සාකච්ඡාව:ධම්‌මහදයවිභඞ්‌ගො
18. ධම්‌මහදයවිභඞ්‌ගො
1. සබ්‌බසඞ්‌ගාහිකවාරො
978. කති ඛන්‌ධා, කති ආයතනානි, කති ධාතුයො, කති සච්‌චානි, කති ඉන්‌ද්‍රියානි, කති හෙතූ, කති ආහාරා, කති ඵස්‌සා, කති වෙදනා, කති සඤ්‌ඤා, කති චෙතනා, කති චිත්‌තානි?
පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා, ද්‌වාදසායතනානි, අට්‌ඨාරස ධාතුයො, චත්‌තාරි සච්‌චානි, බාවීසතින්‌ද්‍රියානි, නව හෙතූ, චත්‌තාරො ආහාරා, සත්‌ත ඵස්‌සා, සත්‌ත වෙදනා, සත්‌ත සඤ්‌ඤා, සත්‌ත චෙතනා, සත්‌ත චිත්‌තානි.
979. තත්‌ථ කතමෙ පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා? රූපක්‌ඛන්‌ධො, වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා’’.
980. තත්‌ථ කතමානි ද්‌වාදසායතනානි? චක්‌ඛායතනං, රූපායතනං, සොතායතනං, සද්‌දායතනං, ඝානායතනං, ගන්‌ධායතනං, ජිව්‌හායතනං, රසායතනං, කායායතනං, ඵොට්‌ඨබ්‌බායතනං, මනායතනං, ධම්‌මායතනං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘ද්‌වාදසායතනානි’’.
981. තත්‌ථ කතමා අට්‌ඨාරස ධාතුයො? චක්‌ඛුධාතු, රූපධාතු, චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණධාතු, සොතධාතු, සද්‌දධාතු, සොතවිඤ්‌ඤාණධාතු, ඝානධාතු , ගන්‌ධධාතු, ඝානවිඤ්‌ඤාණධාතු, ජිව්‌හාධාතු, රසධාතු, ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණධාතු, කායධාතු, ඵොට්‌ඨබ්‌බධාතු, කායවිඤ්‌ඤාණධාතු, මනොධාතු, ධම්‌මධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉමා වුච්‌චන්‌ති ‘‘අට්‌ඨාරස ධාතුයො’’.
982. තත්‌ථ කතමානි චත්‌තාරි සච්‌චානි? දුක්‌ඛසච්‌චං, සමුදයසච්‌චං, නිරොධසච්‌චං, මග්‌ගසච්‌චං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘චත්‌තාරි සච්‌චානි’’.
983. තත්‌ථ කතමානි බාවීසතින්‌ද්‍රියානි? චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, සොතින්‌ද්‍රියං, ඝානින්‌ද්‍රියං, ජිව්‌හින්‌ද්‍රියං, කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ඉත්‌ථින්‌ද්‍රියං, පුරිසින්‌ද්‍රියං, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සුඛින්‌ද්‍රියං, දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං, දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං , සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං, පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං, අනඤ්‌ඤාතඤ්‌ඤස්‌සාමීතින්‌ද්‍රියං, අඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං, අඤ්‌ඤාතාවින්‌ද්‍රියං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘බාවීසතින්‌ද්‍රියානි’’.
984. තත්‌ථ කතමෙ නව හෙතූ? තයො කුසලහෙතූ, තයො අකුසලහෙතූ, තයො අබ්‍යාකතහෙතූ.
තත්‌ථ කතමෙ තයො කුසලහෙතූ? අලොභො කුසලහෙතු, අදොසො කුසලහෙතු, අමොහො කුසලහෙතු – ඉමෙ තයො කුසලහෙතූ.
තත්‌ථ කතමෙ තයො අකුසලහෙතූ? ලොභො අකුසලහෙතු, දොසො අකුසලහෙතු, මොහො අකුසලහෙතු – ඉමෙ තයො අකුසලහෙතූ.
තත්‌ථ කතමෙ තයො අබ්‍යාකතහෙතූ? කුසලානං වා ධම්‌මානං විපාකතො කිරියාබ්‍යාකතෙසු වා ධම්‌මෙසු අලොභො, අදොසො, අමොහො – ඉමෙ තයො අබ්‍යාකතහෙතූ. ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘නව හෙතූ’’.
985. තත්‌ථ කතමෙ චත්‌තාරො ආහාරා? කබළීකාරාහාරො [කබළිංකාරො ආහාරො (සී. ස්‍යා.)], ඵස්‌සාහාරො, මනොසඤ්‌චෙතනාහාරො , විඤ්‌ඤාණාහාරො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘චත්‌තාරො ආහාරා’’.
986. තත්‌ථ කතමෙ සත්‌ත ඵස්‌සා? චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සො, සොතසම්‌ඵස්‌සො, ඝානසම්‌ඵස්‌සො, ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සො, කායසම්‌ඵස්‌සො, මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සො, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘සත්‌ත ඵස්‌සා’’.
987. තත්‌ථ කතමා සත්‌ත වෙදනා? චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, සොතසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, ඝානසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, කායසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා – ඉමා වුච්‌චන්‌ති ‘‘සත්‌ත වෙදනා’’.
988. තත්‌ථ කතමා සත්‌ත සඤ්‌ඤා? චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, සොතසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, ඝානසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, කායසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා – ඉමා වුච්‌චන්‌ති ‘‘සත්‌ත සඤ්‌ඤා’’.
989. තත්‌ථ කතමා සත්‌ත චෙතනා? චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, සොතසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, ඝානසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, කායසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා – ඉමා වුච්‌චන්‌ති ‘‘සත්‌ත චෙතනා’’.
990. තත්‌ථ කතමානි සත්‌ත චිත්‌තානි? චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං, සොතවිඤ්‌ඤාණං, ඝානවිඤ්‌ඤාණං, ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණං , කායවිඤ්‌ඤාණං, මනොධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘සත්‌ත චිත්‌තානි’’.
2. උප්‌පත්‌තානුප්‌පත්‌තිවාරො
1. කාමධාතු
991. කාමධාතුයා කති ඛන්‌ධා, කති ආයතනානි, කති ධාතුයො, කති සච්‌චානි, කති ඉන්‌ද්‍රියානි, කති හෙතූ, කති ආහාරා, කති ඵස්‌සා, කති වෙදනා, කති සඤ්‌ඤා, කති චෙතනා, කති චිත්‌තානි?
කාමධාතුයා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා, ද්‌වාදසායතනානි, අට්‌ඨාරස ධාතුයො, තීණි සච්‌චානි, බාවීසතින්‌ද්‍රියානි, නව හෙතූ, චත්‌තාරො ආහාරා, සත්‌ත ඵස්‌සා, සත්‌ත වෙදනා, සත්‌ත සඤ්‌ඤා, සත්‌ත චෙතනා, සත්‌ත චිත්‌තානි.
992. තත්‌ථ කතමෙ කාමධාතුයා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා? රූපක්‌ඛන්‌ධො, වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා’’.
තත්‌ථ කතමානි කාමධාතුයා ද්‌වාදසායතනානි? චක්‌ඛායතනං, රූපායතනං , සොතායතනං, සද්‌දායතනං, ඝානායතනං, ගන්‌ධායතනං, ජිව්‌හායතනං, රසායතනං, කායායතනං, ඵොට්‌ඨබ්‌බායතනං, මනායතනං, ධම්‌මායතනං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා ද්‌වාදසායතනානි’’.
තත්‌ථ කතමා කාමධාතුයා අට්‌ඨාරස ධාතුයො? චක්‌ඛුධාතු, රූපධාතු, චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණධාතු, සොතධාතු, සද්‌දධාතු, සොතවිඤ්‌ඤාණධාතු, ඝානධාතු, ගන්‌ධධාතු, ඝානවිඤ්‌ඤාණධාතු, ජිව්‌හාධාතු, රසධාතු, ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණධාතු, කායධාතු, ඵොට්‌ඨබ්‌බධාතු, කායවිඤ්‌ඤාණධාතු, මනොධාතු, ධම්‌මධාතු , මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉමා වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා අට්‌ඨාරස ධාතුයො’’.
තත්‌ථ කතමානි කාමධාතුයා තීණි සච්‌චානි? දුක්‌ඛසච්‌චං, සමුදයසච්‌චං, මග්‌ගසච්‌චං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා තීණි සච්‌චානි’’.
තත්‌ථ කතමානි කාමධාතුයා බාවීසතින්‌ද්‍රියානි? චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, සොතින්‌ද්‍රියං…පෙ.… අඤ්‌ඤාතාවින්‌ද්‍රියං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා බාවීසතින්‌ද්‍රියානි’’.
තත්‌ථ කතමෙ කාමධාතුයා නව හෙතූ? තයො කුසලහෙතූ, තයො අකුසලහෙතූ, තයො අබ්‍යාකතහෙතූ…පෙ.… ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා නව හෙතූ’’.
තත්‌ථ කතමෙ කාමධාතුයා චත්‌තාරො ආහාරා? කබළීකාරාහාරො, ඵස්‌සාහාරො, මනොසඤ්‌චෙතනාහාරො, විඤ්‌ඤාණාහාරො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා චත්‌තාරො ආහාරා’’.
තත්‌ථ කතමෙ කාමධාතුයා සත්‌ත ඵස්‌සා? චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සො සොතසම්‌ඵස්‌සො, ඝානසම්‌ඵස්‌සො, ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සො, කායසම්‌ඵස්‌සො, මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සො, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා සත්‌ත ඵස්‌සා’’.
තත්‌ථ කතමා කාමධාතුයා සත්‌ත වෙදනා? චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, සොතසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, ඝානසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, කායසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා – ඉමා වුච්‌චත්‌ති ‘‘කාමධාතුයා සත්‌ත වෙදනා’’.
තත්‌ථ කතමා කාමධාතුයා සත්‌ත සඤ්‌ඤා? චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, සොතසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, ඝානසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, කායසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා – ඉමා වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා සත්‌ත සඤ්‌ඤා’’.
තත්‌ථ කතමා කාමධාතුයා සත්‌ත චෙතනා? චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, සොතසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, ඝානසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, කායසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා – ඉමා වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා සත්‌ත චෙතනා’’.
තත්‌ථ කතමානි කාමධාතුයා සත්‌ත චිත්‌තානි? චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං, සොතවිඤ්‌ඤාණං, ඝානවිඤ්‌ඤාණං, ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණං, කායවිඤ්‌ඤාණං, මනොධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘කාමධාතුයා සත්‌ත චිත්‌තානි’’.
2. රූපධාතු
993. රූපධාතුයා කති ඛන්‌ධා, කති ආයතනා, කති ධාතුයො, කති සච්‌චානි, කති ඉන්‌ද්‍රියානි…පෙ.… කති චිත්‌තානි?
රූපධාතුයා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා, ඡ ආයතනානි, නව ධාතුයො, තීණි සච්‌චානි , චුද්‌දසින්‌ද්‍රියානි, අට්‌ඨ හෙතූ, තයො ආහාරා, චත්‌තාරො ඵස්‌සා, චතස්‌සො වෙදනා, චතස්‌සො සඤ්‌ඤා, චතස්‌සො චෙතනා, චත්‌තාරි චිත්‌තානි.
994. තත්‌ථ කතමෙ රූපධාතුයා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා? රූපක්‌ඛන්‌ධො, වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘රූපධාතුයා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා’’.
තත්‌ථ කතමානි රූපධාතුයා ඡ ආයතනානි? චක්‌ඛායතනං, රූපායතනං, සොතායතනං, සද්‌දායතනං, මනායතනං, ධම්‌මායතනං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘රූපධාතුයා ඡ ආයතනානි’’.
තත්‌ථ කතමා රූපධාතුයා නව ධාතුයො? චක්‌ඛුධාතු, රූපධාතු, චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණධාතු, සොතධාතු, සද්‌දධාතු, සොතවිඤ්‌ඤාණධාතු, මනොධාතු, ධම්‌මධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉමා වුච්‌චන්‌ති ‘‘රූපධාතුයා නව ධාතුයො’’.
තත්‌ථ කතමානි රූපධාතුයා තීණි සච්‌චානි? දුක්‌ඛසච්‌චං, සමුදයසච්‌චං, මග්‌ගසච්‌චං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘රූපධාතුයා තීණි සච්‌චානි’’.
තත්‌ථ කතමානි රූපධාතුයා චුද්‌දසින්‌ද්‍රියානි? චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, සොතින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං , උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං, පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං, අනඤ්‌ඤාතඤ්‌ඤස්‌සාමීතින්‌ද්‍රියං, අඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං, අඤ්‌ඤාතාවින්‌ද්‍රියං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘රූපධාතුයා චුද්‌දසින්‌ද්‍රියානි’’.
තත්‌ථ කතමෙ රූපධාතුයා අට්‌ඨ හෙතූ? තයො කුසලහෙතූ, ද්‌වෙ අකුසලහෙතූ, තයො අබ්‍යාකතහෙතූ.
තත්‌ථ කතමෙ තයො කුසලහෙතූ? අලොභො කුසලහෙතු, අදොසො කුසලහෙතු, අමොහො කුසලහෙතු – ඉමෙ තයො කුසලහෙතූ.
තත්‌ථ කතමෙ ද්‌වෙ අකුසලහෙතූ? ලොභො අකුසලහෙතු, මොහො අකුසලහෙතු – ඉමෙ ද්‌වෙ අකුසලහෙතූ.
තත්‌ථ කතමෙ තයො අබ්‍යාකතහෙතූ? කුසලානං වා ධම්‌මානං විපාකතො කිරියාබ්‍යාකතෙසු වා ධම්‌මෙසු අලොභො, අදොසො, අමොහො – ඉමෙ තයො අබ්‍යාකතහෙතූ. ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති රූපධාතුයා අට්‌ඨ හෙතූ.
තත්‌ථ කතමෙ රූපධාතුයා තයො ආහාරා? ඵස්‌සාහාරො, මනොසඤ්‌චෙතනාහාරො, විඤ්‌ඤාණාහාරො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘රූපධාතුයා තයො ආහාරා’’.
තත්‌ථ කතමෙ රූපධාතුයා චත්‌තාරො ඵස්‌සා? චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සො, සොතසම්‌ඵස්‌සො, මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සො, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘රූපධාතුයා චත්‌තාරො ඵස්‌සා’’.
තත්‌ථ කතමා රූපධාතුයා චතස්‌සො වෙදනා…පෙ.… චතස්‌සො සඤ්‌ඤා…පෙ.… චතස්‌සො චෙතනා…පෙ.… චත්‌තාරි චිත්‌තානි? චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං, සොතවිඤ්‌ඤාණං, මනොධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘රූපධාතුයා චත්‌තාරි චිත්‌තානි’’.
3. අරූපධාතු
995. අරූපධාතුයා කති ඛන්‌ධා…පෙ.… කති චිත්‌තානි?
අරූපධාතුයා චත්‌තාරො ඛන්‌ධා, ද්‌වෙ ආයතනානි, ද්‌වෙ ධාතුයො, තීණි සච්‌චානි, එකාදසින්‌ද්‍රියානි , අට්‌ඨ හෙතූ, තයො ආහාරා, එකො ඵස්‌සො, එකා වෙදනා, එකා සඤ්‌ඤා, එකා චෙතනා, එකං චිත්‌තං.
996. තත්‌ථ කතමෙ අරූපධාතුයා චත්‌තාරො ඛන්‌ධා? වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘අරූපධාතුයා චත්‌තාරො ඛන්‌ධා’’.
තත්‌ථ කතමානි අරූපධාතුයා ද්‌වෙ ආයතනානි? මනායතනං, ධම්‌මායතනං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘අරූපධාතුයා ද්‌වෙ ආයතනානි’’.
තත්‌ථ කතමා අරූපධාතුයා ද්‌වෙ ධාතුයො? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු , ධම්‌මධාතු – ඉමා වුච්‌චන්‌ති ‘‘අරූපධාතුයා ද්‌වෙ ධාතුයො’’.
තත්‌ථ කතමානි අරූපධාතුයා තීණි සච්‌චානි? දුක්‌ඛසච්‌චං, සමුදයසච්‌චං, මග්‌ගසච්‌චං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘අරූපධාතුයා තීණි සච්‌චානි’’.
තත්‌ථ කතමානි අරූපධාතුයා එකාදසින්‌ද්‍රියානි? මනින්‌ද්‍රියං, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං, පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං, අඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං, අඤ්‌ඤාතාවින්‌ද්‍රියං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘අරූපධාතුයා එකාදසින්‌ද්‍රියානි’’.
තත්‌ථ කතමෙ අරූපධාතුයා අට්‌ඨ හෙතූ? තයො කුසලහෙතූ, ද්‌වෙ අකුසලහෙතූ, තයො අබ්‍යාකතහෙතූ…පෙ.… ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘අරූපධාතුයා අට්‌ඨ හෙතූ’’.
තත්‌ථ කතමෙ අරූපධාතුයා තයො ආහාරා? ඵස්‌සාහාරො, මනොසඤ්‌චෙතනාහාරො, විඤ්‌ඤාණාහාරො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘අරූපධාතුයා තයො ආහාරා’’.
තත්‌ථ කතමො අරූපධාතුයා එකො ඵස්‌සො? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො – අයං වුච්‌චති ‘‘අරූපධාතුයා එකො ඵස්‌සො’’.
තත්‌ථ කතමා අරූපධාතුයා එකා වෙදනා…පෙ.… එකා සඤ්‌ඤා…පෙ.… එකා චෙතනා…පෙ.… එකං චිත්‌තං? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉදං වුච්‌චති ‘‘අරූපධාතුයා එකං චිත්‌තං’’.
4. අපරියාපන්‌නං
997. අපරියාපන්‌නෙ කති ඛන්‌ධා…පෙ.… කති චිත්‌තානි?
අපරියාපන්‌නෙ චත්‌තාරො ඛන්‌ධා, ද්‌වෙ ආයතනානි, ද්‌වෙ ධාතුයො, ද්‌වෙ සච්‌චානි, ද්‌වාදසින්‌ද්‍රියානි, ඡ හෙතූ, තයො ආහාරා, එකො ඵස්‌සො, එකා වෙදනා, එකා සඤ්‌ඤා, එකා චෙතනා, එකං චිත්‌තං.
998. තත්‌ථ කතමෙ අපරියාපන්‌නෙ චත්‌තාරො ඛන්‌ධා? වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො , සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘අපරියාපන්‌නෙ චත්‌තාරො ඛන්‌ධා’’.
තත්‌ථ කතමානි අපරියාපන්‌නෙ ද්‌වෙ ආයතනානි? මනායතනං, ධම්‌මායතනං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘අපරියාපන්‌නෙ ද්‌වෙ ආයතනානි’’.
තත්‌ථ කතමා අපරියාපන්‌නෙ ද්‌වෙ ධාතුයො? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු, ධම්‌මධාතු – ඉමා වුච්‌චන්‌ති ‘‘අපරියාපන්‌නෙ ද්‌වෙ ධාතුයො’’.
තත්‌ථ කතමානි අපරියාපන්‌නෙ ද්‌වෙ සච්‌චානි? මග්‌ගසච්‌චං, නිරොධසච්‌චං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘අපරියාපන්‌නෙ ද්‌වෙ සච්‌චානි’’.
තත්‌ථ කතමානි අපරියාපන්‌නෙ ද්‌වාදසින්‌ද්‍රියානි? මනින්‌ද්‍රියං, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං, පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං, අනඤ්‌ඤාතඤ්‌ඤස්‌සාමීතින්‌ද්‍රියං, අඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං, අඤ්‌ඤාතාවින්‌ද්‍රියං – ඉමානි වුච්‌චන්‌ති ‘‘අපරියාපන්‌නෙ ද්‌වාදසින්‌ද්‍රියානි’’.
තත්‌ථ කතමෙ අපරියාපන්‌නෙ ඡ හෙතූ? තයො කුසලහෙතූ, තයො අබ්‍යාකතහෙතූ.
තත්‌ථ කතමෙ තයො කුසලහෙතූ? අලොභො කුසලහෙතු, අදොසො කුසලහෙතු, අමොහො කුසලහෙතු – ඉමෙ තයො කුසලහෙතූ.
තත්‌ථ කතමෙ තයො අබ්‍යාකතහෙතූ? කුසලානං ධම්‌මානං විපාකතො අලොභො, අදොසො, අමොහො – ඉමෙ තයො අබ්‍යාකතහෙතූ. ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘අපරියාපන්‌නෙ ඡ හෙතූ’’.
තත්‌ථ කතමෙ අපරියාපන්‌නෙ තයො ආහාරා? ඵස්‌සාහාරො, මනොසඤ්‌චෙතනාහාරො, විඤ්‌ඤාණාහාරො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘අපරියාපන්‌නෙ තයො ආහාරා’’.
තත්‌ථ කතමො අපරියාපන්‌නෙ එකො ඵස්‌සො? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො – අයං වුච්‌චති ‘‘අපරියාපන්‌නෙ එකො ඵස්‌සො’’.
තත්‌ථ කතමා අපරියාපන්‌නෙ එකා වෙදනා…පෙ.… එකා සඤ්‌ඤා…පෙ.… එකා චෙතනා…පෙ.… එකං චිත්‌තං? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉදං වුච්‌චති ‘‘අපරියාපන්‌නෙ එකං චිත්‌තං’’.
3. පරියාපන්‌නාපරියාපන්‌නවාරො
1. කාමධාතු
999. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති කාමධාතුපරියාපන්‌නා, කති න කාමධාතුපරියාපන්‌නා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති කාමධාතුපරියාපන්‌නා, කති න කාමධාතුපරියාපන්‌නා?
1000. රූපක්‌ඛන්‌ධො කාමධාතුපරියාපන්‌නො; චත්‌තාරො ඛන්‌ධා සියා කාමධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න කාමධාතුපරියාපන්‌නා.
දසායතනා කාමධාතුපරියාපන්‌නා; ද්‌වෙ ආයතනා සියා කාමධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න කාමධාතුපරියාපන්‌නා.
සොළස ධාතුයො කාමධාතුපරියාපන්‌නා; ද්‌වෙ ධාතුයො සියා කාමධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න කාමධාතුපරියාපන්‌නා.
සමුදයසච්‌චං කාමධාතුපරියාපන්‌නං; ද්‌වෙ සච්‌චා න කාමධාතුපරියාපන්‌නා; දුක්‌ඛසච්‌චං සියා කාමධාතුපරියාපන්‌නං, සියා න කාමධාතුපරියාපන්‌නං.
දසින්‌ද්‍රියා කාමධාතුපරියාපන්‌නා; තීණින්‌ද්‍රියා න කාමධාතුපරියාපන්‌නා; නවින්‌ද්‍රියා සියා කාමධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න කාමධාතුපරියාපන්‌නා.
තයො අකුසලහෙතූ කාමධාතුපරියාපන්‌නා; ඡ හෙතූ සියා කාමධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න කාමධාතුපරියාපන්‌නා.
කබළීකාරො ආහාරො කාමධාතුපරියාපන්‌නො; තයො ආහාරා සියා කාමධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න කාමධාතුපරියාපන්‌නා.
ඡ ඵස්‌සා කාමධාතුපරියාපන්‌නා; මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා කාමධාතු පරියාපන්‌නො, සියා න කාමධාතුපරියාපන්‌නො.
ඡ වෙදනා…පෙ.… ඡ සඤ්‌ඤා… ඡ චෙතනා… ඡ චිත්‌තා කාමධාතුපරියාපන්‌නා; මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා කාමධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න කාමධාතුපරියාපන්‌නා.
2. රූපධාතු
1001. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති රූපධාතුපරියාපන්‌නා, කති න රූපධාතුපරියාපන්‌නා …පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති රූපධාතුපරියාපන්‌නා, කති න රූපධාතුපරියාපන්‌නා?
1002. රූපක්‌ඛන්‌ධො න රූපධාතුපරියාපන්‌නො; චත්‌තාරො ඛන්‌ධා සියා රූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා.
දසායතනා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා; ද්‌වෙ ආයතනා සියා රූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා.
සොළස ධාතුයො න රූපධාතුපරියාපන්‌නා; ද්‌වෙ ධාතුයො සියා රූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා.
තීණි සච්‌චානි න රූපධාතුපරියාපන්‌නා; දුක්‌ඛසච්‌චං සියා රූපධාතුපරියාපන්‌නං, සියා න රූපධාතුපරියාපන්‌නං.
තෙරසින්‌ද්‍රියා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා; නවින්‌ද්‍රියා සියා රූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා.
තයො අකුසලහෙතූ න රූපධාතුපරියාපන්‌නා; ඡ හෙතූ සියා රූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා.
කබළීකාරො ආහාරො න රූපධාතුපරියාපන්‌නො; තයො ආහාරා සියා රූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා.
ඡ ඵස්‌සා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා; මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා රූපධාතුපරියාපන්‌නො, සියා න රූපධාතුපරියාපන්‌නො.
ඡ වෙදනා…පෙ.… ඡ සඤ්‌ඤා… ඡ චෙතනා… ඡ චිත්‌තා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා; මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා රූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න රූපධාතුපරියාපන්‌නා.
3. අරූපධාතු
1003. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති අරූපධාතුපරියාපන්‌නා, කති න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති අරූපධාතුපරියාපන්‌නා, කති න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා?
1004. රූපක්‌ඛන්‌ධො න අරූපධාතුපරියාපන්‌නො; චත්‌තාරො ඛන්‌ධා සියා අරූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා.
දසායතනා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා; ද්‌වෙ ආයතනා සියා අරූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා.
සොළස ධාතුයො න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා; ද්‌වෙ ධාතුයො සියා අරූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා.
තීණි සච්‌චානි න අරූපධාතුපරියාපන්‌නානි.
දුක්‌ඛසච්‌චං සියා අරූපධාතුපරියාපන්‌නං, සියා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නං.
චුද්‌දසින්‌ද්‍රියා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා; අට්‌ඨින්‌ද්‍රියා සියා අරූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා.
තයො අකුසලහෙතූ න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා; ඡ හෙතූ සියා අරූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා.
කබළීකාරො ආහාරො න අරූපධාතුපරියාපන්‌නො; තයො ආහාරා සියා අරූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා.
ඡ ඵස්‌සා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා; මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා අරූපධාතුපරියාපන්‌නො, සියා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නො.
ඡ වෙදනා…පෙ.… ඡ සඤ්‌ඤා … ඡ චෙතනා… ඡ චිත්‌තා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා; මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා අරූපධාතුපරියාපන්‌නා, සියා න අරූපධාතුපරියාපන්‌නා.
4. පරියාපන්‌නාපරියාපන්‌නං
1005. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති පරියාපන්‌නා, කති අපරියාපන්‌නා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති පරියාපන්‌නා, කති අපරියාපන්‌නා?
1006. රූපක්‌ඛන්‌ධො පරියාපන්‌නො; චත්‌තාරො ඛන්‌ධා සියා පරියාපන්‌නා, සියා අපරියාපන්‌නා.
දසායතනා පරියාපන්‌නා; ද්‌වෙ ආයතනා සියා පරියාපන්‌නා, සියා අපරියාපන්‌නා.
සොළස ධාතුයො පරියාපන්‌නා; ද්‌වෙ ධාතුයො සියා පරියාපන්‌නා, සියා අපරියාපන්‌නා.
ද්‌වෙ සච්‌චා පරියාපන්‌නා; ද්‌වෙ සච්‌චා අපරියාපන්‌නා.
දසින්‌ද්‍රියා පරියාපන්‌නා, තීණින්‌ද්‍රියා අපරියාපන්‌නා; නවින්‌ද්‍රියා සියා පරියාපන්‌නා, සියා අපරියාපන්‌නා.
තයො අකුසලහෙතූ පරියාපන්‌නා; ඡ හෙතූ සියා පරියාපන්‌නා, සියා අපරියාපන්‌නා.
කබළීකාරො ආහාරො පරියාපන්‌නො; තයො ආහාරා සියා පරියාපන්‌නා, සියා අපරියාපන්‌නා.
ඡ ඵස්‌සා පරියාපන්‌නා; මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා පරියාපන්‌නො, සියා අපරියාපන්‌නො.
ඡ වෙදනා…පෙ.… ඡ සඤ්‌ඤා… ඡ චෙතනා… ඡ චිත්‌තා පරියාපන්‌නා; මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා පරියාපන්‌නා, සියා අපරියාපන්‌නා.
4. ධම්‌මදස්‌සනවාරො
1. කාමධාතු
1007. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කති ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති…පෙ.… කති චිත්‌තානි පාතුභවන්‌ති?
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි එකාදසායතනානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි දසායතනානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි අපරානි දසායතනානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි නවායතනානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි සත්‌තායතනානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි එකාදස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි දස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි අපරා දස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි නව ධාතුයො පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි සත්‌ත ධාතුයො පාතුභවන්‌ති; සබ්‌බෙසං එකං සච්‌චං පාතුභවති; කස්‌සචි චුද්‌දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි තෙරසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි අපරානි තෙරසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි ද්‌වාදසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි නවින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි අපරානි නවින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි අපරානි අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි සත්‌තින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි පඤ්‌චින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි චත්‌තාරින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි තයො හෙතූ පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි ද්‌වෙ හෙතූ පාතුභවන්‌ති; කස්‌සචි [කෙචි (ස්‍යා.)] අහෙතුකා පාතුභවන්‌ති ; සබ්‌බෙසං චත්‌තාරො ආහාරා පාතුභවන්‌ති; සබ්‌බෙසං එකො ඵස්‌සො පාතුභවති; සබ්‌බෙසං එකා වෙදනා… එකා සඤ්‌ඤා… එකා චෙතනා… එකං චිත්‌තං පාතුභවති.
1008. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං කතමෙ පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති? රූපක්‌ඛන්‌ධො…පෙ.… විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො – කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං ඉමෙ පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති.
1009. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස එකාදසායතනානි පාතුභවන්‌ති? කාමාවචරානං දෙවානං, පඨමකප්‌පිකානං මනුස්‌සානං, ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං, නෙරයිකානං පරිපුණ්‌ණායතනානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එකාදසායතනානි පාතුභවන්‌ති – චක්‌ඛායතනං, රූපායතනං, සොතායතනං, ඝානායතනං, ගන්‌ධායතනං, ජිව්‌හායතනං, රසායතනං, කායායතනං, ඵොට්‌ඨබ්‌බායතනං, මනායතනං, ධම්‌මායතනං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි එකාදසායතනානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස දසායතනානි පාතුභවන්‌ති? ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං, ජච්‌චන්‌ධානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ දසායතනානි පාතුභවන්‌ති – රූපායතනං, සොතායතනං, ඝානායතනං, ගන්‌ධායතනං, ජිව්‌හායතනං, රසායතනං , කායායතනං, ඵොට්‌ඨබ්‌බායතනං, මනායතනං, ධම්‌මායතනං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි දසායතනානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස අපරානි දසායතනානි පාතුභවන්‌ති? ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං, ජච්‌චබධිරානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ දසායතනානි පාතුභවන්‌ති – චක්‌ඛායතනං, රූපායතනං, ඝානායතනං, ගන්‌ධායතනං, ජිව්‌හායතනං, රසායතනං, කායායතනං, ඵොට්‌ඨබ්‌බායතනං, මනායතනං, ධම්‌මායතනං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි දසායතනානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස නවායතනානි පාතුභවන්‌ති? ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං, ජච්‌චන්‌ධබධිරානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ නවායතනානි පාතුභවන්‌ති – රූපායතනං, ඝානායතනං, ගන්‌ධායතනං, ජිව්‌හායතනං, රසායතනං, කායායතනං, ඵොට්‌ඨබ්‌බායතනං, මනායතනං, ධම්‌මායතනං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි නවායතනානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස සත්‌තායතනානි පාතුභවන්‌ති? ගබ්‌භසෙය්‍යකානං සත්‌තානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සත්‌තායතනානි පාතුභවන්‌ති – රූපායතනං, ගන්‌ධායතනං, රසායතනං, කායායතනං, ඵොට්‌ඨබ්‌බායතනං, මනායතනං, ධම්‌මායතනං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි සත්‌තායතනානි පාතුභවන්‌ති.
1010. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස එකාදස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති? කාමාවචරානං දෙවානං, පඨමකප්‌පිකානං මනුස්‌සානං, ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං පරිපුණ්‌ණායතනානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එකාදස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති – චක්‌ඛුධාතු, රූපධාතු, සොතධාතු, ඝානධාතු, ගන්‌ධධාතු, ජිව්‌හාධාතු, රසධාතු, කායධාතු, ඵොට්‌ඨබ්‌බධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු, ධම්‌මධාතු. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමා එකාදස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස දස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති? ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං , ජච්‌චන්‌ධානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ දස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති – රූපධාතු, සොතධාතු, ඝානධාතු, ගන්‌ධධාතු, ජිව්‌හාධාතු, රසධාතු, කායධාතු, ඵොට්‌ඨබ්‌බධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු, ධම්‌මධාතු. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමා දස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස අපරා දස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති? ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං, ජච්‌චබධිරානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ දස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති – චක්‌ඛුධාතු, රූපධාතු, ඝානධාතු, ගන්‌ධධාතු, ජිව්‌හාධාතු, රසධාතු, කායධාතු, ඵොට්‌ඨබ්‌බධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු, ධම්‌මධාතු. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමා දස ධාතුයො පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස නව ධාතුයො පාතුභවන්‌ති? ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං, ජච්‌චන්‌ධබධිරානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ නව ධාතුයො පාතුභවන්‌ති – රූපධාතු, ඝානධාතු, ගන්‌ධධාතු, ජිව්‌හාධාතු, රසධාතු, කායධාතු, ඵොට්‌ඨබ්‌බධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු, ධම්‌මධාතු. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමා නව ධාතුයො පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස සත්‌ත ධාතුයො පාතුභවන්‌ති? ගබ්‌භසෙය්‍යකානං සත්‌තානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සත්‌ත ධාතුයො පාතුභවන්‌ති – රූපධාතු, ගන්‌ධධාතු, රසධාතු, කායධාතු, ඵොට්‌ඨබ්‌බධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු, ධම්‌මධාතු. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමා සත්‌ත ධාතුයො පාතුභවන්‌ති.
1011. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං කතමං එකං සච්‌චං පාතුභවති? දුක්‌ඛසච්‌චං – කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං ඉදං එකං සච්‌චං පාතුභවති.
1012. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස චුද්‌දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? කාමාවචරානං දෙවානං, සහෙතුකානං ඤාණසම්‌පයුත්‌තානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ චුද්‌දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, සොතින්‌ද්‍රියං, ඝානින්‌ද්‍රියං, ජිව්‌හින්‌ද්‍රියං, කායින්‌ද්‍රියං , මනින්‌ද්‍රියං, ඉත්‌ථින්‌ද්‍රියං වා පුරිසින්‌ද්‍රියං වා, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං වා උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං වා, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං, පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි චුද්‌දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස තෙරසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? කාමාවචරානං දෙවානං සහෙතුකානං ඤාණවිප්‌පයුත්‌තානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ තෙරසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, සොතින්‌ද්‍රියං, ඝානින්‌ද්‍රියං, ජිව්‌හින්‌ද්‍රියං, කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ඉත්‌ථින්‌ද්‍රියං වා පුරිසින්‌ද්‍රියං වා, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං වා උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං වා, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි තෙරසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස අපරානි තෙරසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? පඨමකප්‌පිකානං මනුස්‌සානං සහෙතුකානං ඤාණසම්‌පයුත්‌තානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ තෙරසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, සොතින්‌ද්‍රියං, ඝානින්‌ද්‍රියං, ජිව්‌හින්‌ද්‍රියං, කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං වා උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං වා, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං , වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං, පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි තෙරසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස ද්‌වාදසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? පඨමකප්‌පිකානං මනුස්‌සානං සහෙතුකානං ඤාණවිප්‌පයුත්‌තානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ද්‌වාදසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, සොතින්‌ද්‍රියං, ඝානින්‌ද්‍රියං, ජිව්‌හින්‌ද්‍රියං, කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං වා උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං වා, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි ද්‌වාදසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? ගබ්‌භසෙය්‍යකානං සත්‌තානං සහෙතුකානං ඤාණසම්‌පයුත්‌තානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ඉත්‌ථින්‌ද්‍රියං වා පුරිසින්‌ද්‍රියං වා, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං වා උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං වා, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං, පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස නවින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? ගබ්‌භසෙය්‍යකානං සත්‌තානං සහෙතුකානං ඤාණවිප්‌පයුත්‌තානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ නවින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ඉත්‌ථින්‌ද්‍රියං වා පුරිසින්‌ද්‍රියං වා, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං වා උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං වා, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි නවින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස අපරානි නවින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං පරිපුණ්‌ණායතනානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ නවින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, සොතින්‌ද්‍රියං, ඝානින්‌ද්‍රියං, ජිව්‌හින්‌ද්‍රියං, කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ඉත්‌ථින්‌ද්‍රියං වා පුරිසින්‌ද්‍රියං වා, ජීවිතින්‌ද්‍රියං , උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි නවින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං, ජච්‌චන්‌ධානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – සොතින්‌ද්‍රියං, ඝානින්‌ද්‍රියං, ජිව්‌හින්‌ද්‍රියං, කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ඉත්‌ථින්‌ද්‍රියං වා පුරිසින්‌ද්‍රියං වා, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස අපරානි අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං, ජච්‌චබධිරානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, ඝානින්‌ද්‍රියං, ජිව්‌හින්‌ද්‍රියං, කායින්‌ද්‍රියං මනින්‌ද්‍රියං, ඉත්‌ථින්‌ද්‍රියං වා පුරිසින්‌ද්‍රියං වා, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස සත්‌තින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? ඔපපාතිකානං පෙතානං, ඔපපාතිකානං අසුරානං, ඔපපාතිකානං තිරච්‌ඡානගතානං නෙරයිකානං, ජච්‌චන්‌ධබධිරානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සත්‌තින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – ඝානින්‌ද්‍රියං , ජිව්‌හින්‌ද්‍රියං, කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ඉත්‌ථින්‌ද්‍රියං වා පුරිසින්‌ද්‍රියං වා, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි සත්‌තින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස පඤ්‌චින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? ගබ්‌භසෙය්‍යකානං සත්‌තානං අහෙතුකානං, ඨපෙත්‌වා නපුංසකානං, උපපත්‌තික්‌ඛණෙ පඤ්‌චින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ඉත්‌ථින්‌ද්‍රියං වා පුරිසින්‌ද්‍රියං වා, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි පඤ්‌චින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස චත්‌තාරින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? ගබ්‌භසෙය්‍යකානං සත්‌තානං අහෙතුකානං, නපුංසකානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ චත්‌තාරින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති – කායින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ජීවිතින්‌ද්‍රියං , උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමානි චත්‌තාරින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
1013. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස තයො හෙතූ පාතුභවන්‌ති? කාමාවචරානං දෙවානං, පඨමකප්‌පිකානං මනුස්‌සානං, ගබ්‌භසෙය්‍යකානං සත්‌තානං සහෙතුකානං ඤාණසම්‌පයුත්‌තානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ තයො හෙතූ පාතුභවන්‌ති – අලොභො විපාකහෙතු, අදොසො විපාකහෙතු, අමොහො විපාකහෙතු. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමෙ තයො හෙතූ පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කස්‌ස ද්‌වෙ හෙතූ පාතුභවන්‌ති? කාමාවචරානං දෙවානං, පඨමකප්‌පිකානං මනුස්‌සානං, ගබ්‌භසෙය්‍යකානං සත්‌තානං සහෙතුකානං ඤාණවිප්‌පයුත්‌තානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ද්‌වෙ හෙතූ පාතුභවන්‌ති – අලොභො විපාකහෙතු, අදොසො විපාකහෙතු. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එතෙසං ඉමෙ ද්‌වෙ හෙතූ පාතුභවන්‌ති. අවසෙසානං සත්‌තානං [අවසෙසා සත්‌තා (?)] අහෙතුකා පාතුභවන්‌ති.
1014. කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං කතමෙ චත්‌තාරො ආහාරා පාතුභවන්‌ති. කබළීකාරො ආහාරො, ඵස්‌සාහාරො, මනොසඤ්‌චෙතනාහාරො, විඤ්‌ඤාණාහාරො – කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං ඉමෙ චත්‌තාරො ආහාරා පාතුභවන්‌ති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං කතමො එකො ඵස්‌සො පාතුභවති? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො – කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං අයං එකො ඵස්‌සො පාතුභවති.
කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං කතමා එකා වෙදනා … එකා සඤ්‌ඤා… එකා චෙතනා… එකං චිත්‌තං පාතුභවති? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – කාමධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ සබ්‌බෙසං ඉදං එකං චිත්‌තං පාතුභවති.
2. රූපධාතු
1015. රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කති ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති…පෙ.… කති චිත්‌තානි පාතුභවන්‌ති?
රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ, ඨපෙත්‌වා අසඤ්‌ඤසත්‌තානං දෙවානං, පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති, පඤ්‌චායතනානි පාතුභවන්‌ති, පඤ්‌ච ධාතුයො පාතුභවන්‌ති, එකං සච්‌චං පාතුභවති, දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති, තයො හෙතූ පාතුභවන්‌ති, තයො ආහාරා පාතුභවන්‌ති, එකො ඵස්‌සො පාතුභවති, එකා වෙදනා… එකා සඤ්‌ඤා… එකා චෙතනා… එකං චිත්‌තං පාතුභවති.
1016. රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමෙ පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති ? රූපක්‌ඛන්‌ධො, වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො – රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමෙ පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති.
රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමානි පඤ්‌චායතනානි පාතුභවන්‌ති? චක්‌ඛායතනං, රූපායතනං, සොතායතනං, මනායතනං, ධම්‌මායතනං – රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමානි පඤ්‌චායතනානි පාතුභවන්‌ති.
රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමා පඤ්‌ච ධාතුයො පාතුභවන්‌ති? චක්‌ඛුධාතු, රූපධාතු, සොතධාතු, මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු, ධම්‌මධාතු – රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමා පඤ්‌ච ධාතුයො පාතුභවන්‌ති.
රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමං එකං සච්‌චං පාතුභවති? දුක්‌ඛසච්‌චං – රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉදං එකං සච්‌චං පාතුභවති.
රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමානි දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, සොතින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියං, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං වා උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං වා, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං , සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං, පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං – රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමානි දසින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමෙ තයො හෙතූ පාතුභවන්‌ති? අලොභො විපාකහෙතු, අදොසො විපාකහෙතු, අමොහො විපාකහෙතු – රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමෙ තයො හෙතූ පාතුභවන්‌ති.
රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමෙ තයො ආහාරා පාතුභවන්‌ති? ඵස්‌සාහාරො, මනොසඤ්‌චෙතනාහාරො, විඤ්‌ඤාණාහාරො – රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමෙ තයො ආහාරා පාතුභවන්‌ති.
රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමො එකො ඵස්‌සො පාතුභවති? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො – රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ අයං එකො ඵස්‌සො පාතුභවති.
රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමා එකා වෙදනා… එකා සඤ්‌ඤා… එකා චෙතනා… එකං චිත්‌තං පාතුභවති? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – රූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉදං එකං චිත්‌තං පාතුභවති.
3. අසඤ්‌ඤසත්‌තා
1017. අසඤ්‌ඤසත්‌තානං දෙවානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කති ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති…පෙ.… කති චිත්‌තානි පාතුභවන්‌ති?
අසඤ්‌ඤසත්‌තානං දෙවානං උපපත්‌තික්‌ඛණෙ එකො ඛන්‌ධො පාතුභවති – රූපක්‌ඛන්‌ධො; ද්‌වෙ ආයතනානි පාතුභවන්‌ති – රූපායතනං, ධම්‌මායතනං; ද්‌වෙ ධාතුයො පාතුභවන්‌ති – රූපධාතු, ධම්‌මධාතු; එකං සච්‌චං පාතුභවති – දුක්‌ඛසච්‌චං; එකින්‌ද්‍රියං පාතුභවති – රූපජීවිතින්‌ද්‍රියං. අසඤ්‌ඤසත්‌තා දෙවා අහෙතුකා අනාහාරා අඵස්‌සකා අවෙදනකා අසඤ්‌ඤකා අචෙතනකා අචිත්‌තකා පාතුභවන්‌ති.
4. අරූපධාතු
1018. අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කති ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති…පෙ.… කති චිත්‌තානි පාතුභවන්‌ති?
අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ චත්‌තාරො ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති, ද්‌වෙ ආයතනානි පාතුභවන්‌ති, ද්‌වෙ ධාතුයො පාතුභවන්‌ති, එකං සච්‌චං පාතුභවති, අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති, තයො හෙතූ පාතුභවන්‌ති, තයො ආහාරා පාතුභවන්‌ති, එකො ඵස්‌සො පාතුභවති, එකා වෙදනා… එකා සඤ්‌ඤා… එකා චෙතනා… එකං චිත්‌තං පාතුභවති.
1019. අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමෙ චත්‌තාරො ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති? වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො – අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමෙ චත්‌තාරො ඛන්‌ධා පාතුභවන්‌ති.
අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමානි ද්‌වෙ ආයතනානි පාතුභවන්‌ති? මනායතනං, ධම්‌මායතනං – අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමානි ද්‌වෙ ආයතනානි පාතුභවන්‌ති.
අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමා ද්‌වෙ ධාතුයො පාතුභවන්‌ති? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු, ධම්‌මධාතු – අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමා ද්‌වෙ ධාතුයො පාතුභවන්‌ති.
අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමං එකං සච්‌චං පාතුභවති? දුක්‌ඛසච්‌චං – අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉදං එකං සච්‌චං පාතුභවති.
අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමානි අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති? මනින්‌ද්‍රියං, ජීවිතින්‌ද්‍රියං, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං, වීරියින්‌ද්‍රියං, සතින්‌ද්‍රියං, සමාධින්‌ද්‍රියං, පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං – අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමානි අට්‌ඨින්‌ද්‍රියානි පාතුභවන්‌ති.
අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමෙ තයො හෙතූ පාතුභවන්‌ති? අලොභො විපාකහෙතු, අදොසො විපාකහෙතු, අමොහො විපාකහෙතු – අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමෙ තයො හෙතූ පාතුභවන්‌ති.
අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමෙ තයො ආහාරා පාතුභවන්‌ති? ඵස්‌සාහාරො, මනොසඤ්‌චෙතනාහාරො, විඤ්‌ඤාණාහාරො – අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉමෙ තයො ආහාරා පාතුභවන්‌ති.
අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමො එකො ඵස්‌සො පාතුභවති? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො – අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ අයං එකො ඵස්‌සො පාතුභවති.
අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ කතමා එකා වෙදනා…පෙ.… එකා සඤ්‌ඤා… එකා චෙතනා… එකං චිත්‌තං පාතුභවති? මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – අරූපධාතුයා උපපත්‌තික්‌ඛණෙ ඉදං එකං චිත්‌තං පාතුභවති.
5. භූමන්‌තරදස්‌සනවාරො
1020. කාමාවචරා ධම්‌මා, න කාමාවචරා ධම්‌මා, රූපාවචරා ධම්‌මා, න රූපාවචරා ධම්‌මා, අරූපාවචරා ධම්‌මා, න අරූපාවචරා ධම්‌මා, පරියාපන්‌නා ධම්‌මා, අපරියාපන්‌නා ධම්‌මා.
කතමෙ ධම්‌මා කාමාවචරා? හෙට්‌ඨතො අවීචිනිරයං පරියන්‌තං කරිත්‌වා, උපරිතො පරනිම්‌මිතවසවත්‌තී දෙවෙ අන්‌තොකරිත්‌වා, යං එතස්‌මිං අන්‌තරෙ එත්‌ථාවචරා එත්‌ථ පරියාපන්‌නා ඛන්‌ධධාතුආයතනා; රූපං, වෙදනා, සඤ්‌ඤා, සඞ්‌ඛාරා, විඤ්‌ඤාණං – ඉමෙ ධම්‌මා කාමාවචරා.
කතමෙ ධම්‌මා න කාමාවචරා? රූපාවචරා, අරූපාවචරා, අපරියාපන්‌නා – ඉමෙ ධම්‌මා න කාමාවචරා.
කතමෙ ධම්‌මා රූපාවචරා? හෙට්‌ඨතො බ්‍රහ්‌මලොකං පරියන්‌තං කරිත්‌වා, උපරිතො අකනිට්‌ඨෙ දෙවෙ අන්‌තොකරිත්‌වා , යං එතස්‌මිං අන්‌තරෙ එත්‌ථාවචරා එත්‌ථ පරියාපන්‌නා සමාපන්‌නස්‌ස වා උපපන්‌නස්‌ස වා දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරිස්‌ස වා චිත්‌තචෙතසිකා ධම්‌මා – ඉමෙ ධම්‌මා රූපාවචරා.
කතමෙ ධම්‌මා න රූපාවචරා? කාමාවචරා, අරූපාවචරා, අපරියාපන්‌නා – ඉමෙ ධම්‌මා න රූපාවචරා.
කතමෙ ධම්‌මා අරූපාවචරා? හෙට්‌ඨතො ආකාසානඤ්‌චායතනූපගෙ දෙවෙ පරියන්‌තං කරිත්‌වා, උපරිතො නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනූපගෙ දෙවෙ අන්‌තොකරිත්‌වා, යං එතස්‌මිං අන්‌තරෙ එත්‌ථාවචරා එත්‌ථ පරියාපන්‌නා සමාපන්‌නස්‌ස වා උපපන්‌නස්‌ස වා දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරිස්‌ස වා චිත්‌තචෙතසිකා ධම්‌මා – ඉමෙ ධම්‌මා අරූපාවචරා.
කතමෙ ධම්‌මා න අරූපාවචරා? කාමාවචරා, රූපාවචරා, අපරියාපන්‌නා – ඉමෙ ධම්‌මා න අරූපාවචරා.
කතමෙ ධම්‌මා පරියාපන්‌නා? සාසවා කුසලාකුසලබ්‍යාකතා ධම්‌මා කාමාවචරා, රූපාවචරා, අරූපාවචරා, රූපක්‌ඛන්‌ධො, වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො – ඉමෙ ධම්‌මා පරියාපන්‌නා.
කතමෙ ධම්‌මා අපරියාපන්‌නා? මග්‌ගා ච, මග්‌ගඵලානි ච, අසඞ්‌ඛතා ච ධාතු – ඉමෙ ධම්‌මා අපරියාපන්‌නා.
6. උප්‌පාදකකම්‌මආයුප්‌පමාණවාරො
1. උප්‌පාදකකම්‌මං
1021. දෙවාති . තයො දෙවා – සම්‌මුතිදෙවා [සම්‌මතිදෙවා (ස්‍යා.)], උපපත්‌තිදෙවා, විසුද්‌ධිදෙවා.
සම්‌මුතිදෙවා නාම – රාජානො, දෙවියො, කුමාරා.
උපපත්‌තිදෙවා නාම – චාතුමහාරාජිකෙ [චාතුම්‌මහාරාජිකෙ (සී. ස්‍යා.)] දෙවෙ උපාදාය තදුපරි දෙවා.
විසුද්‌ධිදෙවා නාම – අරහන්‌තො වුච්‌චන්‌ති.
දානං දත්‌වා, සීලං සමාදියිත්‌වා, උපොසථකම්‌මං කත්‌වා කත්‌ථ උපපජ්‌ජන්‌ති? දානං දත්‌වා, සීලං සමාදියිත්‌වා, උපොසථකම්‌මං කත්‌වා අප්‌පෙකච්‌චෙ ඛත්‌තියමහාසාලානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ ගහපතිමහාසාලානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ චාතුමහාරාජිකානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ තාවතිංසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ යාමානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ තුසිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ නිම්‌මානරතීනං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ පරනිම්‌මිතවසවත්‌තීනං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති.
2. ආයුප්‌පමාණං
1022. මනුස්‌සානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? වස්‌සසතං, අප්‌පං වා භිය්‍යො [අප්‌පං වා භිය්‍යො වා (ස්‍යා. ක.) දී. නි. 2.7].
1023. චාතුමහාරාජිකානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? යානි මානුසකානි පඤ්‌ඤාස වස්‌සානි, චාතුම්‌මහාරාජිකානං දෙවානං එසො එකො රත්‌තින්‌දිවො [රත්‌තිදිවො (ක.) අ. නි. 3.71]. තාය රත්‌තියා තිංස රත්‌තියො මාසො. තෙන මාසෙන ද්‌වාදසමාසියො සංවච්‌ඡරො. තෙන සංවච්‌ඡරෙන දිබ්‌බානි පඤ්‌ච වස්‌සසතානි චාතුම්‌මහාරාජිකානං දෙවානං ආයුප්‌පමාණං. මනුස්‌සානං ගණනාය කිත්‌තකං හොති? නවුති වස්‌සසතසහස්‌සානි.
තාවතිංසානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? යං මානුසකං වස්‌සසතං, තාවතිංසානං දෙවානං එසො එකො රත්‌තින්‌දිවො. තාය රත්‌තියා තිංස රත්‌තියො මාසො. තෙන මාසෙන ද්‌වාදසමාසියො සංවච්‌ඡරො. තෙන සංවච්‌ඡරෙන දිබ්‌බං වස්‌සසහස්‌සං තාවතිංසානං දෙවානං ආයුප්‌පමාණං. මනුස්‌සානං ගණනාය කිත්‌තකං හොති? තිස්‌සො ච වස්‌සකොටියො සට්‌ඨි ච වස්‌සසතසහස්‌සානි.
යාමානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? යානි මානුසකානි ද්‌වෙ වස්‌සසතානි, යාමානං දෙවානං එසො එකො රත්‌තින්‌දිවො. තාය රත්‌තියා තිංසරත්‌තියො මාසො . තෙන මාසෙන ද්‌වාදසමාසියො සංවච්‌ඡරො. තෙන සංවච්‌ඡරෙන දිබ්‌බානි ද්‌වෙ වස්‌සසහස්‌සානි යාමානං දෙවානං ආයුප්‌පමාණං. මනුස්‌සානං ගණනාය කිත්‌තකං හොති? චුද්‌දසඤ්‌ච වස්‌සකොටියො චත්‌තාරීසඤ්‌ච වස්‌සසතසහස්‌සානි.
තුසිතානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? යානි මානුසකානි චත්‌තාරි වස්‌සසතානි, තුසිතානං දෙවානං එසො එකො රත්‌තින්‌දිවො. තාය රත්‌තියා තිංසරත්‌තියො මාසො. තෙන මාසෙන ද්‌වාදසමාසියො සංවච්‌ඡරො. තෙන සංවච්‌ඡරෙන දිබ්‌බානි චත්‌තාරි වස්‌සසහස්‌සානි තුසිතානං දෙවානං ආයුප්‌පමාණං. මනුස්‌සානං ගණනාය කිත්‌තකං හොති? සත්‌තපඤ්‌ඤාස වස්‌සකොටියො සට්‌ඨි ච වස්‌සසතසහස්‌සානි.
නිම්‌මානරතීනං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? යානි මානුසකානි අට්‌ඨ වස්‌සසතානි, නිම්‌මානරතීනං දෙවානං එසො එකො රත්‌තින්‌දිවො. තාය රත්‌තියා තිංසරත්‌තියො මාසො. තෙන මාසෙන ද්‌වාදසමාසියො සංවච්‌ඡරො. තෙන සංවච්‌ඡරෙන දිබ්‌බානි අට්‌ඨ වස්‌සසහස්‌සානි නිම්‌මානරතීනං දෙවානං ආයුප්‌පමාණං. මනුස්‌සානං ගණනාය කිත්‌තකං හොති? ද්‌වෙ වස්‌සකොටිසතානි තිංසඤ්‌ච වස්‌සකොටියො චත්‌තාරීසඤ්‌ච වස්‌සසතසහස්‌සානි.
පරනිම්‌මිතවසවත්‌තීනං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? යානි මානුසකානි සොළස වස්‌සසතානි, පරනිම්‌මිතවසවත්‌තීනං දෙවානං එසො එකො රත්‌තින්‌දිවො. තාය රත්‌තියා තිංසරත්‌තියො මාසො. තෙන මාසෙන ද්‌වාදසමාසියො සංවච්‌ඡරො. තෙන සංවච්‌ඡරෙන දිබ්‌බානි සොළස වස්‌සසහස්‌සානි පරනිම්‌මිතවසවත්‌තීනං දෙවානං ආයුප්‌පමාණං. මනුස්‌සානං ගණනාය කිත්‌තකං හොති? නව ච වස්‌සකොටිසතානි එකවීසඤ්‌ච වස්‌සකොටියො සට්‌ඨි ච වස්‌සසතසහස්‌සානීති.
ඡ එතෙ [ඡපි තෙ (ස්‍යා.)] කාමාවචරා, සබ්‌බකාමසමිද්‌ධිනො;
සබ්‌බෙසං එකසඞ්‌ඛාතො, ආයු භවති කිත්‌තකො.
ද්‌වාදස කොටිසතං තෙසං, අට්‌ඨවීසඤ්‌ච කොටියො;
පඤ්‌ඤාස සතසහස්‌සානි, වස්‌සග්‌ගෙන පකාසිතාති.
1024. පඨමං ඣානං පරිත්‌තං භාවෙත්‌වා කත්‌ථ උපපජ්‌ජන්‌ති? පඨමං ඣානං පරිත්‌තං භාවෙත්‌වා බ්‍රහ්‌මපාරිසජ්‌ජානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති. තෙසං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? කප්‌පස්‌ස තතියො භාගො.
පඨමං ඣානං මජ්‌ඣිමං භාවෙත්‌වා කත්‌ථ උපපජ්‌ජන්‌ති? පඨමං ඣානං මජ්‌ඣිමං භාවෙත්‌වා බ්‍රහ්‌මපුරොහිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති. තෙසං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? උපඩ්‌ඪකප්‌පො.
පඨමං ඣානං පණීතං භාවෙත්‌වා කත්‌ථ උපපජ්‌ජන්‌ති? පඨමං ඣානං පණීතං භාවෙත්‌වා මහාබ්‍රහ්‌මානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති. තෙසං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? කප්‌පො [එකො කප්‌පො (ස්‍යා.)].
1025. දුතියං ඣානං පරිත්‌තං භාවෙත්‌වා කත්‌ථ උපපජ්‌ජන්‌ති? දුතියං ඣානං පරිත්‌තං භාවෙත්‌වා පරිත්‌තාභානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති. තෙසං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? ද්‌වෙ කප්‌පා.
දුතියං ඣානං මජ්‌ඣිමං භාවෙත්‌වා කත්‌ථ උපපජ්‌ජන්‌ති? දුතියං ඣානං මජ්‌ඣිමං භාවෙත්‌වා අප්‌පමාණාභානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති. තෙසං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? චත්‌තාරො කප්‌පා.
දුතියං ඣානං පණීතං භාවෙත්‌වා කත්‌ථ උපපජ්‌ජන්‌ති? දුතියං ඣානං පණීතං භාවෙත්‌වා ආභස්‌සරානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති. තෙසං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? අට්‌ඨ කප්‌පා.
1026. තතියං ඣානං පරිත්‌තං භාවෙත්‌වා කත්‌ථ උපපජ්‌ජන්‌ති? තතියං ඣානං පරිත්‌තං භාවෙත්‌වා පරිත්‌තසුභානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති. තෙසං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? සොළස කප්‌පා.
තතියං ඣානං මජ්‌ඣිමං භාවෙත්‌වා කත්‌ථ උපපජ්‌ජන්‌ති? තතියං ඣානං මජ්‌ඣිමං භාවෙත්‌වා අප්‌පමාණසුභානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති. තෙසං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? බාත්‌තිංස කප්‌පා.
තතියං ඣානං පණීතං භාවෙත්‌වා කත්‌ථ උපපජ්‌ජන්‌ති? තතියං ඣානං පණීතං භාවෙත්‌වා සුභකිණ්‌හානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති. තෙසං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? චතුසට්‌ඨි කප්‌පා.
1027. චතුත්‌ථං ඣානං භාවෙත්‌වා ආරම්‌මණනානත්‌තතා මනසිකාරනානත්‌තතා ඡන්‌දනානත්‌තතා පණිධිනානත්‌තතා අධිමොක්‌ඛනානත්‌තතා අභිනීහාරනානත්‌තතා පඤ්‌ඤානානත්‌තතා අප්‌පෙකච්‌චෙ අසඤ්‌ඤසත්‌තානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ වෙහප්‌ඵලානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ අවිහානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ අතප්‌පානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ සුදස්‌සානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ සුදස්‌සීනං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ අකනිට්‌ඨානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ ආකාසානඤ්‌චායතනූපගානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනූපගානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනූපගානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනූපගානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති.
අසඤ්‌ඤසත්‌තානඤ්‌ච වෙහප්‌ඵලානඤ්‌ච දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? පඤ්‌චකප්‌පසතානි.
අවිහානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? කප්‌පසහස්‌සං.
අතප්‌පානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? ද්‌වෙ කප්‌පසහස්‌සානි.
සුදස්‌සානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? චත්‌තාරි කප්‌පසහස්‌සානි.
සුදස්‌සීනං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? අට්‌ඨ කප්‌පසහස්‌සානි.
අකනිට්‌ඨානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? සොළස කප්‌පසහස්‌සානි.
1028. ආකාසානඤ්‌චායතනූපගානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? වීසති කප්‌පසහස්‌සානි.
විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනූපගානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? චත්‌තාරීස කප්‌පසහස්‌සානි.
ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනූපගානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? සට්‌ඨි කප්‌පසහස්‌සානි.
නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනූපගානං දෙවානං කිත්‌තකං ආයුප්‌පමාණං? චතුරාසීති කප්‌පසහස්‌සානීති.
1029. උක්‌ඛිත්‌තා පුඤ්‌ඤතෙජෙන, කාමරූපගතිං ගතා.
භවග්‌ගතම්‌පි [භවග්‌ගං වාපි (ස්‍යා.)] සම්‌පත්‌තා, පුනාගච්‌ඡන්‌ති [පුන ගච්‌ඡන්‌ති (ස්‍යා.)] දුග්‌ගතිං.
තාව දීඝායුකා සත්‌තා, චවන්‌ති ආයුසඞ්‌ඛයා;
නත්‌ථි කොචි භවො නිච්‌චො, ඉති වුත්‌තං මහෙසිනා.
තස්‌මා හි ධීරා නිපකා, නිපුණා අත්‌ථචින්‌තකා;
ජරාමරණමොක්‌ඛාය, භාවෙන්‌ති මග්‌ගමුත්‌තමං.
භාවයිත්‌වා සුචිං මග්‌ගං, නිබ්‌බානොගධගාමිනං;
සබ්‌බාසවෙ පරිඤ්‌ඤාය, පරිනිබ්‌බන්‌ති අනාසවාති.
7. අභිඤ්‌ඤෙය්‍යාදිවාරො
1030. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා, කති පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා, කති පහාතබ්‌බා, කති භාවෙතබ්‌බා, කති සච්‌ඡිකාතබ්‌බා, කති න පහාතබ්‌බා, න භාවෙතබ්‌බා, න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා, කති පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා, කති පහාතබ්‌බා, කති භාවෙතබ්‌බා, කති සච්‌ඡිකාතබ්‌බා, කති න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා?
1031. රූපක්‌ඛන්‌ධො අභිඤ්‌ඤෙය්‍යො පරිඤ්‌ඤෙය්‍යො න පහාතබ්‌බො න භාවෙතබ්‌බො න සච්‌ඡිකාතබ්‌බො. චත්‌තාරො ඛන්‌ධා අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා, සියා පහාතබ්‌බා, සියා භාවෙතබ්‌බා, සියා සච්‌ඡිකාතබ්‌බා, සියා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා.
දසායතනා අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා. ද්‌වෙ ආයතනා අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා, සියා පහාතබ්‌බා, සියා භාවෙතබ්‌බා, සියා සච්‌ඡිකාතබ්‌බා, සියා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා.
සොළස ධාතුයො අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා. ද්‌වෙ ධාතුයො අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා, සියා පහාතබ්‌බා, සියා භාවෙතබ්‌බා, සියා සච්‌ඡිකාතබ්‌බා, සියා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා.
සමුදයසච්‌චං අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං පරිඤ්‌ඤෙය්‍යං පහාතබ්‌බං න භාවෙතබ්‌බං න සච්‌ඡිකාතබ්‌බං. මග්‌ගසච්‌චං අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං පරිඤ්‌ඤෙය්‍යං න පහාතබ්‌බං භාවෙතබ්‌බං න සච්‌ඡිකාතබ්‌බං . නිරොධසච්‌චං අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං පරිඤ්‌ඤෙය්‍යං න පහාතබ්‌බං න භාවෙතබ්‌බං සච්‌ඡිකාතබ්‌බං. දුක්‌ඛසච්‌චං අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං පරිඤ්‌ඤෙය්‍යං, සියා පහාතබ්‌බං, න භාවෙතබ්‌බං, න සච්‌ඡිකාතබ්‌බං, සියා න පහාතබ්‌බං.
නවින්‌ද්‍රියා අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා. දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං පරිඤ්‌ඤෙය්‍යං පහාතබ්‌බං න භාවෙතබ්‌බං න සච්‌ඡිකාතබ්‌බං. අනඤ්‌ඤාතඤ්‌ඤස්‌සාමීතින්‌ද්‍රියං අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං පරිඤ්‌ඤෙය්‍යං න පහාතබ්‌බං භාවෙතබ්‌බං න සච්‌ඡිකාතබ්‌බං. අඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං පරිඤ්‌ඤෙය්‍යං න පහාතබ්‌බං, සියා භාවෙතබ්‌බං, සියා සච්‌ඡිකාතබ්‌බං. අඤ්‌ඤාතාවින්‌ද්‍රියං අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං පරිඤ්‌ඤෙය්‍යං න පහාතබ්‌බං න භාවෙතබ්‌බං සච්‌ඡිකාතබ්‌බං. තීණින්‌ද්‍රියා අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා න පහාතබ්‌බා, සියා භාවෙතබ්‌බා, සියා සච්‌ඡිකාතබ්‌බා, සියා න භාවෙතබ්‌බා, සච්‌ඡිකාතබ්‌බා. ඡ ඉන්‌ද්‍රියා අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා, සියා පහාතබ්‌බා, සියා භාවෙතබ්‌බා, සියා සච්‌ඡිකාතබ්‌බා, සියා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා.
තයො අකුසලහෙතූ අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා. තයො කුසලහෙතූ අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා න පහාතබ්‌බා, සියා භාවෙතබ්‌බා, න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා, සියා න භාවෙතබ්‌බා. තයො අබ්‍යාකතහෙතූ අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා, සියා සච්‌ඡිකාතබ්‌බා , සියා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා.
කබළීකාරො ආහාරො අභිඤ්‌ඤෙය්‍යො පරිඤ්‌ඤෙය්‍යො න පහාතබ්‌බො න භාවෙතබ්‌බො න සච්‌ඡිකාතබ්‌බො. තයො ආහාරා අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා, සියා පහාතබ්‌බා, සියා භාවෙතබ්‌බා, සියා සච්‌ඡිකාතබ්‌බා, සියා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා.
ඡ ඵස්‌සා අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො අභිඤ්‌ඤෙය්‍යො පරිඤ්‌ඤෙය්‍යො, සියා පහාතබ්‌බො, සියා භාවෙතබ්‌බො, සියා සච්‌ඡිකාතබ්‌බො, සියා න පහාතබ්‌බො න භාවෙතබ්‌බො න සච්‌ඡිකාතබ්‌බො.
ඡ වෙදනා…පෙ.… ඡ සඤ්‌ඤා… ඡ චෙතනා… ඡ චිත්‌තා අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු අභිඤ්‌ඤෙය්‍යා පරිඤ්‌ඤෙය්‍යා, සියා පහාතබ්‌බා, සියා භාවෙතබ්‌බා, සියා සච්‌ඡිකාතබ්‌බා , සියා න පහාතබ්‌බා න භාවෙතබ්‌බා න සච්‌ඡිකාතබ්‌බා.
8. සාරම්‌මණානාරම්‌මණවාරො
1032. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති සාරම්‌මණා, කති අනාරම්‌මණා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති සාරම්‌මණා, කති අනාරම්‌මණා?
1033. රූපක්‌ඛන්‌ධො අනාරම්‌මණො. චත්‌තාරො ඛන්‌ධා සාරම්‌මණා.
දසායතනා අනාරම්‌මණා. මනායතනං සාරම්‌මණං. ධම්‌මායතනං සියා සාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණං.
දස ධාතුයො අනාරම්‌මණා. සත්‌ත ධාතුයො සාරම්‌මණා. ධම්‌මධාතු සියා සාරම්‌මණා, සියා අනාරම්‌මණා.
ද්‌වෙ සච්‌චා සාරම්‌මණා. නිරොධසච්‌චං අනාරම්‌මණං. දුක්‌ඛසච්‌චං සියා සාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණං.
සත්‌තින්‌ද්‍රියා අනාරම්‌මණා. චුද්‌දසින්‌ද්‍රියා සාරම්‌මණා. ජීවිතින්‌ද්‍රියං සියා සාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණං. නව හෙතූ සාරම්‌මණා. කබළීකාරො ආහාරො අනාරම්‌මණො. තයො ආහාරා සාරම්‌මණා. සත්‌ත ඵස්‌සා… සත්‌ත වෙදනා… සත්‌ත සඤ්‌ඤා… සත්‌ත චෙතනා… සත්‌ත චිත්‌තා සාරම්‌මණා.
1034. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති සාරම්‌මණාරම්‌මණා, කති අනාරම්‌මණාරම්‌මණා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති සාරම්‌මණාරම්‌මණා, කති අනාරම්‌මණාරම්‌මණා?
1035. රූපක්‌ඛන්‌ධො අනාරම්‌මණො. චත්‌තාරො ඛන්‌ධා සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණා, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණා.
දසායතනා අනාරම්‌මණා. මනායතනං සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණං. ධම්‌මායතනං සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණං.
දස ධාතුයො අනාරම්‌මණා. ඡ ධාතුයො අනාරම්‌මණාරම්‌මණා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණා, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණා. ධම්‌මධාතු සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණා, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණා, සියා අනාරම්‌මණා.
නිරොධසච්‌චං අනාරම්‌මණං. මග්‌ගසච්‌චං අනාරම්‌මණාරම්‌මණං. සමුදයසච්‌චං සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණං. දුක්‌ඛසච්‌චං සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණං.
සත්‌තින්‌ද්‍රියා අනාරම්‌මණා. පඤ්‌චින්‌ද්‍රියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණා. නවින්‌ද්‍රියා සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණා, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණා. ජීවිතින්‌ද්‍රියං සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණං, සියා අනාරම්‌මණං.
නව හෙතූ සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණා, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණා. කබළීකාරො ආහාරො අනාරම්‌මණො. තයො ආහාරා සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණා, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණා. ඡ ඵස්‌සා අනාරම්‌මණාරම්‌මණා . මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණො සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණො. ඡ වෙදනා… ඡ සඤ්‌ඤා… ඡ චෙතනා… ඡ චිත්‌තා අනාරම්‌මණාරම්‌මණා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා සාරම්‌මණාරම්‌මණා, සියා අනාරම්‌මණාරම්‌මණා.
9. දිට්‌ඨසුතාදිදස්‌සනවාරො
1036. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති දිට්‌ඨා, කති සුතා, කති මුතා, කති විඤ්‌ඤාතා, කති න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා න විඤ්‌ඤාතා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති දිට්‌ඨා, කති සුතා, කති මුතා, කති විඤ්‌ඤාතා, කති න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා න විඤ්‌ඤාතා?
1037. රූපක්‌ඛන්‌ධො සියා දිට්‌ඨො, සියා සුතො, සියා මුතො, සියා විඤ්‌ඤාතො, සියා න දිට්‌ඨො න සුතො න මුතො, විඤ්‌ඤාතො. චත්‌තාරො ඛන්‌ධා න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා, විඤ්‌ඤාතා.
රූපායතනං දිට්‌ඨං, න සුතං න මුතං, විඤ්‌ඤාතං. සද්‌දායතනං න දිට්‌ඨං, සුතං, න මුතං, විඤ්‌ඤාතං. ගන්‌ධායතනං… රසායතනං… ඵොට්‌ඨබ්‌බායතනං න දිට්‌ඨං න සුතං, මුතං, විඤ්‌ඤාතං. සත්‌තායතනා න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා, විඤ්‌ඤාතා.
රූපධාතු දිට්‌ඨා, න සුතා න මුතා, විඤ්‌ඤාතා. සද්‌දධාතු න දිට්‌ඨා, සුතා, න මුතා, විඤ්‌ඤාතා. ගන්‌ධධාතු… රසධාතු… ඵොට්‌ඨබ්‌බධාතු න දිට්‌ඨා න සුතා, මුතා, විඤ්‌ඤාතා. තෙරස ධාතුයො න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා, විඤ්‌ඤාතා.
තීණි සච්‌චානි න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා, විඤ්‌ඤාතා. දුක්‌ඛසච්‌චං සියා දිට්‌ඨං, සියා සුතං, සියා මුතං, සියා විඤ්‌ඤාතං, සියා න දිට්‌ඨං න සුතං න මුතං, විඤ්‌ඤාතං.
බාවීසතින්‌ද්‍රියා න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා, විඤ්‌ඤාතා. නව හෙතූ න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා, විඤ්‌ඤාතා. චත්‌තාරො ආහාරා න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා, විඤ්‌ඤාතා. සත්‌ත ඵස්‌සා න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා, විඤ්‌ඤාතා. සත්‌ත වෙදනා… සත්‌ත සඤ්‌ඤා… සත්‌ත චෙතනා… සත්‌ත චිත්‌තා න දිට්‌ඨා න සුතා න මුතා, විඤ්‌ඤාතා.
10. තිකාදිදස්‌සනවාරො
1. කුසලත්‌තිකං
1038. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති කුසලා, කති අකුසලා, කති අබ්‍යාකතා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති කුසලා, කති අකුසලා, කති අබ්‍යාකතා?
රූපක්‌ඛන්‌ධො අබ්‍යාකතො. චත්‌තාරො ඛන්‌ධා සියා කුසලා, සියා අකුසලා, සියා අබ්‍යාකතා. දසායතනා අබ්‍යාකතා. ද්‌වායතනා සියා කුසලා, සියා අකුසලා, සියා අබ්‍යාකතා. සොළස ධාතුයො අබ්‍යාකතා. ද්‌වෙ ධාතුයො සියා කුසලා, සියා අකුසලා, සියා අබ්‍යාකතා. සමුදයසච්‌චං අකුසලං. මග්‌ගසච්‌චං කුසලං. නිරොධසච්‌චං අබ්‍යාකතං. දුක්‌ඛසච්‌චං සියා කුසලං, සියා අකුසලං, සියා අබ්‍යාකතං.
දසින්‌ද්‍රියා අබ්‍යාකතා. දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං අකුසලං. අනඤ්‌ඤාතඤ්‌ඤස්‌සාමීතින්‌ද්‍රියං කුසලං. චත්‌තාරින්‌ද්‍රියා සියා කුසලා, සියා අබ්‍යාකතා. ඡ ඉන්‌ද්‍රියා සියා කුසලා, සියා අකුසලා, සියා අබ්‍යාකතා.
තයො කුසලහෙතූ කුසලා. තයො අකුසලහෙතූ අකුසලා. තයො අබ්‍යාකතහෙතූ අබ්‍යාකතා. කබළීකාරො ආහාරො අබ්‍යාකතො. තයො ආහාරා සියා කුසලා, සියා අකුසලා, සියා අබ්‍යාකතා. ඡ ඵස්‌සා අබ්‍යාකතා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා කුසලො, සියා අකුසලො, සියා අබ්‍යාකතො. ඡ වෙදනා… ඡ සඤ්‌ඤා… ඡ චෙතනා… ඡ චිත්‌තා අබ්‍යාකතා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා කුසලා, සියා අකුසලා, සියා අබ්‍යාකතා.
2. වෙදනාතිකං
1039. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, කති දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, කති අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, කති දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, කති අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා?
ද්‌වෙ ඛන්‌ධා න වත්‌තබ්‌බා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි. තයො ඛන්‌ධා සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා.
දසායතනා න වත්‌තබ්‌බා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි. මනායතනං සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං. ධම්‌මායතනං සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා න වත්‌තබ්‌බං සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි.
දස ධාතුයො න වත්‌තබ්‌බා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි. පඤ්‌ච ධාතුයො අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, කායවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා. ධම්‌මධාතු සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා න වත්‌තබ්‌බා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි.
ද්‌වෙ සච්‌චා සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා. නිරොධසච්‌චං න වත්‌තබ්‌බං සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි. දුක්‌ඛසච්‌චං සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා න වත්‌තබ්‌බං සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි.
ද්‌වාදසින්‌ද්‍රියා න වත්‌තබ්‌බා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි. ඡ ඉන්‌ද්‍රියා සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා. තීණින්‌ද්‍රියා සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා , සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා. ජීවිතින්‌ද්‍රියං සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තං, සියා න වත්‌තබ්‌බං සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තන්‌තිපි.
දොසො අකුසලහෙතු දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තො. සත්‌ත හෙතූ සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා. මොහො අකුසලහෙතු සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තො, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තො, සියා දුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තො.
කබළීකාරො ආහාරො න වත්‌තබ්‌බො සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තොති පි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තොතිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තොතිපි. තයො ආහාරා සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා.
පඤ්‌ච ඵස්‌සා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා. කායවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තො, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තො. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තො, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තො, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තො.
සත්‌ත වෙදනා න වත්‌තබ්‌බා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි, අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තාතිපි. පඤ්‌ච සඤ්‌ඤා… පඤ්‌ච චෙතනා… පඤ්‌ච චිත්‌තා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, කායවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා දුක්‌ඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා.
3. විපාකත්‌තිකං
1040. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති විපාකා, කති විපාකධම්‌මධම්‌මා, කති නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති විපාකා, කති විපාකධම්‌මධම්‌මා, කති නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා?
රූපක්‌ඛන්‌ධො නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මො. චත්‌තාරො ඛන්‌ධා සියා විපාකා, සියා විපාකධම්‌මධම්‌මා, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා.
දසායතනා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා. ද්‌වායතනා සියා විපාකා, සියා විපාකධම්‌මධම්‌මා, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා.
දස ධාතුයො නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා. පඤ්‌ච ධාතුයො විපාකා. මනොධාතු සියා විපාකා, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා. ද්‌වෙ ධාතුයො සියා විපාකා සියා විපාකධම්‌මධම්‌මා, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා.
ද්‌වෙ සච්‌චා විපාකධම්‌මධම්‌මා. නිරොධසච්‌චං නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මං. දුක්‌ඛසච්‌චං සියා විපාකං, සියා විපාකධම්‌මධම්‌මං, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මං.
සත්‌තින්‌ද්‍රියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා. තීණින්‌ද්‍රියා විපාකා. ද්‌වින්‌ද්‍රියා විපාකධම්‌මධම්‌මා. අඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං සියා විපාකං, සියා විපාකධම්‌මධම්‌මං. නවින්‌ද්‍රියා සියා විපාකා, සියා විපාකධම්‌මධම්‌මා, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා.
ඡ හෙතූ විපාකධම්‌මධම්‌මා. තයො අබ්‍යාකතහෙතූ සියා විපාකා, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා.
කබළීකාරො ආහාරො නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මො. තයො ආහාරා සියා විපාකා, සියා විපාකධම්‌මධම්‌මා, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා. පඤ්‌ච ඵස්‌සා විපාකා. මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා විපාකො, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මො. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා විපාකො, සියා විපාකධම්‌මධම්‌මො, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මො. පඤ්‌ච වෙදනා… පඤ්‌ච සඤ්‌ඤා… පඤ්‌ච චෙතනා… පඤ්‌ච චිත්‌තා විපාකා. මනොධාතු සියා විපාකා, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා විපාකා, සියා විපාකධම්‌මධම්‌මා, සියා නෙවවිපාකනවිපාකධම්‌මධම්‌මා.
4. උපාදින්‌නත්‌තිකං
1041. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති උපාදින්‌නුපාදානියා, කති අනුපාදින්‌නුපාදානියා, කති අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති උපාදින්‌නුපාදානියා, කති අනුපාදින්‌නුපාදානියා, කති අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා?
රූපක්‌ඛන්‌ධො සියා උපාදින්‌නුපාදානියො, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියො 4. චත්‌තාරො ඛන්‌ධා සියා උපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා.
පඤ්‌චායතනා උපාදින්‌නුපාදානියා. සද්‌දායතනං අනුපාදින්‌නුපාදානියං. චත්‌තාරො ආයතනා සියා උපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා. ද්‌වායතනා සියා උපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා.
දස ධාතුයො උපාදින්‌නුපාදානියා. සද්‌දධාතු අනුපාදින්‌නුපාදානියා. පඤ්‌ච ධාතුයො සියා උපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා. ද්‌වෙ ධාතුයො සියා උපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා.
සමුදයසච්‌චං අනුපාදින්‌නුපාදානියං. ද්‌වෙ සච්‌චා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා. දුක්‌ඛසච්‌චං සියා උපාදින්‌නුපාදානියං, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියං.
නවින්‌ද්‍රියා උපාදින්‌නුපාදානියා. දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං අනුපාදින්‌නුපාදානියං. තීණින්‌ද්‍රියා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා. නවින්‌ද්‍රියා සියා උපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා. තයො අකුසලහෙතූ අනුපාදින්‌නුපාදානියා. තයො කුසලහෙතූ සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා. තයො අබ්‍යාකතහෙතූ සියා උපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා.
කබළීකාරො ආහාරො සියා උපාදින්‌නුපාදානියො, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියො. තයො ආහාරා සියා උපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා .
පඤ්‌ච ඵස්‌සා උපාදින්‌නුපාදානියා. මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා උපාදින්‌නුපාදානියො, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියො. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා උපාදින්‌නුපාදානියො, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියො, සියා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියො. පඤ්‌ච වෙදනා… පඤ්‌ච සඤ්‌ඤා… පඤ්‌ච චෙතනා… පඤ්‌ච චිත්‌තා උපාදින්‌නුපාදානියා. මනොධාතු සියා උපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා උපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නුපාදානියා, සියා අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා.
5. විතක්‌කත්‌තිකං
1042. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති සවිතක්‌කසවිචාරා, කති අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා, කති අවිතක්‌කඅවිචාරා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති සවිතක්‌කසවිචාරා, කති අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා, කති අවිතක්‌කඅවිචාරා?
රූපක්‌ඛන්‌ධො අවිතක්‌කඅවිචාරො. තයො ඛන්‌ධා සියා සවිතක්‌කසවිචාරා, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරා. සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො සියා සවිතක්‌කසවිචාරො, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තො, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරො සියා න වත්‌තබ්‌බො සවිතක්‌කසවිචාරොතිපි , අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තොතිපි, අවිතක්‌කඅවිචාරොතිපි.
දසායතනා අවිතක්‌කඅවිචාරා. මනායතනං සියා සවිතක්‌කසවිචාරං, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තං, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරං. ධම්‌මායතනං සියා සවිතක්‌කසවිචාරං, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තං, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරං, සියා න වත්‌තබ්‌බං සවිතක්‌කසවිචාරන්‌තිපි, අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තන්‌තිපි, අවිතක්‌කඅවිචාරන්‌තිපි.
පන්‌නරස ධාතුයො අවිතක්‌කඅවිචාරා. මනොධාතු සවිතක්‌කසවිචාරා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා සවිතක්‌කසවිචාරා, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරා. ධම්‌මධාතු සියා සවිතක්‌කසවිචාරා, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරා, සියා න වත්‌තබ්‌බා සවිතක්‌කසවිචාරාතිපි, අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තාතිපි, අවිතක්‌කඅවිචාරාතිපි.
සමුදයසච්‌චං සවිතක්‌කසවිචාරං. නිරොධසච්‌චං අවිතක්‌කඅවිචාරං. මග්‌ගසච්‌චං සියා සවිතක්‌කසවිචාරං, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තං, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරං. දුක්‌ඛසච්‌චං සියා සවිතක්‌කසවිචාරං, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තං, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරං, සියා න වත්‌තබ්‌බං සවිතක්‌කසවිචාරන්‌තිපි, අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තන්‌තිපි, අවිතක්‌කඅවිචාරන්‌තිපි.
නවින්‌ද්‍රියා අවිතක්‌කඅවිචාරා. දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං සවිතක්‌කසවිචාරං. උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං සියා සවිතක්‌කසවිචාරං, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරං. එකාදසින්‌ද්‍රියා සියා සවිතක්‌කසවිචාරා, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරා.
තයො අකුසලහෙතූ සවිතක්‌කසවිචාරා. ඡ හෙතූ සියා සවිතක්‌කසවිචාරා, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරා. කබළීකාරො ආහාරො අවිතක්‌කඅවිචාරො. තයො ආහාරා සියා සවිතක්‌කසවිචාරා, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරා. පඤ්‌ච ඵස්‌සා අවිතක්‌කඅවිචාරා. මනොධාතුසම්‌ඵස්‌සො සවිතක්‌කසවිචාරො. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා සවිතක්‌කසවිචාරො, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තො, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරො. පඤ්‌ච වෙදනා… පඤ්‌ච සඤ්‌ඤා… පඤ්‌ච චෙතනා… පඤ්‌ච චිත්‌තා අවිතක්‌කඅවිචාරා මනොධාතු සවිතක්‌කසවිචාරා , මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා සවිතක්‌කසවිචාරා, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරා.
(1) රූපදුකං
1043. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති රූපා, කති අරූපා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති රූපා, කති අරූපා?
රූපක්‌ඛන්‌ධො රූපං. චත්‌තාරො ඛන්‌ධා අරූපා. දසායතනා රූපා. මනායතනං අරූපං. ධම්‌මායතනං සියා රූපං, සියා අරූපං. දස ධාතුයො රූපා. සත්‌ත ධාතුයො අරූපා. ධම්‌මධාතු සියා රූපා, සියා අරූපා. තීණි සච්‌චානි අරූපා. දුක්‌ඛසච්‌චං සියා රූපං, සියා අරූපං. සත්‌තින්‌ද්‍රියා රූපා. චුද්‌දසින්‌ද්‍රියා අරූපා. ජීවිතින්‌ද්‍රියං සියා රූපං, සියා අරූපං. නව හෙතූ අරූපා. කබළීකාරො ආහාරො රූපං. තයො ආහාරා අරූපා. සත්‌ත ඵස්‌සා අරූපා. සත්‌ත වෙදනා… සත්‌ත සඤ්‌ඤා… සත්‌ත චෙතනා සත්‌ත චිත්‌තා අරූපා.
(2) ලොකියදුකං
1044. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං කති ලොකියා, කති ලොකුත්‌තරා? ද්‌වාදසන්‌නං ආයතනානං කති ලොකියා, කති ලොකුත්‌තරා? අට්‌ඨාරසන්‌නං ධාතූනං කති ලොකියා, කති ලොකුත්‌තරා? චතුන්‌නං සච්‌චානං කති ලොකියා, කති ලොකුත්‌තරා…පෙ.… සත්‌තන්‌නං චිත්‌තානං කති ලොකියා, කති ලොකුත්‌තරා?
රූපක්‌ඛන්‌ධො ලොකියො. චත්‌තාරො ඛන්‌ධා සියා ලොකියා, සියා ලොකුත්‌තරා. දසායතනා ලොකියා . ද්‌වෙ ආයතනා සියා ලොකියා , සියා ලොකුත්‌තරා. සොළස ධාතුයො ලොකියා. ද්‌වෙ ධාතුයො සියා ලොකියා, සියා ලොකුත්‌තරා. ද්‌වෙ සච්‌චා ලොකියා. ද්‌වෙ සච්‌චා ලොකුත්‌තරා.
දසින්‌ද්‍රියා ලොකියා. තීණින්‌ද්‍රියා ලොකුත්‌තරා. නවින්‌ද්‍රියා සියා ලොකියා, සියා ලොකුත්‌තරා. තයො අකුසලහෙතූ ලොකියා. ඡ හෙතූ සියා ලොකියා, සියා ලොකුත්‌තරා. කබළීකාරො ආහාරො ලොකියො. තයො ආහාරා සියා ලොකියා, සියා ලොකුත්‌තරා . ඡ ඵස්‌සා ලොකියා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සො සියා ලොකියො, සියා ලොකුත්‌තරො. ඡ වෙදනා ලොකියා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා සියා ලොකියා, සියා ලොකුත්‌තරා. ඡ සඤ්‌ඤා ලොකියා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සජා සඤ්‌ඤා සියා ලොකියා, සියා ලොකුත්‌තරා. ඡ චෙතනා ලොකියා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසම්‌ඵස්‌සජා චෙතනා සියා ලොකියා, සියා ලොකුත්‌තරා. ඡ චිත්‌තා ලොකියා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු සියා ලොකියා, සියා ලොකුත්‌තරාති.
අභිඤ්‌ඤා ද්‌වෙ සාරම්‌මණා, දිට්‌ඨා කුසලවෙදනා;
විපාකා ච උපාදින්‌නා, විතක්‌කං රූපලොකියාති.
ධම්‌මහදයවිභඞ්‌ගො නිට්‌ඨිතො.
විභඞ්‌ගපකරණං නිට්‌ඨිතං.