ලුසියානා
ලුසියානා [a] යනු එක්සත් ජනපදයේ ගැඹුරු දකුණු සහ දකුණු මධ්‍යම ප්‍රදේශවල පිහිටි ප්‍රාන්තයකි . එය බටහිරින් ටෙක්සාස්, උතුරින් ආකැන්සාස් සහ නැගෙනහිරින් මිසිසිපි යන ප්‍රාන්තවලට මායිම් වේ. එක්සත් ජනපද ප්‍රාන්ත 50 න්, එය භූමි ප්‍රමාණයෙන් 31 වන ස්ථානයේ සහ ජනගහනයෙන් 25 වන ස්ථානයේ සිටින අතර, දළ වශයෙන් මිලියන 4.6 ක ජනගහනයක් සිටී. එහි ප්‍රංශ උරුමය පිළිබිඹු කරමින්, ලුසියානා යනු ප්‍රාන්තවලට සමාන වන, පල්ලි ලෙස හඳුන්වන දේශපාලන උප කොට්ඨාශ ඇති එකම එක්සත් ජනපද රාජ්‍යය වන අතර, එය ප්‍රාන්තවලට බෙදී නොමැති එක්සත් ජනපද ප්‍රාන්ත දෙකෙන් එකක් බවට පත් කරයි (අනෙක ඇලස්කාව සහ එහි නගර ). බැටන් රූජ් යනු ප්‍රාන්තයේ අගනුවර වන අතර, ප්‍රංශ ලුසියානා කලාපයක් වන නිව් ඕර්ලියන්ස්, 383,000 ක් පමණ ජනගහනයක් සිටින එහි විශාලතම නගරය වේ. ලුසියානා හි දකුණින් මෙක්සිකෝ බොක්ක සමඟ වෙරළ තීරයක් ඇත; එහි නැගෙනහිර මායිමෙන් විශාල කොටසක් මිසිසිපි ගඟෙන් වෙන් කර ඇත.
ලුසියානා හි බොහෝ ඉඩම් නිර්මාණය වී ඇත්තේ මිසිසිපි ගඟ දිගේ ගලා ගිය අවසාදිත වලින් වන අතර එමඟින් දැවැන්ත ඩෙල්ටා සහ වෙරළබඩ වගුරු බිම් සහ වගුරු බිම් විශාල ප්‍රමාණයක් ඉතිරි විය. [2] මේවායේ දකුණු මත්ස්‍ය විශේෂ රාශියක් අඩංගු වන අතර, ඒවාට අයිබීස් සහ ඊග්‍රෙට්ස් වැනි පක්ෂීන්, රාජ්‍ය පිළිගත් ඇමරිකානු කොළ පැහැති ගස් ගෙම්බා වැනි ගස් ගෙම්බන් විශේෂ බොහොමයක් සහ ස්ටර්ජන් සහ පැඩල්ෆිෂ් වැනි මත්ස්‍යයන් ඇතුළත් වේ. විශේෂයෙන් උතුරේ වඩාත් උස් ප්‍රදේශවල, උස තණකොළ තණබිම්, දිගු කොළ සහිත පයින් වනාන්තර සහ තෙත් සැවානා වැනි පුළුල් පරාසයක පරිසර පද්ධති අඩංගු වේ; මේවා භූමිෂ්ඨ ඕකිඩ් සහ මාංශ භක්ෂක ශාක විශේෂ රාශියක් ඇතුළුව සුවිශේෂී ලෙස විශාල ශාක විශේෂ ගණනකට සහාය වේ. ප්‍රාන්තයෙන් අඩකට වඩා වනාන්තරවලින් වැසී ඇත.
ලුසියානා පිහිටා ඇත්තේ මිසිසිපි ගංගා පද්ධතිය සහ මෙක්සිකෝ බොක්ක එක්වන ස්ථානයේ ය. 17 වන සියවසේ යුරෝපීයයන් පැමිණීමට වසර දහස් ගණනකට පෙර එහි පිහිටීම සහ ජෛව විවිධත්වය විවිධ ආදිවාසී කණ්ඩායම් ආකර්ෂණය කර ගත්තේය. ලුසියානා හි ස්වදේශික ඇමරිකානු ගෝත්‍ර දහඅටක් සිටින අතර - ඕනෑම දකුණු ප්‍රාන්තයකින් වැඩිම ප්‍රමාණයක් - ඉන් හතරක් ෆෙඩරල් ලෙස පිළිගත් අතර දහයක් රාජ්‍ය ලෙස පිළිගත් ඒවා වේ. [3] 1682 දී ප්‍රංශ ජාතිකයන් මෙම භූමියට හිමිකම් කී අතර, එය නිව් ෆ්‍රාන්ස් හි විශාල ජනපදයේ දේශපාලනික, වාණිජ්‍ය සහ ජනගහන මධ්‍යස්ථානය බවට පත්විය. 1762 සිට 1801 දක්වා ලුසියානා ස්පාඤ්ඤ පාලනය යටතේ පැවති අතර, 1803 දී නැපෝලියන් විසින් එක්සත් ජනපදයට විකුණනු ලැබීමට පෙර කෙටි කලකට ප්‍රංශ පාලනයට නැවත පැමිණියේය. එය 1812 දී 18 වන රාජ්‍යය ලෙස සංගමයට ඇතුළත් කරන ලදී . රාජ්‍යත්වය ලැබීමෙන් පසු, ලුසියානා වෙත නැගෙනහිර ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙන් මෙන්ම බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්, ජර්මනිය සහ අයර්ලන්තයෙන් ද සංක්‍රමණිකයින්ගේ ආගමනය දක්නට ලැබුණි. එය කෘෂිකාර්මික දියුණුවක් අත්විඳින අතර, විශේෂයෙන් කපු සහ උක් වගාවන්හි, ප්‍රධාන වශයෙන් අප්‍රිකාවෙන් පැමිණි වහලුන් විසින් වගා කරන ලදී. වහල් රාජ්‍යයක් ලෙස, ලුසියානා, ඇමරිකානු සිවිල් යුද්ධය පැවති සමයේ ඇමරිකානු කොන්ෆෙඩරේට් රාජ්‍යයන්ගේ මුල් සාමාජිකයන් හත් දෙනාගෙන් එකකි.
ලුසියානා හි අද්විතීය ප්‍රංශ උරුමය එහි ස්ථාන නාම, උපභාෂා, සංස්කෘතිය, ජන විකාශනය සහ නීති පද්ධතිය තුළින් පිළිබිඹු වේ. දකුණු ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ සෙසු ප්‍රදේශවලට සාපේක්ෂව, ලුසියානා බහුභාෂා සහ බහු සංස්කෘතික වන අතර, එය ලුසියානා ප්‍රංශ ( කැජුන්, ක්‍රියෝල් ), ස්පාඤ්ඤ, ප්‍රංශ කැනේඩියානු, ඇකේඩියන්, ශාන්ත-ඩොමින්ගු ක්‍රියෝල්, ස්වදේශික ඇමරිකානු සහ බටහිර අප්‍රිකානු සංස්කෘතීන්ගේ මිශ්‍රණයක් පිළිබිඹු කරයි (සාමාන්‍යයෙන් 18 වන සියවසේදී සොරකම් කරන ලද වහලුන්ගෙන් පැවත එන්නන්); මෑත කාලීන සංක්‍රමණිකයින් අතර පිලිපීන ජාතිකයන් සහ වියට්නාම ජාතිකයන් ඇතුළත් වේ. පශ්චාත් සිවිල් යුද්ධ පරිසරය තුළ, ඇන්ග්ලෝ-ඇමරිකානුවන් ඉංග්‍රීසිකරණය සඳහා පීඩනය වැඩි කළ අතර, 1921 දී, 1974 දී බහුභාෂා ප්‍රතිපත්තියක් නැවත පණ ගැන්වීමට පෙර, ලුසියානා පාසල්වල ඉංග්‍රීසි භාෂාව ඉගැන්වීමේ එකම භාෂාව බවට පත් කරන ලදී. [4] ලුසියානා ප්‍රාන්තයට කිසිදා නිල භාෂාවක් නොතිබූ අතර, ප්‍රාන්ත ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මගින් "ඔවුන්ගේ අදාළ ඓතිහාසික, භාෂාමය සහ සංස්කෘතික සම්භවය ආරක්ෂා කිරීමට, පෝෂණය කිරීමට සහ ප්‍රවර්ධනය කිරීමට ජනතාවට ඇති අයිතිය" ලැයිස්තුගත කර ඇත. [4]
ජාතික සාමාන්‍යයන් මත පදනම්ව, ලුසියානා, සෞඛ්‍යය, [5] අධ්‍යාපනය, [6] [7] [8] [9] සහ සංවර්ධනය අතින් එක්සත් ජනපද ප්‍රාන්ත අතර බොහෝ විට පහළින් සිටින අතර, දරිද්‍රතාවයේ ඉහළ අනුපාත [10] [11] [12] සහ මිනීමැරුම් සමඟින්. 2018 දී, ලුසියානා රටේ සෞඛ්‍ය සම්පන්න නොවන අවම ප්‍රාන්තය ලෙස ශ්‍රේණිගත කර ඇති අතර, එහි මත්ද්‍රව්‍ය ආශ්‍රිත මරණ ඉහළ මට්ටමක පවතී. අවම වශයෙන් 1990 ගණන්වල සිට එක්සත් ජනපදයේ ඉහළම මිනීමැරුම් අනුපාතය ද එය සතුය. [13] [14] [15]
සටහන්
[සංස්කරණය]යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ "Louisiana Creole (Kouri-Vini) Dictionary » Lwizyann". February 1, 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය February 1, 2024.
- ^ "Louisiana (LA) State Information". The Time Now. August 3, 2015. August 13, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 23, 2020.
- ^ "Louisiana Indians in the 21st Century" සංරක්ෂණය කළ පිටපත දෙසැම්බර් 23, 2017 at the Wayback Machine, Louisiana Folklife Program, 2013
- ^ a b Louisiana Official Site on Languages සංරක්ෂණය කළ පිටපත ජූනි 21, 2015 at the Wayback Machine, accessed August 22, 2016
- ^ Woodruff, Emily (April 8, 2021). "Why is Louisiana unhealthy? New state database aims to connect environment, behavior to health". NOLA.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). June 7, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-07.
- ^ "Louisiana Educational attainment – persons 25 years and over – percent high school graduate or higher by County". www.indexmundi.com. June 7, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-07.
- ^ "United States – Educational attainment – persons 25 years and over – percent high school graduate or higher by State". www.indexmundi.com. June 7, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-07.
- ^ McElfresh, Amanda. "Report: Louisiana is one of the least-educated states in the nation". The Daily Advertiser (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). June 7, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-07.
- ^ Hutchinson, Piper (February 14, 2023). "Report: Louisiana third least educated state in nation". KPLC-TV (ඉංග්‍රීසි බසින්). February 16, 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-02-16.
- ^ "State Median Household Income Patterns: 1990–2010". U.S. Census Bureau. August 12, 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය August 6, 2012.
- ^ "Sub-national HDI—Subnational HDI—Global Data Lab". globaldatalab.org. September 15, 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය May 24, 2019.
- ^ "Census: Louisiana remains 1 of nation's poorest states". AP News. September 27, 2019. June 7, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-07.
- ^ "Louisiana Annual State Health Rankings—2018". America's Health Rankings. December 1, 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය October 5, 2014.
- ^ Murder Rates Nationally and By State සංරක්ෂණය කළ පිටපත මැයි 28, 2019 at the Wayback Machine.
- ^ "Crime in the United States by State, 2014". June 28, 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය November 5, 2019.