මාර්ටිනික්
| මාටිනික් Matinik or Matnik (Martinican French Creole) Madinina or Madiana (Island Carib) | |
|---|---|
| ප්‍රංශ ජනරජයේ සහ යුරෝපීය සංගමයේ පිටතම කලාපයේ විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුව සහ කලාපය සහ තනි භෞමික සාමූහිකය | |
| මාටිනික්හි භෞමික සාමූහිකය Collectivité Territoriale de Martinique (ප්‍රංශ) | |
.jpg) මාටිනික් | |
| උද්යෝග පාඨය(න්): La collectivité au service du pays "රටට සේවය කරන සාමූහිකත්වය"[1] | |
| ජාතික ගීය(ගී): La Marseillaise ("මාර්සෙයිලයිස්") | |
 | |
| ඛණ්ඩාංක: 14°39′00″N 61°00′54″W / 14.65000°N 61.01500°W | |
| ස්වෛරී රාජ්‍යය |  ප්‍රංශය |
| ප්‍රංශයේ ප්‍රාන්ත | ෆෝර්ට්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස් |
| දෙපාර්තමේන්තු | 1 |
| ආණ්ඩුව / පරිපාලනය | |
| • විධායක සභාවේ සභාපති | සර්ජ් ලෙචිමි (PPM) |
| • ව්‍යවස්ථාදායකය | මාටිනික් සභාව |
| සරිය | |
| • මුළු | 1,128 කිමී2 (436 සතරැස් සැත) |
| භුමිප්‍රමාණ අනුස්ථිතිය | 17 වන කලාපය |
| වැඩිම උස (මොන්ට් පෙලී) | 1,397 මී (4,583 අඩි) |
| ජනගහණය(2024 ජනවාරි 1)[3] | |
| • මුළු | 349,925 |
| • ඝණත්වය | 310/කිමී2 (800/වර්ග සැත) |
| • ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් |
|
| • ආගම[4] |
|
| ජනනාමය(න්) | මාටිනිකන් |
| භාෂාව[5] | |
| • නිල භාෂාව | ප්‍රංශ භාෂාව |
| • ස්වභාෂා | මාටිනිකන් ප්‍රංශ ක්‍රියෝල් |
| GDP | |
| • සමස්ත | යුරෝ බිලියන 9.082 |
| • ඒක පුද්ගල | යුරෝ 24,700 |
| වේලා කලාප | අත්ලාන්තික් වේලා කලාපය (UTC−04:00) |
| ISO 3166 කේතය | |
| මුදල් | යුරෝ (€) (EUR) |
| වෙබ් අඩවිය | ප්‍රාන්තය, භෞමික සාමූහිකත්වය |
මාර්ටිනික් (/ˌmɑːrtɪˈniːk/ MAR-tin-EEK [maʁtinik] ; Martinican Creole: Matinik or Matnik;[6] Kalinago: Madinina or Madiana) යනු නැගෙනහිර කැරිබියානු මුහුදේ බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි කුඩා ඇන්ටිලස් හි පිහිටි දූපතකි. එය කලින් හැඳින්වූයේ කරින්ජා හි ඉගුවානා දූපතට පරිවර්තනය වන ඉගුවානාසෙරා ලෙසයි.[7] ප්‍රංශ බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් (ඇන්ටිලස්) හි කොටසක් වන මාටිනික් යනු ප්‍රංශ ජනරජයේ විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුවක් සහ කලාපයක් සහ තනි භෞමික සාමූහිකත්වයකි.
එය යුරෝපීය ආර්ථික ප්‍රදේශයේ සාමාජිකයින්ගේ විශේෂ භූමි ප්‍රදේශ තුළ පිටතම කලාපයක් ලෙස යුරෝපීය සංගමයේ කොටසක් වන අතර, CARICOM,[8] නැගෙනහිර කැරිබියානු රාජ්‍ය සංවිධානය (OECS), කැරිබියානු රාජ්‍ය සංගමය (ACS) සහ ලතින් ඇමරිකාව සහ කැරිබියන් සඳහා වූ ආර්ථික කොමිසම[9] (ECLAC) හි සහකාර සාමාජිකයෙකි, නමුත් එය ෂෙන්ගන් ප්‍රදේශයේ හෝ යුරෝපීය සංගමයේ රේගු සංගමයේ කොටසක් නොවේ. භාවිතයේ පවතින මුදල් ඒකකය යුරෝ ය. එය 2021 සිට එහි මුළු ගොඩබිම සහ මුහුදු භූමිය සඳහා යුනෙස්කෝ ජෛවගෝල රක්ෂිතයක් වී ඇත. 2023 සැප්තැම්බර් මාසයේදී, පෙලී කන්දෙහි ගිනි කඳු සහ වනාන්තර සහ උතුරු මාටිනික් කඳු මුදුන්, විශේෂයෙන් පිටොන්ස් ඩු කාබට්, යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවි ලෙස ලැයිස්තුගත කරන ලදී.[10]
මාටිනික්හි භූමි ප්‍රමාණය කිලෝමීටර 1,128 (වර්ග සැතපුම් 436) ක් වන අතර ජනගහනය 349,925 කි. වින්ඩ්වර්ඩ් දූපත් වලින් එකක් වන එය ශාන්ත ලුසියාට කෙළින්ම උතුරින්, බාබඩෝස් හි වයඹ දෙසින් සහ ඩොමිනිකාවට දකුණින් පිහිටා ඇත. මුළු ජනගහනයම පාහේ ප්‍රංශ (එකම රාජ්‍ය භාෂාව) සහ මාටිනිකන් ක්‍රියෝල් යන දෙකම කතා කරයි.[11]
නිරුක්තිය
[සංස්කරණය]මාර්ටිනික් යනු දිවයින සඳහා වූ ටයිනෝ නාමයේ (මැඩියානා/මැඩිනිනා, එහි අර්ථය 'මල් දූපත', හෝ මැටිනිනෝ, 'කාන්තාවන්ගේ දූපත') විකෘතියක් යැයි සැලකේ, 1502 දී ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් දිවයිනට ගිය විට ඔහුට පැවසූ පරිදි.[12] ඉතිහාසඥ සිඩ්නි ඩැනීට අනුව, කැරිබ්වරුන් විසින් මෙම දූපත ජුවානාචෙරා හෝ ඉයුවානාචෙරා ලෙස හැඳින්වූ අතර එහි තේරුම 'ඉගුවානා දූපත' යන්නයි.[13]
ඉතිහාසය
[සංස්කරණය]පූර්ව-යුරෝපීය සම්බන්ධතා සහ මුල් යටත් විජිත කාල පරිච්ඡේද
[සංස්කරණය]මෙම දූපත මුලින්ම අරවක්වරුන් විසින් අත්පත් කර ගත් අතර පසුව කැරිබ්වරුන් විසින් අත්පත් කර ගන්නා ලදී. අරවක්වරුන් ක්‍රි.ව. 1 වන සියවසේදී මධ්‍යම ඇමරිකාවෙන් පැමිණි අතර කැරිබ්වරු 11 වන සියවසේදී පමණ වෙනිසියුලානු වෙරළ තීරයෙන් පැමිණියහ.
ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් 1493 දී ඔහුගේ දෙවන මුහුදු ගමනේදී මාර්ටිනික් (ගොඩබෑමකින් තොරව) ප්‍රස්ථාරගත කළ නමුත් ස්පාඤ්ඤයට එම භූමිය කෙරෙහි එතරම් උනන්දුවක් නොතිබුණි.[14] දින 21 ක වෙළඳ සුළං මාර්ගයකින් පසු, ඔහුගේ වේගවත්ම සාගර ගමන වූ 1502 ජුනි 15 වන දින පසුකාලීන මුහුදු ගමනකදී කොලොම්බස් ගොඩ බැස්සේය.[14][15] ඔහු දින තුනක් එහි ගත කළේ ඔහුගේ ජල පෙට්ටි නැවත පිරවීම, ස්නානය කිරීම සහ රෙදි සේදීම සඳහා ය.[16]
කොලොම්බස් හමු වූ ආදිවාසී ජනතාව මාර්ටිනික් "මැටිනිනෝ" ලෙස හැඳින්වූහ. සැන් සැල්වදෝරයේ ආදිවාසී ජනතාව ඔහුට පැවසුවේ "මැටිනිනෝ දූපත සම්පූර්ණයෙන්ම ජනාකීර්ණ වූයේ වසරේ ඇතැම් කාලවලදී කැරිබ්වරුන් පැවත එන කාන්තාවන්ගෙන් බවත්; මෙම කාන්තාවන් පුතුන් බිහි කළහොත් ඔවුන් ඇති දැඩි කිරීම පියාට භාර දෙන බවත්ය."[17]
වසර 133 ක ස්පාඤ්ඤ පාලනයෙන් පසු 1635 දී ස්පාඤ්ඤය මාර්ටිනික් ප්‍රංශයට නිල වශයෙන් භාර දුන්නේය. 1635 සැප්තැම්බර් 15 වන දින, ශාන්ත කිට්ස් දූපතේ ප්‍රංශ ආණ්ඩුකාර පියරේ බෙලේන් ඩි එස්නාම්බක්, ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් විසින් ශාන්ත කිට්ස් වෙතින් පලවා හැරීමෙන් පසු ප්‍රංශ පදිංචිකරුවන් 80 සිට 150 දක්වා සංඛ්‍යාවක් සමඟ ශාන්ත පියරේ වරායට ගොඩ බැස්සේය.[18][19] ප්‍රංශ රජු XIII වන ලුවී සහ ප්‍රංශ "කොම්පැග්නි ඩෙස් ඉල්ස් ඩි එල්'අමරික්" (ඇමරිකානු දූපත් සමාගම) සඳහා ඩි එස්නාම්බක් මාටිනික් ඉල්ලා සිටි අතර, ෆෝට් සෙන්ට්-පියරේ (දැන් ශාන්ත පියරේ) හි පළමු යුරෝපීය ජනාවාසය ස්ථාපිත කළේය.[14] 1636 දී ඩි'එස්නාම්බක් මිය ගිය අතර, සමාගම සහ මාටිනික් ඔහුගේ බෑණනුවන් වන ජැක් ඩියෙල් ඩු පාර්කට් අතට පත් වූ අතර, ඔහු 1637 දී දිවයිනේ ආණ්ඩුකාරයා බවට පත්විය.[14]
1636 දී, බොහෝ ගැටුම් වලින් පළමුවැන්න නම්, ස්වදේශික කලිනගෝ පදිංචිකරුවන්ට එරෙහිව නැඟී සිට ඔවුන් දිවයිනෙන් පලවා හැරීමයි.[20] ප්‍රංශ ජාතිකයන් ස්වදේශිකයන් පලවා හැර, එවකට කැප්ස්ටෙරේ ලෙස හැඳින්වූ කලාපයේ කැරවෙල් අර්ධද්වීපයේ පිහිටි දිවයිනේ නැගෙනහිර කොටසට පසුබැසීමට බල කළහ. 1658 දී කැරිබ්වරු ප්‍රංශ පාලනයට එරෙහිව කැරලි ගැසූ විට, ආණ්ඩුකාර චාල්ස් හවුල් ඩු පෙටිට් ප්‍රේ ඔවුන්ට එරෙහිව යුද්ධයෙන් පළිගත්තේය. බොහෝ දෙනෙක් මිය ගිය අතර, දිවි ගලවා ගත් අය වහල්භාවයට ගෙන ගොස් දිවයිනෙන් නෙරපා හරින ලදී. සමහර කැරිබ්වරු ඩොමිනිකා හෝ ශාන්ත වින්සන්ට් වෙත පලා ගිය අතර, එහිදී ප්‍රංශ ජාතිකයන් ඔවුන්ව සාමයෙන් තැබීමට එකඟ වූහ.[තහවුරු කර නොමැත]
1658 දී ඩු පාර්කට්ගේ මරණයෙන් පසු, ඔහුගේ වැන්දඹුව වන මාරි බොනාර්ඩ් ඩු පාර්කට් මාර්ටිනික් පාලනය කිරීමට උත්සාහ කළ නමුත් ඇගේ පාලනයට අකමැති වීම නිසා XIV වන ලුවී රජු දිවයිනේ ස්වෛරීභාවය අත්පත් කර ගත්තේය.[14] 1654 දී, පෘතුගීසි බ්‍රසීලයෙන් නෙරපා හරින ලද ලන්දේසි යුදෙව්වන් වහල්භාවයේ සිටි අප්‍රිකානුවන් විශාල සංඛ්‍යාවක් විසින් සේවය කරන ලද සීනි වගාවන් හඳුන්වා දෙන ලදී.[14][21][22]
1667 දී, දෙවන ඇන්ග්ලෝ-ලන්දේසි යුද්ධය කැරිබියන් දූපතට පැතිර ගිය අතර, බ්‍රිතාන්‍යය මාටිනික්හි ලන්දේසි ගැති ප්‍රංශ බලඇණියට පහර දී එය පාහේ විනාශ කර කලාපයේ බ්‍රිතාන්‍ය ප්‍රමුඛත්වය තවදුරටත් තහවුරු කළේය.[23][24] 1674 දී, ලන්දේසීන් දිවයින යටත් කර ගැනීමට උත්සාහ කළ නමුත් ඔවුන් පලවා හරින ලදී.[14]
ප්‍රංශ ඇන්ටිලස්හි කතෝලික පූජකවරුන් ස්වල්පයක් සිටි නිසා, මුල්ම ප්‍රංශ පදිංචිකරුවන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් ආගමික නිදහස සොයන හියුගිනොට්වරු වූහ.[25] අනෙක් අය කතෝලික ආගමට හැරවීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම සඳහා දඬුවමක් ලෙස එහි ප්‍රවාහනය කරන ලද අතර, ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් අතරමගදී මිය ගියහ.[26] දිවි ගලවා ගත් අය තරමක් කඩිසර වූ අතර කාලයත් සමඟ සමෘද්ධිමත් වූ නමුත්, අඩු වාසනාවන්තයින් ගිවිසුම්ගත සේවකයින්ගේ තත්ත්වයට පහත හෙලනු ලැබීය. රෙපරමාදු "මිථ්‍යාදෘෂ්ටිකයන්" මර්දනය කිරීම සඳහා XIV වන ලුවී රජුගේ උසාවියේ නියෝග නිතිපතා දූපත් වෙත පැමිණියද, 1685 දී XIV වන ලුවී අවලංගු කිරීමේ නියෝගය නිකුත් කරන තෙක් මේවා බොහෝ දුරට දූපත් බලධාරීන් විසින් නොසලකා හරින ලදී.[27][28][29][30][31]
මාටිනික්හි වැවිලිකරුවන් බොහෝ දෙනෙක් අවලංගු කිරීමේ දැඩි නීතිරීති යටතේ පීඩා විඳි හියුගිනොට්වරු වූ බැවින්, ඔවුන් මෑතකදී පැමිණි ඔවුන්ගේ බොහෝ සහෝදරයන් සමඟ මාටිනික් සිට සංක්‍රමණය වීමට කුමන්ත්‍රණය කිරීමට පටන් ගත්හ. ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් කතෝලිකයන් විසින් දිරිමත් කරන ලද අතර, ඔවුන් ඔවුන්ගේ පිටවීම සහ ඔවුන්ගේ දේපළ අත්පත් කර ගැනීමේ අවස්ථා බලාපොරොත්තුවෙන් සිටියහ. 1688 වන විට, මාටිනික්හි ප්‍රංශ රෙපරමාදු ජනගහනයෙන් සියල්ලම පාහේ බ්‍රිතාන්‍ය ඇමරිකානු ජනපද හෝ යුරෝපයේ රෙපරමාදු රටවලට පලා ගොස් තිබුණි.[තහවුරු කර නොමැත] මෙම ප්‍රතිපත්තිය මාටිනික් සහ අනෙකුත් ප්‍රංශ ඇන්ටිලස් ජනගහනය විනාශ කළ අතර දශක ගණනාවකින් ඔවුන්ගේ යටත් විජිතකරණයට බාධා කළ අතර, ප්‍රංශ රජු කලාපයේ ඔහුගේ ප්‍රතිපත්ති ලිහිල් කිරීමට හේතු වූ අතර එමඟින් ඊළඟ සියවසේදී දූපත් බ්‍රිතාන්‍ය ආක්‍රමණයට ගොදුරු විය. [32]
පසු-1688 කාලය
[සංස්කරණය]ඇන්ටිලස්හි ආණ්ඩුකාර චාල්ස් ඩි කෝර්බන්, කොම්ටේ ඩි බ්ලෙනැක් යටතේ, මාටිනික්, කැප්ටන් ක්‍රැපියෝ, එටියන් ඩි මොන්ටාබන් සහ මතුරින් ඩෙස්මරෙස්ට්ස් ඇතුළු ප්‍රංශ මුහුදු කොල්ලකරුවන්ගේ නිවහනක් ලෙස සේවය කළේය.[33] පසුකාලීනව, මුහුදු කොල්ලකරු බර්තොලමෙව් රොබට්ස් ඔහුගේ විනෝදජනක රොජර් නෞකාව කළු කොඩියක් ලෙස නිර්මාණය කළේ "ABH" සහ "AMH" ලෙස ලේබල් කරන ලද මුහුදු කොල්ලකරුවෙකු "A Barbadian's Head" සහ "A Martinican's Head" ලෙස ලේබල් කර ඇති අතර එම දූපත් දෙකෙහි ආණ්ඩුකාරවරුන් රොබට්ස් අල්ලා ගැනීමට යුද නැව් යැවූ පසු එය "ABH" සහ "AMH" ලෙස ලේබල් කර ඇති මුහුදු කොල්ලකරුවෙකු නිරූපණය කරන කළු කොඩියක් ලෙසයි.[34]
1717 නොවැම්බර් 28 වන දින මුහුදු කොල්ලකරු බ්ලැක්බියර්ඩ් සහ ඔහුගේ මුහුදු කොල්ලකරුවන් බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි මාටිනික් දූපත අසල ලා කොන්කෝඩ් නම් ප්‍රංශ නෞකාවක් අල්ලා ගත්හ.[35] දූපතේ වහලුන්ගේ භාණ්ඩ විකිණීමෙන් පසු, බ්ලැක්බියර්ඩ් නෞකාව ඔහුගේ ප්‍රමුඛයා බවට පත් කළේය, තවත් බර කාලතුවක්කු එකතු කර එය රැජින ඈන්ගේ පළිගැනීම ලෙස නම් කළේය.[36]
1693, 1759, 1762 සහ 1779 දී බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් මාටිනික් වෙත කිහිප වතාවක්ම පහර දෙන ලදී හෝ අත්පත් කර ගන්නා ලදී.[14] ඒමියන්ස් ගිවිසුම අත්සන් කිරීමෙන් පසු 1802 සිට 1809 දක්වා කාලය හැර, 1794 සිට 1815 දක්වා කාලය තුළ බ්‍රිතාන්‍යය දිවයිනේ වැඩි කාලයක් පාලනය කළේය. නැපෝලියන් යුද්ධ අවසානයේ එය ප්‍රංශයට නැවත වෙළඳාම් කරන ලදී.[14][37] එතැන් සිට මාටිනික් ප්‍රංශ සන්තකයක් ලෙස පවතී.
1720 ගණන්වල මාටිනික් වෙත සාර්ථක කෝපි වගාවන් හඳුන්වා දීමෙන් පසුව, එය බටහිර අර්ධගෝලයේ පළමු කෝපි වගා කරන ප්‍රදේශය බවට පත් වුවද, 1800 ගණන්වල මුල් භාගයේදී සීනි මිල පහත වැටීමත් සමඟ වැවිලිකරු පන්තියට දේශපාලන බලපෑම අහිමි විය.[38] 1789, 1815 සහ 1822 දී වහල් කැරලි සහ සිරිල් බිසෙට් සහ වික්ටර් ෂෝල්චර් වැනි වහල්භාවය අහෝසි කරන්නන්ගේ ව්‍යාපාර, 1848 දී ප්‍රංශ බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි වහල්භාවය අවසන් කිරීමට ප්‍රංශ රජයට ඒත්තු ගැන්වීය.[39][40][14][37][41] 1848 මැයි 23 වන දින අහෝසි කිරීමේ නියෝගය බලාත්මක වූ පළමු ප්‍රංශ විදේශීය භූමිය මාටිනික් විය.[42]
එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, සමහර වතු හිමියන් ඉන්දියාවෙන් සහ චීනයෙන් කම්කරුවන් ආනයනය කළහ.[14] වහල්භාවය අහෝසි කළද, බොහෝ මාටිනිකන්වරුන්ගේ ජීවිතය එතරම් දියුණු වූයේ නැත; ප්‍රංශ ජාතිකයෙකු විසින් පහර දීමෙන් පසු පළිගත් අප්‍රිකානු සම්භවයක් ඇති වෙළෙන්දෙකු වන ලියෝපෝල්ඩ් ලුබින් අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් පසු 1870 දී දකුණු මාටිනික්හි පන්ති සහ වාර්ගික ආතතීන් කෝලාහලයක් බවට පත් විය. මරණ කිහිපයකින් පසු, ප්‍රංශ මිලීෂියාව විසින් කැරැල්ල මර්දනය කරන ලදී.[43]
20-21 සියවස්
[සංස්කරණය]1902 මැයි 8 වන දින, මොන්ට් පෙලී පුපුරා ගොස් ශාන්ත පියරේ සම්පූර්ණයෙන්ම විනාශ කළ අතර, 30,000 ක් මිය ගියහ.[14] මාටිනික් සිට සරණාගතයින් ඩොමිනිකා හි දකුණු ගම්මාන වෙත බෝට්ටුවකින් ගමන් කළ අතර, ඔවුන්ගෙන් සමහරක් ස්ථිරවම දිවයිනේ රැඳී සිටියහ. ශාන්ත-පියරේ නගරයේ දිවි ගලවා ගත් එකම පුද්ගලයා වන ලුඩ්ජර් සිල්බාරිස්, ඔහුගේ බන්ධනාගාර කුටියේ ඝන බිත්තිවලින් බේරුණි.[44] ඉන් ටික කලකට පසු, අගනුවර ෆෝට්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස් වෙත මාරු වූ අතර, එය අදටත් පවතී.[37]
දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී, නාසි ගැති විචි රජය අද්මිරාල් ජෝර්ජස් රොබට් යටතේ මාටිනික් පාලනය කළේය.[14] කැරිබියන් සටනේදී ජර්මානු යූ-බෝට්ටු ඉන්ධන පිරවීම සහ නැවත සැපයීම සඳහා මාටිනික් භාවිතා කළේය.[45] 1942 දී, කැරිබියන් හි නැව් 182 ක් ගිල්වන ලද අතර, 1943 දී 45 ක් සහ 1944 දී පහක් දක්වා පහත වැටුණි.[46] 1943 ජූලි 14 වන දින බැස්ටිල් දිනයේදී නිදහස් ප්‍රංශ හමුදා දිවයින අත්පත් කර ගත්හ.[14][47]
1946 දී, ප්‍රංශ ජාතික සභාව යටත් විජිතය ප්‍රංශයේ විදේශ දෙපාර්තමේන්තුවක් බවට පරිවර්තනය කිරීම සඳහා ඒකමතිකව ඡන්දය ප්‍රකාශ කළේය.[14] මේ අතර, පශ්චාත් යුධ සමයේදී පූර්ණ නිදහස සඳහා වර්ධනය වන ව්‍යාපාරයක් දක්නට ලැබුණි; මේ සඳහා කැපී පෙනෙන යෝජකයෙකු වූයේ 1950 ගණන්වල මාර්ටිනික් ප්‍රගතිශීලී පක්ෂය ආරම්භ කළ කතුවරයා වන අයිමේ සිසේරි ය. 1959 දෙසැම්බර් මාසයේදී මෝටර් රථ හිමියන් දෙදෙනෙකු අතර වාර්ගිකව චෝදනා එල්ල වූ ආරවුලකින් පසුව කෝලාහල ඇති වූ අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මරණ තුනක් සිදුවිය.[48] 1962 දී, මෙහි සහ යටත් විජිතවාදයට එරෙහි ගෝලීය හැරීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, දැඩි ලෙස නිදහසට පක්ෂපාතී OJAM (Organisation de la jeunesse anticolonialiste de la Martinique) පිහිටුවන ලදී. එහි නායකයින් පසුව ප්‍රංශ බලධාරීන් විසින් අත්අඩංගුවට ගන්නා ලදී. කෙසේ වෙතත්, පසුව ඔවුන් නිදොස් කොට නිදහස් කරන ලදී.[48] 1974 දී ජෙන්ඩර්ම්වරු වැඩ වර්ජනය කරන කෙසෙල් කම්කරුවන් දෙදෙනෙකු වෙඩි තබා ඝාතනය කළ විට ආතතීන් නැවතත් ඉහළ ගියේය.[48] කෙසේ වෙතත්, 1970 ගණන්වල මාර්ටිනික්හි ආර්ථිකය අඩාල වීමත් සමඟ නිදහස් ව්‍යාපාරයේ ජවය අඩු වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මහා පරිමාණ සංක්‍රමණ ඇති විය.[49] 1979-80 දී ඇති වූ සුළි කුණාටු කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනයට දැඩි ලෙස බලපෑ අතර, ආර්ථිකය තවදුරටත් පීඩාවට පත් කළේය.[14] 1970-80 ගණන්වලදී ප්‍රංශය විසින් දිවයිනට වැඩි ස්වයං පාලනයක් ලබා දෙන ලදී.[14]
2009 දී, ප්‍රංශ කැරිබියානු මහා වැඩවර්ජන හේතුවෙන් මාර්ටිනික් කම්පනයට පත් විය. මුලින් ජීවන වියදම් ගැටළු කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ වර්ජකයින් ප්‍රංශ යුරෝපීය පදිංචිකරුවන්ගෙන් පැවත එන බෙකේගේ අඛණ්ඩ ආර්ථික ආධිපත්‍යයට අභියෝග කළ බැවින් ව්‍යාපාරය ඉක්මනින් වාර්ගික මානයක් ලබා ගත්තේය.[50][51] ජනාධිපති නිකොලස් සාර්කෝසි පසුව දිවයිනට පැමිණ ප්‍රතිසංස්කරණ පොරොන්දු විය.[52] ප්‍රංශය හෝ මාටිනික් විසින් අපේක්ෂා නොකළ පූර්ණ නිදහස ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර, සාර්කෝසි දිවයිනේ අනාගත තත්ත්වය සහ ස්වයං පාලනයේ මට්ටම පිළිබඳව මාටිනික්වරුන්ට ජනමත විචාරණයක් ඉදිරිපත් කළේය.[52]
2023 පෙබරවාරි 2 වන දින, මාටිනික් එහි ස්වාධීන ක්‍රියාකාරී ධජය සම්මත කර ගත් අතර, එය එහි පෑන්-අප්‍රිකානුවාදයේ වර්ණ තුන සංකේතවත් කළේය.
පාලනය
[සංස්කරණය]
ප්‍රංශ ගයනාව මෙන්, මාර්ටිනික් ද ප්‍රංශ ජනරජයේ විශේෂ සාමූහිකත්වයකි[53] (ප්‍රංශ භාෂාවෙන් අද්විතීය). එය යුරෝපීය සංගමයේ පිටතම කලාපයකි. මාටිනික්හි වැසියන් පූර්ණ දේශපාලන හා නීතිමය අයිතිවාසිකම් ඇති ප්‍රංශ පුරවැසියන් වේ. මාටිනික් ප්‍රංශ ජාතික සභාවට නියෝජිතයින් හතර දෙනෙකු සහ ප්‍රංශ සෙනෙට් සභාවට සෙනෙට් සභිකයින් දෙදෙනෙකු යවයි.
2010 ජනවාරි 24 වන දින, ජනමත විචාරණයකදී, මාටිනික්හි වැසියන් 68.4% ක් විසින් ප්‍රංශ ජනරජයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 73 වන වගන්තියේ රාමුව තුළ "විශේෂ (අද්විතීය) සාමූහිකයක්" ලෙස වෙනස් කිරීම අනුමත කළහ. නව කවුන්සිලය මහා මණ්ඩලයේ සහ ප්‍රාදේශීය කවුන්සිලයේ බලතල ප්‍රතිස්ථාපනය කර ක්‍රියාත්මක කරයි.
පරිපාලන අංශ
[සංස්කරණය]
මාටිනික් ඇරොන්ඩිස්මන්ට් 4 කට සහ කොමියුනිස් 34 කට බෙදා ඇත. එය කැන්ටන් 45 කට ද බෙදා තිබුණි, නමුත් 2015 දී මේවා අහෝසි කරන ලදී. දිවයිනේ පිහිටි ඇරොන්ඩිස්මන්ට් හතර, ඒවායේ අදාළ ස්ථාන සමඟ පහත පරිදි වේ:
- ෆෝර්ට්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස් යනු මාටිනික් ප්‍රාන්තයයි. එය දිවයිනේ මධ්‍යම කලාපය අත්පත් කර ගනී. එයට කොමියුනියන් හතරක් ඇතුළත් වේ. 2019 දී ජනගහනය 152,102 ක් විය.[54] අගනුවරට අමතරව, එයට ශාන්ත-ජෝසප් සහ ෂෝල්චර් ප්‍රජාවන් ඇතුළත් වේ.
- දිවයිනේ උප ප්‍රාන්ත තුනෙන් එකක් වන ලා ට්‍රිනිටේ, ඊසානදිග කලාපය අල්ලා ගනී. එයට කොමියුනියන් දහයක් ඇත. 2019 දී ජනගහනය 75,238 ක් විය.[54] ලා ට්‍රිනිටේ හි ලා ට්‍රිනිටේ, අජූපා-බුවිලන්, බාස්-පොයින්ට්, ලෙ ග්‍රොස්-මෝර්න්, ලෙ ලොරේන්, මැකූබා, ලෙ මැරිගොට්, ලෙ රොබට් සහ සෙන්ට්-මාරි යන ප්‍රජාවන් අඩංගු වේ.
- මාටිනික් හි දෙවන උපප්‍රාන්තය වන ලෙ මැරින්, දිවයිනේ දකුණු කොටස සෑදී ඇති අතර එය කොමියුන දොළහකින් සමන්විත වේ. 2019 දී ජනගහනය 114,824 විය.[54] උපප්‍රාන්තයට ලෙ මැරින්, ලෙස් ඇන්සෙස් ඩි ආර්ලට්, ලෙ ඩයමන්ට්, ඩුකොස්, ලෙ ෆ්‍රැන්සුවා, රිවියර්-පයිලට්, රිවියර්-සාලී, ශාන්ත ඈන්, ශාන්ත-ලූස්, ශාන්ත-එස්ප්‍රිට්, ලෙස් ට්‍රොයිස්-ඉලිනෙට්ස් සහ ලෙ වෝක්ලින් යන ප්‍රජාවන් ඇතුළත් වේ.
- ශාන්ත-පියරේ යනු දිවයිනේ තුන්වන උපප්‍රාන්තයයි. එය මාර්ටිනික් හි වයඹ දෙසින් පිහිටි කොමියුනිස්ට් අටකින් සමන්විත වේ. 2019 වසරේ ජනගහනය 22,344 විය.[54] සෙන්ට්-පියරේ වලට අමතරව, එහි ප්‍රජාවන් අතර ලෙ කාබට්, කේස්-පිලට්-බෙල්ෆොන්ටේන්, ලෙ මෝර්න්-රූජ් සහ ලෙ ප්‍රේචර් ඇතුළත් වේ.
රාජ්‍ය නියෝජනය
[සංස්කරණය]මාටිනික් ප්‍රාන්තය ෆෝර්ට්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස්, උප-ප්‍රාන්ත තුන වන්නේ ලෙ මැරින්, ශාන්ත-පියරේ සහ ලා ට්‍රිනිටේ ය. ප්‍රංශ රාජ්‍යය මාටිනික් හි නියෝජනය කරන්නේ ප්‍රාන්ත නායකයෙකු (2020 පෙබරවාරි 5 සිට ස්ටැනිස්ලස් කැසෙල්ස්) සහ ලෙ මැරින් (කොරින් බ්ලැන්චොට්-ප්‍රොස්පර්) සහ ලා ට්‍රිනිටේ / සෙන්ට්-පියරේ (නිකොලස් ඔනිමස්, 2020 මැයි 20 දින පත් කරන ලදී) හි උප-ප්‍රාන්ත නායකයින් දෙදෙනෙකු විසිනි.
කොරෝනා වයිරසයට එරෙහිව භෞතික දුරස්ථභාවය ඉල්ලා සිටින සහ කළු ජාතිකයෙකු සහ සුදු ජාතිකයෙකු අන්නාසි වලින් වෙන් කරන ලද පෝස්ටරයක් ට්විටර් ගිණුමේ ප්‍රකාශයට පත් කිරීමෙන් පසුව ප්‍රාන්තය ජාතිවාදය සඳහා විවේචනයට ලක් විය.[55]
ආයතන
[සංස්කරණය]
2021 ජූලි 2 වන දින මාටිනික් විධායක කවුන්සිලයේ සභාපති සර්ජ් ලෙචිමි ය.
මාටිනික් විධායක කවුන්සිලය සාමාජිකයින් නව දෙනෙකුගෙන් (ජනාධිපතිවරයෙකු සහ විධායක කවුන්සිල සාමාජිකයින් අට දෙනෙකුගෙන්) සමන්විත වේ.[56]
භෞමික සාමූහිකයේ සාකච්ඡා සභාව මාර්ටිනික් සභාව වන අතර එය තේරී පත් වූ සාමාජිකයින් 51 දෙනෙකුගෙන් සමන්විත වන අතර 2021 ජූලි 2 වන දින ලුසීන් සාලිබර් විසින් සභාපතිත්වය දරනු ලැබේ.[57]
මාර්ටිනික්හි භෞමික සාමූහිකයේ උපදේශක සභාව වන්නේ සාමාජිකයින් 68 දෙනෙකුගෙන් සමන්විත මාර්ටිනික්හි ආර්ථික, සමාජීය, පාරිසරික, සංස්කෘතික සහ අධ්‍යාපනික කවුන්සිලය (Conseil economique, social, environmental, de la culture et de l'éducation de Martinique) ය. 2021 මැයි 20 සිට එහි සභාපති ජස්ටින් ඩැනියෙල් ය.[58]
ජාතික නියෝජනය
[සංස්කරණය]2017 ජුනි 17 සිට මාටිනික් නියෝජනය කර ඇති අතර, 2017 සැප්තැම්බර් 24 සිට ජාතික සභාවේදී නියෝජිතයින් හතර දෙනෙකු (සර්ජ් ලෙචිමි, ජීන්-පිලිප් නිලෝර්, ජොසෙට් මැනින් සහ මැනුඑලා කෙක්ලාර්ඩ්-මොන්ඩෙසිර්) සහ සෙනෙට් සභාවේදී සෙනෙට් සභිකයින් දෙදෙනෙකු (මොරිස් ඇන්ටිස්ටේ සහ කැතරින් කොන්කෝන්) නියෝජනය කර ඇත.
2021 අප්‍රේල් 26 සිට පියරේ මාරි-ජෝසප් විසින් ආර්ථික, සමාජීය සහ පාරිසරික කවුන්සිලයේ ද මාටිනික් නියෝජනය කරනු ලැබේ.[59]
දිවයිනේ ආයතනික සහ ව්‍යවස්ථාපිත පරිණාමය
[සංස්කරණය]2000 ගණන් වලදී, මාර්ටිනික් හි දේශපාලන විවාදය දිවයිනේ තත්වයේ විකාශනය පිලිබඳ ප්‍රශ්නය කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන ලදී.[60] දේශපාලන මතවාදයන් දෙකක්, සමීකරණවාදය සහ ස්වයං පාලනයක් ගැටුණි. එක් අතකින්, ප්‍රංශ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 73 වන වගන්තිය මත පදනම්ව තත්ත්වය වෙනස් කිරීමට අවශ්‍ය අය සිටිති, එනම්, සියලුම ප්‍රංශ නීති මාර්ටිනික්හි අයිතියක් ලෙස අදාළ වන අතර, එය නීතියේ දී ව්‍යවස්ථාදායක අනන්‍යතාවය ලෙස හැඳින්වේ, සහ අනෙක් අතට, ප්‍රංශ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 74 වන වගන්තිය මත පදනම්ව තත්ත්වය වෙනස් කිරීමට අවශ්‍ය ස්වයං පාලකයෝ සිටිති, එනම්, ශාන්ත මාටින් සහ ශාන්ත බාර්තලමිගේ ආදර්ශය අනුගමනය කරමින් ව්‍යවස්ථාදායක විශේෂත්වයේ පාලන තන්ත්‍රයට යටත්ව ස්වාධීන තත්ත්වයකි.
2003 මාර්තු 28 වන දින ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් පසු, මාර්ටිනික්ට විකල්ප හතරක් ඇත:
- පළමු හැකියාව: පවතින තත්ත්වය,[61] ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 73 වන වගන්තිය යටතේ, මාටිනික් විදේශ දෙපාර්තමේන්තුවක් සහ කලාපයක් ලෙස එහි තත්ත්වය රඳවා ගනී. DROMs ව්‍යවස්ථාදායක අනන්‍යතා තන්ත්‍රය යටතේ පවතී. මෙම රාමුව තුළ, නීති සහ රෙගුලාසි අදාළ ප්‍රජාවන්ගේ විශේෂිත ලක්ෂණ සහ සීමාවන් මගින් අවශ්‍ය අනුවර්තනයන් සමඟ, අයිතියක් ලෙස අදාළ වේ.
පැරණි නගර ශාලාව, ෆෝට්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස් - තෙවන හැකියාව: තේරී පත් වූ අයට ප්‍රංශ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 73 වන වගන්තියේ රාමුව තුළ නව සාමූහිකයක් නිර්මාණය කිරීමට යෝජනා කළ හැකිය.[64] මෙම නව ප්‍රජාව දෙපාර්තමේන්තුව සහ කලාපය ප්‍රතිස්ථාපනය කරනු ඇත. එය මහා සභාවට සහ ප්‍රාදේශීය සභාවට දැනට ආරෝපණය කර ඇති නිපුණතා එකට ගෙන එනු ඇත. 73 වන වගන්තියෙන් පාලනය වන මෙම ප්‍රජාව ව්‍යවස්ථාදායක අනන්‍යතාවයේ තන්ත්‍රයට යටත් වන අතර එබැවින් ස්වාධීන නොවේ. එයට ආයතන වශයෙන් විධායක සභාවක්, සාකච්ඡා සභාවක් සහ ආර්ථික හා සමාජ කවුන්සිලයක් ඇත.[65]
- සිව්වන හැකියාව: එකඟතාවයකට පැමිණියහොත්, තේරී පත් වූ නියෝජිතයින්ට රජයට තත්ත්වය වෙනස් කිරීමක්, එනම් මාටිනික් විදේශීය සාමූහිකයක් (COM) බවට පරිවර්තනය කිරීම යෝජනා කළ හැකිය.[66] ඇත්ත වශයෙන්ම, 2003 මාර්තු 28 වන දින ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් පසු, විදේශීය දෙපාර්තමේන්තු, 74 වන වගන්තිය යටතේ, ශාන්ත මාටින් සහ ශාන්ත බාර්තලමි වැනි විදේශීය සාමූහිකයක් (COM) බවට පත්විය හැකිය.
.jpg)
විදේශීය දෙපාර්තමේන්තු මෙන් නොව, විදේශීය සාමූහිකත්වයන් ව්‍යවස්ථාදායක විශේෂීකරණයට යටත් වේ.[60] ජනරජයේ නීති සහ නියෝග ඒවායේ තත්ත්වය නිර්වචනය කරන කාබනික නීතිය මගින් ස්ථාපිත කර ඇති ඇතැම් කොන්දේසි යටතේ ඒවාට අදාළ වේ. විදේශීය දෙපාර්තමේන්තු වලට වඩා විදේශීය දෙපාර්තමේන්තු වලට වැඩි ස්වාධීනත්වයක් ඇත. ඔවුන්ට විධායක සභාවක්, භෞමික සභාවක් සහ ආර්ථික හා සමාජ කවුන්සිලයක් ඇත. විදේශීය සාමූහිකත්වය තුළ ප්‍රංශ රාජ්‍යයේ නියෝජිතයා වන්නේ ශිෂ්‍ය නායකයාය.[තහවුරු කර නොමැත]
කෙසේ වෙතත්, ප්‍රංශ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 72-4[60] වගන්තියේ සඳහන් වන්නේ "73 සහ 74 වගන්තිවල සඳහන් කර ඇති පාලන තන්ත්‍රයන්ගෙන් එකකින්, පහත ඡේදයේ සපයා ඇති කොන්දේසි යටතේ, අදාළ ප්‍රජාවේ ඡන්දදායකයින්ගේ හෝ අදාළ ප්‍රජාවේ කොටසක පූර්ව අවසරයකින් තොරව කිසිදු වෙනසක් සිදු කළ නොහැකි" බවයි.[60]
2003 දී, නව සංවිධානයක් අපේක්ෂා කරන අතර, එහි කලාපීය සහ දෙපාර්තමේන්තු ආයතන තනි ආයතනයකට ඒකාබද්ධ කෙරේ. 2003 දෙසැම්බර් 7 වන දින පැවති ජනමත විචාරණයකදී මෙම යෝජනාව මාටිනික්හි (නමුත් ග්වාඩලූප්හි ද) 50.48% කින් ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී.[67]
10 වන දින 2010 ජනවාරි මාසයේදී, ජනගහනය පිළිබඳ උපදේශනයක් පවත්වන ලදී. තම භූමියේ තත්ත්වයෙහි ඇති විය හැකි වෙනසක් පිළිබඳව ජනමත විචාරණයකදී ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන ලෙස ඡන්දදායකයින්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. ඡන්ද පත්‍රිකාවේ ඡන්දදායකයින්ට "ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 74 වන වගන්තියේ දක්වා ඇති පාලන තන්ත්‍රයට මාරුවීම අනුමත කිරීමට හෝ ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට" යෝජනා කරන ලදී. ඡන්දදායකයින්ගෙන් බහුතරයක්, 79.3% ක්, "නැත" යැයි පැවසූහ.[65]
ඊළඟ ජනවාරි 24 වන දින, දෙවන ජනමත විචාරණයකදී, මාටිනික් ජනගහනයෙන් 68.4% ක් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 73 වන වගන්තිය යටතේ "තනි සාමූහිකත්වයකට", එනම් මහා මණ්ඩලයේ සහ ප්‍රාදේශීය කවුන්සිලයේ බලතල ක්‍රියාත්මක කරන තනි සභාවකට මාරුවීම අනුමත කළහ.[64]
මාර්ටිනික්හි නව සාමූහිකත්වය
[සංස්කරණය]මාර්ටිනික්හි තේරී පත් වූ නියෝජිතයින්ගේ රජයට ඉදිරිපත් කරන ව්‍යාපෘතිය මඟින් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 73 වන වගන්තිය මගින් පාලනය වන තනි භෞමික ප්‍රජාවක්[63] යෝජනා කරයි,[62] එහි නම "මාටිනික්හි භෞමික ප්‍රජාව" ය. මහා මණ්ඩලය සහ ප්‍රාදේශීය සභාව ප්‍රතිස්ථාපනය කරන තනි සභාව "මාටිනික්හි සභාව" ලෙස හැඳින්වේ. මාටිනික් සභාව සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය මගින් වසර හයක නිල කාලයක් සඳහා තේරී පත් වූ මන්ත්‍රීවරුන් 51 දෙනෙකුගෙන් සමන්විත වේ (මැතිවරණ දිස්ත්‍රික්කය කොටස් හතරකට බෙදා ඇත). පළමු ස්ථාන ලැයිස්තුවට 20% ක බහුතර ප්‍රසාද දීමනාවක් ලබා දෙනු ලැබේ.[තහවුරු කර නොමැත]
මෙම ප්‍රජාවේ විධායක ආයතනය "විධායක සභාව" ලෙස හැඳින්වේ,[68] එය ජනාධිපතිවරයෙකු ඇතුළුව විධායක මන්ත්‍රීවරුන් නව දෙනෙකුගෙන් සමන්විත වේ. මාටිනික් ප්‍රජාවේ සභාපතිවරයා විධායක සභාවේ සභාපතිවරයා වේ. විධායක සභාව මාර්ටිනික් සභාවට වගකිව යුතු අතර, එය ඵලදායී වාරණය කිරීමේ යෝජනාවක් මගින් එය අවලංගු කළ හැකිය. මහා මණ්ඩලයේ සහ ප්‍රාදේශීය සභාවේ පෙර ක්‍රියාකාරිත්වය මෙන් නොව, මාර්ටිනික් සභාව විධායක සභාවෙන් වෙන්ව පවතින අතර එහි ප්‍රධානත්වය කාර්යාංශයක් සහ සභාපතිවරයෙකු සතු වේ.
මාර්ටිනික් හි නව සාමූහිකය සාමාන්‍ය සහ ප්‍රාදේශීය සභාවල බලතල ඒකාබද්ධ කරයි, නමුත් 73 වන වගන්තිය යටතේ බලගැන්වීම් හරහා නව බලතල ලබා ගත හැකිය. මාර්ටිනික් හි ආර්ථික, සමාජීය, පාරිසරික, සංස්කෘතික සහ අධ්‍යාපනික කවුන්සිලය වන උපදේශක සභාවක් විසින් විධායක සභාවට සහාය වේ.[68]
මෙම පනත් කෙටුම්පත 2011 ජනවාරි 26 වන දින ප්‍රංශ රජය විසින් අනුමත කරන ලදී. සාමාන්‍ය නීතිය 2011 පළමු භාගයේදී පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරන ලද අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2011 ජූලි 27 වන දින ප්‍රංශ ගයනාවේ සහ මාටිනික්හි භෞමික ප්‍රජාවන් පිළිබඳ නීතිය අංක 2011-884 සම්මත විය.[68]
දේශපාලන බලවේග
[සංස්කරණය]මාටිනික්හි දේශපාලන ජීවිතය මූලික වශයෙන් මාටිනික් දේශපාලන පක්ෂ සහ ජාතික පක්ෂවල ප්‍රාදේශීය සම්මේලන (PS සහ LR) මත පදනම් වේ. දිවයිනේ ව්‍යවස්ථාපිත පරිණාමය සම්බන්ධයෙන් ඔවුන්ගේ ස්ථාවරය පහත වර්ගීකරණය සැලකිල්ලට ගනී: (ප්‍රංශ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 73 වන වගන්තියේ රාමුව තුළ ආයතනික හෝ ව්‍යවස්ථාපිත පරිණාමයකට පක්ෂව), ස්වයං පාලකයින් සහ ස්වාධීනවාදීන් (ප්‍රංශ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 74 වන වගන්තිය මත පදනම් වූ ව්‍යවස්ථාපිත පරිණාමයකට පක්ෂව) උකහා ගන්නන් සිටිති.
ඇත්ත වශයෙන්ම, 2008 දෙසැම්බර් 18 වන දින, මාටිනික්හි දෙපාර්තමේන්තු සහ කලාපීය තේරී පත් වූ නියෝජිතයින්ගේ සම්මේලනය අතරතුර, ස්වාධීනත්වයට ප්‍රවේශ වීමට ඉඩ සලසන සභා දෙකෙහි ස්වාධීනත්වයට පක්ෂව තේරී පත් වූ නියෝජිතයින් (MIM/CNCP/MODEMAS/PALIMA) තිස් තුන් දෙනෙකු ඒකමතිකව ඡන්දය දුන්හ. 2010 ජනවාරි 10 වන දින පැවති ජනමත විචාරණයේදී ජනගහනය විසින් මෙම තත්ත්වය වෙනස් කිරීම දැවැන්ත ලෙස ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී (79.3%).[69]
ආරක්ෂක
[සංස්කරණය]දෙපාර්තමේන්තුව ආරක්ෂා කිරීම ප්‍රංශ සන්නද්ධ හමුදාවන්ගේ වගකීමකි. මාර්ටිනික් සහ ග්වාඩලූප් හි හමුදා නිලධාරීන් 1,400 ක් පමණ යොදවා ඇත - මාර්ටිනික් හි 33e රෙජිමන්ට් ඩි'ඉන්ෆන්ටරි ඩි මැරීන් කේන්ද්‍ර කර ගනිමින් සහ ග්වාඩලූප් හි පිහිටි රෙජිමේන්තුවේ සංචිත සමාගමක් ඇතුළත් කර ඇත.[70][71][72]
ප්‍රංශ නාවික හමුදා යාත්‍රා පහක් මාර්ටිනික් හි පිහිටා ඇති අතර, ඒවා අතර: නිරීක්ෂණ නැව් වෙන්ටෝස් සහ ජර්මිනල්, මුර සංචාර සහ සහායක නෞකාව ඩුමොන්ට් ඩි'උර්විල්, කොන්ෆියන්ස් පන්තියේ මුර සංචාර යාත්‍රාව කොම්බට්ටන්ටේ සහ වෙරළබඩ වරාය ටග් (ආර්පීසී) මයිටෝස් ඇතුළත් වේ.[73][74] නාවික ගුවන් සේවා අංගයට යුරෝකොප්ටර් AS565 පැන්තර් සහ යුරෝකොප්ටර් AS365 ඩවුෆින් හෙලිකොප්ටර් ඇතුළත් වන අතර අවශ්‍ය පරිදි ෆ්ලෝරියල් පන්තියේ නිරීක්ෂණ නැව් දෙකට නැගිය හැකිය.[75][70] එක් එන්ජිම්ස් ඩි ඩෙබාර්ක්මන්ට් ඇම්ෆිබි - ප්‍රමිති (EDA-S) ගොඩබෑමේ යාත්‍රාවක් 2025 වන විට මාර්ටිනික් හි පිහිටි නාවික හමුදාවන්ට ලබා දීමට නියමිතය. ගොඩබෑමේ යාත්‍රාව භූමියේ සහ කලාපයේ මෙහෙයුම් සඳහා වඩා හොඳ සහායක් ලබා දීම සඳහා වේ.[76]
ජාතික ජෙන්ඩර්මරි 700 ක් පමණ මාර්ටිනික් හි ස්ථානගත කර ඇත.[77]
භූගෝලය
[සංස්කරණය]
ඇන්ටිලස් දූපත් සමූහයේ කොටසක් වන මාටිනික්, දකුණු ඇමරිකාවේ වෙරළට ඊසාන දෙසින් කිලෝමීටර 450 ක් (සැතපුම් 280) පමණ සහ ඩොමිනිකන් ජනරජයට ගිනිකොන දෙසින් කිලෝමීටර 700 ක් (සැතපුම් 435) පමණ කැරිබියන් මුහුදේ පිහිටා ඇත. එය ශාන්ත ලුසියාට උතුරින්, බාබඩෝස් හි වයඹ දෙසින් සහ ඩොමිනිකාට දකුණින් පිහිටා ඇත. මාටිනික්හි මුළු භූමි ප්‍රමාණය කිලෝමීටර 1,128 (වර්ග සැතපුම් 436) වන අතර, එයින් කිලෝමීටර 40 (වර්ග සැතපුම් 15) ජලය සහ ඉතිරි කොටස ගොඩබිම වේ.[78] ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ග්වාඩලූප් වලින් පසු ලෙස්සර් ඇන්ටිලස් හි 3 වන විශාලතම දූපත මාටිනික් වේ. එය දිගින් කිලෝමීටර 70 (සැතපුම් 43) ක් සහ පළලින් කිලෝමීටර 30 (සැතපුම් 19) ක් වේ. උසම ස්ථානය වන්නේ මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 1,397 (අඩි 4,583) ක් උසින් පිහිටි පෙලී කන්දේ ගිනි කන්දයි. විශේෂයෙන් නැගෙනහිර වෙරළට ඔබ්බෙන් කුඩා දූපත් රාශියක් ඇත.
අත්ලාන්තික් සාගරය හෝ මාටිනික්හි "සුළං දෙසට" වෙරළ තීරය නැව් මගින් ගමන් කිරීම දුෂ්කර ය. වෙරළබඩ කඳු බෑවුම්, නොගැඹුරු කොරල් පර සහ කේස් සහ තද සුළං වල එකතුවක් නිසා මෙම ප්‍රදේශය මුහුදු ගමනාගමනය සඳහා කුප්‍රකට අනතුරුදායක වේ. කැරවෙල් අර්ධද්වීපය උතුරු අත්ලාන්තික් සහ දකුණු අත්ලාන්තික් වෙරළ තීරය පැහැදිලිව වෙන් කරයි.
කැරිබියන්, නැතහොත් මාටිනික්හි "ලිවර්ඩ්" වෙරළ තීරය මුහුදු ගමනාගමනයට බෙහෙවින් හිතකර වේ. දිවයින විසින් දැඩි අත්ලාන්තික් වෙළඳ සුළං වලින් ආරක්ෂා වීමට අමතරව, මුහුදු පතුල වෙරළෙන් බෑවුම් සහිතව බැස යයි. මෙය බොහෝ විභව උපද්‍රව ගැඹුරු ජලයට යටින් පවතින බව සහතික කරන අතර කොරල් වර්ධනය වළක්වයි.
දිවයිනේ උතුර විශේෂයෙන් කඳුකරය. එහි පිටොන් (ගිනි කඳු) සහ මෝර්න්ස් (කඳු) කාණ්ඩ හතරක් ඇත: ඩොමිනිකා නාලිකාව ආධිපත්‍යය දරන අන්ත උතුරේ පිටොන් කොනිල්; ක්‍රියාකාරී ගිනි කන්දක් වන මොන්ට් පෙලී; මෝර්න් ජේකොබ්; සහ වැසි වනාන්තරවලින් වැසී ඇති සහ මීටර් 1,196 (අඩි 3,924) ක උසකින් යුත් වඳ වී ගිය ගිනි කඳු පහක සමූහයක් වන පිටොන්ස් ඩු කාර්බට්. මොන්ට් පෙලීහි ගිනිකඳු අළු උතුරේ අළු සහ කළු වැලි සහිත වෙරළ තීරයන් නිර්මාණය කර ඇත (විශේෂයෙන් ඇන්සේ සෙරොන් සහ ඇන්සේ ඩෙස් ගැලට්ස් අතර), දකුණේ ලෙස් සේලයින් වල සුදු වැලි වලට වඩා සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වේ.
දකුණ වඩාත් පහසුවෙන් ගමන් කළ හැකි වුවද, එය තවමත් ආකර්ෂණීය භූගෝලීය ලක්ෂණ වලින් සමන්විත වේ. ගමන් කිරීමට පහසු වන අතර, මෙම කලාපය පුරා ඇති බොහෝ වෙරළ තීරයන් සහ ආහාර පහසුකම් නිසා, දකුණට සංචාරක ව්‍යාපාරයෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් ලැබේ. පොයින්ට් ඩි බෝට් සිට ඩයමන්ට් (රෝචේ ඩි ඩයමන්ට් වෙරළට ඔබ්බෙන් පිහිටා ඇති), ශාන්ත ලූස්, ශාන්ත ඈන් දෙපාර්තමේන්තුව සහ ලෙස් සේලයින් දක්වා වෙරළ තීරයන් ජනප්‍රියයි.
කලාප
[සංස්කරණය]
ගිනිකඳු සම්භවයක් ඇති මෙම දූපතේ භූමි ප්‍රදේශය කඳුකරය. පැරණිතම ප්‍රදේශ දිවයිනේ දකුණු කෙළවරේ සහ නැගෙනහිරින් ලා කැරවෙල් අර්ධද්වීපය දෙසට ගිනිකඳු කලාපවලට අනුරූප වේ. උතුරට චලනයන් සහ ගිනිකඳු පිපිරීම් අනුපිළිවෙලකට අනුව පසුගිය වසර මිලියන 20 තුළ දිවයින වර්ධනය විය.
ගිනිකඳු ක්‍රියාකාරිත්වයට හේතුව මෙහි පිහිටා ඇති උප-විච්ඡේදන දෝෂයයි, එහිදී දකුණු ඇමරිකානු තහඩුව කැරිබියානු තහඩුවට යටින් ලිස්සා යයි.[79] මාටිනික්හි ගිනිකඳු ක්‍රියාකාරකම් මධ්‍යස්ථාන අටක් ඇත. පැරණිතම පාෂාණ වන්නේ වසර මිලියන 24 කට පමණ පෙර සිට පැවත එන ඇන්ඩෙසිටික් ලාවා වන අතර එය යකඩ සහ මැග්නීසියම් අඩංගු තොලෙයිටික් මැග්මා සමඟ මිශ්‍ර වේ. දිවයිනේ වඩාත්ම නාටකාකාර ලක්ෂණය වන පෙලී කන්ද වසර 400,000 කට පමණ පෙර නිර්මාණය විය.[80] 1792, 1851 දී සහ දෙවරක් 1902 දී පුපුරා ගියේය.[81] 1902 මැයි 8 වන දින සිදු වූ පිපිරීම, ශාන්ත-පියරේ විනාශ කර මිනිත්තු 2 කින් පුද්ගලයින් 28,000 ක් මිය ගියේය; 1902 අගෝස්තු 30 වන දින සිදු වූ පිපිරීම, 1,100 කට ආසන්න පිරිසක් මිය ගියේය, බොහෝ දුරට ලෙ මෝර්න්-රූජ් සහ අජූපා-බුයිලන් හි.[82][83]
නැගෙනහිර වෙරළ, සුළඟේ හෝ දූපත් වල වෙරළ, කැරිබියානු "කැබෙස්ටර්" ලෙස හැඳින්වේ. මාටිනික්හි මෙම යෙදුම වඩාත් නිශ්චිතව ලා කැරවෙල් ප්‍රදේශය නම් කරයි. අත්ලාන්තික් සාගරයෙන් මායිම් වූ මෙම සුළං මුහුණත් වෙරළ තීරය, වෙළඳ සුළං සහ මුහුදු පතුලට සෘජුවම නිරාවරණය වේ. සාන්ත-මාරි හි ග්‍රෑන්ඩ් ගඟේ උතුරු කොටස මූලික වශයෙන් කඳු බෑවුම් වලින් වටවී ඇති අතර, නැංගුරම් පොළවල් ඉතා ස්වල්පයක් ඇත; සමුද්‍රීය සංචාලනයට ප්‍රවේශය කුඩා සාම්ප්‍රදායික මාටිනික් බෝට්ටු සමඟ වෙරළබඩ මසුන් ඇල්ලීමට සීමා වේ.
වෘක්ෂලතා සහ සත්ත්ව විශේෂ
[සංස්කරණය]
දිවයිනේ උතුරු කෙළවර බොහෝ වර්ෂාපතනය අල්ලා ගන්නා අතර උණ බම්බු, මහෝගනී, රෝස්වුඩ් සහ බටහිර ඉන්දියානු පළඟැටියන් වැනි විශේෂ දක්නට ලැබෙන දැඩි වනාන්තර වලින් වැසී ඇත. දකුණ වියළි වන අතර පතොක්, කොපයිබා බෝල්සම්, ලොග්වුඩ් සහ ෂිටිම් ඇතුළු සැවානා වැනි පඳුරු වලින් ආධිපත්‍යය දරයි.
ඇනෝල් කටුස්සන් සහ ෆර්-ඩි-ලාන්ස් සර්පයන් දිවයිනට ආවේණික වේ. සර්ප ගහනය පාලනය කිරීම සඳහා 1800 ගණන්වල හඳුන්වා දුන් මැංගුස් (උර්වා ඕරොපන්ක්ටාටා), විශේෂයෙන් කරදරකාරී හඳුන්වා දුන් විශේෂයක් බවට පත්ව ඇත[84] මන්ද ඔවුන් කුරුළු බිත්තර දඩයම් කර මාටිනික් ට්‍රෙම්බ්ලර්, සුදු පියයුරු ට්‍රෙම්බ්ලර් සහ සුදු පියයුරු ත්‍රාෂර් ඇතුළු දේශීය පක්ෂීන් ගණනාවක් විනාශ කර හෝ වඳවීමේ තර්ජනයට ලක් කර ඇත.[85] වවුලන් විශේෂ අතර ජැමෙයිකානු පළතුරු වවුලා, ඇන්ටිලියන් පලතුරු කන වවුලා, කුඩා කහ උරහිස් වවුලා, ඩේවිගේ නිරුවත් පිටුපස වවුලා, මහා බුල්ඩෝග් වවුලා, ෂ්වාට්ස්ගේ මයෝටිස් සහ මෙක්සිකානු නිදහස් වවුලා ඇතුළත් වේ.
වෙරළබඩ
[සංස්කරණය]මාර්ටිනික්හි බොහෝ වෙරළ තීරයන් ඇත:[86] දිවයිනේ දකුණේ ඇති වෙරළ තීරයන් සුදු වැලි ඇති අතර, උතුරේ ඒවා මෙන් නොව ගිනිකඳු සම්භවයක් ඇති අතර එම නිසා කළු හෝ අළු වැලි ඇත.
බොහෝ වෙරළ තීරයන් වල්, සේවා නොමැතිව සහ නිරීක්ෂණ නොමැතිව, නමුත් සමහරක් සංවිධානාත්මක වන අතර ජල ක්‍රීඩා සහ සමුද්‍ර ක්‍රියාකාරකම් සඳහා ඉඩ සලසයි.
ජල විද්‍යාව
[සංස්කරණය]දිවයිනේ භූගෝලීය සහ රූප විද්‍යාත්මක ලක්ෂණ නිසා, එහි කෙටි සහ ධාරානිපාත ගංගා ඇත. කිලෝමීටර 30 ක් දිග ලෙසාර්ඩ්, දිවයිනේ දිගම වේ.
ප්‍රධාන නාගරික ප්‍රදේශ
[සංස්කරණය]දෙපාර්තමේන්තුවේ ගිනිකොන දෙසින් පිහිටි කොමියුනියන් 11 ක් ආවරණය කරන ලේ රොබට් වඩාත් ජනාකීර්ණ නාගරික ඒකකය වේ. විශාලතම නාගරික ඒකක තුන වන්නේ:[87]
| නාගරික ඒකකය | ජනගහනය (2019) |
|---|---|
| ලෙ රොබට් | 130,179 |
| ෆෝර්ට්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස් | 116,462 |
| ලෙ ලැමෙන්ටින් | 40,095 |
ආර්ථිකය
[සංස්කරණය]
2014 දී මාර්ටිනික්හි මුළු දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය යුරෝ බිලියන 8.4 ක් විය. එහි ආර්ථිකය සංචාරක ව්‍යාපාරය, සීමිත කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනය සහ ප්‍රංශ ප්‍රධාන භූමියෙන් ලැබෙන ප්‍රදාන ආධාර මත දැඩි ලෙස රඳා පවතී.[88]
ඓතිහාසිකව, මාර්ටිනික්හි ආර්ථිකය කෘෂිකර්මාන්තය, විශේෂයෙන් සීනි සහ කෙසෙල් මත රඳා පැවතුන නමුත් 21 වන සියවස ආරම්භය වන විට මෙම අංශය සැලකිය යුතු ලෙස පහත වැටී තිබුණි. සීනි නිෂ්පාදනය පහත වැටී ඇති අතර, උක් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් දැන් රම් නිෂ්පාදනය සඳහා භාවිතා වේ.[88] කෙසෙල් අපනයනය වැඩි වෙමින් පවතින අතර, බොහෝ දුරට ප්‍රංශයේ ප්‍රධාන භූමියට යයි. 1993 දී තහනමට පෙර කෙසෙල් වගාව සඳහා භාවිතා කරන ලද පළිබෝධනාශකයක් වන ක්ලෝර්ඩෙකෝන්, ගොවිබිම්, ගංගා සහ මාළු දූෂණය කර ඇති බවත්, දූපත් වැසියන්ගේ සෞඛ්‍යයට බලපෑ බවත් සොයාගෙන ඇත. බලපෑමට ලක් වූ ප්‍රදේශවල මසුන් ඇල්ලීම සහ කෘෂිකර්මාන්තය නතර කිරීමට සිදුවී ඇති අතර එය ආර්ථිකයට සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කරයි.[89] මස්, එළවළු සහ ධාන්‍ය අවශ්‍යතාවලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් ආනයනය කළ යුතුය. මෙය ප්‍රංශයේ ප්‍රධාන භූමියෙන් වාර්ෂිකව විශාල ආධාර මාරු කිරීම් අවශ්‍ය වන නිදන්ගත වෙළඳ හිඟයකට දායක වේ.[88]
මාර්ටිනික් වෙත ඇතුළු වන සියලුම භාණ්ඩ සඳහා විචල්‍ය "මුහුදු ගාස්තුවක්" අය කරනු ලබන අතර එය භාණ්ඩයේ වටිනාකමෙන් 30% දක්වා ළඟා විය හැකි අතර දිවයිනේ මුළු ආදායමෙන් 40% ක් සපයයි. ඊට අමතරව රජය 1–2.5% ක "වාර්ෂික ගෙවීමක්" සහ 2.2–8.5% ක අගය එකතු කළ බද්දක් අය කරයි.[90]
අපනයන සහ ආනයන
[සංස්කරණය]2015 දී භාණ්ඩ හා සේවා අපනයනය යුරෝ මිලියන 1,102 ක් (භාණ්ඩ යුරෝ මිලියන 504) වූ අතර, එයින් 20% කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් පිරිපහදු කළ ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන (ලෙ ලැමෙන්ටින් නගරයේ පිහිටා ඇති සාරා පිරිපහදුව), කෘෂිකාර්මික, වන වගාව, මත්ස්‍ය හා ජලජීවී වගා නිෂ්පාදන යුරෝ මිලියන 95.9 ක්, කෘෂි ආහාර කර්මාන්ත නිෂ්පාදන යුරෝ මිලියන 62.4 ක් සහ අනෙකුත් භාණ්ඩ යුරෝ මිලියන 54.8 ක් විය.
2015 දී භාණ්ඩ හා සේවා ආනයනය යුරෝ මිලියන 3,038 ක් විය (එයින් යුරෝ මිලියන 2,709 ක් භාණ්ඩ විය), එයින් ආසන්න වශයෙන් 40% ක් බොරතෙල් සහ පිරිපහදු කළ ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන, යුරෝ මිලියන 462.6 ක් කෘෂිකාර්මික සහ කෘෂි ආහාර නිෂ්පාදන සහ යුරෝ මිලියන 442.8 ක් යාන්ත්‍රික, විදුලි, ඉලෙක්ට්‍රොනික සහ පරිගණක උපකරණ විය.
සංචාරක ව්‍යාපාරය
[සංස්කරණය]
විදේශ විනිමය ප්‍රභවයක් ලෙස කෘෂිකාර්මික අපනයනවලට වඩා සංචාරක ව්‍යාපාරය වැදගත් වී ඇත.[88] බොහෝ අමුත්තන් පැමිණෙන්නේ ප්‍රංශය, කැනඩාව සහ එක්සත් ජනපදයෙනි.[88] දිවයිනේ මුළු ව්‍යාපාරවලින් දළ වශයෙන් 16% ක් (සමාගම් 6,000 ක් පමණ) සංචාරක ආශ්‍රිත සේවා සපයයි.[90]
කෘෂිකර්මාන්තය
[සංස්කරණය]කෙසෙල්
[සංස්කරණය]කෙසෙල් වගාව ප්‍රධාන කෘෂිකාර්මික ක්‍රියාකාරකම වන අතර, හෙක්ටයාර 7,200 කට වඩා වගා කර ඇති අතර, ටොන් 220,000 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය කර ඇති අතර 2006 සංඛ්‍යාලේඛන අනුව රැකියා 12,000 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් (සෘජු + වක්‍ර) නිපදවා ඇත. දිවයිනේ ආර්ථිකය තුළ එහි බර අඩුය (1.6%); කෙසේ වෙතත්, එය කෘෂිකාර්මික වටිනාකමෙන් 40% කට වඩා ජනනය කරයි.[91]
රම්
[සංස්කරණය]රම්, විශේෂයෙන් කෘෂිකාර්මික රම්, 2005 දී එකතු කරන ලද කෘෂි ආහාර වටිනාකමෙන් 23% ක් වූ අතර දිවයිනේ පුද්ගලයින් 380 ක් සේවය කළහ. 2009 දී දිවයිනේ නිෂ්පාදනය පිරිසිදු මධ්‍යසාර මිලි ලීටර් 90,000 ක් පමණ වන අතර, එයින් පිරිසිදු මධ්‍යසාර මිලි ලීටර් 79,116 ක් කෘෂිකාර්මික රම් වේ (2009).[92]
උක්
[සංස්කරණය]
2009 දී උක් වගාව හෙක්ටයාර 4,150 ක් හෙවත් කෘෂිකාර්මික ඉඩම් වලින් 13.7% ක් අත්පත් කර ගත්තේය. පසුගිය වසර 20 තුළ වගා කරන ලද භූමි ප්‍රමාණය 20% කට වඩා වැඩි වී ඇති අතර, නිෂ්පාදනය කරන ලද රම් වල ඉහළ එකතු කළ අගය සහ ලෝක සීනි මිල ඉහළ යාම මගින් මෙය පැහැදිලි කෙරේ. මෙම නිෂ්පාදනය වැඩි වැඩියෙන් සංකේන්ද්‍රණය වී ඇති අතර, හෙක්ටයාර 50 කට වඩා වැඩි ගොවිපලවල් ගොවිපලවලින් 6.2% ක් සහ නිෂ්පාදනය යටතේ ඇති ප්‍රදේශයෙන් 73.4% ක් නියෝජනය කරයි. 2009 දී වාර්ෂික නිෂ්පාදනය ටොන් 220,000 ක් පමණ වූ අතර, එයින් ටොන් 90,000 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් සීනි නිෂ්පාදනයට ගිය අතර ඉතිරිය කෘෂිකාර්මික රම් ස්කාගාර වෙත ලබා දෙන ලදී.[93]
අන්නාසි
[සංස්කරණය]අන්නාසි කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනයේ වැදගත් කොටසක් විය. කෙසේ වෙතත්, IEDOM ට අනුව, 2005 දී, ඒවා කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනයෙන් 1% ක් පමණක් විය (2000 දී මිලියන 7.9 ට සාපේක්ෂව යුරෝ මිලියන 2.5).
යටිතල පහසුකම්
[සංස්කරණය]_%C3%A0_Fort-de-France.JPG)
ප්‍රවාහනය
[සංස්කරණය]මාටිනික්හි වාණිජ ගුවන් ගමන් ඇති ප්‍රධාන සහ එකම ගුවන් තොටුපළ මාටිනික් අයිමේ සීසෙයාර් ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළයි. එය යුරෝපය, කැරිබියන්, වෙනිසියුලාව, එක්සත් ජනපදය සහ කැනඩාව වෙත සහ ඉන් පිටතට ගුවන් ගමන් සපයයි.[94] මාටිනික්හි ගුවන් තොටුපළ ලැයිස්තුව බලන්න.
ෆෝට්-ඩි-ප්‍රංශය ප්‍රධාන වරායයි. දූපතේ ග්වාඩලූප්, ඩොමිනිකා සහ ශාන්ත ලුසියා වෙත නිතිපතා තොටුපළ සේවාවක් ඇත.[95][94] ෆෝට්-ඩි-ප්‍රංශය පොයින්ට් ඩු බෝට් සමඟ සම්බන්ධ කරන දේශීය තොටුපළ සමාගම් කිහිපයක් ද ඇත.[95]
මාර්ග ජාලය පුළුල් හා හොඳින් නඩත්තු කර ඇති අතර ෆෝට්-ඩි-ප්‍රංශය අවට ප්‍රදේශයේ නිදහස් මාර්ග ඇත. අගනුවර සහ ශාන්ත පියරේ අතර බස් රථ නිතර ධාවනය වේ.[95]
මාර්ග
[සංස්කරණය]2019 දී, මාටිනික්හි මාර්ග ජාලය කිලෝමීටර් 2,123 කින් සමන්විත විය:[96]
මාර්ටිනික් හි ලා කැරවෙල්හි ප්‍රදීපාගාරය - දෙපාර්තමේන්තු සහ ජාතික මාර්ග කිලෝමීටර් 919 කි
- වාර්ගික මාර්ග කිලෝමීටර 1,197 කි.
එහි ජනගහනයට සමානුපාතිකව, මාර්ටිනික් යනු වැඩිම වාහන ලියාපදිංචි කිරීම් සංඛ්‍යාවක් ඇති ප්‍රංශ දෙපාර්තමේන්තුවයි.[97]
2019 දී, මාර්ටිනික් හි නව වාහන 19,137 ක් ලියාපදිංචි කරන ලදී, එනම් වැසියන් 1,000 කට (වසර පහකින් +14) නව වාහන 42 ක් මිලදී ගෙන ඇති අතර, අලෙවිකරුවන්ට විශාල ප්‍රතිලාභයක් ලබා දෙන ලදී.[98]
පොදු ප්‍රවාහනය
[සංස්කරණය]"මාටිනික් ප්‍රවාහනය" යන පොදු ආයතනය 2014 දෙසැම්බර් මාසයේදී නිර්මාණය කරන ලදී. මෙම ආයතනය දිවයින පුරා නාගරික, නගරාන්තර මගී (කැබ් රථ), සමුද්‍රීය, පාසල් සහ ආබාධිත ශිෂ්‍ය ප්‍රවාහනය මෙන්ම බස් ජාලයද භාරව සිටී.[97]
ෆෝර්ට්-ඩි-ප්‍රංශය සහ ලෙ ලැමෙන්ටින් ගුවන්තොටුපළ අතර ඉහළ සේවා මට්ටමේ බස් රථ මගින් සේවය කරන මාටිනික් හි පළමු සුවිශේෂී මාර්ග අයිතිය සහිත පොදු ප්‍රවාහන මාර්ගය (TCSP) 2018 අගෝස්තු 13 වන දින සේවයට යොදවන ලදී. ෂෝල්චර්, රොබට් සහ ඩුකෝස් වෙත දිගු කිරීම් සැලසුම් කර ඇත.
වරාය
[සංස්කරණය]මාටිනික් හි දූපත් ස්වභාවය අනුව, මුහුදු මාර්ගයෙන් එහි සැපයුම වැදගත් වේ. බහාලුම් ගමනාගමනය අනුව ෆෝර්ට්-ඩි-ප්‍රංශ වරාය හත්වන විශාලතම ප්‍රංශ වරාය වේ.[99] 2012 න් පසු, ජාතික අවශ්‍යතාවයන්ට අනුකූලව වරාය යටිතල පහසුකම් නවීකරණය කිරීමට රජය ගත් තීරණයෙන් පසුව, එය මාටිනික්හි ග්‍රෑන්ඩ් පෝට් සමුද්‍රීය වරාය (GPM) බවට පත් විය.
ගුවන් සේවා
[සංස්කරණය]දිවයිනේ ගුවන් තොටුපළ මාටිනික් අයිමේ සීසෙයාර් ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළයි. එය ලේ ලැමෙන්ටින් මහ නගර සභාවේ පිහිටා ඇත. එහි සිවිල් ගමනාගමනය (2015 දී මගීන් 1,696,071) එය ප්‍රංශ ගුවන් තොටුපළවල් අතර දහතුන්වන ස්ථානයට පත් කරයි, අනෙකුත් විදේශීය දෙපාර්තමේන්තු දෙකකට (ග්වාඩලූප් - පෝල් කැරයිබ්ස් ඩි පොයින්ට්-ඒ-පිට්‍රේ ගුවන් තොටුපළ, ග්වාඩලූප් සහ ලා රියුනියන්-රෝලන්ඩ්-ගැරෝස් ගුවන් තොටුපළ) පිටුපසින්.[100] එහි ගමනාගමනය මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශය විසින් ඉතා දැඩි ලෙස ධ්‍රැවීකරණය කර ඇති අතර, ඉතා සීමිත (2017 දී මගීන් 192,244) සහ ජාත්‍යන්තර ගමනාගමනය අඩු වෙමින් පවතී.
දුම්රිය මාර්ග
[සංස්කරණය]20 වන ශතවර්ෂයේ ආරම්භයේ දී, මාර්ටිනික් සීනි කර්මාන්තශාලා (උක් ප්‍රවාහනය) සඳහා සේවය කරන කිලෝමීටර 240 කට වඩා වැඩි දුම්රිය මාර්ග තිබුණි. සෙන්ට්-ජේම්ස් නිවස සහ කෙසෙල් කෞතුකාගාරය අතර සෙන්ට්-මේරි හි ඉතිරිව ඇත්තේ එක් සංචාරක දුම්රියක් පමණි.[99]
සන්නිවේදන
[සංස්කරණය]මාටිනික් සඳහා ඉහළම මට්ටමේ රටේ කේත වසම .mq වේ, නමුත් .fr බොහෝ විට ඒ වෙනුවට භාවිතා වේ. ජාත්‍යන්තර ඇමතුම් සඳහා රටේ කේතය 596 වේ. මුළු දිවයිනම ස්ථාවර දුරකථන සඳහා තනි ප්‍රදේශ කේතයක් (596) සහ ජංගම දුරකථන සඳහා 696 භාවිතා කරයි. (වෙනත් රටකින් මාටිනික් ස්ථාවර දුරකථනයක් අමතන විට 596 දෙවරක් අමතනු ලැබේ.)[101]
ජංගම දුරකථන
[සංස්කරණය]මාටිනික්හි ජංගම දුරකථන ජාල තුනක් ඇත: ඔරේන්ජ්, SFR කැරයිබේ සහ ඩිජිසෙල්. ඩිජිසෙල් සමඟ හවුල්කාරිත්වයෙන් නොමිලේ පැමිණීම 2020.45 සඳහා සැලසුම් කරන ලදී
ආර්සෙප්ට අනුව, 2018 මැද භාගය වන විට, මාටිනික් 99% ක් 4G මගින් ආවරණය කර ඇත.[102]
රූපවාහිනිය
[සංස්කරණය]DTT පැකේජයට නොමිලේ නාලිකා 10ක් ඇතුළත් වේ: ප්‍රංශ ටෙලිවිෂන්ස් කණ්ඩායමේ ජාතික නාලිකා 4ක්, ප්‍රංශ 24 ප්‍රවෘත්ති නාලිකාව, ආර්ටේ සහ දේශීය නාලිකා 4ක් Martinique 1re, ViàATV, KMT Télévision. Zouk TV 2021 අප්‍රේල් මාසයේදී විකාශනය නැවැත්වූ අතර පසුව COVID-19 වසංගතයෙන් පසු විකාශනය ප්‍රමාද වන Zitata TV මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය වේ.
මාර්ටිනික් හි නරඹන්නන්ට ප්‍රංශයේ ප්‍රධාන භූමියේ DTT පැකේජයේ අනෙකුත් නොමිලේ ජාතික නාලිකා වෙත නොමිලේ ප්‍රවේශය නොමැත (TF1 කණ්ඩායම, M6 කණ්ඩායම, ආදිය).
ප්‍රංශ විදේශීය ප්‍රදේශවල නරඹන්නන්ට DTT හි දේශීයව විකාශනය නොවන රාජ්‍ය සේවා සංස්කෘතික නාලිකාවක් වන Culturebox වෙත නොමිලේ ප්‍රවේශය ද නොමැත.[103]
ප්‍රංශ භාෂා චන්ද්‍රිකා පැකේජය Canal+ Caraïbes භූමිය තුළ ලබා ගත හැකිය.
දුරකථන සහ අන්තර්ජාල
[සංස්කරණය]2019 මුල් භාගයේදී, ඔරේන්ජ් විසින් මාර්ටිනික් ප්‍රංශ ගයනා වෙත සම්බන්ධ කරන නව සබ්මැරීන් කේබලයක් වන "කනාවා" සේවයට යොදවන ලදී.
මාර්ටිනික් අනෙකුත් සබ්මැරීන් කේබල් මගින්ද සම්බන්ධ කර ඇත: ECFS (en), Americas-2 (en) සහ Southern Caribbean Fiber.[104]
ජන විකාශනය
[සංස්කරණය]ජනගහනය
[සංස්කරණය]2024 ජනවාරි වන විට මාටිනික්හි ජනගහනය 349,925 කි.[105] 2013 සිට ජනගහනය වසරකට 0.9% කින් අඩු වෙමින් පවතී.[106] ප්‍රංශයේ ප්‍රධාන භූමියේ මාටිනිකන් සම්භවයක් ඇති පුද්ගලයින් 260,000 ක් පමණ ජීවත් වන බවට ගණන් බලා ඇති අතර, ඔවුන්ගෙන් වැඩි දෙනෙක් පැරිස් කලාපයේ වෙති.
| 1700
ඇස්තමේන්තුව |
1738
ඇස්තමේන්තුව |
1848
ඇස්තමේන්තුව |
1869
ඇස්තමේන්තුව |
1873
ඇස්තමේන්තුව |
1878
ඇස්තමේන්තුව |
1883
ඇස්තමේන්තුව |
1888
ඇස්තමේන්තුව |
1893
ඇස්තමේන්තුව |
1900
ඇස්තමේන්තුව |
1954
සංගණනය | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 24,000 | 74,000 | 120,400 | 152,925 | 157,805 | 162,861 | 167,119 | 175,863 | 189,599 | 203,781 | 239,130 | ||||||||||
| 1961
සංගණනය |
1967
සංගණනය |
1974
සංගණනය |
1982
සංගණනය |
1990
සංගණනය |
1999
සංගණනය |
2010
සංගණනය |
2015
සංගණනය |
2021
සංගණනය |
2024
ඇස්තමේන්තුව | |||||||||||
| 292,062 | 320,030 | 324,832 | 328,566 | 359,572 | 381,325 | 394,173 | 380,877 | 360,749 | 349,925 | |||||||||||
| පසුගිය සංගණන සහ INSEE ඇස්තමේන්තු වලින් නිල සංඛ්‍යාලේඛන | ||||||||||||||||||||
ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්
[සංස්කරණය]මාර්ටිනික්හි ජනගහනය ප්‍රධාන වශයෙන් යුරෝපීය, ඇමරින්ඩියන් (කැරිබ්), ඉන්දියානු (දකුණු ඉන්දියාවෙන් පැමිණි 19 වන සියවසේ දෙමළ සහ තෙළිඟු සංක්‍රමණිකයන්ගෙන් පැවත එන්නන්), ලෙබනන්, සිරියානු හෝ චීන ජාතිකයන් සමඟ මිශ්‍ර වූ අප්‍රිකානු සම්භවයක් ඇති අය වෙති. මාර්ටිනික්හි කුඩා සිරෝ-ලෙබනන් ප්‍රජාවක්, කුඩා ඉන්දියානු ප්‍රජාවක්, කුඩා නමුත් වැඩිවන චීන ප්‍රජාවක් සහ පළමු යුරෝපීය පදිංචිකරුවන්ගෙන් පැවත එන බෙකේ ප්‍රජාවක් ද ඇත.[108]
බෙකේ ජනගහනය මාර්ටිනික්හි ජනගහනයෙන් 1% ක් පමණ නියෝජනය කරයි,[109] බොහෝ දුරට උතුම් පරම්පරාවෙන් හෝ පැරණි ධනේශ්වරයේ සාමාජිකයින්ගෙන් සමන්විත වේ. දූපත් ජනගහනයට අමතරව, දූපත ප්‍රධාන භූමි ප්‍රංශ ප්‍රජාවකට සත්කාරකත්වය සපයන අතර, ඔවුන්ගෙන් වැඩි දෙනෙක් තාවකාලික පදනමක් මත (සාමාන්‍යයෙන් අවුරුදු 3 සිට 5 දක්වා) දිවයිනේ ජීවත් වෙති.[තහවුරු කර නොමැත]
ආගම
[සංස්කරණය]
මාර්ටිනික්වාන්වරුන්ගෙන් 90% ක් පමණ ක්‍රිස්තියානි, ප්‍රධාන වශයෙන් රෝමානු කතෝලික මෙන්ම විවිධ රෙපරමාදු නිකායන් කුඩා සංඛ්‍යාවක් වේ.[108] ඉස්ලාම්, හින්දු සහ බහායි ඇදහිල්ල වැනි අනෙකුත් ආගම්වල බොහෝ කුඩා ප්‍රජාවන් ඇත.
දිවයිනේ පල්ලි 49 ක්[110] සහ ප්‍රංශයේ කොටුවේ ශාන්ත-ලුවී ආසන දෙව්මැදුර,[111] බලටා හි පූජනීය හදවතේ පල්ලිය,[112] සහ ශාන්ත-පියරේ හි අපර් ඇසම්ප්ෂන් ආර්යාවගේ සම-ආසන දෙව්මැදුර වැනි ඓතිහාසික පූජනීය ස්ථාන කිහිපයක් ඇත.[113]
කතෝලික පල්ලිය
[සංස්කරණය]භූමියේ සෑම නගර සභාවකම සහ ගම්මානයකම කතෝලික දේවස්ථාන පවතී.[114] දිවයිනේ ඓතිහාසික ස්මාරක ලෙස වර්ගීකරණය කරන ලද පහත සඳහන් පූජනීය ස්ථාන තිබේ:
- 1850 දී IX වන පියුස් පාප්තුමාගේ ගොනෙකු විසින් ඉදිකරන ලද ෆෝර්ට්-ඩි-ප්‍රංශයේ ශාන්ත-ලුවී ආසන දෙව්මැදුර (කැතඩ්‍රේල් ශාන්ත ලුවී), වර්තමානයේ 1967 සිට ශාන්ත-පියරේ සහ ෆෝර්ට්-ඩි-ප්‍රංශ අගරදගුරු පදවියේ ආසනය වේ.
- බලටා හි සැක්රේ-කෝයර් (පූජනීය හදවත) පල්ලිය
- ශාන්ත-පියරේ ඩි ලා මාටිනික් හි නොට්‍රේ-ඩේම්-ඩි-එල් ඇසොම්ප්ෂන් ආසන දෙව්මැදුර (අපගේ උපකල්පන ආර්යාවගේ ආසන දෙව්මැදුර). ශාන්ත-පියරේ හි මෞයිලේජ් දිස්ත්‍රික්කයේ වික්ටර් හියුගෝ වීදියේ සහ ඩුපුයි වීදියේ කෙළවරේ පිහිටා ඇති මෞයිලේජ් හි පැරණි පල්ලිය 1956 දී නිම කරන ලදී.
- මාර්ටිනික් හි නගරයක් වන සාන්ත-මාරි හි පිහිටි අප ස්වාමිදූගේ උපකල්පන පල්ලිය 1658 දක්වා දිව යයි.
සෙන්ටි-පියරේ සහ ෆෝර්ට්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස් අගරදගුරු පදවිය (ලතින්: ආර්කිඩියෝසීසිස් සැන්ක්ටි පෙට්‍රි සහ ආර්සිස් ගැලිකා සේ මාර්ටිනිසෙන්සිස්) යනු මාර්ටිනික් දූපතේ ශාන්ත-පියරේ සහ ෆෝර්ට්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස් පිහිටි කැරිබියන් දූපතේ කතෝලික පල්ලියේ පල්ලියේ චර්ම ලේඛනයකි. ශාන්ත-පියරේ සහ ෆෝර්ට්-ඩි-ෆ්‍රාන්ස් අගරදගුරු පදවිය අගනගරය වන අතර එහි ඡන්දදායක රදගුරු පදවිය වන්නේ බාස්-ටෙරේ සහ පොයින්ට්-එ-පිට්‍රේ සහ කේයින් ය.
භාෂා
[සංස්කරණය]
මාටිනික්හි නිල භාෂාව ප්‍රංශ වන අතර එය ජනගහනයෙන් වැඩි දෙනෙක් කතා කරති. දෙපාර්තමේන්තුව 1946 දී ප්‍රංශයට ඒකාබද්ධ කරන ලද අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ප්‍රංශ භාෂාව බවට පත් විය.[115] බොහෝ පදිංචිකරුවන් මාටිනික් ක්‍රියෝල් (මාටිනික් ක්‍රියෝල්, ක්‍රෙයෝල් මැට්'නික්, ක්‍රෙයෝල්) ද කතා කරයි, එය අසල්වැසි ඉංග්‍රීසි ආධිපත්‍යය දරන ශාන්ත ලුසියා සහ ඩොමිනිකා දූපත්වල කතා කරන ප්‍රභේදවලට සමීපව සම්බන්ධ වන ඇන්ටිලියන් ක්‍රියෝල් ආකාරයකි. මාටිනික්වාන් ක්‍රියෝල් ඉංග්‍රීසි, ස්පාඤ්ඤ සහ පෘතුගීසි මූලද්‍රව්‍ය සහිත ප්‍රංශ, කැරිබ් සහ අප්‍රිකානු භාෂා මත පදනම් වී ඇත.[තහවුරු කර නොමැත] තවද, මොරිෂියානු ක්‍රියෝල් වැනි අනෙකුත් ප්‍රංශ ක්‍රියෝල් ප්‍රභේද මෙන් නොව, ව්‍යාකරණ, වාක්‍ය ඛණ්ඩය, වචන මාලාවේ සැලකිය යුතු වෙනස්කම් නිසා මාර්ටිනිකන් ක්‍රියෝල් සම්මත ප්‍රංශ කතා කරන්නන් විසින් පහසුවෙන් තේරුම් ගත නොහැක. සම්ප්‍රදායන් සහ වෙනත් කථන ආකාර සහ ලිඛිතව අඩු ප්‍රමාණයකට.[තහවුරු කර නොමැත]
ප්‍රංශ සහ ක්‍රියෝල් පවතින්නේ ඩිග්ලොසික් තත්වයක ය මාර්ටිනික්,[116][117] එහිදී නිල සංවාද වලදී ප්‍රංශ භාවිතා කරන අතර අනියම් හෝ පවුල් සන්දර්භයන් තුළ මාර්ටිනිකන් ක්‍රියෝල් භාවිතා වේ.[117] ක්‍රියෝල් යනු දියුණු "වාචික" භාෂාවක් සහිත කථන භාෂාවක් විය; එය ලිවීමට පටන් ගත්තේ 20 වන සියවසේ මැද භාගයේදීය.[117] එතැන් සිට, භාෂාවේ පරිහානිය සම්මත ප්‍රංශ ලක්ෂණ අනුගමනය කිරීම හරහා සිදුවී ඇත, බොහෝ දුරට නොදැනුවත්වම, නමුත් සමහර කථිකයන් ඔවුන්ගේ දෙමාපියන් වරක් කළාක් මෙන් ක්‍රියෝල් කතා නොකරන බව දැක ඇත.[117]
ප්‍රංශයේ විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුවක් වන මෙම දූපතේ යුරෝපීය, ප්‍රංශ, ස්පාඤ්ඤ, කැරිබියන්, මාර්ටිනිකන්, කළු (අප්‍රිකානු), ඉන්දියානු (දෙමළ) සහ ක්‍රියෝල් අනන්‍යතා සලකුණු ඇත, ඒ සියල්ල විදේශීය සාධක, සමාජ සාධක, සංස්කෘතික සාධක සහ වාර්තා වන පරිදි වැදගත් සලකුණක් ලෙස භාෂාමය භාවිතයන් මගින් බලපෑමට ලක්ව ඇත.[115] පැට්‍රික් චමොයිසෝ, ජීන් බර්නාබේ සහ රෆායෙල් කොන්ෆියන්ට් විසින් ආරම්භ කරන ලද ක්‍රියෝලිටේ ලෙස හැඳින්වෙන ව්‍යාපාරයක, ක්‍රියෝල් භාෂාව දිරිගැන්වීම සහ සාහිත්‍යයේ එහි භාවිතය හරහා මාර්ටිනිකන් සහ ක්‍රියෝල් අනන්‍යතා විශේෂයෙන් තහවුරු කර ඇත..[115][118] මාර්ටිනිකන් ක්‍රියෝල් භාෂාව ලැජ්ජා සහගත භාෂාවක් වූ අතර, සාහිත්‍යය සහ වැඩිවන කේත මාරුව හරහා එය නැවත අගය කරන ලද්දේ 1970 ගණන්වලදීය.[115][117][118] දැන් මිනිසුන් මාර්ටිනිකන් ක්‍රියෝල් භාෂාව නිතර නිතර සහ වැඩි සන්දර්භයන් තුළ කතා කරයි.[118]
1982 වන තෙක් රජයේ පාසල්වල ක්‍රියෝල් භාෂාව කතා කිරීම තහනම් කර තිබූ අතර, එය දෙමාපියන් නිවසේදී ක්‍රියෝල් භාවිතා කිරීම අධෛර්යමත් කළ බව සැලකේ.[119] GEREC (Groupe d'Etudes et de Recherches en Espace Créolophone) සමඟ සහයෝගයෙන් රෆායෙල් කොන්ෆියන්ට් විසින් KAPES KREYOL[116] (CAPES for Creole, Certificat d'aptitude au professorat de l'enseignement du second degré) නිර්මාණය කරන ලදී. එය ක්‍රියෝල් ගුරුවරුන්ට ද්විතීයික පාසලට යාමට ඉඩ සලසන යෝග්‍යතා විභාගයකි.[117] මෙය 2001 පෙබරවාරි 9 වන දින ආරම්භ විය.[116] මෑතකදී, අධ්‍යාපන අධිකාරිය වන ඇකඩමි ඩි ලා මාටිනික්, 2019 දී "Parcours Creole +" දියත් කළේය. එය ප්‍රංශ සහ මාටිනිකන් භාෂාවෙන් දරුවන්ගේ ද්විභාෂා අධ්‍යාපනය අත්හදා බැලීමේ ව්‍යාපෘතියකි. ඉගෙන ගත යුතු මාතෘකාවක් වීමට වඩා, ක්‍රියෝල් කලාව, ගණිතය, ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් ආදිය වැනි පන්තිවල උගන්වනු ලබන භාෂාවක් බවට පත්විය.[120] දෙමව්පියන්ට "Parcours Anglais +" තෝරා ගත හැකිය, ළදරු පාසලේ සිට අවසන් වසර දක්වා ප්‍රංශ සහ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් පවත්වනු ලබන පන්තිවල ඉගෙනීම, ක්‍රියෝල් + පාඨමාලාවේ මෙන්.[121] ප්‍රංශ සහ ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් සහ ඒ සමඟ දරුවන් ඉගෙන ගන්නා "පාර්කෝර්ස් එස්පග්නෝල් +" එකක් සැලසුම් කිරීමේ අදියරේ පවතී.[122]
සාමාන්‍යයෙන් වෘත්තීය තත්වයන් තුළ ක්‍රියෝල් භාවිතා නොකලද, මාධ්‍ය සහ දේශපාලනඥයින් එය ජාතික අනන්‍යතාවය මුදවා ගැනීමට සහ ප්‍රංශ ප්‍රධාන භූමිය විසින් සංස්කෘතික උකහා ගැනීම වැළැක්වීමේ මාර්ගයක් ලෙස නිතර භාවිතා කිරීමට පටන් ගෙන ඇත.[තහවුරු කර නොමැත]
මාටිනිකන්හි භාෂාමය ලක්ෂණ ක්‍රියෝල්
[සංස්කරණය]මාටිනිකන් ක්‍රියෝල්හි සාමාන්‍ය ස්ථානීය සලකුණු කිරීම (GLM, සාමාන්‍ය ස්ථානීය අනුගත වීම, ඉලක්කය/මූලාශ්‍රය (තුළ) වෙනස සහ චලිතය-සිට=චලිතය-සිට) ලෙසද හැඳින්වේ. මෙයින් අදහස් කරන්නේ මූලාශ්‍ර ස්ථාන, අවසාන ස්ථාන සහ ස්ථිතික ආයතන ස්ථාන රූප විද්‍යාත්මකව සමාන ලෙස ප්‍රකාශ වන බවයි.[123] මාටිනිකන් ක්‍රියෝල් සඳහා දායක විය හැකි සමහර බටහිර අප්‍රිකානු භාෂා ද GLM ඉදිරිපත් කරයි.[123] මාර්ටිනිකන් ක්‍රියෝල් ස්ථානීය සලකුණු කිරීම රූප විද්‍යාත්මක වර්ග 3 කින් පවතී, ඒවා අතර:
- නිදහස් මෝෆීම් ලෙස අවකාශීය පූර්ව නිශ්චය;
- මේවාට "an" (in), "adan" (ඇතුළත), "douvan" (ඉදිරිපස), "anba" (යටින්) සහ "anlè" (on) ඇතුළත් වේ.
- "a-", "an(n)-" සහ "o(z)-" යන අවකාශීය මෝෆීම් ඒවායේ දකුණු පස ඇති නාම පදයට බැඳී ඇත;
- ඇතැම් ස්ථාන නිරූපණය කරන හිස් ලෙක්සීම් පමණක් මෙම අංශු මත ගනු ඇත
- ශබ්ද විද්‍යාත්මකව ශුන්‍ය ස්ථානීය සලකුණු
- අපැහැදිලි වාක්‍යවල, මේවා බහුඅක්ෂර නගර නම් වලට එකතු කරනු ලැබේ[123]
සංස්කෘතිය
[සංස්කරණය]
ප්‍රංශයේ විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුවක් ලෙස, මාටිනික්හි සංස්කෘතිය ප්‍රංශ, අප්‍රිකානු සහ කැරිබියානු බලපෑම් මිශ්‍ර කර ඇත. (පෙලී කන්දේ ගිනිකඳු පිපිරීමකින් විනාශ වූ) ශාන්ත-පියරේ නගරය බොහෝ විට "අඩු ඇන්ටිලස්හි පැරිස්" ලෙස හඳුන්වනු ලැබීය. සාම්ප්‍රදායික ප්‍රංශ සිරිත අනුගමනය කරමින්, දිගු දිවා ආහාරයක් සඳහා බොහෝ ව්‍යාපාර දහවල් කාලයේදී වසා දමා, පසුව දහවල් කාලයේදී නැවත විවෘත වේ.
අද, මාටිනික්හි අනෙකුත් බොහෝ කැරිබියානු රටවලට වඩා ඉහළ ජීවන තත්වයක් ඇත. චැනල් විලාසිතාවන්ගේ සිට ලිමෝජස් පෝසිලේන් දක්වා ප්‍රංශ නිෂ්පාදන පහසුවෙන් ලබා ගත හැකිය. මෙට්‍රොපෝල් (ප්‍රංශයේ ප්‍රධාන භූමිය, විශේෂයෙන් පැරිස්) හි ඉගෙනීම තරුණ වැඩිහිටියන් සඳහා පොදු වේ. මාටිනික් වසර ගණනාවක් තිස්සේ නිවාඩු ස්ථානයක් වී ඇති අතර, ඉහළ පන්තියේ ප්‍රංශ සහ වඩාත් අයවැය-සවිඥානක සංචාරකයින් ආකර්ෂණය කරයි.
ආහාර පිසීම
[සංස්කරණය]මාටිනික් සතුව දෙමුහුන් ආහාරයක් ඇත, අප්‍රිකානු, ප්‍රංශ, කැරිබ් ඇමරිකානු ඉන්දියානු සහ ඉන්දියානු උප මහද්වීපික සම්ප්‍රදායන්හි අංග මිශ්‍ර කරයි. එහි වඩාත් ප්‍රසිද්ධ කෑමක් වන්නේ කොළඹ (හොදි හෝ සුප් හොද්ද සඳහා කුකුල් මස් (කරපිංචා) සසඳන්න (දෙමළ: குழம்பு)), දෙමළ සම්භවයක් ඇති සුවිශේෂී මසාලා වර්ගයකින් කුළුබඩු සහිත, සියඹලා සමඟ දිලිසෙන සහ බොහෝ විට වයින්, පොල් කිරි, මඤ්ඤොක්කා සහ රම් අඩංගු එළවළු සමඟ කුකුළු මස් (කරපිංචා කුකුල් මස්), මස් හෝ මාළු වලින් සමන්විත අද්විතීය කරියකි. මාර්ටිනික්වාන් අතුරුපසවල ප්‍රබල සම්ප්‍රදායක් වන්නේ අන්නාසි, රම් සහ පුළුල් පරාසයක දේශීය අමුද්‍රව්‍ය වලින් සාදන ලද කේක් ය.
සාහිත්‍යය
[සංස්කරණය]
සහෝදරියන් වන ජීන් නාර්ඩල් සහ පෝලට් නාර්ඩල් නෙග්‍රිටූඩ් ව්‍යාපාරය නිර්මාණය කිරීමට සම්බන්ධ වූහ. යිවා ලෙරෝ මාර්ටිනික්හි කාන්තා සංගමය සම-ආරම්භ කළ ලේඛිකාවක් සහ චිත්‍ර ශිල්පිනියකි. ඇනා මාරි-මැග්ඩලීන් ඇගේ සහකරු සමඟ කාබට් යන අන්වර්ථ නාමයෙන් ලිවීය.
අයිමේ සිසේරි සමහර විට මාර්ටිනික්හි වඩාත්ම ප්‍රසිද්ධ ලේඛිකාව විය හැකිය; ඔහු නෙග්‍රිටූඩ් සාහිත්‍ය ව්‍යාපාරයේ ප්‍රධාන චරිතයක් විය.[124] රෙනේ මෙනිල් යනු අයිමේ සහ සුසෑන් සිසේර් සමඟ ට්‍රොපික්ස් සඟරාව ආරම්භ කළ අතර පසුව ඇන්ටිලානිටේ සංකල්පය සකස් කළ අධියථාර්ථවාදී ලේඛකයෙකි. එම යුගයේ අනෙකුත් අධියථාර්ථවාදී ලේඛකයින් අතර එටියන් ලෙරෝ සහ ජූල්ස් මොනරොට් ඇතුළත් වූ අතර, ඔවුන් සිමෝන් යොයොට් සහ මෙනිල් සමඟ ලෙගිටයිම් ඩිෆෙන්ස් සඟරාව සම-ආරම්භ කළහ. පසුව එඩ්වඩ් ග්ලිසන්ට් සීසෙයාර් සහ මෙනිල්ගේ බලපෑමට ලක් වූ අතර, අනෙක් අතට, රෆායෙල් කොන්ෆියන්ට් සහ ජීන් බර්නාබේ සමඟ ක්‍රියෝලයිට් ව්‍යාපාරය ආරම්භ කළ පැට්‍රික් චමොයිසෝ කෙරෙහි බලපෑමක් ඇති කළේය.[තහවුරු කර නොමැත] රෆායෙල් කොන්ෆියන්ට් යනු ක්‍රියෝල්ට සහාය දක්වන සහ ප්‍රංශ සහ මාටිනිකන් ක්‍රියෝල් යන දෙකම ඔහුගේ කෘතිවල එකට ගෙන ඒමට උත්සාහ කරන කාව්‍ය, ගද්‍ය සහ ප්‍රබන්ධ නොවන ලේඛකයෙකි.[124] ඔහු ක්‍රියෝලයිට් ව්‍යාපාරයට කළ දායකත්වය සඳහා විශේෂයෙන් ප්‍රසිද්ධය.
යටත් විජිතවාදය සහ ජාතිවාදය පිළිබඳ ප්‍රමුඛ විචාරකයෙකු වන ෆ්‍රාන්ට්ස් ෆැනන් ද මාටිනික්හි අයෙකි.
සංගීතය
[සංස්කරණය]මාටිනික් සතුව විශාල ජනප්‍රිය සංගීත කර්මාන්තයක් ඇති අතර, එය 20 වන සියවසේ අගභාගයේදී සූක් සංගීතයේ සාර්ථකත්වයෙන් පසු ජාත්‍යන්තර කීර්තියක් ලබා ගත්තේය. ප්‍රංශයේ සූක්හි ජනප්‍රියතාවය විශේෂයෙන් තීව්‍ර වූ අතර, එහිදී මෙම ප්‍රභේදය මාටිනික් සහ ග්වාඩලූප් සඳහා අනන්‍යතාවයේ වැදගත් සංකේතයක් බවට පත්විය.[125] සූක්හි මූලාරම්භය මාටිනික් සහ ග්වාඩලූප් ජන සංගීතයේ, විශේෂයෙන් මාටිනිකන් චෞවල් බාවා සහ ග්වාඩලූපන් ග්වෝ කා හි ය. පෑන්-කැරිබියානු කැලිප්සෝ සම්ප්‍රදායේ සහ හයිටි කොම්පාහි කැපී පෙනෙන බලපෑම ද ඇත.
චිත්‍රපට
[සංස්කරණය]මාටිනික් චිත්‍රපට, රූපවාහිනී වැඩසටහන් සහ වාර්තා චිත්‍රපට ඇතුළු බොහෝ චිත්‍රපට රූගත කිරීම සඳහා ස්ථානය වී ඇත,[126][127] මාටිනික් චිත්‍රපට කොමිසම නේවාසික ප්‍රදාන, ලිවීමේ ආධාර, සංවර්ධන ආධාර සහ නිෂ්පාදන සහාය ඇතුළු ආධාර අවස්ථා ලබා දෙයි.[128]
සංකේත සහ කොඩි
[සංස්කරණය]2023 පෙබරවාරි 2 වන දින මාර්ටිනික් නව ධජයක් සම්මත කර ගත් අතර, එහි එසවුමේ රතු ත්‍රිකෝණයක් සහ කොළ සහ කළු පැහැති තිරස් තීරු දෙකක් ඇතුළත් විය. රටේ මව් රට ලෙස ප්‍රංශයේ ධජය ද ඒ සමඟ පියාසර කරනු ලැබේ. 2018 දී ධජයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා පෙර තරඟයක් ප්‍රාදේශීය පරිපාලන විනිශ්චය සභාව විසින් අවලංගු කරන ලද නමුත්, 2022 දී දිවයින නව මහජන ඡන්දයක් ආරම්භ කළ අතර, හම්මිංබර්ඩ් නිර්මාණය ජයග්‍රාහකයා ලෙස තෝරා ගන්නා ලදී. කෙසේ වෙතත්, නිර්මාණකරු ඇගේ නිර්මාණය සොරකම් කිරීමේ චෝදනා හේතුවෙන් ඉල්ලා අස්කර ගත් අතර, අනුශූරතාවය ලබා ගත් නිර්මාණය වන රූජ්-වර්ට්-නොයර් ("රතු-කොළ-කළු") සම්මත කරන ලදී. මෙම ධජය මාර්ටිනික්ගේ නිදහස් ව්‍යාපාරයේ වඩාත් කැමති සංකේතය ද වේ.
-
ඉප්සෙයිටේ යනු සිවිල් ධජයක් වන අතර එය ජාත්‍යන්තර සංස්කෘතික හා ක්‍රීඩා ඉසව්වල භූමිය නියෝජනය කිරීම සඳහා නිර්මාණය කර ඇත. -
ටයිකොන්ඩෝ තරඟවලදී මාටිනික් විසින් සමහර විට භාවිතා කරන ධජය -
සුදු සර්පයන් සහිත ශාන්ත මයිකල් කුරුසයක්. මාටිනික්හි 'සර්ප ධජය' ලෙසද හැඳින්වේ. එහි භාවිතය සමහර විට මතභේදාත්මක ය. -
'රතු, කොළ සහ කළු' ලෙසද හඳුන්වන මෙම ධජය නිදහස් ව්‍යාපාරය විසින් භාවිතා කරනු ලැබේ. -
2023 පෙබරවාරි 2 වන දින මාටිනික් ධජය සම්මත කරන ලදී
-
![මතභේදාත්මක 'සර්ප ධජය' මත පදනම් වූ ලාංඡනය. ජාතික ජෙන්ඩර්මරී විසින් එහි භාවිතය 2018 දී අවසන් කරන ලදී.[129]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/BlasonMartinique.svg/120px-BlasonMartinique.svg.png)
මතභේදාත්මක 'සර්ප ධජය' මත පදනම් වූ ලාංඡනය. ජාතික ජෙන්ඩර්මරී විසින් එහි භාවිතය 2018 දී අවසන් කරන ලදී.[129]
![මතභේදාත්මක 'සර්ප ධජය' මත පදනම් වූ ලාංඡනය. ජාතික ජෙන්ඩර්මරී විසින් එහි භාවිතය 2018 දී අවසන් කරන ලදී.[129]](/wiki/%E0%B6%9C%E0%B7%9C%E0%B6%B1%E0%B7%94%E0%B7%80:BlasonMartinique.svg)
ක්‍රීඩාව
[සංස්කරණය]පාපන්දු
[සංස්කරණය]මාර්ටිනික් ජාතික පාපන්දු කණ්ඩායම[130] CONCACAF සමඟ අනුබද්ධිතයි,[130] නමුත් FIFA සමඟ නොවේ,[131] එබැවින් එය ලෝක කුසලාන සුදුසුකම් ලැබීමේ තරඟවලට ක්‍රීඩා නොකරයි, නමුත් මිත්‍රශීලී තරඟ සහ CONCACAF ජාතීන්ගේ ලීගය සහ රන් කුසලානය වැනි CONCACAF තරඟාවලි ක්‍රීඩා කළ හැකිය.[131] මාටිනික්වායිස් ජනතාව ප්‍රංශ පුරවැසියන් බැවින්, ඔවුන්ට ජාත්‍යන්තර තරඟවලදී ප්‍රංශය නියෝජනය කිරීමට තෝරා ගත හැකිය. ප්‍රංශ ක්‍රීඩකයින් කිහිප දෙනෙකු ද මාටිනික්හි මුල් බැසගෙන ඇත, ඔවුන් ප්‍රංශයේ ඉපදී හෝ හැදී වැඩුණත්. වඩාත් ප්‍රසිද්ධ ක්‍රීඩකයින් අතර තියරි හෙන්රි, එරික් අබිඩාල්, රෆායෙල් වරනේ, සිල්වේන් විල්ටෝර්ඩ් සහ ලොයික් රෙමී ඇතුළත් වන අතර, ඔවුන් සියලු දෙනාම අවස්ථා කිහිපයකදී ප්‍රංශය නියෝජනය කළ අතර හෙන්රිගේ නඩුවේදී දෙවරක් යුරෝපීය රන් සපත්තුව දිනා ගත්හ. හෙන්රි සහ වරනේ ද FIFA ලෝක කුසලානයක් දිනා ඇත.
මාටිනික් සතුව ලිගු ඩි ෆුට්බෝල් ඩි මාටිනික් ලෙස හැඳින්වෙන තමන්ගේම පාපන්දු ලීගයක් ඇත.[132] මාර්ටිනික් පිරිමි පාපන්දු ශූරතාවලිය, කලාපීය 1 (R1)[133] ලෙස හැඳින්වේ – ට්‍රොෆි ජෙරාඩ් ජැන්වියන්, එම ප්‍රදේශයේ ප්‍රමුඛතම දේශීය පාපන්දු තරඟයකි. එය වාර්ෂිකව සැප්තැම්බර් සහ මැයි මාස අතර ආධුනික සමාජ දහහතරක් අතර ශූරතාවලියක් ලෙස පවත්වනු ලැබේ. තරඟය සංවිධානය කරනු ලබන්නේ මාර්ටිනික් පාපන්දු ලීගය විසිනි, ලීගයේ සමාජ ප්‍රංශ පාපන්දු සම්මේලනයට අනුබද්ධ වුවද, ප්‍රංශ ජාතික ශූරතාවලියට උසස්වීමක් නොමැත.
දින විසිහයක (අදියර දෙකක) ශූරතාවලිය අවසානයේ, ඉහළම කණ්ඩායම් හතර ලිගු ඇන්ටිලස් සඳහා සුදුසුකම් ලබන අතර, පහළම කණ්ඩායම් තුන පහළ අංශය වන රීජියෝනේල් 2 වෙත පහත හෙළනු ලැබේ.[134]
සර්ෆ්
[සංස්කරණය]
Martinique Surf Pro[135] යනු සෑම වසරකම අප්‍රේල් මාසයේ බාස්-පොයින්ට් (මාටිනික්)[136] හි පැවැත්වෙන ජාත්‍යන්තර රළ පැදීමේ තරඟයකි. එය 2015 දී මාර්ටිනික්වරුන් දෙදෙනෙකු වන නිකොලස් උර්සුලට් සහ නිකොලස් ක්ලෙමෙන්ටේ[137] විසින් නිර්මාණය කරන ලද අතර එය කැරිබියන් සර්ෆ් ව්‍යාපෘතිය (CSP) විසින් සංවිධානය කරනු ලැබේ.51 එය ලෝක සර්ෆ් ලීගයේ ඇති එකම කැරිබියන් තරඟය වන අතර එය ලෝක සර්ෆ් ශූරතාවලියයි. එය ලෝක සුදුසුකම් ලත් ශ්‍රේණි දින දර්ශනයේ කොටසක් වන අතර එය WSL හි ප්‍රභූ පරිපථයට ඇතුළත් වීමේ ලීගය වන ශූරතා සංචාරයයි.[138]
රෙගට්ටා
[සංස්කරණය]Le Tour de Yoles Rondes de Martinique යනු වාර්ෂික රුවල් රෙගට්ටාවක් වන අතර,[139] දිවයිනේ විශාලතම ක්‍රීඩා ඉසව්ව වන අතර එය ජූලි අග සහ අගෝස්තු මුල පැවැත්වෙන අතර එය නරඹන්නන් අතර ඉතා ජනප්‍රියයි.[140]
මෙම ඉසව්ව සංවිධානය කරනු ලබන්නේ ෆෙඩරේෂන් ඩෙස් යෝල්ස් රොන්ඩෙස් විසිනි. කණ්ඩායම් අදියර අටක් පුරා කිලෝමීටර් 180 ක ධාවන පථයක මාර්ටිනික් වටා ගමන් කරයි. තරඟය ආරම්භක නගරයේ සිට පූර්ව කාල අත්හදා බැලීමකින් ආරම්භ වේ.
කාල අත්හදා බැලීම මගින් පළමු බෝට්ටු දහයේ ආරම්භක අනුපිළිවෙල තීරණය කරනු ලබන අතර, ආරම්භක අතර කාලය තීරණය වන්නේ පෙරවදන අතරතුර එක් එක් බෝට්ටුවේ ඊළඟ බෝට්ටුවට වඩා ඇති වාසිය අනුව ය; ඉහළම බෝට්ටු දහයට පහළින් ඇති සියලුම බෝට්ටු එකවර ආරම්භ වේ. ඊළඟ පාද හත දිවයින වටා ගමන් කරයි. දිවයිනේ දකුණු කොටස වටා ඇති පාදය, ලෙ ඩයමන්ට් හි කොමියුනයෙන් ආරම්භ වී, සෙන්ට්-ඈන් හරහා ගමන් කර, ලෙ ෆ්‍රැන්කොයිස් හි අවසන් වන අතර, එය ඩෙෆි ඩි එල්'ස්පේස් සුඩ් ලෙස හැඳින්වේ.
අත්පන්දු
[සංස්කරණය]මාටිනික් හෑන්ඩ්බෝල් ලීගය විසින් සංවිධානය කරන ලද මාටිනික් හෑන්ඩ්බෝල් ශූරතාවලිය,[141] කාන්තා සහ පිරිමි කාණ්ඩවල මාටිනික් ශූරයා තීරණය කරන Poule des As (play-off) සමඟ අවසන් වේ. පෝල් ඩෙස් ඒස් යනු මාර්ටිනික් හි ඉතා ජනප්‍රිය ඉසව්වක් වන අතර, පැලයිස් ඩෙස් ස්පෝර්ට්ස් ඩි ලැමෙන්ටින් හි පැවැත්වෙන අවසන් තරඟ සඳහා මණ්ඩප පිරී ඇත.
ඉහළම අංශය වන්නේ ප්‍රංශයේ ප්‍රේ-නැෂනල් (හෝ නැෂනල් 3 පවා) ට සමාන ප්‍රේ-නැෂනල් ය. පෝල් ඩෙස් ඒස් හි ශූරයන් සෑම වසරකම මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රංශයට පැමිණෙන්නේ N1, N2 සහ N3 කාන්තා, N2 සහ N3 පිරිමි මෙට්‍රොපොලිටන්/අල්ට්‍රා මැරීන් යන ප්‍රංශ හෑන්ඩ්බෝල් ශූරතාවලියේ අවසන් තරඟ සඳහා ක්‍රීඩා කිරීමට ය.
මාර්ටිනික් හෑන්ඩ්බෝල් කුසලානයේ ජයග්‍රාහකයින්ට (කාන්තා සහ පිරිමි) යුරෝ 10 000 ක ත්‍යාගයක් ලැබේ. මෑත වසරවල මාර්ටිනික් හෑන්ඩ්බෝල් ශූරතාවලියේ ප්‍රධාන ක්‍රීඩකයින් වූයේ: කැටි පීජෝස්, සෙඩ්‍රික් සොර්හයින්ඩෝ, ජොයෙල් අබාටි.
බලශක්තිය
[සංස්කරණය]මාර්ටිනික් යනු මහාද්වීපික අගනගර ජාලයට (ZNI) අන්තර් සම්බන්ධිත නොවන කලාපවල කොටසක් වන අතර, එම නිසා ඔවුන් පරිභෝජනය කරන විදුලිය තමන් විසින්ම නිපදවිය යුතුය. මේ හේතුව නිසා, ZNI හි විදුලි නිෂ්පාදනය සහ බෙදා හැරීම පිළිබඳ නිශ්චිත නීති තිබේ.
මාර්ටිනික්හි බලශක්ති මිශ්‍රණය තාප බලශක්ති නිෂ්පාදනයේ ඉතා ප්‍රබල වැදගත්කමකින් සලකුණු වේ. ඒ සමඟම, දිවයිනේ විදුලි පරිභෝජනය සුළු වශයෙන් අඩු වී ඇත. මෙම ප්‍රතිඵල කලාපවල, පරිසර හා බලශක්ති කළමනාකරණ ඒජන්සිය (ADEME) සහ බලශක්ති සමාගම් බලශක්ති ඉතිරිකිරීම් සඳහා පක්ෂව තොරතුරු සහ දැනුවත් කිරීමේ උත්සාහයන් මෙන්ම භූමියේ ජනවිකාස පරිහානියේ සන්දර්භය ද ආරෝපණය කළ හැකිය.
මෙම ප්‍රතිඵල තිබියදීත්, ග්වාඩලූප්[142] සහ රියුනියන් වැනි අනෙකුත් විදේශීය ප්‍රදේශ හා සසඳන විට ප්‍රදේශයේ අඩු බලශක්ති විභවය[143] සැලකිල්ලට ගෙන, ප්‍රදේශයේ විදුලි පරිභෝජනය පාලනය කිරීම කේන්ද්‍රීය ගැටළුවක් ලෙස පවතී.[144]
එබැවින් මාටිනික් සහ එහි වැසියන් ද්විත්ව අවශ්‍යතාවයකට මුහුණ දී සිටිති: විදුලි පරිභෝජනය පාලනය තවදුරටත් ශක්තිමත් කිරීම සහ ඒ සමඟම තාප විදුලි නිෂ්පාදනය හේතුවෙන් පරිසර දූෂණය අඩු කිරීම සඳහා පුනර්ජනනීය බලශක්ති සංවර්ධනය කිරීම.
පුනර්ජනනීය ශක්තීන්
[සංස්කරණය]මාටිනික්හි පුනර්ජනනීය බලශක්තිය සූරාකෑම ප්‍රමාද වී ආරම්භ වූයේ, දිවයිනේ ලක්ෂණ කලින් ඔවුන්ගේ සංවර්ධනයට අහිතකර ලෙස සලකනු ලැබූ බැවිනි. කෙසේ වෙතත්, ජනගහනයේ සහ බලශක්ති සැපයුම්කරුවන්ගේ උත්සාහයන් මාටිනික්හි අනාගත බලශක්ති මිශ්‍රණයේ පුනර්ජනනීය බලශක්තියේ වැඩි ප්‍රතිශතයක් කරා ගමන් කරමින් සිටී.
2009 අගෝස්තු 3 වන දින ග්‍රෙනෙල් I නීතියේ අංක 2009-967 හි 56 වන වගන්තිය, ග්‍රෙනෙල් පරිසර සංසදය ක්‍රියාත්මක කිරීම සම්බන්ධයෙන්, විදේශයන් සඳහා විධිවිධාන දක්වා ඇත: මාටිනික් සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, බලශක්ති අරමුණ වන්නේ 2020 වන විට අවසාන පරිභෝජනයෙන් 50% පුනර්ජනනීය බලශක්තියට ළඟා වීමයි. බලශක්ති ස්වයං පාලනය 2030 සඳහා සැලසුම් කර ඇත.
මාටිනික්හි විදුලි බෙදාහැරීමේ ජාලය අසල්වැසි දූපත් සමඟ අන්තර් සම්බන්ධිත නොවන බැවින්, ප්‍රධාන භූමියේ අගනගර ජාලය සමඟ කෙසේ වෙතත්, 2008 අප්‍රේල් 23 වන දින නියෝගය, ඊනියා අතරමැදි බලශක්ති කළමනාකරණයට අදාළ වේ: සුළං, ප්‍රකාශ වෝල්ටීයතා සහ සමුද්‍ර: 3 kWp ඉක්මවන ධාරිතාවක් සහ ගබඩා පද්ධතියකින් සමන්විත නොවන ඕනෑම සූර්ය සහ සුළං බල නිෂ්පාදන පහසුකමක් ජාලයට එන්නත් කරන ලද අහඹු ක්‍රියාකාරී බලයෙන් 30% ක සීමාවට ළඟා වූ පසු ජාල කළමනාකරු විසින් ජාලයෙන් විසන්ධි කිරීමට යටත් වේ.
මේ අනුව, ග්‍රෙනෙල් I නීතියේ අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීම උපරිම බලය 3 kWp හෝ ඊට අඩු ව්‍යුහයන් සංවර්ධනය කිරීමට හෝ නිෂ්පාදන පහසුකම්වල ගබඩා උපාංග ඇතුළත් කිරීමට යටත් වේ.
ජලය
[සංස්කරණය]මාටිනික්හි පානීය ජල ජාලය මගින් බෙදා හරින ලද ජලයෙන් 90% ක් ලැබෙන්නේ ජල පෝෂක ප්‍රදේශ පහක වැසි ජල පරිභෝජනයෙනි. මේ අනුව, ජල හිඟයක් නොමැති වුවද, ලෙන්ටන් යුගයේදී තත්වය ඉතා තීරණාත්මක වන අතර, වියුක්ත කිරීම් ගංගා කිහිපයක් වියළී යාමට හේතු වේ.[145]
ජල සම්පත් බහුල නමුත් අසමාන ලෙස බෙදා හරිනු ලැබේ: නගර සභා හතරක් (ශාන්ත-ජෝශප්, ග්‍රොස්-මෝර්න්, ලෙ ලොරේන් සහ ෆෝර්ට්-ඩි-ප්‍රංශය) මාටිනික්හි පානීය ජලයෙන් 85% ක් සපයයි.
දිවයිනේ දකුණේ ජල පෝෂකයක් නොමැත. දකුණේ පරිභෝජනය කරන ජලය උතුරෙන් සහ මධ්‍යයෙන් (ප්‍රධාන වශයෙන් ලෙස්සාර්ඩ්, කපොට් සහ ඩුමූසේ වෙත ගලා යන බ්ලැන්ච් ගඟෙන්) වියුක්ත කිරීම් වලින් පමණක් පැමිණේ. මේ අනුව, මුළු ප්‍රමාණයෙන් 60% ක් තනි ගංගාවකින් (ලෙසාර්ඩ් සහ එහි අතු ගංගාව වන බ්ලැන්ච් ගඟ) ලබා ගනී. මෙම වියුක්ත කිරීම් සාන්ද්‍රණය අර්බුදකාරී අවස්ථාවකදී අවදානමක් ඇති කළ හැකිය, උදාහරණයක් ලෙස නියඟයක් වැනි.[146]
සෞඛ්‍ය
[සංස්කරණය]ප්‍රාදේශීය සෞඛ්‍ය ඒජන්සිය
[සංස්කරණය]මාර්ටිනික් සඳහා ප්‍රාදේශීය සෞඛ්‍ය ආයතනයක් (Agence régionale de santé Martinique) 2010 දී පිහිටුවන ලදී. එය භූමිය තුළ ප්‍රංශ සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීම, මහජන සෞඛ්‍ය සහ සෞඛ්‍ය සේවා රෙගුලාසි කළමනාකරණය කිරීම සඳහා වගකිව යුතුය.[147]
සෞඛ්‍ය සේවා වෘත්තිකයන්
[සංස්කරණය]2018 ජනවාරි 1 වන දින වන විට, මාර්ටිනික් හි වෛද්‍යවරුන් 1,091 ක ශ්‍රම බලකායක් තිබුණි. එහි ජනගහනයෙන් සෑම 100,000 කටම සාමාන්‍ය වෛද්‍යවරුන් 141 ක්, විශේෂඥයින් 150 ක්, දන්ත වෛද්‍යවරුන් 53 ක්, රාජ්‍ය සහතික ලත් හෙදියන් 1,156 ක් සහ ඖෂධවේදීන් 90 ක් ඝනත්වයක් තිබුණි.[148] රෝහල්, රෝගීන්, සෞඛ්‍ය, ප්‍රදේශ පනත යටතේ නිර්මාණය කරන ලද URML මාර්ටිනික් විසින් ස්වයං රැකියාලාභී වෛද්‍යවරුන් නියෝජනය කරනු ලැබේ. URML මාර්ටිනික්, කලාපීය සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්තිය කළමනාකරණය කිරීම සඳහා සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය සහ පළාත් පාලන ආයතන වන ARS මාර්ටිනික්, l'Assurance Maladie සමඟ හවුල්කාරිත්වයෙන් කටයුතු කරයි.[149]
සෞඛ්‍ය පහසුකම්
[සංස්කරණය]මාටිනික් විශ්ව විද්‍යාල රෝහල (Le Centre Hospitalier Universitaire de Martinique) යනු ප්‍රංශ ඇන්ටිලස් විශ්ව විද්‍යාලය සමඟ ගිවිසුමකට අනුව ෆෝර්ට්-ඩි-ප්‍රංශයේ පිහිටි ශික්ෂණ රෝහලකි. එය කැරිබියන් දූපත් වල විශාලතම ප්‍රංශ සහ ඉංග්‍රීසි කතා කරන විශ්ව විද්‍යාල රෝහල වන අතර එහි ඇඳන් 1600 කට වඩා ඇත. මේවාට වෛද්‍ය ඇඳන් 680 ක්, ශල්‍ය ඇඳන් 273 ක් සහ ප්‍රසව ඇඳන් 100 ක් ඇතුළත් වන අතර තවත් ඇඳන් 30 ක් එහි දැඩි සත්කාර ඒකකයේ ඇත. රෝහල පැය 24 පුරාම හදිසි සේවාවක් ක්‍රියාත්මක කරයි.[150]
ක්ලෝර්ඩෙකෝන් මතභේදය
[සංස්කරණය]ප්‍රංශ රජයේ ක්‍රියාමාර්ග
[සංස්කරණය]භයානක කෘමිනාශකයක් වන ක්ලෝර්ඩෙකෝන් වල විෂ සහිත බව සහ එයින් ඇති වන සෞඛ්‍ය අවදානම් සොයා ගැනීමෙන් පසුව, ප්‍රංශ රාජ්‍යය මාර්ටිනිකන් සහ ග්වාඩෙලූපියන් ජනගහනය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා යම් යම් පියවරයන් ක්‍රියාත්මක කළ අතර, මෙම පියවර ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා යුරෝ මිලියන 100 කට ආසන්න මුදලක් වෙන් කළේය.[151] පස නිතිපතා පරීක්ෂා කරනු ලබන අතර පානීයතාවයේ ප්‍රමිතීන්ට අදාළ දැඩි රෙගුලාසිවලට යටත් වේ.[151][152] මාර්ටිනික් අධික ලෙස දූෂිත ප්‍රදේශ නිරූපණය කිරීම සඳහා නිතිපතා සිතියම්කරණ ක්‍රියාවලීන්ට ද යටත් වේ. ගංගා මගින් දූෂණය වීමේ ඉහළ අවදානම් සහිත ප්‍රදේශ නියෝජනය කරන බැවින්, සෞඛ්‍ය අවදානම් සීමා කිරීම සඳහා ගංගා මසුන් ඇල්ලීම ද තහනම් කර ඇත.[151]
2008 සිට, ප්‍රංශ රාජ්‍යය දේශීය ජනගහනය ආරක්ෂා කිරීම, ක්ලෝර්ඩෙකෝන් වල බලපෑම් පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම මෙන්ම කෘෂිකර්මාන්තය සහ ධීවර අංශ සඳහා සහාය වීම සඳහා උපාය මාර්ග ස්ථාපිත කිරීමේ ක්‍රියාකාරී සැලසුම් තුනක් සකස් කර ඇත.[153]
2019 දී ප්‍රංශ පාර්ලිමේන්තු කොමිසමක් හෙළි කළේ මාටිනිකියානුවන්ගෙන් 90% කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් ක්ලෝර්ඩෙකෝන් වලට නිරාවරණය වී ඇති බවයි, එය 1972 සහ 1993 අතර ඇන්ටිලස් හි කෙසෙල් වතු වල භාවිතා කිරීමට අවසර දී ඇත. 2008 සිට රජය විසින් දියත් කරන ලද "ක්ලෝර්ඩෙකෝන් සැලසුම්" තුන ප්‍රමාණවත් නොවන බව කමිටුව විනිශ්චය කළේය; 2020 සඳහා සැලසුම් කර ඇති සිව්වන සැලැස්මක් සඳහා වැළැක්වීම සහ පිරිසිදු කිරීමේ ක්‍රම පිළිබඳ පර්යේෂණ සඳහා එහි වාර්තාකරු ජස්ටින් බෙනින් මන්ත්‍රීවරයා හරහා නිර්දේශ ලබා දෙන ලදී.[154]
ක්ලෝර්ඩෙකෝන් කෘමිනාශකයක් ලෙස විකිණීමට අවසර දීම සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තු විමර්ශන කොමිසම ප්‍රංශ රාජ්‍යය ප්‍රශ්න කළේය, මන්ද එහි විෂ සහිත බව දන්නා නමුත් "වගකීම් ආර්ථික ක්‍රියාකාරීන් සමඟ බෙදා ගැනේ. පළමුව, කර්මාන්තකරුවන්, නමුත් වැවිලිකරුවන්ගේ කණ්ඩායම් සහ ඇතැම් තේරී පත් වූ නිලධාරීන් ද වේ."[155]
සෞඛ්‍ය ප්‍රතිවිපාක
[සංස්කරණය]ක්ලෝර්ඩෙකෝන් මිනිස් සෞඛ්‍යයට හානිකර බලපෑම් ඇති කරන බව දන්නා අතර, විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ මගින් එය අන්තරාසර්ග බාධා කරන්නෙකු හෝ හෝමෝනමය වශයෙන් ක්‍රියාකාරී රසායනික කාරකයක් ලෙස මෙන්ම, පිළිකා කාරකයක් ලෙසද හඳුනාගෙන ඇත, විශේෂයෙන් පුරස්ථි පිළිකා ඇතිවීමේ සහ නැවත ඇතිවීමේ සම්භාවිතාව වැඩි වීම සම්බන්ධයෙන්.[153][151] අන්තරාසර්ග බාධා කරන්නෙකු ලෙස, ක්ලෝර්ඩෙකෝන් ළදරුවන් තුළ ප්‍රමාද වූ සංජානන වර්ධනයට, ගර්භණී සංකූලතා ඇතිවීමේ සම්භාවිතාව වැඩි කිරීමට සහ ප්‍රජනන ක්‍රියාවලියට බාධා කිරීමට ද හේතු විය හැක.[151]
ක්ලෝර්ඩෙකෝන් අණුවෙහි භෞතික හා රසායනික ලක්ෂණ ඇති අතර එමඟින් එය පස, ගංගා ජලය සහ භූගත ජලයෙහි සියවස් ගණනාවක් පුරා පැවතීමට ඉඩ සලසයි, එමඟින් මෙම කෘමිනාශකය මුලින් පරිපාලනය කළ කෙසෙල් වගාවන්ගෙන් ඔබ්බට පැතිරෙයි.[151][156] 1990 ගණන්වල සිට ක්ලෝර්ඩෙකෝන් භාවිතා කර නොමැති වුවද, සෞඛ්‍ය අවදානම් පවතී. දූෂිත ආහාර සහ පාන වර්ග හරහා ක්ලෝර්ඩෙකෝන් දූෂණය සිදු වේ.[153]
ප්‍රාදේශීය ප්‍රජා ප්‍රතිචාරය
[සංස්කරණය]2021 මාර්තු 27 වන දින මාර්ටිනික්හි පදිංචිකරුවන් 5,000 සිට 15,000 දක්වා පිරිසක් ෆෝට්-ඩි-ප්‍රංශයේ වීදිවල විරෝධතා දැක්වූ අතර, ජීවිත අනතුරේ හෙළීම සඳහා ක්ලෝර්ඩෙකෝන් භාවිතා කිරීම සම්බන්ධයෙන් සිවිල් පාර්ශවයන් විසින් ගොනු කරන ලද පැමිණිල්ලක් සම්බන්ධයෙන් ඇති විය හැකි සීමාවන් පිළිබඳ ප්‍රඥප්තිය හෙළා දුටුවේය (mise en danger de la vie d'autrui).[157] පැමිණිල්ල 2006 පෙබරවාරි 23 වන දින නිකුත් කරන ලදී.[157][158]
ක්ලෝර්ඩෙකෝන් සඳහා ඓතිහාසික අවසරයට ප්‍රතිචාර වශයෙන් ප්‍රංශ රජයේ ක්‍රියාමාර්ග බොහෝ විට මාර්ටිනික්හි පදිංචිකරුවන් සහ "ක්ලෝර්ඩෙකෝන් අපකීර්තියට" සම්බන්ධ ප්‍රාදේශීය සංගම් විසින් විවේචනය කරනු ලැබේ. 1993 සහ 2004 අතර කාලය තුළ ක්ලෝර්ඩෙකෝන් වල අන්තරාය පිළිබඳව ජනගහනයට සම්ප්‍රේෂණය වූ තොරතුරු නොමැතිකම ප්‍රකාශිත ප්‍රධාන කනස්සල්ලකි.[157]
2006 දී සිවිල් පැමිණිල්ල මාටිනික් සහ ග්වාඩෙලූප් දූපත් වල සංගම් කිහිපයක් විසින් නිකුත් කරන ලද අතර, එය දූපත් වල ස්වාභාවික පරිසරය දූෂණය කිරීමට සහ වැසියන්ගේ සෞඛ්‍යයට බලපාන රජයේ බලයලත් ක්ලෝර්ඩෙකෝන් භාවිතයේ දිගුකාලීන බලපෑම්වලට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස විය.[159]
COVID-19 වසංගතය
[සංස්කරණය]මාටිනික් හි පළමු කොරෝනා වයිරස් (COVID-19) රෝගීන් 2020 මාර්තු මාසයේදී තහවුරු කරන ලදී.[160] වසංගතය එතැන් සිට සෞඛ්‍ය සේවා සැපයීම සැලකිය යුතු ආතතියකට ලක් කර ඇත; 2021 සැප්තැම්බර් 2 වන දින වන විට, 2021 ජූලි 26 වන දිනෙන් ආරම්භ වන සතියේ සිට මාටිනික් හි සියලුම වයස්වල සහ සියලු හේතූන් මත අතිරික්ත මරණ සංඛ්‍යාවක් වාර්තා වී තිබුණි.[161]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ "What is the motto of Martinique?". answers.com. System1. 2015. 29 September 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 May 2022.
La collective au service du pays
- ^ "Statistiques ethniques". Insee.fr. Institut national de la statistique et des études économiques (INSEE). 25 September 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 June 2022.
- ^ "Estimation de population par région, sexe et grande classe d'âge – Années 1975 à 2024" (ප්‍රංශ බසින්). 19 January 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2024-01-17.
- ^ "National Profiles | World Religion". 10 March 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 March 2024.
- ^ "EU regions by GDP, Eurostat". 27 February 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 September 2023.
- ^ BWETAMO KREYOL MATNIK – Potomitan – Site de promotion des cultures et des langues créoles – Annou voyé kreyòl douvan douvan සංරක්ෂණය කළ පිටපත 17 අප්‍රේල් 2014 at the Wayback Machine, Dictionnaire du créole martiniquais, Raphaël Confiant
- ^ Ludovicus, Elisa (16 August 2024). "L'îlet Chancel : l'antre des iguanes delicatissima". FranceAntilles Martinique (ප්‍රංශ බසින්). FranceAntilles.fr. 14 April 2025 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 April 2025.
- ^ "La Martinique a signé son adhésion à la CARICOM en tant que membre associé". francetvinfo (ප්‍රංශ බසින්). 2025-02-20.
- ^ Prefecture of Martinique (2019). "Fonds de coopération régionale de Martinique" (PDF). martinique.gouv.fr.
- ^ "La montagne Pelée et les pitons du nord de la Martinique inscrits au patrimoine mondial de l'Unesco". Ministères Écologie Énergie Territoires. සම්ප්‍රවේශය 2025-04-15.
- ^ Baker, Colin; Jones, Sylvia Prys (1998), Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education, Multilingual Matters, p. 390, , https://books.google.com/books?id=YgtSqB9oqDIC&pg=PA389, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 17 March 2015
- ^ "Encyclopedia Britannica- Martinique". 5 September 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 July 2019.
- ^ "Martinique (English)". French II. 3 June 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 September 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;මාර්ටිනික් හි ඉතිහාසය britannica1නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ Flint, Valerie I.J.. "Christopher Columbus". Encyclopedia Britannica, 5 May. 2025, https://www.britannica.com/biography/Christopher-Columbus. Accessed 9 May 2025
- ^ Morison, Samuel (1942). Admiral of the Ocean Sea. Boston: Little, Brown and Company. pp. 588–589. ISBN 978-0-316-58478-4.
- ^ Columbus, Christopher, The Four Voyages. Penguin Classics 1969. Translated by J. M. Cohen. p. 98.
- ^ "Family tree of Pierre BELAIN d'ESNAMBUC". Geneanet (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-05-09.
- ^ "The statue of Belain d'Esnambuc in La Savane Park in the town of Fort-de-France, Martinique. | Royal Museums Greenwich". www.rmg.co.uk. සම්ප්‍රවේශය 2025-05-09.
- ^ Murphy, Tessa (2018). "Kalinago Colonizers: Indigenous People and the Settlement of the Lesser Antilles". In Roper, L.H. (ed.). The torrid zone: Caribbean colonization and cultural interaction in the long seventeenth century. The Carolina Lowcountry and the Atlantic World. Columbia: University of South Carolina Press. ISBN 978-1-61117-891-3.
- ^ "Martinique". jaimemontilla.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-05-09.
- ^ "Glimpses into American Jewish History" (PDF).
- ^ "Battle of Martinique, 25 June 1667". 10 July 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 July 2019.
- ^ "Willem van de Velde the Younger (1633-1707) - The Attack on the French Ships at Martinique, 6th July 1667". www.rct.uk (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-05-09.
- ^ "Martinique — History and Culture". www.iexplore.com. 1 March 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 September 2020.
- ^ Baird, Charles (1885). History of the Huguenot Emigration to America. New York: Dodd, Mead and Co. p. 226.
- ^ Smiles, Samuel. The Huguenots in France. 5 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-10-13 – via Project Gutenberg.
- ^ "The Huguenot Refuge". Musée protestant (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-05-09.
- ^ "The period of the Revocation of the Edict of Nantes (1661-1700)". Musée protestant (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-05-09.
- ^ "Escape from Babylon | Christian History Magazine". Christian History Institute (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-05-09.
- ^ Levush, Ruth (2019-12-11). "Report on Right of Huguenots to French Citizenship | In Custodia Legis". The Library of Congress. සම්ප්‍රවේශය 2025-05-09.
- ^ History of the Huguenot Migration to America. New York: Dodd, Mead & Company. 1885. pp. 205–107.
- ^ Gasser, Jacques (1992–1993). "De la mer des Antilles à l'océan Indien (From the Caribbean Sea to the Indian Ocean)". Bulletin du Cercle Généalogique de Bourbon (Bulletin of the Bourbon Genealogical Circle). 38–41. 3 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 August 2017. French language original, as reprinted in Le Diable Volant: Une histoire de la flibuste: de la mer des Antilles à l'océan Indien (1688–1700) / (The Flying Devil: A History of the Filibusters: From the Antilles to the Indian Ocean (1688–1700)).
- ^ Little, Benerson (2016). The Golden Age of Piracy: The Truth Behind Pirate Myths (ඉංග්‍රීසි බසින්). New York: Skyhorse Publishing, Inc. ISBN 978-1-5107-1304-8. 18 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 September 2017.
- ^ "The Pirate Ship's Journey | Queen Anne's Revenge Project". www.qaronline.org. 2017-10-23 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2017-12-01.
- ^ "Preliminary Observations on British and American Documents Concerning the Activities of the Pirate Blackbeard, March 1717 to June 1718*". QARonline.org. සම්ප්‍රවේශය 14 July 2024.
- ^ a b c Ver Berkmoes, Ryan (2008). Caribbean Islands. Jens Porup, Michael Grossberg, et al. Footscray, Vic. & Oakland, CA: Lonely Planet Publications. ISBN 978-1-74059-575-9.
- ^ Auguste Lacour, Histoire de la Guadeloupe, vol. 1 (1635–1789). Basse-Terre, Guadeloupe, 1855 full text at Google Books සංරක්ෂණය කළ පිටපත 26 ජූලි 2020 at the Wayback Machine, p. 235ff.
- ^ Robin Blackburn, The Overthrow of Colonial Slavery, 1776–1848 (Verso, 1988), p. 492.
- ^ Dessalles, Pierre (1996). Sugar and slavery, family and race : the letters and diary of Pierre Dessalles, planter in Martinique, 1808-1856. Elborg Forster, Robert Forster. Baltimore: Johns Hopkins University Press. p. 52. ISBN 0-8018-5153-X. OCLC 32856639.
- ^ "Important Information". Martinique - Best Caribbean Islands, Caribbean Tourism, Best Caribbean Destination (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 27 August 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-08-27.
- ^ Project manifest EU: https://www.projectmanifest.eu/the-march-of-23-may-1998-paris-france-en-fr/ සංරක්ෂණය කළ පිටපත 6 මාර්තු 2023 at the Wayback Machine
- ^ "MARTINIQUE 1870 : LA GRANDE INSURRECTION DU SUD". 27 June 2015. 10 July 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 July 2019.
- ^ The Caribbean. Christopher P. Baker. London: Dorling Kindersley. 2009. ISBN 978-0-7566-5372-9. OCLC 457910974.
{{cite book}}: CS1 maint: others (link) - ^ Stromberg Childers, Kristen (1 December 2012). "The Second World War as a watershed in the French Caribbean". Atlantic Studies. 9 (4): 409–430. doi:10.1080/14788810.2012.719323. ISSN 1478-8810. S2CID 218622195.
- ^ Yardley, Christopher B. (2022-04-21). The Second World War Volume Two: Representing World Conflict on Postage Stamps (ඉංග්‍රීසි බසින්). Balboa Press. ISBN 978-1-9822-9300-0.
- ^ Hubbard, Vincent (2002). A History of St. Kitts. Macmillan Caribbean. pp. 136–139. ISBN 978-0-333-74760-5.
- ^ a b c "Emeutes de 1959 : la Martinique règle ses comptes avec le colonialisme". 16 December 2016. 10 July 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 July 2019.
- ^ "Le drame de février 1974 marque encore les esprits". 15 February 2013. 10 July 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 July 2019.
- ^ "Blacks slam white minority in Martinique strike". International Herald Tribune. Associated Press. 13 February 2009. 16 February 2009 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 February 2009.
- ^ "Race, class fuel social conflict on French Caribbean islands", Agence France-Presse (AFP), 17 February 2009, https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gk4fdgdkSoLI7uwcWr8DPvufQdAg?hl=en
- ^ a b "Sarkozy offers autonomy vote for Martinique" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 9 ජූලි 2009 at the Wayback Machine, AFP
- ^ "Quelles sont les collectivités territoriales situées outre-mer ?". 21 June 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ a b c d e Populations légales 2019: 972 Martinique සංරක්ෂණය කළ පිටපත 12 ජූලි 2022 at the Wayback Machine, INSEE
- ^ ""1 mètre ou cinq ananas" : la préfecture de Martinique s'excuse après un tweet sur la distanciation". LCI (ප්‍රංශ බසින්). 23 May 2020. 15 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 July 2021.
- ^ "Les élus de la Collectivité Territoriale de Martinique sont au complet". Martinique la 1ère (ප්‍රංශ බසින්). 3 July 2021. 13 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 July 2021.
- ^ "Lucien Saliber élu président de l'Assemblée de la Collectivité Territoriale de Martinique". Martinique la 1ère (ප්‍රංශ බසින්). 2 July 2021. 9 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 July 2021.
- ^ "Justin Daniel a été élu Président du CÉSECÉM". RCI (ප්‍රංශ බසින්). 23 May 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 July 2021.
- ^ "Le Martiniquais Pierre Marie-Joseph est nommé au Conseil économique, social et environnemental". Martinique la 1ère (ප්‍රංශ බසින්). 29 April 2021. 16 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 July 2021.
- ^ a b c d "Les collectivités territoriales régies par l'article 73 | Conseil constitutionnel". www.conseil-constitutionnel.fr (ප්‍රංශ බසින්). 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ William, Jean-Claude (15 December 2007). "Du brouillage. Droite et gauche en Martinique. Quelle réalité ?". Pouvoirs dans la Caraïbe. Revue du CRPLC (ප්‍රංශ බසින්) (15): 121–149. doi:10.4000/plc.173. ISSN 1279-8657. 2 June 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ a b "Assemblée nationale – Outre-mer : mesures organiques relatives aux collectivités régies par l'article 73 de la Constitution". www.assemblee-nationale.fr. 23 June 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ a b "Guyane et Martinique – Sénat". www.senat.fr. 26 January 2011. 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ a b "Le référendum a recueilli 68,3 % de réponses positives parmi les suffrages exprimés en Martinique pour un taux de participation de 35,81 % (Résultats de la consultation du 25 janvier 2010 en Guyane et en Martinique". 10 January 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 July 2021.
- ^ a b "Guyane et Martinique se prononcent sur une collectivité unique". ladepeche.fr (ප්‍රංශ බසින්). 29 April 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 July 2021.
- ^ Daniel, Justin (2014). "Guyane et Martinique : enjeux et défis de la collectivité unique". Informations Sociales. 186 (6): 98–107. doi:10.3917/inso.186.0098. 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ "Martinique, Référendum 2003, France. MJP, univesité de Perpignan". 10 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 July 2021.
- ^ a b c "LOI n° 2011-884 du 27 juillet 2011 relative aux collectivités territoriales de Guyane et de Martinique". www.legifrance.gouv.fr. 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ Enero, 11 De; 2010 – 07h47 (11 January 2010). "Guayana Francesa y Martinica rechazan más autonomía". El Universo (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 29 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 July 2021.
{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ^ a b "Forces armées aux Antilles". Ministère des Armées. 14 November 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-12-26.
- ^ "French forces in the West Indies | REGIONAL SECURITY SYSTEM". Rss.org.bb. 24 September 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2022-09-24.
- ^ "33e RIMa". 24 September 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 September 2022.
- ^ "La "Violette" des forces armées aux Antilles à la rencontre de Guirec Soudée". 8 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 November 2022.
- ^ "Marine Nationale Dossier d'Information, pp. 19 and 23" (PDF). Cols Bleus (ප්‍රංශ බසින්). January 2023. 4 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2023-03-04.
- ^ "Marine Nationale Dossier d'Information, p. 23" (PDF). Cols Bleus (ප්‍රංශ බසින්). January 2023. 4 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2023-03-04.
- ^ "First Two EDA-S Next Gen Amphibious Landing Craft Delivered to French DGA". 25 November 2021. 26 November 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 September 2022.
- ^ "Les DOM, défi pour la République, chance pour la France, 100 propositions pour fonder l'avenir (Volume 2, comptes rendus des auditions et des déplacements de la mission)". 3 April 2023. 7 November 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 November 2022.
- ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;මාර්ටිනික් හි භූගෝලය britannica1නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ Atlas of the World (10th ed.). National Geographic. 2007. p. 6. ISBN 978-0-471-74117-6.
- ^ (web) Explore Volcanoes: Mount Pelée, Martinique, Maple Creative, c. 2010, http://www.explorevolcanoes.com/Martinique-caribbean-volcano.html, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 8 April 2013
- ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;මාර්ටිනික් හි භූගෝලය EWනමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ Scarth, Alwyn (2002). La catastrophe : the eruption of Mount Pelee, the worst volcanic eruption of the twentieth century. Oxford: Oxford University.
- ^ "Notes". Nature (ඉංග්‍රීසි බසින්). 66 (1701): 134–138. 1 June 1902. Bibcode:1902Natur..66..134.. doi:10.1038/066134a0. ISSN 1476-4687. 20 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 August 2021.
- ^ Global Invasive Species Database:Martinique, http://www.issg.org/database/species/search.asp?st=sss&sn=&rn=Martinique&ri=18239&hci=-1&ei=-1&fr=1&sts=&lang=EN, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 23 December 2014
- ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;මාර්ටිනික් හි භූගෝලය LPනමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ Morneau, Claude (6 August 2015). Martinique – Les Saline et la route des plages du Sud (ප්‍රංශ බසින්). Ulysse. ISBN 978-2-7658-2598-2. 18 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2021.
- ^ "Statistiques locales: France par unité urbaine, population municipale 2019". INSEE. 29 January 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 July 2022.
- ^ a b c d e උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;මාර්ටිනික් හි ආර්ථිකය britannica1නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ "Pesticide poisoned French paradise islands in Caribbean". BBC News (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 24 October 2019. 22 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 4 January 2021.
- ^ a b Informations Economie Martinique, http://www.in-west-indies.com/martinique/discover/economy.htm, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 15 September 2013
- ^ "La filière banane en Martinique : état des lieux et perspectives, iedom.fr, juillet 2007" (PDF). 29 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 29 July 2021.
- ^ "Production de rhum en Martinique»". 24 July 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 July 2021.
- ^ "Production de canne à sucre en Martinique»". 2 October 2010 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 July 2021.
- ^ a b උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;මාර්ටිනික් හි යටිතල පහසුකම් EWනමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ a b c උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;මාර්ටිනික් හි යටිතල පහසුකම් LPනමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ "Les infrastructures – Martinique Développement" (ප්‍රංශ බසින්). 30 March 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ a b "Transport – Collectivité Territoriale de Martinique" (ප්‍රංශ බසින්). 13 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ "Les ventes de voitures se portent toujours mieux en Martinique". RCI (ප්‍රංශ බසින්). 15 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ a b "Insularité, transports et mobilités. L'exemple de la Martinique — Géoconfluences". geoconfluences.ens-lyon.fr (ප්‍රංශ බසින්). 29 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ ""Résultats d'activité des aéroports français 2015»" (PDF). 11 September 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ Martinique Telephones, IIWINC, 2013, http://martinique-guide.info/travel.basics/telephones/, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 23 April 2013
- ^ "Quelle couverture mobile Outre-mer ? [DATA]". Outre-mer la 1ère (ප්‍රංශ බසින්). 10 July 2018. 12 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ Jonathan. "(MàJ-3 : myCANAL) Concernant la diffusion de la chaîne éphémère " Culturebox " en Outre-Mer !". ActuMédias Outre-Mer (ප්‍රංශ බසින්). 7 March 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ Lausson, Julien (2 February 2017). "Orange annonce un câble sous-marin de 5 Tbits/s dans les DOM-TOM pour 2018". Numerama (ප්‍රංශ බසින්). 12 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;මාර්ටිනික් හි ජන විකාශනය popනමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ INSEE (29 December 2021). "Recensement de la population en Martinique : 364 508 habitants au 1ᵉʳ janvier 2019" (ප්‍රංශ බසින්). 6 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 July 2022.
- ^ "MIDDLE AMERICA & CARIBBEAN MARTINIQUE Snapshot Section" (PDF). 24 October 2018 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 10 December 2018.
- ^ a b උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;මාර්ටිනික් හි ජන විකාශනය britannica1නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ Béatrice Gurrey et Benoît Hopquin (28 February 2009), "Békés : Une affaire d'héritage" (in fr), Le Monde, http://www.lemonde.fr/societe/article/2009/02/28/bekes-une-affaire-d-heritage_1161662_3224.html, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 3 September 2014
- ^ "Paroisses – Eglise catholique de Martinique". martinique.catholique.fr. 18 August 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 November 2020.
- ^ "Cathédrale Saint-Louis – Fort de France". Eglise catholique de Martinique (ප්‍රංශ බසින්). 8 August 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 November 2020.
- ^ "Balata – Sacré Coeur". Eglise catholique de Martinique (ප්‍රංශ බසින්). 14 August 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 November 2020.
- ^ "Cathédrale Notre-Dame de l\'Assomption – Saint-Pierre". Eglise catholique de Martinique (ප්‍රංශ බසින්). 8 August 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 November 2020.
- ^ "Religion en Martinique – Tropicalement Vôtre". www.tropicalement-votre.com. 11 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 July 2021.
- ^ a b c d Sheringham, Olivia (26 January 2016). "Markers of identity in Martinique: being French, Black, Creole". Ethnic and Racial Studies. 39 (2): 243–262. doi:10.1080/01419870.2016.1105992. ISSN 0141-9870. S2CID 146477601.
- ^ a b c Hardwick, Louise (12 September 2006). "Du franais-banane au crole-dragon: entretien avec Raphal Confiant". International Journal of Francophone Studies. 9 (2): 257–276. doi:10.1386/ijfs.9.2.257_7. ISSN 1368-2679.
- ^ a b c d e f Bernabé, Jean; Confiant, Raphaël (2002). "Le CAPES de Créole: stratégies et enjeux". Hermès. 32–33 (1): 211. doi:10.4267/2042/14377. ISSN 0767-9513.
- ^ a b c Burton, Richard D.E. (February 1992). "Towards 1992: political-cultural assimilation and opposition in contemporary Martinique". French Cultural Studies. 3 (7): 061–86. doi:10.1177/095715589200300705. ISSN 0957-1558. S2CID 154426892.
- ^ Bojsen, Heidi (22 October 2014). "Creole Practices as Prescriptive Guidelines for Language Didactics? A selective overview of Glissant's thoughts on language and social identity" (PDF). Karib: Nordic Journal for Caribbean Studies (ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 (1): 94. doi:10.16993/karib.20. ISSN 2387-6743.
- ^ "Parcours Créole +". Académie de Martinique (ප්‍රංශ බසින්). 18 October 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 January 2021.
- ^ "Parcours Anglais Plus, Un projet académique pour promouvoir l'apprentissage de l'anglais dès la maternelle | ANGLAIS". Académie de la Martinique (ප්‍රංශ බසින්). 2023-02-08 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-07-20.
- ^ "Les projets +". Académie de Martinique (ප්‍රංශ බසින්). 2023-02-05 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-07-20.
- ^ a b c Zribi-Hertz, Anne; Loïc, Jean-Louis (17 September 2018). "General Locative Marking in Martinican Creole (Matinitjè): A Case Study in Grammatical Economy". Quaderni di Linguistica e Studi Orientali (ඉංග්‍රීසි බසින්). 4: 151–176. doi:10.13128/QULSO-2421-7220-23843. ISSN 2421-7220. 27 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 November 2021.
- ^ a b උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;මාර්ටිනික් හි සංස්කෘතිය Hardwick-2006නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ Ledesma and Scaramuzzo, pp. 289–303
- ^ Curley, Bob (2020-03-26). "24 Movies That Will Take You to the Caribbean Right Now". Caribbean Journal (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-15.
- ^ Ramzi, Lilah (2020-07-02). "A Guide to the Most Scenic Films Shot in the Caribbean". Vogue (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-15.
- ^ "Martinique Film Commission". Film France CNC (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-15.
- ^ "By order of the President, the gendarmerie in Martinique will no longer wear the emblem with the 4 snakes!". Makacla. 24 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 October 2020.
- ^ a b "Martinique national football team: overview". www.11v11.com. 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ a b "Martinica, la revelación de la Copa Oro que no está afiliada a la FIFA". BBC News Mundo (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ Boutrin, Louis (1 January 1997). Le sport à la Martinique: Approches historiques et organisationnelles – Enjeux (ප්‍රංශ බසින්). Editions L'Harmattan. ISBN 978-2-296-35093-9. 18 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2021.
- ^ "La première phase du championnat de Régional 1 est terminée". Martinique la 1ère (ප්‍රංශ බසින්). 14 March 2021. 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ "Régionale 2 et 3 : résultats de la 6e journée". Martinique la 1ère (ප්‍රංශ බසින්). 30 October 2016. 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ "Martinique Surf Pro 2018". Martinique Surf Pro (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ "Latinos en el Martinique Surf Pro". Surfos Magazine (යුරෝපීය ස්පාඤ්ඤ බසින්). 19 March 2018. 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ "II Martinique Surf Pro, más grande y mejor". 28 October 2018. 3 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ "" Les conditions de l'accueil du Martinique Surf Pro à Basse-Pointe ne sont plus réunies » – Journal France-Antilles – Toute l'actualité de votre région en Martinique – FranceAntilles.f"". France-Antilles Martinique (ප්‍රංශ බසින්). 15 July 2019. 13 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2021.
- ^ Cédric (20 April 2013). "Le tour des yoles rondes de la Martinique»". Travel Martinique. 9 May 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ "Accueil – FEDERATION DES YOLES RONDES DE LA MARTINIQUE". 31 October 2014. 31 October 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ "Creation de site internet gratuit pour club sportif". Sportsregions.fr (ප්‍රංශ බසින්). 22 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ Agence de l'environnement et de la maîtrise de l'énergie, Vers l'autonomie énergétique en zone non-interconnectée à l'horizon 2030 Rapport final d'étude pour l'île de la Guadeloupe Agencia del Medio Ambiente y de la Gestión de la Energía, Hacia la autonomía energética en zona no interconectada en el horizonte 2030. Informe final del estudio para la isla de Guadalupe
- ^ ADEME, Vers l'autonomie énergétique en zone non-interconnectée à l'horizon 2030. Rapport final d'étude pour l'île de la Martinique
- ^ ADEME, Vers l'autonomie énergétique en zone non-interconnectée à l'horizon 2030 Rapport final d'étude pour l'île de la Réunion ADEME,
- ^ "Martinique | BRGM". www.brgm.fr (ප්‍රංශ බසින්). 25 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ RAIMBAUD, Guillaume. "Les chiffres de l'eau potable en Martinique". Observatoire de l'Eau – Martinique (ඉංග්‍රීසි බසින්). 8 February 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 July 2021.
- ^ "L'ARS Martinique, une agence engagée pour la santé des martiniquais". www.martinique.ars.sante.fr (ප්‍රංශ බසින්). 29 April 2021. 26 November 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 September 2021.
- ^ "Professionnels de santé au 1er janvier 2018 | Insee". www.insee.fr. Institut national de la statistique et des études économiques. 14 April 2020. Archived from the original on 6 September 2021. සම්ප්‍රවේශය 6 September 2021.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ^ "Qui sommes-nous ?". Urml Martinique (ප්‍රංශ බසින්). Unions Régionales des Médecins Libéraux Martinique. 7 July 2020. 27 February 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 September 2021.
- ^ "University Hospital Of Martinique (UHM, CHU de Martinique)". www.universityhospitalmartinique.fr. 11 March 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 September 2021.
- ^ a b c d e f Ferdinand, Malcom (5 January 2020). Le chlordécone au prisme des sciences humaines et sociales. Rapport scientifique du workshop organisé les 6 et 7 novembre 2019 à l'Université Paris Dauphine (Report). 23 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 October 2021.
- ^ C, GAUMAND; A, GRAVAUD; VERDELON (X.); M, VERNEREY (2005). EVALUATION DES ACTIONS MENEES EN RAPPORT AVEC LA PRESENCE DE CHLORDECONE ET AUTRES PESTICIDES ORGANOCHLORES EN GUADELOUPE ET EN MARTINIQUE. 23 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 October 2021.
- ^ a b c "Saison 1 / La Chlordécone en vidéos (explications, conseils, mesures) / Chlordécone / Environnement, santé publique / Politiques publiques / Accueil - Les services de l'État en Martinique". www.martinique.gouv.fr. 20 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 October 2021.
- ^ "La commission d'enquête sur le chlordécone rend ses conclusions". www.20minutes.fr (ප්‍රංශ බසින්). 24 November 2019. 13 April 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 October 2021.
- ^ "Antilles : l'État, "premier responsable" de la pollution au chlordécone". LEFIGARO (ප්‍රංශ බසින්). 26 November 2019. 26 November 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 October 2021.
- ^ Martouzet, Denis (2022). "Jessica Oublié et al., Tropiques toxiques. Le scandale du chlordécone". Géocarrefour (ප්‍රංශ බසින්). 96 (2). doi:10.4000/geocarrefour.17224. ISSN 1627-4873. S2CID 251047096. 21 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 October 2021.
- ^ a b c "Scandale du chlordécone : "L'empoisonnement" à ce pesticide en Guadeloupe et en Martinique "n'est pas prescrit", clament les parties civiles". Franceinfo (ප්‍රංශ බසින්). 17 March 2021. 18 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 October 2021.
- ^ AFP, GEO avec (16 March 2021). "Chlordécone en Guadeloupe et en Martinique : vers une ordonnance de non-lieu ?". Geo.fr (ප්‍රංශ බසින්). 18 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 October 2021.
- ^ "Scandale du chlordécone : plusieurs milliers de manifestants en Martinique contre " l'impunité "". Le Monde.fr (ප්‍රංශ බසින්). 27 February 2021. 18 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 October 2021.
- ^ "Coronavirus : deux cas confirmés en Martinique". Martinique la 1ère (ප්‍රංශ බසින්). 5 March 2020. 6 March 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 September 2021.
- ^ "COVID-19 : point épidémiologique en Martinique du 2 septembre 2021". Santé Publique France (ප්‍රංශ බසින්). 2 September 2021. Archived from the original on 5 September 2021. සම්ප්‍රවේශය 5 September 2021.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)