Jump to content

සබා

විකිපීඩියා වෙතින්
සබා
කැරිබියානු නෙදර්ලන්තය
සබා හි චන්ද්‍රිකා ඡායාරූපයක්
සබා හි චන්ද්‍රිකා ඡායාරූපයක්
Flag of සබා
ධජය
Coat of arms of සබා
Coat of arms
උද්යෝග පාඨය(න්): "Remis Velisque" (ලතින්)
""හබල් සහ රුවල් සමඟ"" (සිංහල)
ජාතික ගීය(ගී): "සබා ඔබ සාගරයෙන් නැඟී සිටියි"
Location of  සබා  (circled in red) in the Caribbean
Location of  සබා  (circled in red)

in the Caribbean

සින්ට් යුස්ටේටියස් සහ ශාන්ත මාටින් ට සාපේක්ෂව සාබාහි පිහිටීම පෙන්වන සිතියම.
සින්ට් යුස්ටේටියස් සහ ශාන්ත මාටින් ට සාපේක්ෂව සාබාහි පිහිටීම පෙන්වන සිතියම.
ඛණ්ඩාංක: 17°37′57″N 63°14′15″W / 17.63250°N 63.23750°W / 17.63250; -63.23750ඛණ්ඩාංක: 17°37′57″N 63°14′15″W / 17.63250°N 63.23750°W / 17.63250; -63.23750
රට නෙදර්ලන්තය
විදේශීය කලාපයකැරිබියානු නෙදර්ලන්තය
නෙදර්ලන්තයට ඇතුළත් කර ඇත2010 ඔක්තෝබර් 10 (නෙදර්ලන්ත ඇන්ටිලස් විසුරුවා හැරීම)
අගනුවර
(සහ විශාලතම නගරය)		ද බොටම්
ආණ්ඩුව / පරිපාලනය(නෙදර්ලන්තයේ දේශපාලනය බලන්න)
 • සබා රජයේ ප්‍රධානීන්ගේ ලැයිස්තුවජොනතන් ජොන්සන්
සරිය[1]
 • මුළු13 කිමී2 (5 සතරැස් සැත)
ජනගහණය(2025 ජනවාරි 1)[2]
 • මුළු2,158
 • ඝණත්වය148/කිමී2 (380/වර්ග සැත)
ජනනාමය(න්)
  • සබාන්
  • ලන්දේසි
භාෂා
 • නිලඉංග්‍රීසි[3] • ලන්දේසි
ජනවාර්ගිකත්වය
 • සබාන්26.6 %
 • සින්ට් මාර්ටන්15.7 %
 • ඇමරිකානු10.0 %
 • වෙනත්47.7 %
වේලා කලාපඅත්ලාන්තික් සම්මත වේලාව (UTC−4)
ඇමතුම් කේතය+599-4
ISO 3166 කේතයBQ-SA, NL-BQ2
මුදල් ඒකකයඑක්සත් ජනපද ඩොලරය ($) (USD)
රටේ කේත ඉහළ මට්ටමේ වසම

සබා (අසන්නi/ˈseɪbə/ SAY-bə,[6] ඕලන්ද: [ˈsaːbaː] ⓘ)[7] යනු කැරිබියානු දූපතක් වන අතර නෙදර්ලන්තයේ කුඩාම විශේෂ මහ නගර සභාව (නිල වශයෙන් "පොදු ආයතනය") වේ.[8][9] එය බොහෝ දුරට නිද්‍රාශීලී ගිනි කන්දෙන්[10] සමන්විත වන අතර එය මීටර් 870 (අඩි 2,854.3) ක උසකින් යුත් නෙදර්ලන්ත රාජධානියේ උසම ස්ථානය වේ. මෙම දූපත බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි උතුරු ලීවර්ඩ් දූපත් කොටසේ, වර්ජින් දූපත් වලට ගිනිකොන දෙසින් පිහිටා ඇත. බොනෙයා සහ සින්ට් යුස්ටේටියස් සමඟ එක්ව එය කැරිබියානු නෙදර්ලන්තය ලෙසද හැඳින්වෙන BES දූපත් සාදයි.

සබාහි භූමි ප්‍රමාණය වර්ග කිලෝමීටර 13 (වර්ග සැතපුම් 5.0) කි. 2022 ජනවාරි මාසයේදී ජනගහනය 1,911 ක් වූ අතර,[11] ජන ඝනත්වය වර්ග කිලෝමීටරයකට වැසියන් 147 ක් (වර්ග සැතපුම් 380) විය. එය ඇමරිකාවේ ස්ථිර ජනගහනය අනුව කුඩාම භූමි ප්‍රදේශයයි. එහි නගර සහ ප්‍රධාන ජනාවාස වන්නේ ද බොටම් (අගනුවර), වින්ඩ්වර්ඩ්සයිඩ්, සියොන්ස් හිල් සහ ශාන්ත ජෝන්ස් ය.

නිරුක්තිය

[සංස්කරණය]

සබා යන නාමයේ ආරම්භය පිළිබඳ න්‍යායන් අතර සිබා ('පර්වතය' සඳහා අරවකානු වචනය), සබොට්, සබාඩෝ සහ ෂෙබා ඇතුළත් වේ.[12][13] ජෝන් හෝකින්ස් විසින් මුහුදු ගමන් වාර්තාවක පළ වූ 1595 තරම් ඈත කාලයේ දී දිවයින එහි වර්තමාන නම වන සබා ලෙස හඳුන්වන ලදී.[13] එහි වර්තමාන නමට පෙර, දිවයින ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් විසින් "ශාන්ත ක්‍රිස්ටෝපර්" (සැන් ක්‍රිස්ටෝබල්)[14] ලෙස නම් කරන ලදී.[13]

ඉතිහාසය

[සංස්කරණය]
1914-1917 එන්සයික්ලොපීඩි වෑන් නෙඩර්ලන්ඩ්ස් වෙස්ට්-ඉන්ඩි වෙතින් සබා සිතියම

පූර්ව යටත් විජිත

[සංස්කරණය]

පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂිවලින් පෙනී යන්නේ සබා හි ප්‍රථම ජනාවාස වසර 3300 කට පමණ පෙර පැවති බවයි, ප්ලම් පීස් හි පැරණිතම ස්ථානය ආසන්න වශයෙන් ක්‍රි.පූ. 1300 දක්වා දිව යයි.[15] දිවයිනේ හුදකලාව සහ රළු භූමි ප්‍රදේශයෙන් පෙනී යන්නේ එහි මුල් පදිංචිකරුවන්ට දියුණු සමුද්‍රීය නාවික කුසලතා තිබූ බවත්, එය දකුණු ඇමරිකාවෙන් ආරම්භ වූ බවත්ය. පූර්ව-කොලොම්බියානු ස්ථාන 20 කට වඩා සබාහි සොයාගෙන ඇත. සබාහි ප්‍රධාන රැකියාව ක්‍රි.ව. 400 සහ 1450 අතර සිදු වූ බව පෙනේ. මෙම කාලය තුළ සබාහි වැසියන් මූල භෝග වගා කිරීමෙන් සහ සමුද්‍ර පරිසරය සූරාකෑමෙන් ජීවත් වූ පූර්ණ උද්‍යාන විද්‍යාඥයින් විය. ඔවුන් මැටි භාජන නිෂ්පාදනය කළ අතර, මෙවලම් සෑදූ අතර ගල්, ෂෙල්, සත්ව, අස්ථි සහ කොරල් වලින් මූර්ති වස්තූන් නිර්මාණය කළහ.

යටත් විජිත

[සංස්කරණය]

ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් 1493 නොවැම්බර් 13 වන දින දිවයින දුටු බව කියනු ලැබේ, කෙසේ වෙතත්, දිවයිනේ භයානක පාෂාණමය වෙරළ තීරයන් නිසා ඔහු ගොඩ බැස්සේ නැත.[16] 1632 දී, නැව් අනතුරට ලක් වූ ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් පිරිසක් සබා දූපතට ගොඩ බැස්සා.[16] 1640 ගණන් වලදී, අසල්වැසි සින්ට් යුස්ටේටියස් දූපතේ ලන්දේසි ආණ්ඩුකාරවරයා, ලන්දේසි බටහිර ඉන්දීය සමාගම සඳහා දිවයින යටත් විජිතයක් බවට පත් කිරීම සඳහා ලන්දේසි පවුල් කිහිපයක් යැවීය.[16] 1664 දී, ඉංග්‍රීසි කිරුළට පක්ෂපාතී බව දිවුරුම් දීම ප්‍රතික්ෂේප කරමින්, මෙම මුල් ලන්දේසි පදිංචිකරුවන් ජැමෙයිකානු ආණ්ඩුකාර එඩ්වඩ්, තෝමස් සහ හෙන්රි මෝගන් මුහුදු කොල්ලකරුවන් විසින් ශාන්ත මාර්ටන් වෙත නෙරපා හරින ලදී.[16][17][18] අවසානයේ නෙදර්ලන්තය 1816 දී දිවයිනේ සම්පූර්ණ පාලනය ලබා ගත්තේය.[16]

18 වන සහ 19 වන සියවස්

[සංස්කරණය]

17 වන සහ 18 වන සියවස් වලදී, සබාහි ප්‍රධාන කර්මාන්ත වූයේ ශාන්ත යුස්ටේටියස් හි ජීවත් වූ ලන්දේසි ජාතිකයින්ට අයත් වතුවල නිෂ්පාදනය කරන ලද සීනි, ඉන්ඩිගෝ සහ රම් සහ පසුව මසුන් ඇල්ලීම, විශේෂයෙන් පොකිරිස්සන් මසුන් ඇල්ලීමයි.[තහවුරු කර නොමැත] මෙම වතු වැඩ කිරීම සඳහා වහල්භාවයට පත් වූ පුද්ගලයින් අප්‍රිකාවෙන් ආනයනය කරන ලදී.[16][19] 17 වන සියවසේදී, සබා ජැමෙයිකානු මුහුදු කොල්ලකරුවන්ගේ ප්‍රියතම සැඟවුණු ස්ථානයක් ලෙස විශ්වාස කෙරිණි.[16] එංගලන්තය ද එහි "අනවශ්‍ය" ජනතාව කැරිබියානු ජනපදවල ජීවත් වීමට පිටුවහල් කළ අතර, ඔවුන්ගෙන් සමහරක් මුහුදු කොල්ලකරුවන් බවට පත් වූ අතර, ස්වල්ප දෙනෙක් සබාහි තෝතැන්නක් බවට පත් වූහ.[20] දිවයිනේ වෙරළ තීරය තහනම් සහ බෑවුම් සහිත බැවින්, දූපත ජාවාරම්කරුවන්ගේ සහ මුහුදු කොල්ලකරුවන්ගේ පවුල් සඳහා පෞද්ගලික අභයභූමියක් බවට පත්විය. කැපී පෙනෙන සබන් මුහුදු කොල්ලකරුවෙකු වූයේ දිවයිනේ ලන්දේසි මන්ත්‍රීවරයාගේ පුත් හිරාම් බීක්ස් ය.[21]

1857 අගෝස්තු මාසයේදී,[22] වෙනිසියුලාව සහ නෙදර්ලන්තය ඉස්ලා ඩි ඒව්ස් සන්තකයේ තබා ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ස්පාඤ්ඤයේ රැජිනගේ බේරුම්කරණයට ආරවුලක් ඉදිරිපත් කළහ,[22] මන්ද නෙදර්ලන්තය දූපත එහි යටත් විජිතයක් වන සබා සමඟ වැලි ඉවුරක් මගින් සම්බන්ධ කර ඇති බව සැලකූ අතර,[22] ශාන්ත යුස්ටේටියස් සහ සබා හි ධීවරයින් කැස්බෑවන් සහ පක්ෂි බිත්තර අස්වැන්න නෙළීමට එම ස්ථානය භාවිතා කළ අතර,[23] වෙනිසියුලාව තර්ක කළේ සියලුම කැරිබියානු දූපත් සොයා ගත් ස්පාඤ්ඤයෙන් දූපත උරුම වූ බවයි,[23] ධීවරයින් කිසිදු රජයක් වෙනුවෙන් ක්‍රියා නොකරන නමුත් විශේෂ උනන්දුවක් සඳහා ක්‍රියා කරන බවත්[23] මෙම දූපත නෙදර්ලන්තයට ලැබුණු භූමියට අනුයුක්ත කර නොමැති බවත්ය.

1865 ජුනි 30 වන දින,[24][25] ස්පාඤ්ඤ තීරණය[26] ප්‍රකාශ කළේ දිවයිනේ අයිතිය වෙනිසියුලාවට අයත් බවත්[24] කෙසේ වෙතත් නෙදර්ලන්තයට වන්දි ගෙවිය යුතු බවත්ය.[22] දූපත් දෙක එක්සත් කර තිබුණද, වැලි බැම්ම දැන් සබා දූපතෙන් වෙන්ව ඇති බවත්, හමුදා බලකායක් ඇති පළමු රාජ්‍යය [27] සහ එහි ස්වෛරීභාවය ක්‍රියාත්මක කළ පළමු රාජ්‍යය[27] වෙනිසියුලාව බවත්, එය වෙනිසියුලාවේ කපිතාන්සි ජෙනරාල්වරයාගෙන් උරුම වූ බවත් එය තර්ක කළේය.[27]

19 වන සියවසේ අගභාගයේදී, වෙනිසියුලාවේ කන්‍යා සොහොයුරියක් විසින් හඳුන්වා දුන් ස්පාඤ්ඤ ඉඳිකටු වැඩ ආකාරයක් වන සබා ලේස්, දිවයිනේ කාන්තාවන් විසින් සාදන ලද වැදගත් නිෂ්පාදනයක් බවට පත්විය.[16][28][29] 19 වන සියවසේ අගභාගයේ සහ 20 වන සියවසේ මුල් භාගය පුරාම, දිවයිනේ ප්‍රධාන ආදායම් මාර්ගය වූයේ මෙම කාන්තාවන් විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලද ලේස් වැඩ වලින්ය.[30] මෙම කාලය තුළ, දිවයිනේ බොහෝ පිරිමින් දිගු කාලයක් මුහුදට ගිය බැවින්, දිවයින "කාන්තා දූපත" ලෙස ප්‍රසිද්ධ විය.[31][16]

20 වන සහ 21 වන සියවස්

[සංස්කරණය]

1943 දී, ස්වයං-උගත් ඉංජිනේරුවෙකු වූ ජෝසප් "ලැම්බී" හැසෙල්, දූපත් වැසියන් විසින් අතින් ඉදිකරන ලද සබා හි මාර්ගය නිර්මාණය කළේය.[32] එය දිවයිනේ ප්‍රවාහනය දැඩි ලෙස වෙනස් කළ අතර, එය මීට පෙර පයින් හෝ කොටළුවන් විසින් පමණක් සිදු කරන ලදී.[16][33] 1963 දී ගුවන් තොටුපළක් සහ 1972 දී සංචාරක බෝට්ටු සඳහා සකස් කරන ලද විශාල තොටුපළක්.[16] එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, සංචාරක ව්‍යාපාරය වර්ධනය වූ අතර, ක්‍රමයෙන් සබාන් ආර්ථිකයේ ප්‍රධාන කොටසක් බවට පත්විය.[16]

1978 දී, වෙනිසියුලාව[34][35] සහ නෙදර්ලන්ත රාජධානිය[34] සමුද්‍රීය සීමාවන් ගිවිසුමට[36] අත්සන් තැබූ අතර එය ලන්දේසි සහ වෙනිසියුලානු සුවිශේෂී ආර්ථික කලාපය ප්‍රදේශ දෙකකින් ව්‍යාප්ත කිරීම නිර්වචනය කළේය, පළමුවැන්න අරුබා දූපත් අතර,[37] කුරකාඕ සහ බොනෙයා (වෙනිසියුලාවේ ෆැල්කන් රාජ්‍යය ඉදිරිපිට සහ ලොස් මොන්ජෙස් දූපත් සමූහයට යාබදව)[38] සහ සබා දූපත් ඇතුළත් තවත් උතුරට දෙවන ප්‍රදේශයක්[39] සහ ශාන්ත යුස්ටේටියස්,[39] දෙවැන්න ඉස්ලා ඩි ඒව්ස්[16] (කැරිබියානු මුහුදේ වෙනිසියුලාවේ උතුරු කෙළවර) යොමු කිරීමක් ලෙස ගනී. ඒ කාලයේ දී, දූපත් හය නෙදර්ලන්ත ඇන්ටිලස් ලෙස හැඳින්වෙන පරිපාලන ආයතනයක කොටසක් විය. ගිවිසුම මගින් ආවේස් දූපත සහ සබා දූපත අතර සමාන දුර හෝ මධ්‍ය රේඛාවක්[40] සමුද්‍රීය සීමාවක් ලෙස හඳුනා ගනී.[41]

2004 නොවැම්බර් 5 වන දින සබා හි තත්ව ජනමත විචාරණයක් පවත්වන ලද අතර,[42] ජනගහනයෙන් 86.05% ක් නෙදර්ලන්තය සමඟ සමීප සබඳතා සඳහා ඡන්දය දුන්හ. මෙය නිසි ලෙස සාක්ෂාත් කරගනු ලැබුවේ 2010 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී නෙදර්ලන්ත ඇන්ටිලස් විසුරුවා හැර සබා නෙදර්ලන්තයේ විශේෂ මහ නගර සභාවක් බවට පත් වූ විටය.[16][43][44]

භූගෝලය සහ පරිසරය

[සංස්කරණය]
උතුරේ සිට පෙනෙන පරිදි සබා දූපත, වලාකුළු අතර මවුන්ට් සීනරි හි මුදුන සමඟ.

සබා යනු වර්ග කිලෝමීටර් 13 (වර්ග සැතපුම් 5.0) ප්‍රමාණයෙන් යුත් කුඩා දූපතක් වන අතර දළ වශයෙන් රවුම් හැඩයකින් යුක්ත වේ.[45] එය සින්ට් යුස්ටේටියස් හි වයඹ දෙසින් සහ ශාන්ත බර්තලමි සහ සින්ට් මාර්ටන් හි නිරිත දෙසින් පිහිටා ඇත. භූමි ප්‍රදේශය සාමාන්‍යයෙන් කඳුකර වන අතර දිවයිනේ මධ්‍යයේ එහි ගිනිකඳු කඳු මුදුන වන මවුන්ට් සීනරි ආධිපත්‍යය දරයි, එය මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 870.4 (අඩි 2,856) ක් උසින් පිහිටා ඇත.[45] උතුරු වෙරළට ඔබ්බෙන් ඉතා කුඩා හරිත දූපත පිහිටා ඇත.

සබා යනු අඩු ඇන්ටිලස් ගිනිකඳු චාප දූපත් දාමයේ උතුරු දෙසින් පිහිටි ක්‍රියාකාරී ගිනි කන්දයි. මීටර් 887 (අඩි 2,910) දී, මවුන්ට් සීනරි යනු නෙදර්ලන්ත රාජධානිය තුළ උසම ස්ථානය ද වේ. මෙම දූපත නැගෙනහිර සිට බටහිරට අඟල් 4.6 ක් පමණ කිලෝමීටර (සැතපුම් 2.9) ක් සහ උතුරේ සිට දකුණට අඟල් 4.0 ක් පමණ කිලෝමීටර (සැතපුම් 2.5) ක් වන තනි රොම්බස් හැඩැති ගිනි කන්දකින් සමන්විත වේ.[46] සබා හි පැරණිතම දින නියම කරන ලද පාෂාණ වසර 400,000 ක් පමණ පැරණි වන අතර, මෑත කාලීන පිපිරීම 1630 ගණන්වල යුරෝපීය ජනාවාසයට ටික කලකට පෙර සිදු විය.[46][47] 1995 සහ 1997 අතර, දේශීය භූ කම්පන ක්‍රියාකාරකම්වල වැඩිවීමක් දිවයිනේ වයඹ සහ ගිනිකොනදිග වෙරළ තීරයේ උණු දිය උල්පත්වල උෂ්ණත්වය 7–12 °C (45–54 °F) කින් ඉහළ යාම සමඟ සම්බන්ධ විය.[46]

සබා ඇනෝල් දූපතට ආවේණික වේ.

දූපතක් වීම නිසා, සබා යනු සේබාන් කළු ඉගුවානා (ඉගුවානා ඉගුවානා මෙලනෝඩර්මා), රතු-බෙලිඩ් රේසර් (ඇල්සොෆිස් රූෆිවෙන්ට්‍රිස්), සේබාන් ඇනෝල් (ඇනොලිස් සබානස්) සහ අඩු ඇන්ටිලියන් පුනීල-කන් වවුලා (නටාලස් ස්ට්‍රැමිනියස් ස්ට්‍රැමිනියස්) ඇතුළු ආවේණික විශේෂ ගණනාවකට නිවහන වේ.[48][49] කෙසේ වෙතත්, අන්ඩර්වුඩ්ගේ ඇස් කණ්ණාඩි සහිත ටෙගු (ජිම්නොෆ්තාල්මස් අන්ඩර්වුඩි), බ්‍රාහ්මීනි අන්ධ සර්පයා (ඉන්ඩොටිෆ්ලොප්ස් බ්‍රැමිනියස්) සහ ස්වදේශික නොවන ඉගුවානා ඇතුළු ස්වදේශික නොවන විශේෂ කිහිපයක් දිවයිනේ පදිංචි වී ඇති අතර, ඒ සියල්ල සින්ට් මාර්ටන් සිට භාණ්ඩ නැව්ගත කිරීම් වලින් පැමිණි බවට විශ්වාස කෙරේ.[50][51][52]

දේශගුණය

[සංස්කරණය]

එහි සැලකිය යුතු සහනය හේතුවෙන්, සබා අනෙකුත් දූපත් වලට වඩා ඉහළ වර්ෂාපතනයක් ලබා ගනී. වර්තමානයේ, දිවයිනේ දේශගුණය දකුණු ඇමරිකාවේ දේශගුණයට බෙහෙවින් සමාන ය. සබාහි වාර්ෂික දේශගුණය කාල පරිච්ඡේද තුනකට බෙදිය හැකිය: වියළි, ​​අතරමැදි සහ තෙත් කාල පරිච්ඡේද. වියළි කාලය ජනවාරි සිට මැයි දක්වා පවතින අතර මාසික වර්ෂාපතනය මිලිමීටර් 50 සිට 100 දක්වා (අඟල් 2.0 සිට 3.9 දක්වා) පමණ වේ. අතරමැදි කාලය මැයි සිට සැප්තැම්බර් දක්වා විහිදෙන අතර, වර්ෂාපතනය මධ්‍යස්ථ වේ. වසරේ අවසාන මාස වර්ෂාපතනය ඉහළ මට්ටමක පවතින තෙත් සමය නියෝජනය කරයි. මුහුදේ උෂ්ණත්වය ආසන්න වශයෙන් 25 °C (77 °F) වේ.

වලාකුළු වනාන්තර

[සංස්කරණය]

"එල්ෆින් වන රක්ෂිතය" ලෙස හඳුන්වන කන්ද මුදුනේ හෙක්ටයාර 8.6 (අක්කර 21)[53] ක වලාකුළු වනාන්තරයක් ඇත, එහි ඉහළ උන්නතාංශ මීදුම සහ පාසි පෙනුම නිසා එය "එල්ෆින් වන රක්ෂිතය" ලෙස හැඳින්වේ.[53] වලාකුළු වනාන්තරයේ වඩාත්ම ප්‍රමුඛ ගස වන්නේ කඳුකර මහෝගනී (ෆ්‍රෙසියෙරා අන්ඩුලේට්) ය, නමුත් වසර ගණනාවක් පුරා ඇති වූ සුළි කුණාටු මගින් පරිණත ගස් විශාල ප්‍රමාණයක් විනාශ කර ඇත. නම තිබියදීත්, කඳුකර මහෝගනී අනෙකුත් මහෝගනී විශේෂ සමඟ සම්බන්ධ නොවේ; සැබෑ මහෝගනී ගස් විශේෂයක් දිවයිනේ පහළ මට්ටම්වල දක්නට ලැබුණද, කුඩා කොළ සහිත මහෝගනී (ස්වීටීනියා මහගෝනි). මහෝගනී ගස්වල යටි පඳුරු වල, සියරාන් තල් (ප්‍රෙස්ටෝයා මොන්ටානා) සහ ගස් පර්ණාංග ආධිපත්‍යය දරන අතර, සියලුම ගස්වල කඳන් සහ අතු මත වැඩෙන එපිෆයිට් සහ ඕකිඩ් විශාල ප්‍රමාණයක් ඇත.[54] වල් රාස්ප්බෙරි සහ කෙසෙල් ගස් කන්දේ වැඩිම කොටසක වැඩෙන බව ද සොයාගත හැකිය.[49] කුඩා ඇන්ටිලස් ආවේණික කුරුළු ප්‍රදේශයේ සීමිත පරාසයක පක්ෂීන් හත්දෙනාම එල්ෆින් වන රක්ෂිතයේ දක්නට ලැබේ.[54]

වනාන්තර

[සංස්කරණය]

වලාකුළු වනාන්තරයට පහළින් උප-කඳුකර වනාන්තරයක් පිහිටා ඇති අතර, විවිධත්වය සහ සාමාන්‍ය විශේෂ සංඛ්‍යාව සැලකිය යුතු ලෙස අඩුය. මෙම කලාපයේ රෙඩ්වුඩ් සහ කඳුකර ෆුචියා ගස් ගස් වල් ලෙස වැඩෙන අතර, කටු සහිත පෙයාර්ස් සහ සීග්‍රේප් ගස් වැනි පතොක් විශේෂ ද ඇත. සබා හි පහළම දකුණු හා නැගෙනහිර බෑවුම්වල තණකොළ සහිත තණබිම් සහ විසිරී ඇති පඳුරු ඇත.[49] සබා ජාතික භූමි උද්‍යානය (nl) යනු සබා හි උතුරු වෙරළ තීරයේ පිහිටා ඇති හෙක්ටයාර 35 (අක්කර 86) ක ජාතික වනෝද්‍යානයකි.[55] කලින් සල්ෆර් පතල් සමාගමට අයත් වූ මෙම උද්‍යානය 1998 ජනවාරි මාසයේදී ස්ථාපිත කරන ලද අතර දේපළ 1999 දී නිල වශයෙන් සබා සංරක්ෂණ පදනමට භාර දෙන ලදී.[53] එය වෙරළ තීරයේ සිට වලාකුළු වනාන්තරය දක්වා විහිදෙන අතර සබා හි ඇති සියලුම වෘක්ෂලතා කලාප ආවරණය කරයි.

වෙරළබඩ

[සංස්කරණය]

සබා වෙරළ තීරය බොහෝ දුරට සුන්බුන් සහ පාෂාණමය කඳු බෑවුම් වන අතර ඒවා මීටර් 100 (අඩි 330) හෝ ඊට වැඩි උසකින් යුක්ත වන අතර බොහෝ දුරට ගල් කැට සහ ගල් සහිත ස්ථිර වෙරළ තීරයන් ඇත.[56] සාගරයේ මායිමට කෙළින්ම බැස යන බෑවුම් සහිත භූමි ප්‍රදේශය සහ තද බෑවුම් කඩොලාන වගුරු බිම් හෝ බොහෝ වෘක්ෂලතාදිය ඇතිවීම වළක්වයි. දිවයින වටා ඇති කඳු බෑවුම් වලට ඇලී ඇති බොක්ක අටක් ඇත; කෝව් බොක්ක, ස්ප්‍රින්ග් බොක්ක, කෝර් ගට් බොක්ක, ෆෝට් බොක්ක (දිවයිනේ එකම වරායේ පිහිටීම), ටෙන්ට් බොක්ක, ලැඩර් බොක්ක, වෙල්ස් බොක්ක සහ රම් බොක්ක ගුහාව.[54] සබා වෙරළ තීරයට ෆ්ලැට් පොයින්ට් ටයිඩ් තටාක ද ඇතුළත් වන අතර ඒවා වසර දහස් ගණනකට පෙර විශාල ලාවා ප්‍රවාහයකින් නිර්මාණය විය. මෙම වඩදිය තටාක ෆ්ලැට් පොයින්ට් හි ගුවන් තොටුපළට පහළින් පිහිටා ඇති අතර වර්ණවත් ලුණු ජල තටාකවලින් පිරුණු විශාල ලාවා පාෂාණ සැකැස්මක් ඇත.[57] මෙම තටාක විවිධ සාගර ජීවීන්ට නිවහනක් වන අතර,[57] කුඩා මාළු, මුහුදු ඉකිරියන්, කකුළුවන් සහ මුහුදු ශාක ඇතුළුව.[58][59][60]

දිවයිනේ වෙරළ තීරය මුහුදු පක්ෂීන්ට විශේෂ වටිනාකමක් ඇති අතර, BirdLife International විසින් වැදගත් කුරුළු ප්‍රදේශයක් (IBA AN006 - "සබා වෙරළතීරය") ලෙස නම් කර ඇත.[48] සබා හි පක්ෂි විශේෂ හැටක් පමණ වාසය කරන අතර, ඒවායින් බොහොමයක් දිවයින වටා ඇති ජලයේ බෝ කිරීම සහ පෝෂණය කිරීම සඳහා බෑවුම් සහිත කඳු බෑවුම්වල සිදුරු සහ ඉරිතැලීම් සහ කුඩා දූපත් දෙකක් භාවිතා කරන මුහුදු පක්ෂීන් වේ.[49] සබා හි වෙරළ තීරය කැරිබියානු විශාලතම අභිජනන ජනපදය වන Red-billed tropicbird (Phaethon aethereus) හි නිවහන වේ.[54] අනෙකුත් පක්ෂීන් අතර Common Ground Dove, Brown Noddy, Least Sandpiper සහ Yellow-billed Tropicbird ඇතුළත් වේ.[61] Sargasso Shearwater (Puffinus lherminieri) තවත් පොදු පක්ෂියෙකි, එය සබා හි ජාතික පක්ෂියා මෙන්ම ඔවුන්ගේ ලාංඡනයේ ද දැක්වේ.[48]

දිවයිනේ නිරිත දෙසින් කිලෝමීටර 4.3 ක් (සැතපුම් 2.7) පමණ දුරින් පිහිටා ඇති අතර එය විශේෂයෙන් පොහොසත් ජෛව විවිධත්වයක් සහිත අත්ලාන්තික් සාගරයේ[62] විශාලතම සබ්මැරීන් පරමාණුව වන සබා ඉවුරේ ඊසානදිග මායිම වේ. සබා ඉවුර මුහුදු කන්දක මුදුන වන අතර එය විශේෂයෙන් පොකිරිස්සන් සඳහා ප්‍රමුඛ ධීවර භූමියකි.

රජය

[සංස්කරණය]
සබාගේ රජයේ නිවස

නෙදර්ලන්ත ප්‍රධාන භූමිය සමඟ සම්බන්ධතාවය

[සංස්කරණය]

2010 ඔක්තෝබර් 10 වන දින නෙදර්ලන්ත ඇන්ටිලස් විසුරුවා හැරීමෙන් පසු සබා නෙදර්ලන්ත රට තුළ විශේෂ මහ නගර සභාවක් බවට පත් වූ අතර එය ලන්දේසි පළාතක කොටසක් නොවේ. දිවයිනේ ව්‍යවස්ථාමය තත්ත්වය මෙන්ම සින්ට් යුස්ටේටියස් සහ බොනෙයා හි තත්ත්වය ද පොදු ආයතන පිළිබඳ නීතියේ දක්වා ඇත (ලන්දේසි: වෙට් ඔප් ඩි ඕපන්බෙයාර් ලිචමන් BES).[63]

සබාන්වරු ලන්දේසි නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින් සඳහා ඡන්දය දෙන අතර, එහි සාමාජිකයින් පක්ෂ ලැයිස්තුවේ සමානුපාතික ක්‍රමයකට තේරී පත් වේ.[64] 2017 ලන්දේසි මහ මැතිවරණයේදී, සබාන්වරුන්ගෙන් බහුතරයක් ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයට 66 දෙනෙකුට ඡන්දය දුන්හ. දිවයිනේ පදිංචිකරුවන් 2,000 න් 900 ක් ඡන්දය දීමට සුදුසුකම් ලැබූ අතර, ඔවුන්ගෙන් 42.8% ක් (හෝ පුද්ගලයින් 385 ක්) ඡන්දය දුන්හ.[65]

ලන්දේසි ජාතිකත්වයක් ඇති සබාන්වරුන්ට ලන්දේසි සෙනෙට් සභාවේ සාමාජිකයින් තෝරා පත් කර ගැනීම සඳහා මැතිවරණ විද්‍යාලය සඳහා වන මැතිවරණවලදී ඡන්දය දීමට අවසර ඇත. 2019 දූපත් කවුන්සිලයේ මැතිවරණයට සමගාමීව පැවති සබා හි 2019 මැතිවරණයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, මැතිවරණ විද්‍යාලයේ සබාන් ආසන පහෙන් හතරක් වින්ඩ්වර්ඩ් දූපත් මහජන ව්‍යාපාරයට සහ එක් ආසනයක් සබා කම්කරු පක්ෂයට හිමි විය.[66]

ආණ්ඩුකාරවරයා

[සංස්කරණය]

දිවයිනේ ආණ්ඩුකාරවරයා සබා රජයේ ප්‍රධානියා වේ. ලන්දේසි රජතුමා වසර හයක කාලයක් සඳහා ආණ්ඩුකාරවරයා පත් කරයි. ආණ්ඩුකාරවරයා අභ්‍යන්තර හා රාජධානි සබඳතා අමාත්‍යවරයාගේ අධීක්ෂණය යටතේ වැටේ. දූපත් කවුන්සිලයේ සහ විධායක කවුන්සිලයේ රැස්වීම්වල මුලසුන හොබවන්නේ දූපත් ආණ්ඩුකාරවරයා විසිනි.[64]

දිවයිනේ ආණ්ඩුකාරවරුන් අධිකරණය තුළ සහ ඉන් පිටත දිවයිනේ රජය නියෝජනය කිරීම, මහජන සාමය පවත්වා ගැනීම, ප්‍රතිපත්ති සහ නීති ක්‍රියාත්මක කිරීම, අනෙකුත් රජයන් සමඟ සම්බන්ධීකරණය කිරීම සහ දිවයිනේ රජය පිළිබඳ පැමිණිලි ලබා ගැනීම සහ හැසිරවීම සඳහා ද වගකිව යුතුය.[67]

වත්මන් දූපත් ආණ්ඩුකාරවරයා ජොනතන් ජී. ඒ. ජොන්සන් ය.[64]

ව්‍යවස්ථාදායකය

[සංස්කරණය]

සබා හි ව්‍යවස්ථාදායක ආයතනය වන්නේ සාමාජිකයින් පස් දෙනෙකුගෙන් යුත් දූපත් කවුන්සිලයයි. සෑම වසර හතරකට වරක් දිවයිනේ පුරවැසියන් විසින් මන්ත්‍රීවරුන් තෝරා පත් කර ගනු ලැබේ.[68] දූපත් කවුන්සිලයට බලය ඇත:[69]

  • විධායක සභාවේ කොමසාරිස්වරුන් පත් කිරීම සහ ඉවත් කිරීම.
  • විධායක සභාව විසින් බලාත්මක කළ යුතු ආඥා පනත් සම්මත කිරීම.
  • විධායක සභාවෙන් ප්‍රශ්න අසන්න.
  • ආණ්ඩුකාරවරයා හෝ විධායක සභාව පිළිබඳව පරීක්ෂණයක් ආරම්භ කරන්න.
  • අයවැය අනුමත කරන්න.

