Jump to content

හයිටි ආර්ථිකය

විකිපීඩියා වෙතින්
ඓතිහාසික ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිත සංවර්ධනය

හයිටියේ ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් 1,800 ක් වන අතර එහි දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් බිලියන 19.97 කි (2017 ඇස්තමේන්තු).[1] රට හයිටි ගෝර්ඩ් මුදල් ඒකකය ලෙස භාවිතා කරයි. එහි සංචාරක කර්මාන්තය තිබියදීත්, හයිටි යනු ඇමරිකාවේ දුප්පත්ම රටවලින් එකකි, දූෂණය, දේශපාලන අස්ථාවරත්වය, දුර්වල යටිතල පහසුකම්, සෞඛ්‍ය සේවා නොමැතිකම සහ අධ්‍යාපනය නොමැතිකම ප්‍රධාන හේතු ලෙස දක්වා ඇත.[1] විරැකියාව ඉහළ මට්ටමක පවතින අතර බොහෝ හයිටි ජාතිකයන් සංක්‍රමණය වීමට උත්සාහ කරති. 2010 භූමිකම්පාවෙන් සහ පසුව ඇති වූ කොලරාව පැතිරීමෙන් පසු වෙළඳාම නාටකාකාර ලෙස පහත වැටුණු අතර, රටේ මිලදී ගැනීමේ බල සමානාත්මතාවයේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය 8% කින් පහත වැටුණි (ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 12.15 සිට ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 11.18 දක්වා).[2] 2010 එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව සංවර්ධන දර්ශකයේ රටවල් 182 න් 145 වන ස්ථානයට හයිටි ශ්‍රේණිගත කර ඇති අතර, ජනගහනයෙන් 57.3% ක් අවම වශයෙන් HDI හි දරිද්‍රතා මිනුම් තුනකින් අහිමි වී ඇත.[3]

මතභේදාත්මක 2000 මැතිවරණයෙන් සහ ජනාධිපති ඇරිස්ටයිඩ්ගේ පාලනය පිළිබඳ චෝදනාවලින් පසුව,[4] හයිටි රජයට එක්සත් ජනපද ආධාර 2001 සහ 2004 අතර කපා හරින ලදී.[5] 2004 දී ඇරිස්ටයිඩ් ඉවත්වීමෙන් පසු, ආධාර යථා තත්ත්වයට පත් කරන ලද අතර බ්‍රසීලියානු හමුදාව හයිටි සාම සාධක මෙහෙයුමේ එක්සත් ජාතීන්ගේ ස්ථාවරකරණ මෙහෙයුමක් මෙහෙයවීය. වසර හතරකට ආසන්න අවපාතයකින් පසු, 2005 දී ආර්ථිකය 1.5% කින් වර්ධනය විය.[6] 2009 සැප්තැම්බර් මාසයේදී, හයිටි රාජ්‍යය තම බාහිර ණය අවලංගු කිරීම සඳහා සුදුසුකම් ලැබීම සඳහා IMF සහ ලෝක බැංකුවේ දැඩි ණයගැති දුප්පත් රටවල් වැඩසටහන මගින් නියම කරන ලද කොන්දේසි සපුරාලීය.[7]

2015 දී, රජයේ අයවැයෙන් සියයට 90 කට වඩා ලැබුණේ වෙනිසියුලාව ප්‍රමුඛ තෙල් සන්ධානයක් වන පෙට්‍රොකැරිබ් සමඟ ඇති කරගත් ගිවිසුමකිනි.[8]

විදේශ ආධාර

[සංස්කරණය]

1990 සිට 2003 දක්වා හයිටි රාජ්‍යයට ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 4 කට වඩා ආධාර ලැබුණු අතර, එයට එක්සත් ජනපදයෙන් ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 1.5 ක් ද ඇතුළත් විය.[9] විශාලතම පරිත්‍යාගශීලියා වන්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය වන අතර, පසුව කැනඩාව සහ යුරෝපීය සංගමයයි.[10] 2010 ජනවාරි මාසයේදී, භූමිකම්පාවෙන් පසු, එක්සත් ජනපද ජනාධිපති බැරැක් ඔබාමා ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 1.15 ක ආධාර පොරොන්දු විය.[11] යුරෝපීය සංගමය යුරෝ මිලියන 400 කට වඩා (ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 616) පොරොන්දු විය.[12] අසල්වැසි ඩොමිනිකන් ජනරජය ද හයිටි රාජ්‍යයට පුළුල් මානුෂීය ආධාර ලබා දී ඇති අතර, එයට පොදු විශ්ව විද්‍යාලයක් සඳහා අරමුදල් සැපයීම සහ ඉදිකිරීම,[13] මානව ප්‍රාග්ධනය, දේශසීමා කලාපයේ නොමිලේ සෞඛ්‍ය සේවා සහ 2010 භූමිකම්පාවෙන් පසු සැපයුම් සහාය ඇතුළත් වේ.[14]

2020 වන තෙක් භූමිකම්පාවෙන් පසු ප්‍රතිසංස්කරණය සඳහා ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 13.34 ක් වෙන් කර ඇති බව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය පවසයි, නමුත් 2010 භූමිකම්පාවෙන් වසර දෙකකට පසුව, එම මුදලින් අඩකටත් වඩා අඩු ප්‍රමාණයක් ඇත්ත වශයෙන්ම නිදහස් කර තිබුණි. 2015 වන විට, එක්සත් ජනපද රජය ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 4 ක් වෙන් කර ඇති අතර, ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 3 ක් දැනටමත් වියදම් කර ඇති අතර, ඉතිරිය දිගුකාලීන ව්‍යාපෘති සඳහා කැප කර ඇත.[15]

වෙළඳාම

[සංස්කරණය]

2015 CIA ලෝක තොරතුරු පොතට අනුව, හයිටියේ ප්‍රධාන ආනයන හවුල්කරුවන් වන්නේ: ඩොමිනිකන් ජනරජය 35%, එක්සත් ජනපදය 26.8%, නෙදර්ලන්ත ඇන්ටිලස් 8.7%, චීනය 7% (ඇස්තමේන්තු 2013). හයිටියේ ප්‍රධාන අපනයන හවුල්කරු වන්නේ එක්සත් ජනපදය 83.5% (ඇස්තමේන්තු 2013).[16] 2011 දී හයිටියේ වෙළඳ හිඟය ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 3 ක් වූ අතර එය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 41% කි.[17]

බලශක්තිය

[සංස්කරණය]
මූලාශ්‍රය අනුව හයිටි විදුලිබල නිෂ්පාදනය

හයිටි රාජ්‍යය තම බලශක්ති අවශ්‍යතා බොහොමයක් සඳහා පෙට්‍රොකැරිබ් සමඟ තෙල් සන්ධානයක් මත දැඩි ලෙස රඳා පවතී. මෑත වසරවලදී, හැකි තිරසාර බලශක්ති ප්‍රභවයන් ලෙස ජල විදුලි, සූර්ය සහ සුළං බලශක්තිය ගවේෂණය කර ඇත.[18]

පෝර්ට්-ඕ-ප්‍රින්ස් හි බලාගාරය

2017 වන විට, ඇමරිකානු මහාද්වීපයේ සියලුම රටවල් අතරින්, හයිටි රාජ්‍යය අවම බලශක්තියක් නිපදවයි. රටෙන් හතරෙන් එකකටත් වඩා අඩු ප්‍රමාණයක විදුලි ආවරණයක් ඇත.[19] හයිටි රාජ්‍යයේ බලශක්තිය ඇති බොහෝ ප්‍රදේශ ජනක යන්ත්‍ර මගින් බල ගැන්වේ. මෙම ජනක යන්ත්‍ර බොහෝ විට මිල අධික වන අතර විශාල දූෂණයක් ඇති කරයි. විදුලිය ලබා ගන්නා ප්‍රදේශ දිනපතා විදුලි කප්පාදුවකට මුහුණ දෙන අතර සමහර ප්‍රදේශ දිනකට පැය 12 ක විදුලියකට සීමා වේ. විදුලිය සපයනු ලබන්නේ ස්වාධීන සමාගම් කුඩා සංඛ්‍යාවක් විසිනි: සොජෙනර්, ඊ-පවර් සහ හේට්‍රැක්.[20] ජාතික විදුලිබල ජාලයක් නොමැත.[21] අඟුරු සමඟ දැව වඩාත් පොදු බලශක්ති ප්‍රභවයයි. වාර්ෂිකව දැව නිෂ්පාදන මෙට්‍රික් ටොන් මිලියන 4 ක් පමණ පරිභෝජනය කෙරේ.[22] අඟුරු සහ දැව මෙන්, ඛනිජ තෙල් ද වැදගත් බලශක්ති ප්‍රභවයකි. හයිටි රාජ්‍යයට තමන්ගේම ඉන්ධන නිපදවිය නොහැකි බැවින්, සියලුම ඉන්ධන ආනයනය කෙරේ. වාර්ෂිකව, තෙල් ටොන් 691,000 ක් පමණ රට තුළට ආනයනය කෙරේ.[21]

2018 දී, පැය 24 පුරා ක්‍රියාත්මක වන විදුලි ව්‍යාපෘතියක් නිවේදනය කරන ලදී; මේ සඳහා පෝර්ට්-ඕ-ප්‍රින්ස් හි පමණක් මෙගාවොට් 236 ක් ස්ථාපනය කිරීමට අවශ්‍ය වන අතර, අනෙකුත් සියලුම කලාපවල අමතර මෙගාවොට් 75 ක් අවශ්‍ය වේ. වර්තමානයේ ජනගහනයෙන් 27.5% කට පමණක් විදුලිය ලබා ගත හැකිය; එපමණක් නොව, ජාතික බලශක්ති ඒජන්සිය වන l'Électricité d'Haïti (Ed'H) සමස්ත විදුලි ඉල්ලුමෙන් 62% ක් පමණක් සපුරාලීමට සමත් වේ.[23]

පුද්ගලික ආදායම

[සංස්කරණය]
කැප්-හයිටියන් හි වෙළඳපොළක්

හයිටියේ පුහුණු ශ්‍රම හිඟය, පුළුල් විරැකියාව සහ ඌන රැකියා වලින් පීඩා විඳිති. ශ්‍රම බලකායේ බොහෝ හයිටි ජාතිකයින්ට අවිධිමත් රැකියා තිබේ. ජනගහනයෙන් හතරෙන් තුනක් දිනකට ඇමරිකානු ඩොලර් 2 ක් හෝ ඊට අඩු ආදායමකින් ජීවත් වේ.[24]

විදේශයන්හි ජීවත් වන හයිටි ජාතිකයන්ගෙන් ලැබෙන ප්‍රේෂණ විදේශ විනිමයේ ප්‍රධාන මූලාශ්‍රය වන අතර එය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් පහෙන් එකක් (20%) සහ 2012 වන විට අපනයන ආදායම මෙන් පස් ගුණයකට වඩා වැඩිය.[25] 2004 දී, හයිටියේ විශ්ව විද්‍යාල උපාධිධාරීන්ගෙන් 80% ක් හෝ ඊට වැඩි ප්‍රමාණයක් විදේශයන්හි ජීවත් වූහ.[26]

ඉඳහිට, දරුවන් රැකබලා ගැනීමට නොහැකි පවුල් ඔවුන්ව ධනවත් පවුලක් සමඟ රෙස්ටවේක් හෝ ගෘහ සේවකයෙකු ලෙස ජීවත් වීමට යැවිය හැකිය. ඒ වෙනුවට, දරුවාට අධ්‍යාපනය ලබා දීම සහ ආහාර සහ නවාතැන් සැපයීම පවුල විසින් සහතික කළ යුතුය; කෙසේ වෙතත්, පද්ධතිය අපයෝජනයට විවෘත වන අතර මතභේදාත්මක බව ඔප්පු වී ඇති අතර සමහරු එය ළමා වහල්භාවයට සමාන කරති.[27][28]

දේපළ වෙළඳාම

[සංස්කරණය]

ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල, මිනිසුන් බොහෝ විට රැලි සහිත යකඩ වහලවල් සහිත ලී පැල්පත්වල ජීවත් වෙති. පිටත නිවාස පැල්පත් පිටුපස පිහිටා ඇත. පෝර්ට්-ඕ-ප්‍රින්ස් හි, වර්ණවත් පැල්පත් නගර මධ්‍යම නගරය වට කර කඳු බෑවුම් දක්වා ඉහළට යයි.[29]

මධ්‍යම සහ ඉහළ පන්ති ජීවත් වන්නේ තදාසන්න ප්‍රදේශවල හෝ නාගරික සැලසුම්කරණයක් ඇති මහල් නිවාසවල විශාල නගරවල මධ්‍යම කොටසේ ය. ඔවුන් ජීවත් වන බොහෝ නිවාස කුඩා බලකොටු වැනි ය, ඒවා ලෝහ කටු, කටු කම්බි, කැඩුණු වීදුරු සහ සමහර විට තුනම ඇතුළත් බිත්ති පිටුපස පිහිටා ඇත. විදුලි ජාලය විශ්වාස කළ නොහැකි බැවින් නිවාසවල උපස්ථ ජනක යන්ත්‍ර ඇත. සමහරක් ජලය සඳහා වහල මත ජලාශ පවා ඇත.[29]

කෘෂි කර්මාන්තය

[සංස්කරණය]
ගෝවා පේළි, හයිටිය

හයිටි යනු ලොව ප්‍රමුඛතම වෙටිවර් නිෂ්පාදකයා වන අතර එය සුඛෝපභෝගී සුවඳ විලවුන්, සගන්ධ ෙතල් සහ සුවඳ විලවුන් සෑදීමට භාවිතා කරන මූල ශාකයකි, එය ලෝකයේ සැපයුමෙන් අඩක් සපයයි.[30][31] හයිටි ජාතිකයන්ගෙන් දළ වශයෙන් 40-50% ක් කෘෂිකාර්මික අංශයේ සේවය කරති.[1][32] කෙසේ වෙතත්, 1980 දශකයේ මුල් භාගයේදී එක්සත් ජනපද කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව විසින් කරන ලද පාංශු සමීක්ෂණවලට අනුව, භෝග සඳහා ඉතා සුදුසු වූයේ භූමියෙන් සියයට 11.3 ක් පමණි. හයිටියේ ආහාර අවශ්‍යතාවයෙන් අඩක් සහ සහල් වලින් 80% ක් සඳහා ආනයන මත රඳා පවතී.[32]

හයිටියේ අඹ, කොකෝවා, කෝපි, පැපොල්, මහෝගනී ඇට, නිවිති සහ වෝටර්ක්‍රෙස් වැනි භෝග අපනයනය කරයි.[33] කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන සියලුම අපනයන වලින් 6% ක් වේ.[17] ඊට අමතරව, දේශීය කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන අතර බඩ ඉරිඟු, බෝංචි, මඤ්ඤොක්කා, බතල, රටකජු, පිස්ටා, කෙසෙල්, මෙනේරි, පරෙවි ඇට, උක්, සහල්, බඩ ඉරිඟු සහ දැව ඇතුළත් වේ.[33][34]

මුදල් ඒකක

[සංස්කරණය]

හයිටි ගෝර්ඩ් (HTG) ජාතික මුදල් ඒකකය වේ. "හයිටි ඩොලරය" ගෝර්ඩ් 5 (ගූඩ්) ට සමාන වේ.[තහවුරු කර නොමැත] ව්‍යාපාරික අංශයේ සහ පුද්ගලයින්ගෙන් අතිමහත් බහුතරයක් ඇමරිකානු ඩොලර් පිළිගනු ඇත, නමුත් එළිමහන් වෙළඳපොලවල් ගෝර්ඩ් වලට වැඩි කැමැත්තක් දැක්විය හැකිය. ප්‍රදේශවාසීන් USD "ඩොලර් ඇමරිකන්" (ඩෝලා ඇමරිකෙන්) හෝ "ඩොලර් US" (ඌ-එස් ලෙස උච්චාරණය කරනු ලැබේ) ලෙස හැඳින්විය හැක.[35]

සංචාරක ව්‍යාපාරය

[සංස්කරණය]
ලැබඩී, කෲස් නැව් ගමනාන්තයක්

හයිටියේ සංචාරක වෙළඳපොළ නොදියුණු මට්ටමක පවතින අතර රජය මෙම අංශය දැඩි ලෙස ප්‍රවර්ධනය කරයි. සුදු වැලි සහිත වෙරළ තීරයන්, කඳුකර දර්ශන සහ වසර පුරා උණුසුම් දේශගුණයක් වැනි අනෙකුත් කැරිබියානු ගමනාන්ත වෙත සංචාරකයින් ආකර්ෂණය කර ගන්නා බොහෝ ලක්ෂණ හයිටි සතුව ඇත. කෙසේ වෙතත්, විදේශයන්හි රටේ දුර්වල ප්‍රතිරූපය, සමහර විට අතිශයෝක්තියට නංවා, මෙම අංශයේ සංවර්ධනයට බාධා කර ඇත.[36] 2014 දී, රටට සංචාරකයින් 1,250,000 ක් (බොහෝ විට කෲස් නැව් වලින්) ලැබුණු අතර, 2014 දී කර්මාන්තය ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 200 ක් උපයා ඇත.[තහවුරු කර නොමැත]

2014 දී හෝටල් කිහිපයක් විවෘත කරන ලද අතර, ඉහළ මට්ටමේ Best Western Premier,[37][38] පෙෂන්-විල් හි Occidental Hotel and Resorts විසින් තරු පහේ Royal Oasis හෝටලයක්,[39][40][41] පෝට්-ඕ-ප්‍රින්ස් හි ටර්ගෝ ප්‍රදේශයේ තරු හතරේ Marriott හෝටලයක්[42] සහ පෝර්ට්-ඕ-ප්‍රින්ස්, ලෙස් කේස්, කැප්-හයිටියන් සහ ජැක්මෙල්හි අනෙකුත් නව හෝටල් සංවර්ධන ඇතුළත් වේ.[තහවුරු කර නොමැත]

කැරකොල් කාර්මික උද්‍යානය

[සංස්කරණය]

2012 ඔක්තෝබර් 21 වන දින, හයිටි ජනාධිපති මයිකල් මාර්ටෙලි, එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය ලේකම් හිලරි ක්ලින්ටන්, බිල් ක්ලින්ටන්, රිචඩ් බ්‍රැන්සන්, බෙන් ස්ටිලර් සහ ෂෝන් පෙන් විසින් කැරිබියන් දූපත් වල විශාලතම හෙක්ටයාර 240 (අක්කර 600) ක කැරකොල් කාර්මික උද්‍යානය විවෘත කරන ලදී.[43] මෙම ව්‍යාපෘතියට ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 300 ක් වැය වූ අතර එයට මෙගාවොට් 10 ක බලාගාරයක්, ජල පිරිපහදු යන්ත්‍රයක් සහ සේවක නිවාස ඇතුළත් විය.[43] උද්‍යානය සඳහා වූ සැලැස්ම 2010 භූමිකම්පාවට පෙර දින නියම කරන ලද නමුත් හයිටි යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට උපකාර කිරීම සඳහා එක්සත් ජනපද විදේශ ආධාර උපාය මාර්ගයේ කොටසක් ලෙස එය වේගවත් කරන ලදී.[44] මෙම උද්‍යානය හයිටියේ උතුරු සහ ඊසානදිග දෙපාර්තමේන්තු සඳහා "ප්‍රධාන සැලැස්මේ" කොටසක් වූ අතර, විශාල ජාත්‍යන්තර ගුවන් ගමන් සඳහා පහසුකම් සැලසීම සඳහා කැප්-හයිටියන් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ පුළුල් කිරීම, ෆෝර්ට්-ලිබර්ටේ හි ජාත්‍යන්තර වරායක් ඉදිකිරීම සහ 2012 ජනවාරි 12 වන දින ලිමොනේඩ් හි (කැප්-හයිටියන් අසල) නව විශ්ව විද්‍යාලයක ඩොලර් මිලියන 50 ක රෝයි හෙන්රි ක්‍රිස්ටෝෆ් කැම්පස් විවෘත කිරීම ඇතුළත් විය.[45]

2012 දී, USAID විශ්වාස කළේ උද්‍යානය සම්පූර්ණයෙන්ම සංවර්ධනය කළ පසු රැකියා 65,000 ක් පමණ නිර්මාණය කිරීමේ හැකියාව ඇති බවයි.[46][47] දකුණු කොරියානු ඇඳුම් නිෂ්පාදකයෙකු වන සේ-ඒ ට්‍රේඩිං සමාගම, උද්‍යානයේ එකම ප්‍රධාන කුලී නිවැසියා, එය ප්‍රක්ෂේපණය කළ 20,000 න් ස්ථිර රැකියා 5,000 ක් නිර්මාණය කර නිවාස 5,000 ක් ඉදිකිරීමට පොරොන්දු වූ නමුත් 2014 වන විට කැරකොල් අසල නිවාස 750 ක් පමණක් ඉදිකර තිබුණි.[44]

වසර දහයකට පසු, ක්ලින්ටන් යුවළ පොරොන්දු වූ පරිවර්තනය ලබා දීමේ පොරොන්දුව ඉටු කිරීමට උද්‍යානය අපොහොසත් වූ බව සැලකේ.[48] එක්සත් ජනපදය වරාය ව්‍යාපෘතිය සඳහා ඩොලර් මිලියන ගණනක් ආයෝජනය කළ නමුත් අවසානයේ එය අතහැර දැමීය.[48] උද්‍යානය ස්ථාපිත කිරීම සඳහා, කුඩා ගොවීන්ගේ පවුල් සිය ගණනක්, සමස්තයක් වශයෙන් 3,500 ක් පමණ භූමියෙන් ඉවත් කිරීමට සිදු විය.[49] එක්සත් ජනපද රජයේ වගවීමේ කාර්යාලය විසින් කරන ලද විගණනයකින් හෙළි වූයේ වරාය ව්‍යාපෘතියට "වරාය සැලසුම් කිරීම, ඉදිකිරීම සහ අධීක්ෂණය පිළිබඳ තාක්ෂණික විශේෂඥතාවක් ඇති කාර්ය මණ්ඩලයක්" නොමැති බවත්, 1970 ගණන්වල සිට USAid කිසිදු වරායක් ඉදිකර නොමැති බවත්ය.[48] 2015 දී USAid ශක්‍යතා අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ "විවිධ තාක්ෂණික, පාරිසරික සහ ආර්ථික හේතූන් මත නව වරායක් ශක්‍ය නොවන" බවත්, ප්‍රක්ෂේපිත පිරිවැයෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් ආවරණය කිරීමට එක්සත් ජනපදයට ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 72 ක අරමුදල් නොමැති බවත්, USAid ආකර්ෂණය කර ගැනීමට අවශ්‍ය වූ පුද්ගලික සමාගම් "උතුරු හයිටියේ නව වරායක් ඉදිකිරීමට සහාය වීමට කිසිදු උනන්දුවක් නොතිබූ" බවත්ය.[48]

යොමු කිරීම්

[සංස්කරණය]
  1. ^ a b c "CIA World Factbook – Haiti". 9 February 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 September 2019.
  2. ^ "Haiti". The World Factbook. Central Intelligence Agency. 22 September 2021. 9 February 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 January 2021.
  3. ^ "International Human Development Indicators: Haiti". United Nations Development Programme. 2010. 23 April 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  4. ^ "Jean Bertrand Aristide net worth". WOW509. 16 October 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 16 October 2014.
  5. ^ Farah Stockman (7 March 2004). "Before fall of Aristide, Haiti hit by aid cutoff by". Boston.com. 4 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2013.
  6. ^ "Haiti: Economy". Michigan State University. 7 April 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 January 2010.
  7. ^ "Haiti: Enhanced Initiative for Heavily Indebted Poor Countries" (PDF). International Monetary Fund. September 2009. 21 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 24 July 2013.
  8. ^ "Haiti Economy" (PDF). 2 January 2023 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 11 April 2015.
  9. ^ Anastasia Moloney (28 September 2009). "Haiti's aid controversy". Thomson Reuters Foundation. 22 July 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2013.
  10. ^ Christopher Marquis (21 July 2004). "$1 Billion Is Pledged to Help Haiti Rebuild, Topping Request". The New York Times. 12 September 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2013.
  11. ^ Katz, Jonathan M. (11 April 2010). "Haiti's police struggle to control ravaged capital". Fox News. Associated Press. 15 October 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 December 2018.
  12. ^ "Haiti fears grows despite surge in relief effort". Yahoo! News. 18 January 2009.[භින්න වූ සබැඳිය]
  13. ^ "Universidad de Haití donada por RD se llamará ahora 'Roi Henry I'". El Nuevo Diario. 6 August 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 20 July 2016.
  14. ^ "República Dominicana: Ayuda a su vecino Haití después del terremoto". 12 September 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 July 2016.
  15. ^ "What does Haiti have to show for the US$13 billion in earthquake aid?-NBC News.com". NBC News. January 2015. 4 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 October 2019.
  16. ^ "The World Factbook". cia.gov. 9 February 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 May 2015.
  17. ^ a b Watkins, Tate (8 May 2013). "How Haiti's Future Depends on American Markets". The Atlantic. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2013.
  18. ^ "Powering Haiti with Clean Energy". සම්ප්‍රවේශය 1 September 2023.
  19. ^ "The Haiti Sustainable Energy Programme" (PDF). UNEP. May 2017. 12 September 2022 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 December 2018.
  20. ^ Pauyo, Jean (March 2017). "Transmitting and Distributing Electricity in Haiti" (PDF). Copenhagen Consensus Center. 12 September 2022 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 18 February 2019.
  21. ^ a b Matthew Lucky, Katie Auth, Alexander Ochs, et al., Haiti Sustainable Energy Roadmap: Harnessing Domestic Energy Resources to Build an Affordable, Reliable, and Climate-Compatible Electricity System (Washington, DC: Worldwatch Institute, 2014).
  22. ^ "Energy". U.S. Agency for International Development. 16 August 2018. 12 September 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 5 January 2019.
  23. ^ "Vant Bèf Info Énergie : le projet d'électrification 24/24 présenté aux Citoyens haïtiens -". Vant Bèf Info (ප්‍රංශ බසින්). 31 October 2018. 5 November 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 4 November 2018.
  24. ^ "The World Factbook — Central Intelligence Agency". cia.gov. සම්ප්‍රවේශය 12 December 2016.
  25. ^ "The World Factbook". cia.gov. සම්ප්‍රවේශය 24 May 2015.
  26. ^ "Latin America Shouldn't Bet Everything On Remittances". World Bank. 31 October 2006. 23 April 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  27. ^ Kennedy, C. L. (2014). "Toward Effective Intervention for Haiti's Former Child Slaves". Human Rights Quarterly. 36 (4): 756–778. doi:10.1353/hrq.2014.0059. S2CID 144412249.
  28. ^ Sommerfelt, Tone (October 2014). "Child Domestic Workers in Haiti 2014" (PDF). haiti-now.org.[permanent dead link]
  29. ^ a b Gagnon-Joseph, Nathalie (22 December 2015). "On sports, treasure hunting, and life". The Chronicle. Barton, Vermont. pp. 28A, 29A. 1 January 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 29 December 2015.
  30. ^ "Perfume manufacturers must cope with the scarcity of precious supplies". The Guardian. 4 March 2014. සම්ප්‍රවේශය 12 April 2015.
  31. ^ Adams, David (24 April 2014). "FEATURE-Perfumers promote fair trade for Haiti's 'super-crop'". Reuters UK. 12 September 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 12 April 2015.
  32. ^ a b "Feeding Haiti: A new menu". The Economist. 22 June 2013. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2013.
  33. ^ a b "Environmental Accessment of the USAID/Haiti North Park Power Project" (PDF). USAID. 2011. p. 23. සම්ප්‍රවේශය 20 April 2015.
  34. ^ "Haiti Economy Profile 2016". සම්ප්‍රවේශය 14 December 2016.
  35. ^ "All About Money: Gourdes, Dollars and Sense for Work and Life in Haiti" (PDF). haitihub.com. සම්ප්‍රවේශය 16 February 2014.
  36. ^ ""Haiti"". 15 September 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 September 2019.
  37. ^ "Best Western International targets 120 new hotel projects in 2013". Traveldailynews.com. 25 January 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2015.
  38. ^ Major, Brian (9 December 2014). "Dispatch: Good Times in Haiti". TravelPulse.
  39. ^ Thomson, Ian, ed. (27 July 2014). "Haiti returns to the tourist map". The Telegraph. 10 January 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 February 2017.
  40. ^ Lall, Gay Nagle, ed. (22 May 2013). "An Unlikely Location for Luxury". The New York Times. 2 January 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 February 2017.
  41. ^ Myers, Gay Nagle, ed. (21 May 2013). "Tourism minister's plan aims to reveal Haiti's 'hidden beauty'". Travel Weekly. සම්ප්‍රවේශය 13 February 2017.
  42. ^ Barbara De Lollis (29 November 2011). "Marriott announces first hotel in Haiti". Travel.usatoday.com. 26 June 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2013.
  43. ^ a b "Clintons land in Haiti to showcase industrial park". USA Today. 22 October 2012. සම්ප්‍රවේශය 11 January 2014.
  44. ^ a b "Outsourcing Haiti". Boston Review. 16 January 2014. සම්ප්‍රවේශය 24 March 2024.
  45. ^ "Clintons preside at star-studded opening of Haitian industrial park". Reuters.com. 22 October 2012. 19 June 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2013.
  46. ^ "State Dept. Fact Sheet on Haiti's Caracol Industrial Park". US Policy. 22 October 2012. 21 April 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 20 April 2015.
  47. ^ "Caracol Industrial Park". USAID. 2014. 19 February 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 20 April 2015.
  48. ^ a b c d "Haiti and the failed promise of US aid". The Guardian. 11 October 2019. සම්ප්‍රවේශය 24 March 2024.
  49. ^ "These Haitians Were Children When A US-Funded Project Evicted Them". Buzzfeed. 15 June 2022. සම්ප්‍රවේශය 24 March 2024.
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=හයිටි_ආර්ථිකය&oldid=734014" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි