023.
  106. ^ Winchester 2013, පිටු අංක: 410–411.
  107. ^ Axinn, June; Stern, Mark J. (2007). Social Welfare: A History of the American Response to Need (7th ed.). Boston: Allyn & Bacon. ISBN 978-0-205-52215-6.
  108. ^ James Noble Gregory (1991). American Exodus: The Dust Bowl Migration and Okie Culture in California. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-507136-8. සම්ප්‍රවේශය October 25, 2015. "Mass Exodus From the Plains". American Experience. WGBH Educational Foundation. 2013. සම්ප්‍රවේශය October 5, 2014. Fanslow, Robin A. (April 6, 1997). "The Migrant Experience". American Folklore Center. Library of Congress. සම්ප්‍රවේශය October 5, 2014. Stein, Walter J. (1973). California and the Dust Bowl Migration. Greenwood Press. ISBN 978-0-8371-6267-6. සම්ප්‍රවේශය October 25, 2015.
  109. ^ The official WRA record from 1946 states that it was 120,000 people. See War Relocation Authority (1946). The Evacuated People: A Quantitative Study. p. 8. This number does not include people held in other camps such as those run by the DoJ or U.S. Army. Other sources may give numbers slightly more or less than 120,000.
  110. ^ Yamasaki, Mitch. "Pearl Harbor and America's Entry into World War II: A Documentary History" (PDF). World War II Internment in Hawaii. December 13, 2014 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය January 14, 2015.
  111. ^ "Why did Japan surrender in World War II?". The Japan Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය February 8, 2017.
  112. ^ Pacific War Research Society (2006). Japan's Longest Day. New York: Oxford University Press. ISBN 978-4-7700-2887-7.
  113. ^ Hoopes & Brinkley 1997, පිටු අංකය: 100.
  114. ^ Gaddis 1972, පිටු අංකය: 25.
  115. ^ Kennedy, Paul (1989). The Rise and Fall of the Great Powers. New York: Vintage. p. 358. ISBN 978-0-679-72019-5
  116. ^ Blakemore, Erin (March 22, 2019). "What was the Cold War?". National Geographic (ඉංග්‍රීසි බසින්). April 1, 2019 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 28, 2020.
  117. ^ Mark Kramer, "The Soviet Bloc and the Cold War in Europe," in Larresm, Klaus, ed. (2014). A Companion to Europe Since 1945. Wiley. p. 79. ISBN 978-1-118-89024-0.
  118. ^ Sempa, Francis (July 12, 2017). Geopolitics: From the Cold War to the 21st Century. Routledge. ISBN 978-1-351-51768-3.
  119. ^ Blakeley, 2009, pp. 85-96
  120. ^ Collins, Michael (1988). Liftoff: The Story of America's Adventure in Space. New York: Grove Press. ISBN 978-0-8021-1011-4.
  121. ^ Winchester 2013, පිටු අංක: 305–308.
  122. ^ "The Civil Rights Movement". PBS. සම්ප්‍රවේශය January 5, 2019.
  123. ^ Brinkley, Alan (January 24, 1991). "Great Society". In Eric Foner; John Arthur Garraty (eds.). The Reader's Companion to American History. Houghton Mifflin Books. p. 472. ISBN 0-395-51372-3.
  124. ^ "Playboy: American Magazine". Encyclopædia Britannica. August 25, 2022. සම්ප්‍රවේශය February 2, 2023. ...the so-called sexual revolution in the United States in the 1960s, marked by greatly more permissive attitudes toward sexual interest and activity than had been prevalent in earlier generations.
  125. ^ Svetlana Ter-Grigoryan (February 12, 2022). "The Sexual Revolution Origins and Impact". study.com. සම්ප්‍රවේශය April 27, 2023.
  126. ^ Levy, Daniel (January 19, 2018). "Behind the Protests Against the Vietnam War in 1968". Time. සම්ප්‍රවේශය May 5, 2021.
  127. ^ "Women in the Labor Force: A Databook" (PDF). U.S. Bureau of Labor Statistics. 2013. p. 11. සම්ප්‍රවේශය March 21, 2014.
  128. ^ Gaĭdar, E.T. (2007). [[[:සැකිල්ල:GBUrl]] Collapse of an Empire: Lessons for Modern Russia]. Washington, D.C.: Brookings Institution Press. pp. 190–205. ISBN 978-0-8157-3114-6. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  129. ^ Howell, Buddy Wayne (2006). The Rhetoric of Presidential Summit Diplomacy: Ronald Reagan and the U.S.-Soviet Summits, 1985–1988. Texas A&M University. p. 352. ISBN 978-0-549-41658-6.
  130. ^ Kissinger, Henry (2011). Diplomacy. Simon & Schuster. pp. 781–784. ISBN 978-1-4391-2631-8. සම්ප්‍රවේශය October 25, 2015. Mann, James (2009). The Rebellion of Ronald Reagan: A History of the End of the Cold War. Penguin. p. 432. ISBN 978-1-4406-8639-9.
  131. ^ Hayes, 2009
  132. ^ CFI Team. "NASDAQ". Corporate Finance Institute (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). December 11, 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 11, 2023.
  133. ^ Holsti, Ole R. (November 7, 2011). "The United States and Iraq before the Iraq War". American Public Opinion on the Iraq War. University of Michigan Press. p. 20. ISBN 978-0-472-03480-2.
  134. ^ Walsh, Kenneth T. (December 9, 2008). "The 'War on Terror' Is Critical to President George W. Bush's Legacy". U.S. News & World Report. සම්ප්‍රවේශය March 6, 2013. Atkins, Stephen E. (2011). The 9/11 Encyclopedia: Second Edition. ABC-CLIO. p. 872. ISBN 978-1-59884-921-9. සම්ප්‍රවේශය October 25, 2015.
  135. ^ Wong, Edward (February 15, 2008). "Overview: The Iraq War". The New York Times. සම්ප්‍රවේශය March 7, 2013. Johnson, James Turner (2005). The War to Oust Saddam Hussein: Just War and the New Face of Conflict. Rowman & Littlefield. p. 159. ISBN 978-0-7425-4956-2. සම්ප්‍රවේශය October 25, 2015. Durando, Jessica; Green, Shannon Rae (December 21, 2011). "Timeline: Key moments in the Iraq War". USA Today. Associated Press. September 4, 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය March 7, 2013.
  136. ^ Hilsenrath, Jon; Ng, Serena; Paletta, Damian (September 18, 2008). "Worst Crisis Since '30s, With No End Yet in Sight". The Wall Street Journal. ISSN 1042-9840. OCLC 781541372. December 25, 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය July 28, 2023.
  137. ^ Geiger, Abigail (June 12, 2014). "Political Polarization in the American Public". Pew Research Center (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය June 30, 2024.
  138. ^ Murray, Mark; Marquez, Alexandra (June 15, 2023). "Here's what's driving America's increasing political polarization". NBC News (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය June 30, 2024.
  139. ^ Hamid, Shadi (January 8, 2022). "The Forever Culture War". The Atlantic (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය October 1, 2023.
  140. ^ Kleinfeld, Rachel (September 5, 2023). "Polarization, Democracy, and Political Violence in the United States: What the Research Says". Carnegie Endowment for International Peace. සම්ප්‍රවේශය September 13, 2024.
  141. ^ Pape, Robert (January 5, 2022). "American Face of Insurrection: Analysis of Individuals Charged for Storming the US Capitol on January 6, 2021". cpost.uchicago.edu. University of Chicago, Chicago Project on Security and Threats. සම්ප්‍රවේශය September 13, 2024.
  142. ^ Rutenberg, Jim; Becker, Jo; Lipton, Eric; Haberman, Maggie; Martin, Jonathan; Rosenberg, Matthew; Schmidt, Michael S. (January 31, 2021). "77 Days: Trump's Campaign to Subvert the Election". The New York Times. June 18, 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  143. ^
    • Harvey, Michael (2022). "Introduction: History's Rhymes". In Harvey, Michael (ed.). Donald Trump in Historical Perspective. Routledge. doi:10.4324/9781003110361-1. ISBN 978-1-003-11036-1. As with the Beer Hall Putsch, a would-be leader tried to take advantage of an already scheduled event (in Hitler's case, Kahr's speech; in Trump's, Congress's tallying of the electoral votes) to create a dramatic moment with himself at the center of attention, calling for bold action to upend the political order. Unlike Hitler's coup attempt, Trump already held top of office, so he was attempting to hold onto power, not seize it (the precise term for Trump's intended action is a 'self-coup' or 'autogolpe'). Thus, Trump was able to plan for the event well in advance, and with much greater control, including developing the legal arguments that could be used to justify rejecting the election's results. (p. 3)
    • Pion-Berlin, David; Bruneau, Thomas; Goetze, Richard B. Jr. (April 7, 2022). "The Trump self-coup attempt: comparisons and civil–military relations". Government and Opposition. FirstView (4): 789–806. doi:10.1017/gov.2022.13. S2CID 248033246.