2023 දූපත් මැතිවරණයෙන් පසුව, වින්ඩ්වර්ඩ් දූපත් ජනතා ව්‍යාපාරය (WIPM) දූපත් කවුන්සිලයේ ආසන තුනක් දරන අතර, ප්‍රගතිය, සමානාත්මතාවය සහ සමෘද්ධිය සඳහා වූ නව පක්ෂය ආසන දෙකක් හිමි කර ගත්තේය.[70] 2019 දී, සභාවට තේරී පත් වූ ලාබාලතම පුද්ගලයා එස්මරල්ඩා ජොන්සන් විය.[71]

දූපත් කවුන්සිලයේ සාමාජිකයින් වන්නේ:

සබා දූපත් කවුන්සිලයේ සාමාජිකයින්, 2023-2027[70][72][73]
නම පක්ෂය
සස්කියා මැතිව් PEP
ජූලියෝ එරි PEP
රොලැන්ඩෝ විල්සන් WIPM
එල්සා පීටර්සන් WIPM
විටෝ චාල්ස් WIPM

විධායක

[සංස්කරණය]

දූපත් කවුන්සිලය විසින් පත් කරන ලද විධායක සභාව, රජයේ විධායක ශාඛාව ලෙස ක්‍රියා කරයි. කවුන්සිලයට පහත වගකීම් ඇත:[74][75]

  • දූපත් කවුන්සිලය හෝ ආණ්ඩුකාරවරයා සඳහා වෙන් කර ඇති රාජකාරි හැර, දිවයිනේ එදිනෙදා පරිපාලනය.
  • දූපත් කවුන්සිලය විසින් සම්මත කරන ලද ප්‍රතිපත්ති සහ නීති ක්‍රියාත්මක කිරීම.
  • රෙජිස්ට්‍රාර්වරයා සඳහා සේවය කරන සහ ඇතුළුව රාජ්‍ය නිලධාරීන් පත් කිරීම, උසස් කිරීම, අත්හිටුවීම හෝ සේවයෙන් පහ කිරීම.
  • දිවයිනේ ආරක්ෂාව සූදානම් කිරීම.
  • හේග් හි ලන්දේසි අමාත්‍යාංශ සමඟ සම්බන්ධතා පවත්වා ගැනීම.
  • ජාතික රජයෙන් ප්‍රතිපත්ති සහ නීති ක්‍රියාත්මක කිරීම.

කවුන්සිලය දිවයිනේ ලේකම්වරයා පත් කරයි, දැනට ටිම් මුලර්.[76]

කවුන්සිලය දිවයිනේ ආණ්ඩුකාරවරයා සහ දිවයිනේ කවුන්සිලය විසින් පත් කරන ලද කොමසාරිස්වරුන් දෙදෙනෙකුගෙන් සමන්විත වන අතර, ඔවුන් දෙදෙනාම දැනට WIPM හි සාමාජිකයින් වේ.[75] විධායක කවුන්සිලයේ සෑම සාමාජිකයෙකුටම අධීක්ෂණය සඳහා අමාත්‍යාංශ පවරා ඇත.[77]

විධායක සභාව (2019–2023)
නම මාතෘකාව පක්ෂය අමාත්‍ය ධූර[78]
ජොනතන් ජොන්සන් ආණ්ඩුකාර නැත සංගණනය (සිවිල් තත්ත්වය, ලියාපදිංචි කිරීම සහ මැතිවරණ), පිරිස් කටයුතු සහ සංවිධානය, ආපදා කළමනාකරණය, ප්‍රොටෝකෝලය, මහජන ආරක්ෂාව, සන්නිවේදනය, ඩිජිටල්කරණය සහ තොරතුරු තාක්ෂණය
රොලැන්ඩෝ විල්සන් කොමසාරිස් WIPM සාමාන්‍ය කටයුතු, මූල්‍ය සහ ආර්ථික කටයුතු, කෘෂිකර්මය, ගොවිතැන සහ ධීවර කටයුතු, සැලසුම් කිරීම සහ යටිතල පහසුකම්, බලශක්තිය, පොදු වැඩ, ව්‍යවස්ථාමය කටයුතු, සංචාරක, ජල සැපයුම, වරාය, ගුවන්තොටුපළ, සොබාදහම සහ පරිසරය, සනීපාරක්ෂාව සහ අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණය
එවිටන් හෙයිලිගර් කොමසාරිස් WIPM අධ්‍යාපනය, ප්‍රජා සංවර්ධනය, සමාජීය සහ කම්කරු කටයුතු, සමාජ නිවාස, සෞඛ්‍ය සහ සනීපාරක්ෂාව, සංස්කෘතිය සහ ක්‍රීඩා, ලේඛනාගාර, තරුණ කටයුතු, ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය පිළිබඳ කටයුතු, කැඩැස්තර, යුරෝපීය සංගමයේ අරමුදල්, විදුලි සංදේශ

සමාජය

[සංස්කරණය]
සබාහි සාමාන්‍ය දසුනක්

2025 ජනවාරි 1 වන දින සබා හි ජනගහනය 2,158 ක් විය. සබා හි කුඩා ප්‍රමාණය නිසා දූපත් පවුල් තරමක් කුඩා සංඛ්‍යාවක් බිහි වී ඇති අතර, ඔවුන්ට ඔවුන්ගේ අවසාන නම් පවුල් දුසිම් භාගයක් පමණ දක්වා දිව යයි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ දිවයින පුරා බොහෝ අවසාන නම් බෙදාගෙන ඇති බවයි, ඒවායින් බොහොමයක් හැසෙල්, ජොන්සන් සහ එවරි ය; මෙම නම් තුන සබා හි ජනගහනයෙන් 30% කට වඩා වැඩි පිරිසක් විසින් බෙදාගෙන ඇත.[79]

සබා හි ජනගහනයෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් අප්‍රිකානුවන්, ලන්දේසි, ඉංග්‍රීසි සහ ස්කොට්ලන්ත ජන කණ්ඩායම්වල මිශ්‍රණයකින් පැවත එන්නකි. 1625 දී එංගලන්තයේ, ස්කොට්ලන්තයේ සහ අයර්ලන්තයේ පළමුවන චාල්ස් රජුගේ බලයට පත්වීමෙන් පසු එම රටෙන් පිටුවහල් කරන ලද අයර්ලන්ත ජාතිකයන්ගෙන් ද ජනගහනය අර්ධ වශයෙන් පැවත එන්නකි. චාල්ස් මෙම අයර්ලන්ත ජාතිකයන් කැරිබියන් දූපතට පිටුවහල් කළේ ඔහුගේ ස්කොට්ලන්ත වංශවත් ආධාරකරුවන් සඳහා ඔවුන්ගේ ඉඩම් බලහත්කාරයෙන් අත්පත් කර ගැනීමෙන් පසු ඇති වූ කැරැල්ලක් මැඩපැවැත්වීමේ උත්සාහයක් ලෙස ය.[තහවුරු කර නොමැත]

ඓතිහාසික වශයෙන්, කලාපයේ බලය සඳහා සටන් කළ බොහෝ යුරෝපීය ජාතීන් අතර සබා වෙළඳාම් කරන ලදී. අප්‍රිකාවෙන් වහල්භාවයට පත් වූ ජනතාව ද සබාහි වැඩ කිරීමට ආනයනය කරන ලදී. මෑත වසරවලදී සබා විශාල විදේශිකයින් පිරිසකට නිවහන වී ඇති අතර, සබා විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලයේ සිසුන් හෝ ගුරුවරුන් වන සංක්‍රමණිකයන් 250 ක් පමණ සිටිති.[80]

භාෂා

[සංස්කරණය]

ඉංග්‍රීසි සහ ලන්දේසි යන දෙකම දිවයිනේ කතා කරන අතර පාසල්වල උගන්වනු ලබන අතර භාෂා දෙකම නිල වේ. දිවයිනට ලන්දේසි අනුබද්ධයක් තිබුණද, දිවයිනේ ප්‍රධාන භාෂාව ඉංග්‍රීසි වන අතර 19 වන සියවසේ සිට එහි පාසල් පද්ධතිය තුළ එය භාවිතා කර ඇත. ජනගහනයෙන් 34% ක් ලන්දේසි භාෂාව කතා කරන අතර ජනගහනයෙන් 96% කට වඩා ඉංග්‍රීසි කතා කරයි.[81]

සබානුවන්ගෙන් බහුතරයක් (67%)[81] ඉංග්‍රීසි, ලන්දේසි, ස්පාඤ්ඤ, පැපියාමෙන්ටෝ සහ තවත් බොහෝ භාෂා ඇතුළුව එක් භාෂාවකට වඩා කතා කරයි.[81]

ජනගහන ප්‍රතිශතය අනුව, සබා හි කතා කරන භාෂා[81]
වසර ලන්දේසි ඉංග්‍රීසි පැපියාමෙන්ටෝ ස්පාඤ්ඤ අනෙකුත්
2013 32.3% 99.6% 13.4% 27.1% 23.3%
2017/2018 34.0% 96.9% 10.7% 32.6% 25.7%

සබා පාසල්වල ඉගැන්වීමේ මාධ්‍යය ඉංග්‍රීසි ය. Saba සහ අනෙකුත් SSS දූපත් සම්බන්ධයෙන් ලන්දේසි රජයේ ප්‍රතිපත්තිය ඉංග්‍රීසි මාධ්‍ය අධ්‍යාපනය ප්‍රවර්ධනය කරයි.[82] එබැවින් රජයට සහ සන්නිවේදනයේදී ඉංග්‍රීසි භාවිතා කළ හැකිය.

සබාන් ඉංග්‍රීසි යනු දිවයිනේ කතා කරන දේශීය ඉංග්‍රීසි ව්‍යවහාරයයි. එය වර්ජින් අයිලන්ඩ්ස් ක්‍රියෝල් ඉංග්‍රීසියේ ක්ෂය කළ ප්‍රභේදයක් ලෙස මීට පෙර විස්තර කර ඇත.[83] සබාන් ඉංග්‍රීසි හි පළමු ශබ්දකෝෂය 2016 දී ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.[84][85]

ආගම

[සංස්කරණය]
සියොන්ස් හිල්හි ශුද්ධ රෝසරි පල්ලියේ රැජින.

සබාහි ප්‍රධාන වශයෙන් ක්‍රිස්තියානි ජනගහනයක් සිටිති. ප්‍රධාන නිකායන් වන්නේ කතෝලික ධර්මය (45%), නිකායට අයත් නොවන ක්‍රිස්තියානි ධර්මය (18%), ඇංග්ලිකන්වාදය (9%), එවැන්ජලිස්තවාදය (4%) සහ පෙන්තකොස්තවාදය 4% වන අතර, අතිරේක 11% ක් අනෙකුත් ක්‍රිස්තියානි නිකායන්ට අනුගත වෙති. ඊට අමතරව, ජනගහනයෙන් 6% ක් මුස්ලිම්වරු වෙති.[86]

1493 දී ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස්ගේ සංචාරයත් සමඟ දිවයිනේ කිතුනුවන් සමඟ පළමු සම්බන්ධතාවය සිදු වූ නමුත් මෙයින් අදහස් කළේ කතෝලික පල්ලියේ ක්ෂණික පැමිණීම නොවේ. දිවයිනේ පදිංචි වූ පළමු ක්‍රිස්තියානි කණ්ඩායම් 1640 දී නෙදර්ලන්තයෙන් පැමිණි රෙපරමාදු භක්තිකයන් බව විශ්වාස කෙරේ.[87]

නාමික ස්පාඤ්ඤ ආධිපත්‍යය පැවති කාලය තුළ, දිවයින පුවර්ටෝ රිකෝ රදගුරු පදවියේ අධිකරණ බල ප්‍රදේශයට ඇතුළත් විය

වාර්තා වී ඇති පැරණිතම පල්ලිය වන්නේ 1777 දී සුළි කුණාටුවකින් හානි වීමෙන් පසු ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලද ඇන්ග්ලිකන් නිකායේ ක්‍රිස්ටස්කර්ක් (ක්‍රිස්තු පල්ලිය)[88] වන අතර එහි ඉදිකිරීම් දිනය නිශ්චිතව නොදනී. එම වසරේම, දේවගැති කිර්ක්පැට්‍රික් ලන්දේසි අණදෙන නිලධාරි ජොහැන්නස් ද ග්‍රාෆ්ගෙන් සබාහි ඇන්ග්ලිකන් පල්ලිය නිල වශයෙන් පිහිටුවීමට අවසර ඉල්ලා සිටියේය.[89] ඊට පෙර සමහර ප්‍රදේශවාසීන් තම බව්තීස්මය සැමරීම සඳහා නෙදර්ලන්තයේ ප්‍රතිසංස්කරණ පල්ලිය භාවිතා කළහ.[90]

රෝමානු කතෝලික පල්ලිය දැනට සබාහි ඉතා ක්‍රියාකාරී වුවද, එය බොහෝ ප්‍රමාද වන තුරු දිවයිනේ ස්ථාපිත නොවීය.[91] මුල්ම සම්බන්ධතාවලින් එකක් වන්නේ 1701 දී පෙරේ ලැබට්ගේ සංචාරයයි.[91]

1836 දී කැරිබියානු ලන්දේසි යටත් විජිත සඳහා කතෝලික පල්ලියේ ප්‍රිෆෙක්ට් අපෝස්තලිකවරයා ද දිවයිනට පැමිණියේය.[90] මොන්සිග්නෝර් මාටිනස් නීවින්ඩ්, ඔහුගේ වාර්තාවට අනුව ඒ වන විට දිවයිනට පැමිණීමට කතෝලික පූජකයෙකු සිටියේ නැත. ඔහු එම වසරේම මැයි මාසයේදී දේශපාලන හේතූන් මත වසරකට පෙර කුරකාඕ හි පදිංචි වූ වෙනිසියුලානු පූජක මැනුවෙල් රොමෙරෝ[90] සමඟ ආපසු පැමිණියේය.[90] පූජකවරුන් දෙදෙනාගෙන් කිසිවෙකු ඉංග්‍රීසි කතා නොකළ නිසා, රොමේරෝ ස්පාඤ්ඤ භාෂාව පමණක් කතා කළ අතර නීවින්ඩ් ප්‍රංශ සහ ලන්දේසි භාෂාව පමණක් කතා කළ නිසා සන්නිවේදනය මුලදී දුෂ්කර විය. 1836 ජුනි මාසයේදී, දිවයිනේ පළමු කතෝලික දේව මෙහෙය නිල වශයෙන් සබා හි පවත්වන ලද අතර, බව්තීස්මය සඳහා දරුවන් පස් දෙනෙකු ඉදිරිපත් කරන ලදී.[90]

වාර්තාගත හා අදටත් ක්‍රියාත්මක වන පැරණිතම කතෝලික පල්ලිය වන්නේ 1860 දක්වා දිවෙන වින්ඩ්වර්ඩ් හි ශාන්ත පාවුළු පරිවර්තන පල්ලියයි.[90]

මිෂනාරි ක්‍රියාකාරකම්, නෙදර්ලන්තයේ අනෙකුත් ප්‍රදේශවලින් සහ කැරිබියන් සහ යුරෝපයේ අනෙකුත් ප්‍රදේශවලින් සංක්‍රමණිකයින්ගේ පැමිණීම කතෝලික පල්ලිය අද වන විට වඩාත් ජනප්‍රිය නිකායක් බවට පත් කළේය, මන්ද එය ජනගහනයෙන් අඩකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් නියෝජනය කරයි.[86]

සෞඛ්‍ය සහ සෞඛ්‍ය සේවා

[සංස්කරණය]

ඒ.එම්. එඩ්වර්ඩ්ස් වෛද්‍ය මධ්‍යස්ථානය ප්‍රදේශවාසීන් සඳහා සෞඛ්‍ය සේවා සපයන ප්‍රධාන සැපයුම්කරු වේ.[92] මෙම මධ්‍යස්ථානය 1980 දී ඉදිකරන ලද අතර 2019 දී ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලදී.[92][93] තමන්ගේම නිවසේ වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර අවශ්‍ය සබන්ස් සඳහා නිවාස සෞඛ්‍ය සේවා ලබා ගත හැකිය.[94] සබා හි හයි.කො. හි පිහිටා ඇති සහායක ජීවන පහසුකමක් ද ඇත. සෑම ගොඩනැගිල්ලක්ම.[94] මූලික ෆාමසියක් ද ඇත.

සබා හි ස්කූබා කිමිදීම ජනප්‍රිය සංචාරක ක්‍රියාකාරකමක් වන බැවින්, ෆෝට් බේ වරායේ පිහිටා ඇති හයිපර්බරික් කුටියක් ඇත.[95][96]

LGBTQ අයිතිවාසිකම්

[සංස්කරණය]

සබා හි (බොනෙයා සහ සින්ට් යුස්ටේටියස් හි මෙන්), 2012 ඔක්තෝබර් 10 වන දින සමලිංගික ජෝඩුවලට[97] විවාහ වීමට හැකි වන නීතියක් බලාත්මක වීමෙන් පසුව, සමලිංගික සහ විරුද්ධ ලිංගික ජෝඩු සඳහා විවාහය විවෘත වේ.[98] පළමු සමලිංගික විවාහය 2012 දෙසැම්බර් 4 වන දින සබා හිදී සිදු කරන ලද අතර, ඔවුන් දෙදෙනාම සමලිංගික විවාහ සිදු නොකරන අරුබා හි පදිංචි ලන්දේසි ජාතිකයෙකු සහ වෙනිසියුලානු ජාතිකයෙකු අතර සිදු කරන ලදී.[99][100][101]

ආර්ථිකය

[සංස්කරණය]

2011 සිට, එක්සත් ජනපද ඩොලරය නිල මුදල් ඒකකය වන අතර,[102] නෙදර්ලන්ත ඇන්ටිලියන් ගිල්ඩර් වෙනුවට ආදේශ කර ඇත.

කෘෂිකර්මය

[සංස්කරණය]

සබා හි කෘෂිකර්මාන්තය ප්‍රධාන වශයෙන් පශු සම්පත් සහ එළවළු, විශේෂයෙන් අර්තාපල් වේ. "ස්පාඤ්ඤ වැඩ" ලෙසද හැඳින්වෙන සබා ලේස් ඇත්ත වශයෙන්ම ඇද ගන්නා ලද නූල් වැඩකි, එය තවමත් දිවයිනේ නිෂ්පාදනය කෙරේ.

සංචාරක ව්‍යාපාරය

[සංස්කරණය]
ෆ්ලැට් පොයින්ට් හි පිහිටි ජුවාන්චෝ ඊ. යිරවුස්කින් ගුවන්තොටුපළ

සංචාරක කර්මාන්තය දැන් වෙනත් ඕනෑම අංශයකට වඩා දිවයිනේ ආර්ථිකයට වැඩි දායකත්වයක් සපයයි. සෑම වසරකම අමුත්තන් 15,000 ක් පමණ පැමිණේ. සබා හි තානායම්, හෝටල්, කුලී කුටි සහ අවන්හල් ගණනාවක් ඇත. සබා කැරිබියන් හි "නොකිසිදු රැජින" ලෙස හැඳින්වේ.[103] සබා නගරය විශේෂයෙන් ප්‍රසිද්ධ වන්නේ එහි පරිසර සංචාරක ව්‍යාපාරය සඳහා වන අතර, එහි සුවිශේෂී ස්කූබා කිමිදීම, කඳු නැගීම සහ කඳු නැගීම වැනි දේ ඇත.

ජුවාන්චෝ ඊ. ය්‍රවුස්කින් ගුවන්තොටුපළ අසල පිහිටි ශාන්ත මාර්ටන් සහ සින්ට් යුස්ටේටියස් දූපත් වෙත ගුවන් ගමන් සපයයි. ශාන්ත මාර්ටන් සිට තොටුපළ සේවාවක් ද ඇත; "ඩෝන් II ~ ද සබා තොටුපළ" සහ "ද එජ්" යන තොටුපළ බෝට්ටු දෙකම සතියකට තුන් වතාවක් සබා වෙත ගමන් කරයි. ඊට අමතරව, පෞද්ගලික බෝට්ටු සඳහා නැංගුරම් පොළවල් ඇත.[103]

සබාහි ජලයේ මත්ස්‍ය විශේෂ 150 ක් පමණ සොයාගෙන ඇත.[104] කිමිදුම්කරුවන් සඳහා ප්‍රධාන ආකර්ෂණයක් වන්නේ උච්ච කිමිදුම් ස්ථාන වන අතර, එහිදී මැග්මා මුහුදු පතුල හරහා තල්ලු වී ගිනිකඳු පාෂාණවල දිය යට කුළුණු නිර්මාණය කර අඩි 300 (මීටර් 91) ක් පමණ පහළට ආරම්භ වී මතුපිටට අඩි 85 (මීටර් 26) ක් පමණ ඉහළට නැඟේ.[104] සබා අවට ජලය 1987 දී සබා ජාතික සමුද්‍ර උද්‍යානය ලෙස නම් කරන ලද අතර, කොරල් පර සහ අනෙකුත් සාගර ජීවීන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා රජයේ නියාමනයට යටත් වේ. 1991 සිට සබා සංරක්ෂණ පදනම කිමිදුම් හදිසි අවස්ථා වලදී අධිබල කුටියක් ක්‍රියාත්මක කර ඇත.[105]

ප්‍රවාහනය

[සංස්කරණය]
මවුන්ට් සීනරි වෙතින් ලබාගත් වින්ඩ්වර්ඩ්සයිඩ් ගම්මානයේ දසුනක්.

"මාර්ගය" ලෙස හැඳින්වෙන එක් ප්‍රධාන මාර්ගයක් ඇත. එහි ඉදිකිරීම් ප්‍රධානියා වූයේ ලන්දේසි සහ ස්විට්සර්ලන්ත ඉංජිනේරුවන්ගේ මතයට පටහැනිව, මාර්ගයක් ඉදි කළ හැකි යැයි විශ්වාස කළ ජොසීෆස් ලැම්බර්ට් හැසෙල් විසිනි.[106] ඔහු සිවිල් ඉංජිනේරු විද්‍යාව පිළිබඳ ලිපි හුවමාරු පාඨමාලාවක් හැදෑරූ අතර 1938 දී ප්‍රදේශවාසීන් කණ්ඩායමක් සමඟ මාර්ගය ඉදිකිරීම ආරම්භ කළේය.[107] 1943 දී, ෆෝට් බොක්ක සිට ද බොටම් දක්වා මාර්ගයේ පළමු කොටස අවසන් විය. 1947 දී, පළමු මෝටර් රථය පැමිණියේය. 1951 දී, වින්ඩ්වර්ඩ්සයිඩ් සහ ශාන්ත ජෝන්ස් වෙත මාර්ගය විවෘත කරන ලදී. 1958 දී, මාර්ගය නිම කරන ලදී.[107]

මාර්ග හි ධාවනය කිරීම දුෂ්කර කාර්යයක් ලෙස සලකනු ලබයි. රිය පැදවීම දකුණු පැත්තේ ය. නගරවල වේග සීමාව පැයට කිලෝමීටර් 20 (පැයට සැතපුම් 12) වන අතර, නගරවලින් පිටත පැයට කිලෝමීටර් 40 (පැයට සැතපුම් 25) වේ.

1963 දී, සබා වැසියන් ජුවාන්චෝ ඊ. යිරවුස්කින් ගුවන්තොටුපළ ඉදි කළහ. මෙම 400-මීටර (අඩි 1,300) ගොඩබෑමේ තීරුව ලෝකයේ කෙටිම වාණිජ ධාවන පථය ලෙස කීර්තිමත් වන අතර,[108] එය සීමා කර ඇත. ට්වින් ඔටර් සහ බ්‍රිටන්-නෝමන් අයිලන්ඩර් වැනි කුඩා STOL ගුවන් යානා පියාසර කරන පුහුණු නියමුවන්ට පමණක් එහි ගොඩ බැස්සවිය හැකි අතර හෙලිකොප්ටර් ද එහි ගොඩ බැස්සවිය හැකිය.

1972 දී, දිවයිනට පිවිසීම සඳහා ෆෝර්ට් බොක්කෙහි තොටුපළක් නිම කරන ලදී. මකානා සහ ද එජ් තොටුපළවල් සමඟ සින්ට් මාර්ටන් වෙත සහ ඉන් පිටතට තොටුපළ සේවා මගින් ගමනාගමනය සපයනු ලැබේ.

"ඉණිමඟ" ලෙස හඳුන්වන ගලෙන් කැටයම් කරන ලද පඩිපෙළ 800 ක්,[109] සැලකිය යුතු කරුණකි, ඒවා ඉණිමඟ බොක්කෙහි සිට ද බොටම් ලෙස හඳුන්වන ජනාවාසයට ළඟා වේ. 20 වන සියවසේ අග භාගය වන තෙක්, බෝට්ටු සහ නැව් මගින් දිවයිනට ගෙන එන ලද සෑම දෙයක්ම මෙම පියවර භාවිතා කරමින් අතින් ඉහළට ගෙන යන ලදී. දැඩි නැගීමක් අත්විඳීමට කැමති සංචාරකයින් විසින් දැන් පඩිපෙළ බොහෝ විට භාවිතා කරනු ලැබේ.

දිවයිනේ බස් පද්ධතියක් පවතින අතර, 2024-2029 ප්‍රවාහන සැලැස්මට අනුව සෑම ගමකම බස් නැවතුම් ස්ථාන අවශ්‍ය වේ.[110]

බලශක්තිය

[සංස්කරණය]

බොහෝ කැරිබියානු දූපත් මෙන්, සබා ද පොසිල ඉන්ධන ආනයනය මත රඳා පවතින අතර එමඟින් විදුලි පිරිවැයට සෘජුවම බලපාන ගෝලීය තෙල් මිල උච්චාවචනයන්ට එය ගොදුරු වේ.[111] දිවයිනේ ඉල්ලුමෙන් 60% ක් සැපයීම සඳහා විදුලි සැපයුම ඩීසල් බලාගාරයක් මත රඳා පවතී.[112] 2019 දී, හෙල්ස් ගේට් (ගුවන්තොටුපළට යාබදව) සහ ද බොටම් හි සූර්ය උද්‍යාන ක්‍රියාත්මක විය. දිනකට පැය 10 ක් දක්වා, මුළු සබා දූපතම මෙම සූර්ය උද්‍යාන දෙකෙන් සහ ඒවායේ බැටරි ගබඩාවෙන් සූර්ය ශක්තියෙන් බල ගැන්වේ.[113][114][115]

අඩු විමෝචන සංවර්ධන උපාය මාර්ග ගෝලීය හවුල්කාරිත්වයේ (LEDS GP) වාර්තාවකට අනුව, සබා රජය විසින් දිවයින 100% තිරසාර බලශක්තියක් බවට පරිවර්තනය කිරීමට තීරණය කළේ අවසානයේ පොසිල ඉන්ධන වලින් ජනනය වන විදුලිය මත යැපීම ඉවත් කිරීම සඳහා ය. මෙම නව බලශක්ති ප්‍රතිපත්තිය 'සමාජ සංවර්ධන සැලැස්ම 2014–2020' සහ 'සබාහි බලශක්ති අංශයේ උපාය මාර්ගය' මගින් අර්ථ දක්වා ඇත. අතරමැදි ඉලක්ක වන්නේ 2017 වන විට 20% පුනර්ජනනීය විදුලිය වන අතර එය 2018 දී ළඟා විය; සහ 2020 වන විට 40%, එය 2019 මාර්තු වන විට ළඟා වීමට අපේක්ෂා කෙරේ.[112]

දරිද්‍රතාවය

[සංස්කරණය]

මෙය සඟවා තබා ගැනීමට සමාජ බලපෑම් එල්ල වුවද සබා මත දරිද්‍රතාවය පවතී. දිවයිනේ බොහෝ ප්‍රදේශවාසීන්ට කුලිය දැරිය නොහැක, පීඩනවලට උපයෝගිතා සහ සිල්ලර බඩුවල අධික පිරිවැය මෙන්ම සීමිත නිවාසද ඇතුළත් වේ.[116][117]

ආනයනික ආහාර මත දැඩි යැපීමක් පවතී. සිල්ලර බඩු දිනය බදාදා වන අතර සෑම සතියකම මියාමි සිට ආහාර පැමිණේ. ආහාර අනාරක්ෂිත භාවය විසඳීම සඳහා දේශීය උත්සාහයන් අතරට සහනාධාර සහිත සත්ව ආහාර (පුවර්ටෝ රිකෝ සිට නැව්ගත කරනු ලැබේ) සහ ගොවි වෙළඳපොළ ට්‍රක් රථයක් ("රෝවිං ගොවීන්ගේ වෙළඳපොළ") ඇතුළත් වේ. ජල විද්‍යාත්මකව වගා කරන ලද දේශීය නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය වැඩි කිරීම සඳහා "[ලන්දේසි] පොදු ආයතනය සහ එක්සත් ජනපදය පදනම් කරගත් ගෙසොන්ඩයිඩ් ෆාම්ස් සංස්ථාව අතර රාජ්‍ය-පෞද්ගලික හවුල්කාරිත්වයක්" ද ඇත.[117] 2024 දී ලෝක ආහාර දින උත්සවයකදී ආහාර ගස් 100 කට වඩා බෙදා දෙන ලදී.[118]

අධ්‍යාපනය

[සංස්කරණය]

ප්‍රාථමික පාසල ශාන්ත ජෝන්ස් හි සේක්‍රඩ් හාර්ට් ප්‍රාථමික පාසලයි.[119] සබා හි එක් ද්විතීයික හා වෘත්තීය පාසලක් ද ඇත, එය ශාන්ත ජෝන්ස් හි සබා විස්තීර්ණ පාසලයි.[120]

සබා විශ්ව විද්‍යාල වෛද්‍ය විද්‍යාලය යනු සබා අගනුවර වන ද බොටම් හි පිහිටි ලාභ නොලබන වෛද්‍ය විද්‍යාලයකි. නෙදර්ලන්ත රජය සමඟ සම්බන්ධීකරණයෙන් ඇමරිකානු විදේශිකයන් විසින් මෙම වෛද්‍ය විද්‍යාලය ආරම්භ කරන ලදී.[121] පන්ති පැවැත්වෙන විට පාසලට පදිංචිකරුවන් 400 කට අධික සංඛ්‍යාවක් එක් කරයි,[121] එය ප්‍රධාන අධ්‍යාපනික ආකර්ෂණයයි.

සංස්කෘතිය

[සංස්කරණය]

සබා හි ජීවන රටාව සාමාන්‍යයෙන් මන්දගාමී වන අතර රාත්‍රී ජීවිතය ඉතා අල්පය. සබා ජාතිකයින් ඔවුන්ගේ පරිසර සංරක්ෂණ ඉතිහාසය ගැන ආඩම්බර වන අතර, සබා "නරක් නොවූ රැජින" ලෙස හඳුන්වයි.[122]

වින්ඩ්වර්ඩ්සයිඩ් හි හැරී එල් ජොන්සන් කෞතුකාගාරයේ සබා ලේස්.

සබා කාන්තාවන් සාම්ප්‍රදායික දූපත් නිෂ්පාදන දෙකක් වන සබා ලේස් සහ සබා ස්පයිස් නිෂ්පාදනය කිරීම දිගටම කරගෙන යයි. සබා ලේස් යනු අතින් මැසූ ලේස් වන අතර එය දිවයිනේ කාන්තාවන් 19 වන සියවසේ අගභාගයේදී සෑදීමට පටන් ගත් අතර එක්සත් ජනපදය සමඟ සමෘද්ධිමත් තැපැල් ඇණවුම් ව්‍යාපාරයක් බවට පත්විය. සබා ස්පයිස් යනු කුළුබඩු සංයෝජනයකින් පෙරන ලද රම් පානයකි.

අනෙකුත් කැරිබියානු ස්ථානවල මෙන්, සබා ජාතිකයින් වාර්ෂික සැණකෙළියක් පවත්වයි. සබාගේ සැණකෙළිය ජූලි මාසයේ අවසාන සතියේ සිදුවන අතර එයට පෙළපාළි, වානේ පටි, තරඟ සහ ආහාර ඇතුළත් වේ.

ද බොටම් අගනුවර පැවැත්වෙන තවත් උත්සවයක් වන්නේ "සබා දිනය" ය. මෙය සියලුම කාර්යාල, පාසල් සහ වෙළඳසැල් වසා දමා ඇති දිවයිනේ ජාතික දිනයයි. දිවයින විවිධ ක්‍රියාකාරකම් සහ පෙළපාළි හරහා එහි විවිධත්වය සහ සංස්කෘතිය සමරයි. දේශීය සහ අනෙකුත් කැරිබියානු කලාකරුවන් රඟ දැක්වීමට පැමිණෙන ක්‍රීඩා පිටියේ ප්‍රසංගයක් The Bottom හි පැවැත්වේ. සබා දිනය තුළ වාහූ ධීවර තරඟාවලියක් ද පවත්වනු ලබන අතර එය ශාන්ත මාර්ටන්, ශාන්ත යුස්ටේටියස් සහ ශාන්ත බාර්ත්ස් වැනි අසල්වැසි දූපත් වලින් බෝට්ටු ආකර්ෂණය කරයි.

සබා හි ක්‍රීඩා පිටියක්

මාධ්‍ය

[සංස්කරණය]

සබා හි එක් ගුවන් විදුලි මධ්‍යස්ථානයක් ඇත, "සබා රේඩියෝව" 93.9 FM සහ 1410 AM ඔස්සේ විකාශනය වේ.[123][124]

සබා හි එක් මාර්ගගත පුවත්පතක් ඇත, සබා නිවුස්, එය දේශීය පුවත් මෙන්ම ලන්දේසි කැරිබියන් හි අනෙකුත් ප්‍රවෘත්ති ප්‍රකාශයට පත් කරයි.[125]

කෞතුකාගාර

[සංස්කරණය]

වින්ඩ්වර්ඩ්සයිඩ් හි හැරී එල්. ජොන්සන් කෞතුකාගාරයේ 19 වන සහ 20 වන සියවස්වල එකතු කිරීම් ඇතුළත් ප්‍රදර්ශන ඇත,[126] ලන්දේසි රාජකීයත්වයේ කාල ඡායාරූප, පෞරාණික ගෘහ භාණ්ඩ, අවුරුදු 100 ක් පැරණි ඕගන් හාර්මෝනියම් සහ ගල් උදුනක් මෙන්ම දිවයිනේ පළමු වැසියන්ගේ පුරාවිද්‍යාත්මක ස්ථානවලින් ලබාගත් වස්තූන් ද ඇතුළත් වේ.[127]

වසර 40 කට වැඩි කාලයක් දිවයිනේ හිටපු පොලිස් නිලධාරියෙකු වූ මේජර් ඔස්මාර් රැල්ෆ් සිමන්ස් විසින් ආරම්භ කරන ලද ද බොටම්ස් මේජර් ඔස්මාන් රැල්ෆ් සිමන්ස් කෞතුකාගාරය, ඔහු දිවයිනෙන් සොයාගත් වස්තූන් සංරක්ෂණය කර ප්‍රදර්ශනය කරයි.[128]

ක්‍රීඩා

[සංස්කරණය]

සබා හි වඩාත් ජනප්‍රිය ක්‍රීඩා වන්නේ පාපන්දු, ෆුට්සල්,[129][130] සොෆ්ට්බෝල්,[131] පැසිපන්දු සහ වොලිබෝල් ය. සබා වොලිබෝල් සංගමය ECVA සහ NORCECA හි සාමාජිකයෙකි.[132]

වැදගත් ස්ථාන

[සංස්කරණය]

ගම්මාන

[සංස්කරණය]
  • The Bottom (අගනුවර)
  • Windwardside (පහසුකම් සහිත ගම්මානය)
  • Zion's Hill, කලින් හෙල්ස් ගේට් (නෙදර්ලන්ත රාජධානියේ උසම උන්නතාංශ ගම්මානය)
  • St. Johns (ළමුන් සඳහා පාසල් සහිත ගම්මානය)

වෙනත් භූමි ලක්ෂණ

[සංස්කරණය]
  • The Road (ප්‍රධාන මාර්ගය)
  • Juancho E. Yrausquin Airport (ලෝකයේ කෙටිම වාණිජ ධාවන පථය)
  • Mount Scenery,කලින් "ද මවුන්ටන්" (නිද්‍රාශීලී ගිනි කන්ද)
  • Flat Point (ගුවන්තොටුපළ අර්ධද්වීපය)

බොක්ක

[සංස්කරණය]
  • Fort Bay (වරාය ; රේගු සහ සංක්‍රමණ)
  • Well's Bay කලින් වෙල් බොක්ක (ඉබාගාතේ යන වෙරළක් සහිත; වරායක් ලෙස භාවිතා නොකෙරේ)
  • Cove Bay (විනෝදය)
  • Ladder Bay (ඉණිමං මාවත සමඟ)

වෙනත් ජල ලක්ෂණ

[සංස්කරණය]

යොමු කිරීම්

[සංස්කරණය]
  1. ^ Zaken, Ministerie van Algemene (May 19, 2015). "Waaruit bestaat het Koninkrijk der Nederlanden? – Rijksoverheid.nl". onderwerpen (ලන්දේසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය Oct 4, 2021.
  2. ^ "Population of the Caribbean Netherlands up by nearly 1.6 thousand in 2024". 19 May 2025.
  3. ^ English can be used in relations with the government. "Invoeringswet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba" (ලන්දේසි බසින්). wetten.nl. සම්ප්‍රවේශය 2012-10-14.
  4. ^ "BQ – Bonaire, Sint Eustatius and Saba". ISO. 17 ජූනි 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 අගෝස්තු 2014.
  5. ^ "Delegation Record for .BQ". IANA. 20 දෙසැම්බර් 2010. 29 මැයි 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 දෙසැම්බර් 2010.
  6. ^ Wells, John C. (2008). "Saba island in the Caribbean". Longman Pronunciation Dictionary (3 වන ed.). Longman. ISBN 978-1-4058-8118-0. some reference books wrongly claim it is ˈsɑːb ə or ˈsæb ə
  7. ^ Mangold, Max (2015). "Duden – Das Aussprachewörterbuch". Der Duden in zwölf Bänden. Institut für Deutsche Sprache. p. 747.
  8. ^ "Wet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba
    (Law on the public bodies of Bonaire, Sint Eustatius and Saba)"    . Dutch Government (ලන්දේසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 14 October 2010.
  9. ^ "31.954, Wet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba" (ලන්දේසි බසින්). Eerste kamer der Staten-Generaal. සම්ප්‍රවේශය 15 October 2010. De openbare lichamen vallen rechtstreeks onder het Rijk omdat zij geen deel uitmaken van een provincie. (The public bodies (...), because they are not part of a Province)
  10. ^ Rahn, Jennifer L. (2017), Allen, Casey D., ed., "Saba and St. Eustatius (Statia)", Landscapes and Landforms of the Lesser Antilles, World Geomorphological Landscapes (Cham: Springer International Publishing): pp. 61–84,
    doi:10.1007/978-3-319-55787-8_6
    ,
    ISBN 978-3-319-55785-4
    , http://link.springer.com/10.1007/978-3-319-55787-8_6, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2022-07-11     
  11. ^ "The Caribbean Netherlands in Numbers 2022: How has the population evolved over the past decade?". cbs.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek. 2023-02-06 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  12. ^ Myrick, Caroline (2014). "Putting Saban English on the map". English World-Wide. A Journal of Varieties of English (English බසින්). 35 (2): 161–192. doi:10.1075/eww.35.2.02myr. සම්ප්‍රවේශය 2022-06-28.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  13. ^ a b c Hartog, Johan (1988). History of Saba. Saba: Saba Artisan Foundation.
  14. ^ Hidrografía, Spain Dirección de (1826). Derrotero de las islas Antillas, de las costas de Tierra Firme, y de las del seno Megicano (ස්පාඤ්ඤ බසින්). En la Imprenta Nacional.
  15. ^ "Evidence for Archaic Seasonal Occupation on Saba, Northern Lesser Antilles around 3300 BP" (PDF).
  16. ^ a b c d e f g h i j k l m n "Saba Government- History of Saba". 25 January 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 12 July 2019.
  17. ^ Johnson, Will (2014-12-18). "Driving out the Dutch". The Saba Islander. The Saba Herald. සම්ප්‍රවේශය 2019-03-11. Sir Henry Morgan, famous pirate, and Governor of Jamaica. His two uncles, Edward (also his father-in-law) and Thomas, captured St. Eustatius and Saba in 1665 and drove out the Dutch. …
  18. ^ "The Chronological History of Saba". The Saba Islander (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2021-02-06. සම්ප්‍රවේශය 2025-05-15.
  19. ^ Christiaens, Tom (2021-08-24). "Approved by the Bible. The Slave Trade of the Dutch West India Company". the low countries. සම්ප්‍රවේශය 2025-05-15.
  20. ^ "General info". Statia and Saba Chamber of Commerce & Industry. 2014-03-08 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2020-08-25.
  21. ^ Gelt Dekker, Jacob (30 January 2018). "Hiram Beakes of Saba". StMaartenNews. සම්ප්‍රවේශය 2019-07-25.
  22. ^ a b c d United States Congressional Serial Set (ඉංග්‍රීසි බසින්). U.S. Government Printing Office. 1895.
  23. ^ a b c Fontaine, Henri La (1997-09-24). Pasicrisie Internationale 1794-1900: Histoire Documentaire Des Arbitrages Internationaux (ඉංග්‍රීසි බසින්). Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 978-90-411-0454-0.
  24. ^ a b Vázquez, Honorato (1892). Memoria historico-jurídica sobre los límites ecuatoriano-peruanos (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Imprenta del Clero.
  25. ^ "Reports of International Arbitral Awards — Codification Division Publications". legal.un.org (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-05-15.
  26. ^ Barandiarán, Daniel de (1989). El laudo español de 1865 sobre la Isla de Aves (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Universidad Católica del Táchira.
  27. ^ a b c Seijas, Rafael Fernando (1884). El derecho internacional hispano-americano (público y privado) (ස්පාඤ්ඤ බසින්). "El Monitor.
  28. ^ "Spanish work". www.inyourpocket.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-05-15.
  29. ^ "Saba: Discovering its History, Nature, & Culture | LAC Geo". lacgeo.com. සම්ප්‍රවේශය 2025-05-15.
  30. ^ "Sewing on Saba retreat". halfmoon ATELIER (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-05-15.
  31. ^ "Preserving Tradition on the Island of Women and Lace". Brigham Young University. 2015-09-21. 2016-01-08 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2017-06-12.
  32. ^ "A first-time guide to Saba". Lonely Planet. සම්ප්‍රවේශය 2025-01-23.
  33. ^ "THE ROAD WHICH COULD NOT BE BUILT". The Saba Islander (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2016-01-12. සම්ප්‍රවේශය 2025-05-15.
  34. ^ a b Prescott, Victor; Schofield, Clive (2005-01-01). The Maritime Political Boundaries of the World: 2nd edition (ඉංග්‍රීසි බසින්). BRILL. ISBN 978-90-474-0620-4.
  35. ^ Dromgoole, Sarah (2006). The Protection of the Underwater Cultural Heritage: National Perspectives in the Light of the UNESCO Convention 2001 (ඉංග්‍රීසි බසින්). Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 978-90-04-15273-1.
  36. ^ Paúl, Isidro Morales (1983). La delimitación de áreas marinas y sub-marinas al norte de Venezuela (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Academia de Ciencias Políticas y Sociales.
  37. ^ Wells, Jeffrey V.; Wells, Allison Childs; Dean, Robert (2017-06-15). Birds of Aruba, Bonaire, and Curacao: A Site and Field Guide (ඉංග්‍රීසි බසින්). Cornell University Press. ISBN 978-1-5017-1286-9.
  38. ^ Días, Alberto J. Rodríguez (1995). Cuentanos de nuestras fronteras: fronteras de Venezuela (ස්පාඤ්ඤ බසින්). SUELOPETROL. ISBN 978-980-07-2927-4.
  39. ^ a b Charney, Jonathan I.; Colson, David A.; Alexander, Lewis M.; Smith, Robert W. (1993). International Maritime Boundaries (ඉංග්‍රීසි බසින්). Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 978-90-04-14461-3.
  40. ^ Lagoni, Rainer; Vignes, Daniel (2006-06-01). Maritime Delimitation (ඉංග්‍රීසි බසින්). BRILL. ISBN 978-90-474-1834-4.
  41. ^ Bölükbasi, Deniz (2012-12-06). Turkey and Greece: The Aegean Disputes (ඉංග්‍රීසි බසින්). Routledge. ISBN 978-1-135-32852-8.
  42. ^ Saba Tourist Bureau. "Referendum on the Constitutional Future of Saba 2004". 2006-12-30 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-02-02.
  43. ^ Justitie, Ministerie van (2010-10-01). "Besluit van 23 september 2010 tot vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van de artikelen I en II van de Rijkswet wijziging Statuut in verband met de opheffing van de Nederlandse Antillen". Artikel IV, tweede lid, Rijkswet wijziging Statuut in verband met de opheffing van de Nederlandse Antillen (ලන්දේසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-05-15.
  44. ^ "nrc.nl - International - Netherlands Antilles to cease to exist as a country". web.archive.org. 2009-10-02. සම්ප්‍රවේශය 2025-05-15.
  45. ^ a b "Saba". Encyclopedia Britannica. සම්ප්‍රවේශය 13 April 2020.
  46. ^ a b c "The Geology of Saba". Caribbean Volcanoes. 2015-11-05. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-09.
  47. ^ "Saba". Oregon State University – Volcano World. 2011-08-05. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-09.
  48. ^ a b c "AN006 Data Sheet". BirdLife International. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-09.
  49. ^ a b c d "Flora & Fauna". [Saba Conservation Foundation. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-09.
  50. ^ van den Burg, Matthijs P.; Madden, Hannah; Debrot, Adolphe O. (20 May 2022), Population estimate, natural history and conservation of the melanistic <i>Iguana Iguana</i> population on Saba, Caribbean Netherlands, Cold Spring Harbor Laboratory,
    doi:10.1101/2022.05.19.492665
     
  51. ^ van den Burg, Matthijs P.; Hylkema, Alwin; Debrot, Adolphe O. (21 September 2021). "Establishment of two nonnative parthenogenetic reptiles on Saba, Dutch Caribbean: Gymnophthalmus underwoodi and Indotyphlops braminus". Caribbean Herpetology: 1–5. doi:10.31611/ch.79. eISSN 2333-2468.
  52. ^ van den Burg, M. P.; Goetz, M.; Brannon, L.; Weekes, T. S.; Ryan, K. V.; Debrot, A. O. (23 March 2023). "An integrative approach to assess non‐native iguana presence on Saba and Montserrat: Are we losing all native <i>Iguana</i> populations in the Lesser Antilles?". Animal Conservation. doi:10.1111/acv.12869. eISSN 1469-1795. hdl:10261/306882. ISSN 1367-9430. S2CID 257731680.
  53. ^ a b c "Hiking Trails". Saba Conservation Foundation. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-09.
  54. ^ a b c d "Saba Coastline". Dutch Caribbean Nature Alliance. 2014-07-10 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-09.
  55. ^ "Saba National Park". Dutch Caribbean Nature Alliance. 2018-10-12 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-09.
  56. ^ Rahn, Jennifer L. (2017), Allen, Casey D., ed., "Saba and St. Eustatius (Statia)", Landscapes and Landforms of the Lesser Antilles, World Geomorphological Landscapes (Cham: Springer International Publishing): pp. 61–84,
    doi:10.1007/978-3-319-55787-8_6
    ,
    ISBN 978-3-319-55785-4
    , http://link.springer.com/10.1007/978-3-319-55787-8_6, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2022-07-11     
  57. ^ a b "Les Fruits De Mer » Blog Archive » Extreme Shallow Snorkeling at the Saba Tide Pools" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-01-11.
  58. ^ "Hiking | Saba Tourism" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2022-03-10. සම්ප්‍රවේශය 2024-01-11.
  59. ^ "Hiking on Saba | Sea Saba Dive Center". seasaba (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-01-12.
  60. ^ Werner, Laurie. "Ultimate Caribbean Seclusion: The Under The Radar, Newly Reopened Island Of Saba". Forbes (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-01-12.
  61. ^ "Biological Inventory of Saba" (PDF). www.sabapark.org. Carmabi Foundation.
  62. ^ "Saba Bank". Saba Conservation Foundation. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-09.
  63. ^ "About Saba – Constitutional Status". www.sabagovernment.com. 2016-03-12 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-01-22.
  64. ^ a b c "Island Governor – Introduction". www.sabagovernment.com. 2016-03-12 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-01-22.
  65. ^ "Many Sabans vote for first time in the Second Chamber election". Saba News (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2017-03-16. 2017-03-16 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-01-22.
  66. ^ "Landslide victory for WIPM". Saba News (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2019-03-21. 2019-03-22 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-04-05.
  67. ^ "Island Governor – Functions". www.sabagovernment.com. 2016-08-10 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-01-22.
  68. ^ "Island Council – Council Members". www.sabagovernment.com. 2018-12-28 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-01-22.
  69. ^ "Island Council Functions". www.sabagovernment.com. 2019-01-01 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-01-22.
  70. ^ a b "St. Martin News Network - New Saba Island Council installed, Commissioners appointed". smn-news.com. සම්ප්‍රවේශය 2024-04-15.
  71. ^ "New Island Council, Commissioners sworn in – Saba News". Saba News. 2021-10-24. 2021-10-24 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2021-10-24.
  72. ^ "Julio Every sworn into Island Council". Saba News (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2023-11-29. සම්ප්‍රවේශය 2024-04-15.
  73. ^ "Island Council". Public Entity Saba (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2022-05-27 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2024-04-15.
  74. ^ "Executive Council Functions". www.sabagovernment.com. 2016-03-12 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-01-22.
  75. ^ a b "Executive Council – Members". www.sabagovernment.com. 2016-08-10 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-01-22.
  76. ^ "Government of Saba Departments – Contact Info". www.sabagovernment.com. 2016-03-12 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-01-22.
  77. ^ "Division of portfolios in new Executive Island Council". Saba News (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2019-04-04. 2019-04-07 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2019-04-05.
  78. ^ "Division of Portfolios" (PDF). Public Entity Saba. සම්ප්‍රවේශය April 15, 2024.
  79. ^ Soloway, L.E.; Demerath, E.W.; Ochs, N.; James, G.D.; Little, M.A.; Bindon, J.R.; Garruto, R.M. (2009). "Blood Pressure and Lifestyle on Saba, Netherlands Antilles". American Journal of Human Biology. 21 (3): 319–325. doi:10.1002/ajhb.20862. PMC 2910626. PMID 19189411.
  80. ^ "Saba University School of Medicine | Caribbean Medical School". Saba.edu. සම්ප්‍රවේශය 2022-08-31.
  81. ^ a b c d Netherlands, Statistics (2019-04-04). "Caribbean Netherlands; Spoken languages and main language, characteristics". Statistics Netherlands (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-09-15.
  82. ^ Dijkhoff, Marta; Kowenberg, Silvia; Tjon Sie Fat, Paul (2008). "Chapter 215: The Dutch-speaking Caribbean Die niederländischsprachige Karibik". In Ammon, Ulrich; Dittmar, Norbert; Mattheier, Klaus J.; Trudgill, Peter (eds.). Sociolinguistics / Soziolinguistik. Vol. 3. Walter de Gruyter. pp. 2105, 2108. ISBN 978-3110199871.
  83. ^ Trugill, Peter; Hannah, Jane (2017). The Handbook of World Englishes (6 ed.). p. 115.
  84. ^ Johnson, Theodore R. (2016). A Lee Chip: A Dictionary and Study of Saban English. With Grammar and Pronunciation Sections by Caroline Myrick. Language & Life Project.
  85. ^ "Dictionary of Saba English to preserve island's dialect". The Daily Herald. Published on Saba-News.com. March 30, 2016. March 30, 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  86. ^ a b "Religion in Caribbean Netherlands". Centraal Bureau voor de Statistiek. 2014-12-18.
  87. ^ Melton, J. Gordon; Baumann, Martin (2010-09-21). Religions of the World: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices, 2nd Edition [6 volumes] (ඉංග්‍රීසි බසින්). ABC-CLIO. ISBN 978-1-59884-204-3.
  88. ^ Henry, Esther (30 January 2018). "Saba churches raise funds for renovations after Irma | Caribbean Network". caribbeannetwork.ntr.nl (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-10-14.
  89. ^ "The Church of England On Saba". The Saba Islander (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2017-02-01. සම්ප්‍රවේශය 2022-10-14.
  90. ^ a b c d e f "The Church of Rome on Saba". The Saba Islander (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2014-02-28. සම්ප්‍රවේශය 2022-10-14.
  91. ^ a b Crane, Julia G. (1966). Concomitants of Selective Emigration on a Caribbean Island (ඉංග්‍රීසි බසින්). Columbia University.
  92. ^ a b "History of Health Care on Saba". Saba Cares Foundation (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-09-15.
  93. ^ "Grand opening of renovated A.M. Edwards Medical Center". The Daily Herald. 16 January 2019.
  94. ^ a b "Healthcare: Saba Cares". Saba Tourist Bureau (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2022-05-19. සම්ප්‍රවේශය 2023-09-15.
  95. ^ "Fort Bay Harbor: Facilities". www.sabaport.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). Fort Bay, Saba: The Harbor Office. සම්ප්‍රවේශය 2023-09-15.[භින්න වූ සබැඳිය]
  96. ^ "Diving". Saba Tourist Bureau (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2018-06-22. සම්ප්‍රවේශය 2023-09-15.
  97. ^ "Burgerlijk wetboek BES, boek 1" (ලන්දේසි බසින්). Government of the Netherlands. 4 April 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 12 October 2012.
  98. ^ "Aanpassingswet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba" (ලන්දේසි බසින්). Government of the Netherlands. 1 September 2010. 6 March 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 4 April 2016.
  99. ^ "Saba records first gay marriage on Tuesday". St. Maarten Time. 4 December 2012. 13 March 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 4 April 2016.
  100. ^ "First Gay Marriage In Dutch Caribbean". Curaçao Chronicle. 4 December 2012. 1 April 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 4 April 2016.
  101. ^ "First same-gender wedding in Caribbean Netherlands". Dutch Caribbean Legal Portal. 5 December 2012. 4 April 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 4 April 2016.
  102. ^ "Plein". Pleinplus.nl. 2009-12-02. 2011-07-24 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2010-10-10.
  103. ^ a b "Welcome to Saba!". Saba Tourist Bureau. සම්ප්‍රවේශය 30 July 2013.
  104. ^ a b Witte, Brian (2012-12-29). "Diving off Saba, the Caribbean's unspoiled queen". Lubbock Avalanch-Journal. සම්ප්‍රවේශය 2022-08-14.
  105. ^ "SCF to receive subsidies for refurbishment of hyperbaric chamber and mooring system". SabaNews. 23 November 2012. 30 July 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 30 July 2013.
  106. ^ "Saba Dutch Caribbean Travel Guide". LukeTravels.com. 2007-10-29 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-10-06.
  107. ^ a b "About Saba | Saba Tourism". www.sabatourism.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2018-06-21. 2022-08-28 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2022-09-01.
  108. ^ Tweddle, Andy (20 January 2011). "Five of the smallest airports in the world". Business Traveller. Panacea Publishing. සම්ප්‍රවේශය 22 January 2012.
  109. ^ "The Ladder | Saba Tourism". www.sabatourism.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2022-03-11. සම්ප්‍රවේශය 2022-09-01.
  110. ^ "New Bus Stops in St. John's and Hell's Gate to be completed in Q2". Saba News (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2025-01-23. සම්ප්‍රවේශය 2025-01-23.
  111. ^ "Energy Snapshot Saint Martin & Sint Maarten" (PDF). National Renewable Energy Laboratory. 2015. 2022-06-16 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 25 February 2016.
  112. ^ a b "Towards 100% sustainable energy on the Caribbean island of Saba". Leds Global Partnership. Low Emission Development Strategies Global Partnership (LEDS GP). 2015-12-10. සම්ප්‍රවේශය 15 March 2016.
  113. ^ "Solar Parks | Saba Electric Company". powerupsaba.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-01-26.
  114. ^ "Welcome to Saba, a different Caribbean!". The Daily Herald. 7 December 2023.
  115. ^ MacGregor, Sandra. "Discover Saba: The Sustainable Jewel Of The Caribbean". Forbes (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-01-26.
  116. ^ redactie (2017-12-11). "High cost of living remains an issue for young families on Saba | Caribbean Network". caribbeannetwork.ntr.nl (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-23.
  117. ^ a b Opsman (2018-06-21). "Poverty high on Saba delegation's agenda". The Daily Herald (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-23.
  118. ^ "Growing a Resilient Future: Food Security Efforts Shine at Saba's World Food Day Event". Saba News (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-12-17. සම්ප්‍රවේශය 2025-01-23.
  119. ^ "Home". Sacred Heart Primary School. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-28.
  120. ^ "Home". Saba Comprehensive School. සම්ප්‍රවේශය 2018-02-28.
  121. ^ a b Scheffler, Daniel (June 27, 2016). "The Best Caribbean Island You've Never Heard Of". Smithsonian Magazine (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-09-15.
  122. ^ "Welcome to Saba!". Saba Tourist Bureau. සම්ප්‍රවේශය 30 July 2013.
  123. ^ "Saba Radio Stations". RadioStationWorld.com. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-15.
  124. ^ "Q93.9 FM". 2017-07-10 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-15.
  125. ^ "Saba News". Saba News (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2020-09-15.
  126. ^ "Museums: Harry L. Johnson MuseumS". Saba Tourist Bureau (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2018-06-29. සම්ප්‍රවේශය 2023-09-15.
  127. ^ "Harry L Johnson Museum". www.museum-saba.com. සම්ප්‍රවේශය 2023-09-15.
  128. ^ "Museums: Major Osmar R. Simmons Museum". Saba Tourist Bureau (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2018-06-30. සම්ප්‍රවේශය 2023-09-15.
  129. ^ "Cruyff Courts Saba/Sint Maarten/Sint Eustatius". Windward Roads B.V. 1 January 2007.
  130. ^ "1st Cruyff Court Dutch Caribbean Futsal Championship 2007 (Aruba)". RSSSF. 6 February 2008.
  131. ^ "Saba and St. Eustatius compete in softball". Pearl FM Radio – Pearl of the Caribbean. 27 June 2011.
  132. ^ "SVG's volleyball taps into NORCECA's resources". Searchlight. 2014-04-08. සම්ප්‍රවේශය 2024-04-05.
උතුරු ඇමරිකාවේ ස්වෛරී රාජ්‍යයන් සහ යැපෙන භූමි ප්‍රදේශ ලැයිස්තුව


උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: "lower-alpha" නම් කණ්ඩායම සඳහා <ref> ටැග පැවතුණත්, ඊට අදාළ <references group="lower-alpha"/> ටැග සොයාගත නොහැකි විය.

"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=සබා&oldid=746585" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි