ෆෙඩරල් ඩිපෙන්ඩෙන්සීස්
| වෙනිසියුලාවේ ෆෙඩරල් යැපීම් Dependencias Federales de Venezuela | |
|---|---|
| යැපුම් භූමි | |
 ධජය | |
.svg) වෙනිසියුලාවේ පිහිටීම | |
| නිර්මාණය කිරීම | 1938 |
| දූපත් සහ සමූහ | |
| සරිය | |
| • මුළු | 342 කිමී2 (132 සතරැස් සැත) |
| ජනගහණය(2011 සංගණනය) | |
| • මුළු | 2,155 |
| වේලා කලාප | UTC−04:00 |
වෙනිසියුලාවේ ෆෙඩරල් යැපීම් (ස්පාඤ්ඤ: Dependencias Federales de Venezuela) කැරිබියන් මුහුදේ සහ වෙනිසියුල බොක්කෙහි නුවෙවා එස්පාර්ටා ප්‍රාන්තය සෑදෙන දූපත් සහ අසල ඇති රාජ්‍යයන් සමඟ ඒකාබද්ධ වී ඇති සමහර කැරිබියන් වෙරළබඩ දූපත් හැර වෙනිසියුලාවේ බොහෝ වෙරළබඩ දූපත් ආවරණය කරයි. වර්ග කිලෝමීටර් 342 ක මුළු භූමි ප්‍රමාණයකින් යුත් මෙම දූපත් ජනාකීර්ණ නොවේ - 2011 සංගණනයේ මූලික ප්‍රතිඵලවලට අනුව එහි ස්ථිරව ජීවත් වන්නේ 2,155 දෙනෙකු පමණක් වන අතර, මාගරිටා දූපතෙන් තවත් සියයක් දෙනා ධීවර කර්මාන්තයේ යෙදීම සඳහා සෘතුමය වශයෙන් එහි ජීවත් වෙති. පළාත් පාලන ආයතනය නිල වශයෙන් කැරකස්හි මධ්‍යම රජයේ අධිකාරිය යටතේ පවතී, නමුත් තථ්‍ය බලය බොහෝ විට ප්‍රදේශ අලංකාර කරන විරල සහ තරමක් හුදකලා ප්‍රජාවන්ගේ ප්‍රධානීන් විසින් දරනු ලැබේ.[1][2][3][4]
ඉතිහාසය
[සංස්කරණය]ෆෙඩරල් යැපුම් ප්‍රදේශවල ජනගහනයේ මූලාරම්භය ක්‍රි.පූ. 1200 පමණ පැරණි ලොස් රොක්ස් දූපත් සමූහයෙන් සොයාගත හැකිය. ඒ කාලයේදී ආදිවාසී කැරිබ්වරු කුරකාඕ, අරුබා හෝ ප්‍රධාන භූමියෙන් පැමිණි බව විශ්වාස කෙරේ. ආහාර සහ ලුණු සැපයීම සඳහා විශේෂයෙන් සුර්, ක්‍රාස්කි සහ කායෝ සල් යන දූපත් වෙත ගියහ.
මෙම මුල් පදිංචිකරුවන්ගේ පැමිණීමේ නියැදිය වන්නේ ලොස් රොක්ස් වෙරළ තීරයේ බහුලව දක්නට ලැබෙන බොටුටෝස් කොන්චෙරෝ ය. ක්‍රි.ව. 1000 දී ඩොස් මොස්කිසස් හි උතුරු ධීවරයින් සහ ගොවීන්, වෙනිසියුලානු ඇන්ටිලීස් හි එකම ඔකුමරොයිඩ් ජනාවාසය පිහිටුවා ගත් අතර, එහිදී ඔවුන් ඔවුන්ගේ ස්වාභාවික සම්පත් සූරාකෑමට සහ එහි කලාත්මක ප්‍රකාශනයන් බොහොමයක් වගා කළහ.
1300 දී පමණ වැලෙන්සියොයිඩ් පිඟන් මැටි වාහකයන් දූපත් සමූහයට පැමිණ ඩොස් මොස්කිසස් සුර් හි පදිංචි වූ විට නව සංක්‍රමණික රැල්ලක් ඇති විය.
ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතකරණය
[සංස්කරණය]16 වන සහ 18 වන සියවස් අතර කාලය තුළ ලුණු වඩාත් ප්‍රිය කරන ලද සම්පත් වලින් එකක් වූ අතර වෙනිසියුලානු ස්වාභාවික ලුණු පතල්වල ඒවායේ සූරාකෑම යටත් විජිත බලධාරීන් විසින් පාලනය කරන ලදී. 18 වන සියවස අවසානයේ ලොස් රොක්ස් දූපත් සමූහයේ නිරිතදිග කොටසේ පිහිටි කායෝ සල් හි ලුණු පතල්වල, ස්පාඤ්ඤ බලධාරීන් කුඩා රේගු කාර්යාලයක් ස්ථාපනය කළ අතර, එහි තවමත් නටබුන් ඇති බව විශ්වාස කෙරේ (කොරල් සංයුතියෙන් සාදන ලද එහි යටිතල පහසුකම්වල අත්තිවාරම්).
පැරණි යොමු දැක්වීම්වලින් පෙනී යන්නේ 1605 දී ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් විසින් අරයා වෙතින් නෙරපා හරින ලද ලන්දේසීන් 1631 දී නැවත ඉවත් කරන තෙක් එහි ලුණු පතල් සූරාකෑම සඳහා ලා ටෝර්ටුගා හි පදිංචි වූ බවයි. 1840 දී අගස්ටින් කොඩාසි ලුණු නිස්සාරණය ගැන සඳහන් කරමින් දිවයින පිළිබඳ විස්තරයක් කළේය. 19 වන සියවසේ අග සහ 20 වන සියවස ආරම්භයේදී ලා ටෝර්ටුගා එහි සත්ත්ව විශේෂ සහ ශාක අධ්‍යයනය කළ විද්‍යාඥයින්ගේ උනන්දුව අවදි කළේ නැත.
ෆෙඩරල් යැපීම් පිළිබඳ ඉතිහාසයේ වඩාත්ම සිත්ගන්නා කරුණක් වූයේ 1842 දෙසැම්බර් 8 සහ 12 අතර කාලය තුළ, සයිමන් බොලිවර්ගේ ඉතිරි කොටස රටට ප්‍රවාහනය කළ කොර්වෙටා තුනක් ලොස් රොක්ස් හි රැකවරණය ලබා ගනිමින් සිටියදී කුණාටුවකින් පලා යාමට සමත් වූ විටය.
1777 නොවැම්බර් 8 වන දින, ස්පාඤ්ඤයේ III වන චාල්ස්ගේ රාජකීය ආඥාව මගින් කැරිබියානු මුහුදේ ගිනිකොන දෙසින් පිහිටි ස්පාඤ්ඤ දූපත් සමූහය වෙනිසියුලාවේ කපිතාන් ජෙනරාල්වරයාගේ අධිකරණ බලයට යටත් වන බව පිළිගනු ලැබීය. වෙනිසියුලානු නිදහසත් සමඟ, සියලුම දූපත් වෙනිසියුලානු පාලනය යටතේ පැවති අතර ග්‍රාන් කොලොම්බියාව පිහිටුවන තෙක් එලෙසම පැවතුනි. 1830 දී, වෙනිසියුලාව ග්‍රාන් කොලොම්බියාවෙන් වෙන් වී කැරිබියන් දූපත් කෙරෙහි ස්වෛරීභාවය නැවත ලබා ගත්තේය. 1845 මාර්තු 30 වන දින, වෙනිසියුලාව සහ ස්පාඤ්ඤය සාමය සහ මිත්‍රත්ව ගිවිසුමක් අත්සන් කළ අතර, එහිදී ස්පාඤ්ඤයේ II වන ඉසබෙලා වෙනිසියුලාවේ නිදහස සහ නිදහස ලබන විට වෙනිසියුලාවේ කපිතාන් ජෙනරාල්වරයාට අයත් සියලුම භූමි ප්‍රදේශ සහ දූපත් නිල වශයෙන් පිළිගත්තේය.
1777 දී, වෙනිසියුලාවේ කපිතාන්සි ජෙනරාල්වරයා නිර්මාණය කරන විට, පැටෝස් දූපත කුමානා පළාතේ කොටසක් බවට පත් විය. 1803 දී, ඒමියන්ස් සාමය ලෙස හැඳින්වෙන ගිවිසුමක් හරහා, ස්පාඤ්ඤය ට්‍රිනිඩෑඩ් දූපත එංගලන්තයට භාර දුන්නේය, මන්ද එය 1797 සිට බ්‍රිතාන්‍ය පුරවැසියන් විසින් අත්පත් කරගෙන තිබුණි.
ස්වාධීන වෙනිසියුලාව
[සංස්කරණය]ගිවිසුමේ පැටෝස් දූපත සඳහන් කර නොතිබුණද. බ්‍රිතාන්‍යයන් දූපත අත්පත් කරගත් විට, ඔවුන් එය ට්‍රිනිඩෑඩ්හි කොටසක් ලෙස සැලකූ අතර එය ඔවුන්ගේ දේපළවලට ඈඳා ගත්හ. 1942 දී එංගලන්තය පැරියා බොක්කෙහි දිය යට ප්‍රදේශ සීමා නිර්ණය කිරීමේ අවස්ථාවේදී දිවයින පුරා වෙනිසියුලානු ස්වෛරීභාවය පිළිගත් අතර 1942 සැප්තැම්බර් 28 වන දින එහි වෙරළ තීරයේ වෙනිසියුලානු ධජය එසවීය.
1856 අප්‍රේල් 28 වන දින, දේශපාලන භෞමික කොට්ඨාශයේ නව නීතියක් නියෝග කරන ලද අතර, එහිදී මාගරිටා පළාත නිර්මාණය කිරීම විසඳන ලදී. එහි කැන්ටන් වලින් එකක් වන කැන්ටන් නෝර්ට්, පැරිෂ් 10 කින් සමන්විත වූ අතර, ඉන් 4 ක් වර්තමාන ෆෙඩරල් යැපීම් වලින් සමහරක් වන සැන් ජුවාන් සහ ටෝර්ටුගා, බ්ලැන්කිලා, ටෙස්ටිගෝස් සහ ඒව්ස් ඩි බාර්ලොවෙන්ටෝ දූපත් සහ ඒවාට යාබදව ඇති සියල්ල වේ.
ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය දහනව වන සියවසේ මැද භාගයේදී ඒව්ස් දූපතේ ගුවානෝ සූරාකෑම ආරම්භ කළේය. වෙනිසියුලාව දූපත් කෙරෙහි ස්වෛරීභාවය ප්‍රකාශ කළ අතර, දිගු නීතිමය ආරවුලකින් පසුව, එක්සත් ජනපදය 1861 දී දූපත කෙරෙහි වෙනිසියුලානු ස්වෛරීභාවය පිළිගත්තේය. නෙදර්ලන්තය මෙම දූපත් කෙරෙහිම හිමිකම් පෑ නමුත් 1865 දී බේරුම්කරණය හරහා ගැටුම විසඳනු ලැබුවේ ඉස්ලා ඩි ඒව්ස් කෙරෙහි වෙනිසියුලානු ස්වෛරීභාවය නැවත පිළිගැනීමෙනි.
1871 අගෝස්තු 22 වන දින, වෙනිසියුලානු ජනාධිපති ඇන්ටෝනියෝ ගුස්මාන් බ්ලැන්කෝ, කොචේ, කියුබාගුවා, මාගරිටා සහ ඉස්ලා ඩි ඒව්ස් හැර අනෙකුත් සියලුම වෙනිසියුලානු දූපත් ෆෙඩරල් ප්‍රදේශය ලෙස කාණ්ඩගත කිරීමට තීරණය කළේය. 4 ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරන ලද ආණ්ඩුකාරවරයෙකු විසින් පාලනය කරනු ඇත. ඉන්පසු, ජෝකින් ක්‍රෙස්පෝගේ සභාපතිත්වය යටතේ, 1895 ජූලි 4 වන දින, ජාතික නියෝගයක් මගින් ඒව්ස් දූපත ෆෙඩරල් ප්‍රදේශය තුළට ඇතුළත් කරන ලදී. 1905 මැයි 16 වන දින, සිප්‍රියානෝ කැස්ත්‍රෝ, කොචේ දූපත ෆෙඩරල් ප්‍රදේශය තුළට ඇතුළත් කිරීමට තීරණය කළ අතර, එහි අගනුවර සැන් පේද්‍රෝ ඩි කෝචේ හි ස්ථාපිත කළේය; කෙසේ වෙතත්, මාගරිටා දූපතෙන් රජයට ලැබුණු විරෝධතා හේතුවෙන් මෙම තීරණය කෙටි කාලීන විය. වසර තුනකට පසු, 1908 අගෝස්තු 31 වන දින, දූපත නුවෙවා එස්පාර්ටා වෙත ආපසු ලබා දෙන ලද අතර, කොලොන් ෆෙඩරල් ප්‍රදේශය විසුරුවා හරින ලද අතර, ජාතික විධායකය විසින් දූපත් වල සෘජු පාලනය ස්ථාපිත කරන ලදී.
1938 ජූලි 4 වන දින, දූපත් වල තත්වය සම්පූර්ණයෙන්ම නියාමනය කරන ලද එලිසාර් ලෝපෙස් කොන්ට්‍රෙරාස්ගේ රජය යටතේ ලේ ඕර්ගනිකා ඩි ලාස් ඩිපෙන්ඩෙන්ෂියස් ෆෙඩරේල්ස් සම්මත කරන ලදී. එක්සත් රාජධානියට ඉස්ලා ඩි පැටෝස් අවශ්‍ය වූ නමුත් 1942 පෙබරවාරි 26 වන දින, පැරියා බොක්කෙහි පස සහ භූගත පස සීමා කිරීමෙන් එය විසඳන ලදී. වෙනිසියුලාව තම භූමියේ කොටසක් ලෙස ඒකාබද්ධ කළ ලොස් මොන්ජෙස් දූපත් සමූහය මතභේදයට තුඩු දුන් නමුත් 1952 දී කොලොම්බියානු විදේශ අමාත්‍යවරයා රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සටහනක් හරහා භූමිය කෙරෙහි වෙනිසියුලානු ස්වෛරීභාවය පිළිගත් අතර 1992 දී කොලොම්බියානු රජය ප්‍රකාශ කළේ එම භූමියට හිමිකම් නොකියන බවයි. 1972 අගෝස්තු 23 වන දින, කුරුළු දූපත ජාතික වනජීවී සරණාගතයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. 1978 ජුනි 2 වන දින, ඒව්ස් දූපතේ "සිමන් බොලිවර්" නාවික විද්‍යාත්මක කඳවුර නිර්මාණය කරන ලදී. එම වසරේම, කැරිබියානු දූපත් සමූහය නිර්මාණය කිරීම සඳහා පනත් කෙටුම්පතක් අනුමත කිරීමට එවකට ජාතික කොංග්‍රසයේ නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය තුළ උත්සාහයක් ගන්නා ලද නමුත්, එය 1961 වෙනිසියුලානු ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ සමහර විධිවිධානවලට පටහැනි බැවින් මෙම යෝජනාව ක්‍රියාත්මක කිරීමට නොහැකි විය.
1978 මාර්තු 28 සහ 31 යන දිනවල එක්සත් ජනපදය සමඟ අවසාන සමුද්‍ර සීමාවන් අත්සන් කරන ලදී (1978 එක්සත් ජනපදය සහ වෙනිසියුලාව අතර ගිවිසුම හෝ එක්සත් ජනපදය - වෙනිසියුලාව සමුද්‍රීය මායිම් ගිවිසුම) එය පුවර්ටෝ රිකෝ සහ එක්සත් ජනපද වර්ජින් දූපත් සමඟ සීමාවන් නියම කළේය. සහ නෙදර්ලන්තය (1978 නෙදර්ලන්තය සහ වෙනිසියුලාව අතර ගිවිසුම හෝ නෙදර්ලන්තය - වෙනිසියුලාව මායිම් ගිවිසුම) එය නෙදර්ලන්ත ඇන්ටිලස් සමඟ සීමාවන් නියම කළේය, පසුව 1983 ජූලි 17 වන දින එය ප්‍රංශය සමඟ ද එසේ කළේය.
මෙම ගිවිසුම් තුන වෙනිසියුලාවේ වත්මන් මහද්වීපික රාක්කය සහ කැරිබියන් මුහුදේ සුවිශේෂී ආර්ථික කලාපය ස්ථාපිත කරයි. 1986 අප්‍රේල් 4 වන දින, දේශසීමා සංවර්ධන සහ ෆෙඩරල් දෙපාර්තමේන්තු සම්බන්ධීකරණය සඳහා වූ ජාතික අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලය අභ්‍යන්තර කටයුතු හා අධිකරණ අමාත්‍යාංශය යටතේ පිහිටුවන ලදී.
21 වන සියවස
[සංස්කරණය]2011 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී, ෆෙඩරල් යැපීම් සහ දූපත් ප්‍රදේශ සඳහා කාබනික නීතියක් ලෙස නව නියෝගයක් අනුමත කරන ලදී. ඉන්පසු ලොස් රොක්ස්, ලාස් ඒව්ස් සහ ලා ඕර්චිලා ඇතුළත් ටෙරිටෝරියෝ ඉන්සියුලර් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ ද මිරැන්ඩා නමින් උප අංශයක් නිර්මාණය කරන ලදී.
2015 දී, කොලොම්බියානු සහ ඇමරිකානු නැව් ආක්‍රමණය හේතුවෙන් වෙනිසියුලාව සහ කොලොම්බියාව අතර රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ගැටළුවක් ඇති විය.[5]
මෑත වසරවලදී ලොස් රොක්ස් ගුවන්තොටුපළ පුළුල් කර ප්‍රතිසංස්කරණය කර ඇති අතර විවිධ ව්‍යුහයන් ඉදිකර ප්‍රතිසංස්කරණය කර ඇත. ලා ටෝර්ටූගා දූපතේ පාරිසරික හෝටලයක් ඉදිකර ඇති අතර සංචාරක ආකර්ෂණය දිනා ගැනීම සඳහා ගොඩනැගිලි කිහිපයක් ඉදිකර ඇත.
භූගෝලය
[සංස්කරණය]ෆෙඩරල් යැපුම් දූපත් 600 කින් සහ කුඩා සංයුති වලින් සමන්විත වේ; බොහෝ දෙනෙකුට වර්ග මීටර් 10,000 ට අඩු භූමි ප්‍රමාණයක් ඇති අතර අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම සරල පාෂාණ වේ. විශාලතම දූපත වන ලා ටෝර්ටුගා, ෆෙඩරල් යැපුම් දූපත් වල භූමි ප්‍රමාණයෙන් අඩක් පමණ වේ.
ඩිපෙන්ඩෙන්ෂියස් ෆෙඩරේල්ස් වෙනිසියුලා බොක්කෙහි බටහිරින් ආර්චිපියෙලාගෝ ලොස් මොන්ජෙස් සිට නැගෙනහිරින් පැරියා බොක්කෙහි ඉස්ලා මාගරිටා හි ගිනිකොන දෙසින් ඉස්ලා ඩි පැටෝස් දක්වා වෙරළ තීරය දිගේ කිලෝමීටර් 900 (සැතපුම් 560) ක් දක්වා විහිදේ.
ජෛව භූගෝලීය ප්‍රදේශය
[සංස්කරණය]ශාක බෙදාහැරීම් වාර්තා කිරීම සඳහා වන ලෝක භූගෝලීය යෝජනා ක්‍රමය, අගාධයේ ඒව්ස් දූපත හැර, දූපත් "වෙනිසියුලා ඇන්ටිලස්" (මට්ටමේ 3 කේතය "VNA") ලෙස හඳුන්වන ප්‍රදේශයකට කාණ්ඩ කරයි.
ප්‍රධාන දූපත් සහ දූපත් සමූහය
[සංස්කරණය]මේවා පහත දක්වා ඇත:
- ලොස් මොන්ජෙස් දූපත් සමූහය (Archipiélago Los Monjes)
- ලා ටෝටුගා දූපත (Isla La Tortuga)
- ලා සෝලා දූපත (Isla La Sola)
- ලොස් ටෙස්ටිගෝස් දූපත් (Islas Los Testigos)
- ලොස් ෆ්‍රේල්ස් දූපත් සමූහය (Archipiélago Los Frailes)
- පැටෝස් දූපත (Isla de Patos)
- ලොස් රොක්ස් දූපත් සමූහය (Archipiélago Los Roques)
- ලා බ්ලැන්කිලා දූපත (Isla La Blanquilla)
- ලොස් හර්මානොස් දූපත් සමූහය (Archipiélago Los Hermanos)
- ලා ඕර්චිලා දූපත (Isla La Orchila)
- ලාස් ආවේස් දූපත් සමූහය (Archipiélago Las Aves)
- ආවේස් දූපත (Isla de Aves)
.svg)
දේශපාලන සිතියම දූපත් වගුව මත පදනම්ව ෆෙඩරල් පරිපාලන ආයතන අංකනය කිරීම | |||||
| අංකය | දිවයින හෝ දූපත් සමූහය | මතුපිට වර්ග ප්‍රමාණය | 2011 ජනගහනය සංගණනය (මූලික ප්‍රතිලාභය) | සාමාජික දූපත් | ඛණ්ඩාංක |
| මහාද්වීපික තටාකය තුල | |||||
| 1 | ලොස් මොන්ජෙස් දූපත් සමූහය | 0.20 | - | මොන්ජෙස් ඩෙල් නෝර්ටේ - මොන්ජේ ඩෙල් එස්ටේ - මොන්ජෙස් ඩෙල් සූර් | |
| 2 | ලා ටෝටුගා දූපත | 156.60 | - | ඉස්ලා ලා ටෝර්ටුගා - ඉස්ලාස් ලොස් ටොර්ටුගුයිලෝස් - කායෝ හෙරදුර - ලොස් පැලන්ක්වින්ස් - කයෝස් ඩි නෝ මාර්ටින් - ඉස්ලොට් එල් වැපොර් - කායෝස් ඩි පුන්ටා ද රැන්චෝස් | |
| 3 | ලා සෝලා දූපත | 0.0005 | - | ඉස්ලා ලා සෝලා | |
| 4 | ලොස් ටෙස්ටිගෝස් දූපත් | 6,53 | 172 | ඉස්ලා කොනෙජෝ - ඉස්ලා ඉගුවානා - ඉස්ලා මොරෝ බ්ලැන්කෝ - ඉස්ලා රජදා - ඉස්ලා නොරොයෙස්ටේ - පෙනෝන් ඩි ෆුවෙරා - ඉස්ලා ටෙස්ටිගෝ ග්‍රෑන්ඩ් | |
| 5 | ලොස් ෆ්‍රේල්ස් දූපත් සමූහය | 1.92 | - | චෙපෙරේ - ගුවාකරයිඩා - පුවර්ටෝ රියල් - නබෝබෝ - කොමිනෝටෝ - මැකරරේ - ගුවරියාරේ - ගුවාකරයිඩා - ලා බලන්ද්‍රා - ලා පෙචේ | |
| මහාද්වීපික තටාකයෙන් පිටත | |||||
| 6 | පැටෝස් දූපත (Este) | 0.60 | - | ඉස්ලා ඩි පැටොස් එස්ටේ | |
| 7
(සටහන A) |
ලොස් රොක්ස් දූපත් සමූහය | 40.61 | 1,471 | ග්‍රෑන් රොක් - කායෝ ෆ්‍රැන්සිස්කි - ඉස්ලා ලාර්ගා - නෝර්ඩිස්කි - මැඩ්රිස්කි - ක්‍රැස්කි - ඩොස් මොස්කිස් - කායෝ සල් - කායෝ නුබ් වර්ඩ් - කායෝ ග්‍රෑන්ඩ් - නොරොන්කි - එස්පෙන්කි - කායෝ කැරනෙරෝ - කායෝ සෙලෙස්කි - කායෝ බෙකෙව් - කයෝ ඩි අගුවා - කායෝ ග්‍රෑන්ඩ් | |
| 8 | ලා බ්ලැන්කිලා දූපත | 64.53 | - | ඉස්ලා ලා බ්ලැන්කිලා | |
| 9 | ලොස් හර්මානොස් දූපත් සමූහය | 2.14 | - | ලා හෝර්කිලා - ඉස්ලා ලොස් මොරොචෝස් - ඉස්ලා ගෲසෝ - ඉස්ලා පිකෝ (වයි ඉස්ලා පැන්ඩෝ) - ඉස්ලා ෆොන්ඩෙඩෙරෝ - ඉස්ලා චිකිටෝ | |
| 10
(සටහන A) |
ලා ඕර්චිලා දූපත | 40.00 | - | ඉස්ලා ලා ඕර්චිලා - කයෝ අගුවා - කායෝ සල් - කායෝ නොරෙස්ටේ | |
| 11
(සටහන A) |
ලාස් ආවේස් දූපත් සමූහය | 3.35 | - | ඉස්ලා ඒව්ස් ද බාර්ලොවෙන්ටෝ - ඉස්ලා ටෙසෝරෝ - කායෝ බුබි - කායෝ ඩි ලාස් බොබාස් - ඉස්ලා ඒව්ස් ඩි සොටවෙන්ටෝ - ඉස්ලා ලාර්ගා - කායෝ ටිරා - ඉස්ලා සකිසාකි - කයෝස් ඩි ලා කොලෝනියාව - ඉස්ලා මැසෙටා - කායෝ ස්ටර්නා | |
| අබිසල් | |||||
| 12 | ආවේස් දූපත | 0.045 | - | ඉස්ලා ඩි ආවේස් | |
| වෙනිසියුලාවේ ෆෙඩරල් යැපීම් | 342.25 | 2,155 | |||
- සටහන A: ඩිපෙන්ඩෙන්සියාස් ෆෙඩරල් තුළ, ආකිපියෙලාගෝ ලොස් රොක්ස්, ආකිපියෙලාගෝ ලාස් ඒව්ස් සහ ඉස්ලා ලා ඕර්චිලා එක්ව 2011 නොවැම්බර් 10 දින පිහිටුවන ලද ටෙරිටෝරියෝ ඉන්සියුලර් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ ද මිරැන්ඩා වලින් සමන්විත වේ.[6]
ගල්පර
[සංස්කරණය]කොරල් පර පෘථිවියේ වටිනාම පරිසර පද්ධති වලින් එකක් වන අතර, ඒවායේ ජෛව විවිධත්වය, ඉහළ ඵලදායිතාව සහ අගය කරන ලද ධීවර සම්පත් නිසා ඒවා ග්‍රහලෝකයේ වටිනාම පරිසර පද්ධති වලින් එකකි. ෆෙඩරල් යැපුම් දූපත් දොළහෙන් හයකට මෑත කාලීන ගල්පර සැකැස්මක් ඇත. වෙනිසියුලාවේ කැරිබියන් දූපත් වල ලාස් ඒව්ස් දූපත් සමූහයේ [7] සහ ලොස් රොක්ස් හි සංකීර්ණ ගල්පර වැනි වැදගත්ම ගල්පර සැකැස්මක් ඇත.[8][9]
මෙම සංකීර්ණ දර්ශනීය බාධක පර, මායිම් හෝ වෙරළබඩ ගල්පර, යතුරු හෝ කොරල් දූපත්[9] සහ ගල්පර පැච් විස්තර කරයි. ඉතිරි දූපත් වල අඩු ව්‍යාප්තියකින් සහ සංකීර්ණතාවයකින් යුත් මෑත කාලීන කොරල් සැකැස්මක් ඉදිරිපත් කරයි, ඒව්ස් දූපතේ මෙන්, එය බොහෝ දුරට මායිම් කරන ගල්පරයකි. ලා බ්ලැන්කිල්ලා දූපතේ බටහිර සහ දකුණු වෙරළ තීරයේ ඇත්තේ මායිම් කරන ගල්පර පමණි. මෙන්ඩෙස්ට අනුව, දකුණු ගල්පරය වඩාත් දියුණු වන අතර ලොස් රොක්ස් සහ ලාස් ඒව්ස් දූපත් සමූහයේ තරම් කොරල් විවිධත්වයක් නොමැත.
ප්‍රාථමික සැකැස්මේදී ලා ඕර්චිලා දූපත් සමූහයේ ඊසානදිග බාධක පරය වන අතර ලාටෝර්ටුගා දූපතේ දකුණු මායිම් පරය අඛණ්ඩව පවතී. දකුණු ගල්පර පෙරමුණු වල දිය යට රූප විද්‍යාව අනුව, ලොස් රොක්ස්, බාර්ලොවෙන්ටෝ හි ආවේස්, සොටවෙන්ටෝ හි ආවේස් සහ ලා බ්ලැන්කිල්ලා දූපත් සමූහය සමාන ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරයි. මෙම සංකීර්ණ ගල්පරවල දකුණු පරිමිතිය දිගේ විහිදෙන ගල්පර, මීටර් 40 ක් දක්වා විහිදෙන බෑවුම් සහිත බෑවුමක් ඇති අතර, එහිදී මීටර් 14 සහ 22 අතරමැදි ටෙරස් දෙකක් ඇත".
මෙම රළු බාධක පරය, සත්ත්ව ලක්ෂණයක් සමඟ සම්බන්ධ විවිධ ආකාරයේ ප්‍රකාශනයන්ගෙන් යුත් කොරල් ප්‍රජාවන්ගේ ජෛව විවිධත්වයක් පෙන්නුම් කරයි. තර්ජන සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, කොරල් පර, ප්‍රධාන වශයෙන් උණුසුම් ජලය හේතුවෙන් කොරල් විරංජනය වැනි ස්වාභාවික කැළඹීම් වලට නිරාවරණය වේ. ඒව්ස් දූපතේ මෙන්, කොරල් පරවලට බලපාන අනෙකුත් ස්වාභාවික සංසිද්ධි කුණාටු සහ සුළි කුණාටු වේ. ස්වාභාවික කැළඹීම් මෙන්ම, අපද්‍රව්‍ය, හයිඩ්‍රොකාබන් සහ සංචාරක ක්‍රියාකාරකම් මගින් නිපදවන දූෂණය සමඟ මෙන්ම, මානව විද්‍යාත්මක බලපෑම් ද ගල්පරවලට බලපායි. සංචාරක ක්‍රියාකාරකම් අතර, ස්නෝකර්ලිං, කිමිදීම, ක්‍රීඩා මසුන් ඇල්ලීම, මාළු, කොරල් සහ ගොළුබෙල්ලන් එකතු කිරීම යම් හානියක් සිදු කරයි. එසේම නැව් සහ බෝට්ටු බිම දැමීම ගල්පර මත විශාල පාරිසරික බලපෑමක් ඇති කරන අතර එය ඒවායේ විනාශයට හේතු වේ.
කඩොලාන
[සංස්කරණය]කඩොලාන පරිසර පද්ධතිය නිවර්තන කලාපයේ වඩාත් ලක්ෂණයක් වන අතර ෆෙඩරල් යැපුම් ප්‍රදේශවල සමහර දූපත් වල[10] ඉතා හොඳින් නියෝජනය වේ.[11] ඒවා ඇදහිය නොහැකි ජෛව විවිධත්වයකින් යුත් වෙරළබඩ වනාන්තර වන අතර එබැවින් ලෝකයේ වඩාත්ම ඵලදායී හා විවිධාකාර වනාන්තර වලින් එකකි. කුරුල්ලන්, උරගයින් සහ ක්ෂීරපායින් වැනි විවිධ භූමිෂ්ඨ සතුන්ගේ සහ මොලුස්කාවන්, කබොල සහ ඇල්ගී වැනි සමුද්‍ර ජීවීන්ගේ ප්‍රජනනය, රැකවරණය සහ පෝෂණය සඳහා ස්ථානයක් ලෙස ඔවුන්ගේ පාරිසරික ක්‍රියාකාරිත්වය තීරණාත්මක වේ.
සමහර කඩොලාන, කොරල් පර හෝ මුහුදු තෘණ ඇඳන් වැනි, දැනට වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති, මුහුදු කැස්බෑවන් වැනි, අසල ඇති පරිසර පද්ධතිවල උපත ලබන සමහර විශේෂ නඩත්තු කිරීම සඳහා වැදගත් අභයභූමි වේ. ප්‍රධාන කඩොලාන පරිසර පද්ධති ජාත්‍යන්තර වැදගත්කමක් ඇති තෙත්බිම් ලැයිස්තුවේ නිරූපණය කර ඇති අතර, එහි සම්පත් සංරක්ෂණය, ඒකාබද්ධ කළමනාකරණය සහ තිරසාර භාවිතය ප්‍රවර්ධනය කරන ලොස් රොක්ස් ජාතික වනෝද්‍යානයේ (රැම්සාර් සම්මුතිය, 1988) වැනි ය.
එහි පළල මීටර් 100 ට අඩු සිට කිලෝමීටර කිහිපයක් දක්වා වෙනස් විය හැකිය. එහි පෙනෙන සමජාතීයතාවය, විශේෂයේ අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව, උපස්ථරයේ අස්ථාවරත්වය සහ ලවණතාව අනුව පටි ලෙස සකස් කර ඇති ගස් ව්‍යුහයකින් පිළිබිඹු වේ. මල් සැරසිලි නියෝජිතයන් පහත දැක්වේ: රතු කඩොලාන (රයිසොෆෝරා මැංගල්), කළු කඩොලාන (අවිසෙනියා ජර්මිනන්), ලගුන්කුලේරියා පවුලේ සුදු කඩොලාන සහ බොත්තම් කඩොලාන (කොනොකාර්පස් ඉරෙක්ටස්). ෆෙඩරල් යැපුම් දූපත් වල කඩොලාන, නොගැඹුරු නිවර්තන කලාපවල වර්ගයේ මෑත හෝ පැරණි අඩු ශක්ති කාබනේට් මතුපිට හා සම්බන්ධ භූ රූප විද්‍යාත්මක පරිසරයන්ට අනුරූප වේ. ඒවා වෙරළ තීරයේ පිහිටා ඇති අතර එහි සීමාව කඳු බෑවුමක හදිසියේම අවසන් විය හැකිය, නැතහොත් තැනිතලා මඩ සහිත හෝ සමුද්‍ර ඇන්ජියෝස්පර්ම් වල වෙරළබඩ ඉවුරු දක්වා විහිදිය හැකිය. සමහර පර්යේෂකයන් කොරල් දූපත් කඩොලාන අවම ඵලදායිතාව ලෙස පෙන්වා දෙයි.
වර්තමානයේ, ෆෙඩරල් යැපුම් දූපත් වල කඩොලාන ව්‍යාප්තිය සහ ප්‍රමාණය පිළිබඳ නිවැරදි තක්සේරුවක් නොමැත. ලොස් රොක්ස් දූපත් සමූහයේ ඒවා[11][10] ඉතා ප්‍රසිද්ධය, එහිදී ඒවා වඩා හොඳ සංවර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි; මේවා එහි දූපත් සහ කේස් වල ගිනිකොන දෙසින් බහුලව සහ ඝන ලෙස බෙදා හරිනු ලැබේ, එය ලාක්ෂණික විශේෂ හතරෙන් නියෝජනය වේ. ප්‍රමුඛ විශේෂය වන්නේ රතු කඩොලාන වන අතර වැදගත්කම අනුව කළු කඩොලාන වේ.
දූපත් සමූහයේ වඩාත් ඒකාබද්ධ හා වැලි සහිත ස්ථානවල සුදු කඩොලාන සහ බොත්තම් කඩොලාන වරින් වර දක්නට ලැබේ. ඒව්ස් ඩි සොටාවෙන්ටෝ හි, ඉස්ලා ලාර්ගා හි සහ අභ්‍යන්තර කලපු වල සමහර අංශවල. ඒව්ස් ඩි බාර්ලොවෙන්ටෝ හි, ටෙසෝරෝ දූපත සහ එල් ෆාරෝ හි, කඩොලාන සංයුති වර්ධනය වී ඇති අතර, ඒවා කඩොලාන වර්ග හතරකින් නියෝජනය වන නමුත් ලොස් රොක්ස් හි මෙන් අඩු සංවර්ධනයක් සහ ආවරණයක් ඇත. මෙම දූපත් සමූහයේ අනෙකුත් යතුරු වල ද කුඩා කඩොලාන පැල්ලම් දක්නට ලැබේ.
ලා ඕර්චිලා දූපත් සමූහයේ[12] ඒවා උතුරට, ප්‍රධාන වශයෙන් කොරල් රේඛා යතුරු වල බෙදා හරිනු ලැබේ, එහිදී රතු කඩොලාන සංයුති බහුල සහ ඝන වේ. දිවයිනේ ඒවා නිරිත දෙසින් පිහිටා ඇති අතර, කලපු වලට මායිම්ව පිහිටා ඇති අතර, බොහෝ දුරට බොත්තම් කඩොලාන සහ සමහර හුදකලා කළු කඩොලාන මගින් නිරූපණය කෙරේ. රටේ නැගෙනහිර සහ ගිනිකොනදිග ප්‍රදේශවල හායනය වූ සහ ඌන සංවර්ධිත කඩොලාන තරමක් පුළුල් ප්‍රදේශ ඇත.
ලා ටෝර්ටුගා දූපතේ දකුණු වෙරළ තීරයේ, ලොස් මොගොට්ස් සහ එල් කැරනෙරෝ කලපු වැනි වැලි තීරු වලින් ආරක්ෂා කර ඇති විවෘත කලපු වලට මායිම්ව, රතු සහ කළු කඩොලාන සැකැස්මේ ඝන තීරු සහිත අංශ කිහිපයක් තිබේ. වෙනත් ස්ථානවල, ඒවා බොකා ඩි කැන්ග්‍රෙජෝ සහ බොකා ඩි පැලෝ කලපු අංශවල මෙන් කුඩා ව්‍යාප්තියකින් දිස්වේ. උතුරු දූපතේ ඊසානදිග වෙරළ තීරයේ, ලොස් ටෝර්ටුගුයිලෝස්, සුළු සංවර්ධනයක් සමඟින් පෙනී යයි.
ලා බ්ලැන්කිල්ලා දූපතේ ඔවුන් ඉතා නිශ්චිත ස්ථානවල, පටු තීරු සහ සුළු සංවර්ධනයක් ලෙස, ලාස් ට්‍රෙස් ප්ලායාස්, එල් කැනෝ ලාස් ලිසාස්, එල් ෆලුචෝ, ගැරන්ටන් සහ නෝ මාටින් යන වෙරළ තීරයන්හි වඩාත් ආරක්ෂිත කොටස්වල ප්‍රසිද්ධය. මෙම බොක්ක පතුලේ කඩොලාන රයිසොෆෝරා මැංගල් විශේෂයට අයත් වන අතර, මෙම කලාපයේ බොහෝ කකුළුවන් පැමිණෙන්නේ ඉතා විශේෂිත පරිසර පද්ධතියකිනි.
දේශපාලනය සහ රජය
[සංස්කරණය]මෙම ෆෙඩරල් ආයතනය මුළු ජනරජයේම ආණ්ඩුකාරවරයෙකු හෝ නගරාධිපතිවරයෙකු නොමැති එකම එකයි, මන්ද එයට ෆෙඩරල් රාජ්‍යයක හෝ ස්වයං පාලන මහ නගර සභාවක තත්වයක් නොමැත. එය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 17 වන වගන්තියේ දක්වා ඇති විශේෂ පරිපාලන අංශයකි:
"ෆෙඩරල් යැපීම් යනු රාජ්‍යයක භූමියට ඒකාබද්ධ නොවූ සමුද්‍රීය දූපත් මෙන්ම භෞමික මුහුදේ හෝ මහාද්වීපික රාක්කයේ පිහිටුවා ඇති හෝ දිස්වන දූපත් වේ. ඒවායේ විස්තරය, භූගෝලීය පිහිටීම, පාලන තන්ත්‍රය සහ පරිපාලනය නීතියේ දක්වා ඇත".
2011 දක්වා බලාත්මක වන 1938 ලේ ඕර්ගානිකා ඩි ලාස් ඩිපෙන්ඩෙන්සියාස් ෆෙඩරේල්ස් (ෆෙඩරල් යැපීම් පිළිබඳ කාබනික නීතිය) ට අනුව, මෙම යැපීම්වල රජය සහ පරිපාලනයට අදාළ සියල්ල ෆෙඩරල් හෝ ජාතික විධායකයට (3 වන වගන්තිය) සෘජුවම අනුරූප වේ. ඒවා ජාතික දේශසීමා සංවර්ධන සහ ෆෙඩරල් යැපීම් සම්බන්ධීකරණය සඳහා වූ ජාතික අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයේ (දේශසීමා සංවර්ධන සහ ෆෙඩරල් යැපීම් සම්බන්ධීකරණ ජාතික අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයේ) පරිපාලනය යටතේ පවතී.
ෆෙඩරල් යැපුම් රාජ්‍යයන් ෆෙඩරල් රාජ්‍යයක් නොවුනත්, එය නුවෙවා එස්පාර්ටා ප්‍රාන්තය සමඟ එක්ව දූපත් කලාපයේ කොටසකි. වර්තමානයේ, ෆෙඩරල් යැපුම් රාජ්‍යයන්ගේ අපැහැදිලි තත්ත්වය විසඳීම සඳහා යෝජනා කිහිපයක් තිබේ, සමහර චින්තන ධාරාවන් පවසන්නේ දූපත් සමීපතම ෆෙඩරල් රාජ්‍යයන්ගේ භූමි ප්‍රදේශවලට ඒකාබද්ධ කළ යුතු බවත්, තවත් සමහරක්, භූගෝලීය හා සංස්කෘතික සමස්තයක් ලෙස ඔවුන් වර්ධනය කර ඇති අනන්‍යතාවය බිඳ නොදැමීමෙන්, සියලු මට්ටම්වල ඔවුන්ගේ තිරසාර සංවර්ධනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා ඒවා සම්මේලනය තුළ රාජ්‍ය කාණ්ඩයට උසස් කළ යුතු බවත්ය.
ෆෙඩරල් යැපුම් ප්‍රදේශවල ජනාකීර්ණ ස්ථානවල ජනාකීර්ණ ස්ථාන ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරන ලද සාමාන්‍ය කොමසාරිස්වරයෙකු සිටි අතර ලොස් රොක්ස් දූපත් සමූහය සම්බන්ධයෙන් මෙය පරිපාලනය කරනු ලැබුවේ ඔහු විසින්ම පත් කරන ලද තනි ප්‍රදේශ අධිකාරියක් (1990 දී නිර්මාණය කරන ලද) විසිනි, එය 2011 දක්වා එම නමින්ම ජාතික වනෝද්‍යානයේ භූමිය කෙරෙහි අධිකරණ බලය තිබුණි.
.svg)
2011 ඔක්තෝබර් 15 වන දින, වෙනිසියුලාවේ මධ්‍යම රජය කාබනික නීතියේ තරාතිරම, වටිනාකම සහ බලය සහිත නියෝගයක් නිකුත් කළ අතර එය ෆෙඩරල් දෙපාර්තමේන්තු සඳහා නව නීති සම්පාදනය කළේය, 1938 නීතිය අවලංගු කරන නව කාබනික නීතියක් හරහා සහ දෙපාර්තමේන්තු වල දේශපාලන හා පරිපාලන සංවිධානය දූපත් ප්‍රදේශ සහ සුළු සංවර්ධන දිස්ත්‍රික්ක හරහා ප්‍රකාශයට පත් කරන බව ස්ථාපිත කළේය. ඔක්තෝබර් 27 වන දින නීතිය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් අනුමත කරන ලද අතර නිල ගැසට් පත්‍රය 39.787 හි ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.
2011 අගෝස්තු මාසයේදී, ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයා, ඔහුගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලතල භාවිතා කරමින්, ග්‍රාන් රොක්හි අගනුවර සහිතව, ලොස් රොක්ස්, ලාස් ආවේස් දූපත් සමූහය සහ ලා ඕර්චිලා දූපත් සමූහය මෙන්ම වෙනිසියුලානු කැරිබියානු මුහුදේ විශාල කොටසක් ඇතුළත් ෆෙඩරල් යැපුම් ප්‍රදේශවල මධ්‍යම අංශය ආවරණය කරමින්, ෆ්‍රැන්සිස්කෝ ද මිරැන්ඩා දූපත් ප්‍රදේශය ලෙස හැඳින්වෙන ෆෙඩරල් යැපුම් ප්‍රදේශවල පළමු දූපත් භූමිය නිර්මාණය කරමින් නීතිය ප්‍රකාශයට පත් කළේය. නව ආයතනය මෙහෙයවනු ලබන්නේ වෙනිසියුලාවේ ජනාධිපතිවරයා විසින් නිදහසේ පත් කර ඉවත් කරනු ලබන රජයේ ප්‍රධානියෙකු (ජෙෆ් ද ගොබියර්නෝ) විසිනි.
සංචාරක ව්‍යාපාරය
[සංස්කරණය]
වෙනිසියුලානු දූපත් සංචාරක-විනෝදාත්මක විභවයක් නියෝජනය කරන අතර, ප්‍රධාන භූමිය තුළ සහ පිටත පිහිටා ඇති ආකර්ෂණීය ස්ථාන කිහිපයක් මෙන්ම නිවර්තන වෙරළ තීරයන් සහ විශාල කොරල් සැකැස්මේ විවිධත්වයක් ද ඇත.[තහවුරු කර නොමැත]
ලොස් රොක්ස් දූපත් සමූහය, ඒව්ස් දූපත සහ ලා ඕර්චිලා දූපත සමඟ එක්ව "සාගර දූපත්" සාදයි, එය මහාද්වීපික වේදිකාවෙන් ගැඹුරු නාලිකා මගින් වෙන් කර උණුසුම් හා විනිවිද පෙනෙන සාගර ජලයෙන් ස්නානය කරනු ලැබේ. ලොස් රොක්ස් එහි සංචාරක සේවාවන්හි වැඩි දියුණුවක් ඉදිරිපත් කළ ප්‍රදේශවලින් එකකි, එබැවින් විදේශිකයන් සහ වෙනිසියුලානුවන් සඳහා විනෝදාස්වාද මධ්‍යස්ථානයක් ලෙස එහි වැදගත්කම.
ලා ටෝර්ටුගා දූපත වැනි ජනාවාස නොවූ දූපත් වල සංචාරක සංවර්ධන නිර්මාණය කිරීමට මෑතකදී සැලසුම් අනුමත කර ඇතත්, සංචාරක නවාතැන් සඳහා යම් යටිතල පහසුකම් ඇති එකම මධ්‍යස්ථානය එල් ග්‍රාන් රොක් ය.
වෙරළ වෙරළ
[සංස්කරණය]වැලි සහිත වෙරළ යනු ඒකාබද්ධ නොවූ අවසාදිත පරිසරවල පරිසර පද්ධති වන අතර, ඒවා වෙරළබඩ ගතිකයේ ක්‍රියාවලීන් මත රඳා පවතින සතුන් සහ ශාක විශාල සංඛ්‍යාවක් වාසය කරයි. වෙරළ තීරයන් ඩයටම, ඇල්ගී, මොලුස්කාවන් සහ ප්ලවාංග ජීවීන්ගේ නිවහන වන අතර ඒවා නිතර පැමිණෙන විශේෂ සඳහා ආහාර පදනමක් ලෙස සේවය කරයි.
මුහුදු තෘණ පරිසර පද්ධති හා සම්බන්ධ වෙරළ තීරයන්හි අවසාදිත පරිසර පද්ධතිවල, මුහුදු කැස්බෑවන්ගේ කූඩු සංසිද්ධි ද සිදු වේ. මේ අර්ථයෙන් ගත් කල, ඒව්ස් දූපත කැරිබියානු මුහුදේ වැදගත්ම හරිත කැස්බෑ කූඩු ස්ථානවලින් එකකි. අනෙක් අතට, සමස්තයක් ලෙස, ලාස් ඒව්ස් සහ ලොස් රොක්ස් හි ගල්පර සංකීර්ණවල සුදු වැලි වෙරළ වෙනිසියුලානු කැරිබියන් හි සංචාරක දීමනාවේ ප්‍රධාන ආකර්ෂණය ලෙස සුදුසුකම් ලබයි.
තවද, ඒවායේ විවිධත්වය අනුව, ඒවා ලා ටෝර්ටුගා දූපතේ වෙරළ තීරයේ සුන්දරත්වයෙන් කැපී පෙනේ. එහිදී වෙරළ තීරය, ඊතල සහ ඉඟි සාදයි.[තහවුරු කර නොමැත] මෙම දූපතේ වෙරළ පරිසර පද්ධති විවිධ ස්වරූපවලින් යුක්ත වන අතර, විශේෂයෙන් නැගෙනහිර වෙරළ තීරයේ ඒවා විශාල දිගුවක් අල්ලා ගනී.
පාෂාණමය වෙරළබඩ සහනයක් සමඟ සම්බන්ධ වී ඇති වෙරළ තීරයන් බොහෝ විට බොක්කෙහි හෝ ඇතුල්වීමේ පහළ ස්ථාන අල්ලා ගනී, එහිදී ආධාරකයක් ලෙස සේවය කරන කඳු බෑවුම් අතර සුසංයෝගී ආරුක්කුවක් වර්ධනය වේ. ලා බ්ලැන්කිලා දූපතේ සහ ලා ඕචිලා හි සමහර අංශවල සියලුම වෙරළ තීරයන්හි තත්වය මෙයයි. "පොකට් වෙරළ" ලෙසද හැඳින්වෙන මෙම වර්ගයේ වෙරළ තීරය, බෑවුම්වල ආරක්ෂිත ප්‍රදේශවල වර්ධනය වේ. දිවයින ඉගුවානා දූපතේ නැගෙනහිර පැත්තේ, දිවයිනේ නැගෙනහිර බෑවුමේ සහ පාෂාණමය හා කඳු බෑවුම් සහිත ලොස් ටෙස්ටිගෝස් දූපත් සමූහයේ පිහිටා ඇත.
තවත් අවසාදිත පරිසරයක් වන්නේ සුළඟින් සෑදෙන වෙරළබඩ කඳු වැටි වන අතර, ඒවායේ සංවර්ධනය සුළඟින් වෙරළෙන් ගෙන එන වැලි සවි කරන ශාක වර්ධනය සමඟ සම්බන්ධ වේ. කඳු වැටි ස්වභාවික අවසාදිත පැන්ට්‍රි නියෝජනය කරන අතර, ඒවායේ වැලි සහිත වෙරළ තීරයන් සම්බන්ධයෙන් සහ සාමාන්‍යයෙන් ඉහළ භූ දර්ශන වටිනාකමක් ඇති විනෝදාත්මක ප්‍රදේශ සාදයි. ලා ටෝර්ටුගා දූපතේ ඒවා බටහිර වෙරළ තීරයේ පුළුල් ලෙස වර්ධනය වී ඇත, නමුත් උසින් අඩුය.
ඊට වෙනස්ව, ලොස් ටෙස්ටිගෝස් දූපත් සමූහයේ, විශේෂයෙන් ටෙස්ටිගෝ ග්‍රෑන්ඩ් හි, මීටර් 100 ක් උස කුඩා නමුත් බලගතු කඳු වැටියක් ඇත. ලා ඕර්චිලා දූපතේ අභ්‍යන්තරයට ද වෘක්ෂලතාදිය මගින් යටත් විජිතකරණය කර ස්ථාවර කරන ලද ධාතු කඳු වැටිවල විශාල දිගු පවතී. මෙම දූපත් බොහොමයක වෙරළ පරිසර පද්ධතියට ඇති ප්‍රධාන පීඩනය සහ තර්ජන වන්නේ එහි තිරසාර කළමනාකරණය සඳහා රෙගුලාසි ස්ථාපිත කරන වෙරළබඩ කළමනාකරණයක් නොමැතිකමයි. කළමනාකරණ සැලසුම් ඇත්තේ ලොස් රොක්ස් ජාතික වනෝද්‍යානය සහ මෑතකදී ලා ටෝර්ටුගා දූපත පමණි.
ආරක්ෂිත ප්‍රදේශ
[සංස්කරණය]ලොස් රොක්ස් දූපත් සමූහය ජාතික වනෝද්‍යානය
[සංස්කරණය]ලොස් රොක්ස් දූපත් සමූහය යනු වෙනිසියුලානු වෙරළට උතුරින් පිහිටා ඇති පුළුල් දූපත් සමූහයක් වන අතර එය දූපත් පනහකින් සහ යතුරු තුන්සියයකට අධික වැලි ඉවුරු වලින් සෑදී ඇත. විනිවිද පෙනෙන ජලය සහ සුදු වැලි සහිත එහි දර්ශනීය පරිසරය මෙන්ම එහි වටිනා ජෛව විවිධත්වය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා, එය 1972 දී ජාතික වනෝද්‍යානයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර, 1996 දී ජාත්‍යන්තර වැදගත්කමක් ඇති තෙත් බිමක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.
කොරල් පර දෙකක් සහ නොගැඹුරු ජලයේ විශාල අභ්‍යන්තර කලපුවකට මායිම් වන යතුරු සහ දූපත් සිය ගණනක් ඇති ලොස් රොක්ස් දූපත් සමූහය පැසිෆික් සාගරයේ ගිනිකඳු පරමාණුවකට සමාන වන අතර අත්ලාන්තික් සාගරයේ අසමසම සැකැස්මක් ඇති කරයි. යතුරු වලට අතීතයේ දී කුරුල්ලන්ගේ ගුවානෝ සූරාකෑමට ලක් කළ ලන්දේසීන්ට සම්බන්ධ මනරම් නම් ඇත: ෆ්‍රැන්සිස්කුයි, ක්‍රාස්කුයි, මැඩ්‍රිස්කුයි හෝ නොරොන්කුයි. විශාලතම යතුර (කායෝ ග්‍රෑන්ඩ්) කිලෝමීටර 17 ක් වන අතර, කිලෝමීටර 1.7 ක් පමණක් ඇති ග්‍රාන් රොක් ස්ථිර ජනගහනයක් ඇති එකම එකකි. ඩොස් මදුරු කී හි ජීව විද්‍යාත්මක ස්ථානයක් ඇත.
ඉහළ සූර්ය විකිරණ, අධික තාපය සහ ඉතා සාරවත් නොවන පස, හැලෝෆයිට් ලෙස හඳුන්වන කුඩා ශාක ප්‍රජාවන්, සමහර පතොක් සහ කුඩා පඳුරු පැවැත්මට පමණක් ඉඩ සලසයි. කේස් කිහිපයක, අලංකාර කඩොලාන එහි අතු වල මුහුදු පක්ෂීන් කූඩු කරන අතර, එහි මුල් මාළු, බෙල්ලන්, තරු මාළු සහ ස්පොන්ජ් සඳහා රැකවරණයක් ලෙස සේවය කරයි. නොගැඹුරු ජලයේ ගොළුබෙල්ලන්, මාළු සහ කැස්බෑවන් සඳහා ඉතා වැදගත් වන පුළුල් මුහුදු තණකොළ තණබිම් වර්ධනය වේ.
ලොස් රොක්ස් හි වාර්තා වන පක්ෂි විශේෂ අනූ දෙකෙන් අඩකට වඩා සංක්‍රමණික වන අතර, ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් උතුරු ඇමරිකාවෙන් පැමිණෙති. පෙලිකන්, ගුල්, කොටුවා, ප්ලෙයිරිටෝස්, බොබා සහ ෆ්ලෙමින්ගෝ ඇතුළු පක්ෂි විශේෂ විසිහතරක් සහ කළු රැජින රොකේනා වැනි ආවේණික උප විශේෂ හයක් මෙම දූපත් සමූහයේ කූඩු කරති. භූමිෂ්ඨ ක්ෂීරපායින් සහ උරගයින් ධීවර වවුලන් සහ ඉතා හීලෑ කළු කටුස්සන් විසින් නියෝජනය කරනු ලැබේ.
ලොස් රොක්ස් හි මුහුද කිමිදුම්කරුවන් සඳහා පාරාදීසයකි. මෙම ජලයේ වාසය කරන අපෘෂ්ඨවංශීන් අතර කොරල්, ජෙලිෆිෂ්, ඇනිමෝන්, ස්පොන්ජ්, මුහුදු ඉකිරියන්, තරු මාළු, කබොල සහ මොලුස්කාවන් ඇත. එහි පොකිරිස්සන් සහ බොටුටෝස් ප්‍රසිද්ධය.[තහවුරු කර නොමැත] අපට ඩොල්ෆින් සහ තල්මසුන් ද හමු වේ. සුදු වෙරළ තීරයේ වෙනිසියුලාවේ ප්‍රධාන ජනපද උකුස්සන් කැස්බෑවා සහ අනෙකුත් අය ද කූඩු කරති. මුහුදු කැස්බෑ විශේෂ තුනක්. සැකයකින් තොරව, ප්‍රධාන චරිතය විදේශීය ගල්පර මාළු හෝ මිනිස් පරිභෝජනය සඳහා උනන්දුවක් දක්වන මත්ස්‍ය විශේෂ 350: අලංකාර ඉසබෙලයිට්, වර්ණවත් ගිරවුන් මාළු දැවැන්ත කණ්ඩායම් සහ මීටර් දොළහක් දක්වා දිග මැනිය හැකි විශාලතම තල්මසුන් මෝරා පවා.
අතීතයේ දී, මාළු, කැස්බෑවන්, බොටුටෝස් සහ ලුණු සොයා ප්‍රධාන භූමියෙන් පැමිණි ආදිවාසී ජනතාව විසින් දූපත් වෙත නිතර පැමිණියහ. ඔවුන් රැඳී සිටින කාලය තුළ චාරිත්‍රානුකූල උත්සව පැවැත්වූ බවට සාක්ෂි තිබේ. ඩොස් මදුරුවන් තුළ මානවරූපී මැටි රූප ඇතුළු වටිනා වස්තූන් සිය ගණනක් සොයා ගත් වැදගත් පුරාවිද්‍යාත්මක ස්ථානයක් ඇත.
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ Vila, Marco Aurelio. 1967: Aspectos geográficos de las Dependencias Federales. Corporación Venezolana de Fomento. Caracas. 115p.
- ^ República de Venezuela y República Dominicana. 1981: Tratado de relimitación de áreas marinas y submarinas entre la República de Venezuela y República Dominicana. Ministerio de la Defensa. Caracas. 8p.
- ^ Cervigon, Fernando. 1995: Las Dependencias Federales. Academia Nacional de la Historia. Caracas. 193p.
- ^ Hernández Caballero, Serafín (Editor). 1998: Gran Enciclopedia de Venezuela. Editorial Globe, C.A. Caracas. 10 volúmenes. ISBN 980-6427-00-9 ISBN 980-6427-10-6
- ^ Redacción El Tiempo. "Revive la tensión limítrofe entre Colombia y Venezuela". June 20, 2015. El Tiempo. සම්ප්‍රවේශය September 20, 2019.
- ^ "El Territorio Insular Francisco de Miranda". April 14, 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය April 13, 2014.
- ^ Spalding, Mark; Bunting, Gillian (2004). A Guide to the Coral Reefs of the Caribbean (ඉංග්‍රීසි බසින්). University of California Press. ISBN 978-0-520-24405-4.
- ^ Cortés, J. (April 25, 2003). Latin American Coral Reefs (ඉංග්‍රීසි බසින්). Elsevier. ISBN 978-0-08-053539-5.
- ^ a b Nature Conservation Status Survey for Xiddle America (ඉංග්‍රීසි බසින්). Bib. Orton IICA / CATIE.
- ^ a b Spalding, Mark; Kainuma, Mami; Collins, Lorna (2010). World Atlas of Mangroves (ඉංග්‍රීසි බසින්). Earthscan. ISBN 978-1-84977-660-8.
- ^ a b Linneweber, Volker (June 29, 2013). Mangrove Ecosystems: Function and Management (ඉංග්‍රීසි බසින්). Springer Science & Business Media. ISBN 978-3-662-04713-2.
- ^ Lieth, Helmut; Sucre, Maxímo García; Herzog, Brigitte (February 2, 2008). Mangroves and Halophytes: Restoration and Utilisation (ඉංග්‍රීසි බසින්). Springer Science & Business Media. ISBN 978-1-4020-6720-4.