    • Castañeda, Ernesto; Jenks, Daniel (April 17, 2023). Costa, Bruno Ferreira; Parton, Nigel (eds.). "January 6th and De-Democratization in the United States". Social Sciences. 12 (4). MDPI: 238. doi:10.3390/socsci12040238. ISSN 2076-0760. What the United States went through on January 6th was an attempt at a self-coup, where Trump would use force to stay as head of state even if abandoning democratic practices in the U.S. Some advised Trump to declare martial law to create a state of emergency and use that as an excuse to stay in power.
    • Eisen, Norman; Ayer, Donald; Perry, Joshua; Bookbinder, Noah; Perry, E. Danya (June 6, 2022). Trump on Trial: A Guide to the January 6 Hearings and the Question of Criminality (Report) (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). Brookings Institution. සම්ප්‍රවේශය December 16, 2023. [Trump] tried to delegitimize the election results by disseminating a series of far fetched and evidence-free claims of fraud. Meanwhile, with a ring of close confidants, Trump conceived and implemented unprecedented schemes to – in his own words – "overturn" the election outcome. Among the results of this "Big Lie" campaign were the terrible events of January 6, 2021 – an inflection point in what we now understand was nothing less than an attempted coup.
    • Eastman v Thompson, et al., 8:22-cv-00099-DOC-DFM Document 260, 44 (S.D. Cal. May 28, 2022) (“Dr. Eastman and President Trump launched a campaign to overturn a democratic election, an action unprecedented in American history. Their campaign was not confined to the ivory tower – it was a coup in search of a legal theory. The plan spurred violent attacks on the seat of our nation's government, led to the deaths of several law enforcement officers, and deepened public distrust in our political process... If Dr. Eastman and President Trump's plan had worked, it would have permanently ended the peaceful transition of power, undermining American democracy and the Constitution. If the country does not commit to investigating and pursuing accountability for those responsible, the Court fears January 6 will repeat itself.”). Text
    • Graham, David A. (January 6, 2021). "This Is a Coup". The Atlantic. January 6, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 16, 2023.
    • Musgrave, Paul (January 6, 2021). "This Is a Coup. Why Were Experts So Reluctant to See It Coming?". Foreign Policy. January 6, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 16, 2023.
    • Solnit, Rebecca (January 6, 2021). "Call it what it was: a coup attempt". The Guardian. January 7, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 16, 2023.
    • Coleman, Justine (January 6, 2021). "GOP lawmaker on violence at Capitol: 'This is a coup attempt'". The Hill. January 6, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 16, 2023.
    • Jacobson, Louis (January 6, 2021). "Is this a coup? Here's some history and context to help you decide". PolitiFact. සම්ප්‍රවේශය January 7, 2021. A good case can be made that the storming of the Capitol qualifies as a coup. It's especially so because the rioters entered at precisely the moment when the incumbent's loss was to be formally sealed, and they succeeded in stopping the count.
    • Barry, Dan; Frenkel, Sheera (January 7, 2021). "'Be There. Will Be Wild!': Trump All but Circled the Date". The New York Times. December 28, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 16, 2023.
    • Duignan, Brian (August 4, 2021). "January 6 U.S. Capitol attack" (in en). Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/event/January-6-U-S-Capitol-attack. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය September 22, 2021. "Because its object was to prevent a legitimate president-elect from assuming office, the attack was widely regarded as an insurrection or attempted coup d'état.". 
  144. ^ Zucchino, David (18 August 2021). "Collapse and Conquest: The Taliban Strategy That Seized Afghanistan". The New York Times. 28 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 28 August 2021.
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=එක්සත්_ජනපදයේ_ඉතිහාසය&oldid=736808" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි