පේරු රජය සහ දේශපාලනය
පේරු යනු බහු-පක්ෂ ක්රමයක් සහිත ඒකීය අර්ධ-ජනාධිපති ජනරජයකි. 1993 ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාව යටතේ රට ලිබරල් ප්රජාතන්ත්රවාදී ක්රමයක් පවත්වා ගෙන ගොස් ඇති අතර, එය ජනාධිපතිවරයාට වැඩි බලයක් ලබා දීම සඳහා රජය සම්මේලනයකට නැඹුරු කළ ව්යවස්ථාවක් ප්රතිස්ථාපනය කළේය.[1][2] එය ඒකීය ජනරජයක් ද වන අතර, එහි මධ්යම රජය වැඩිම බලය දරන අතර පරිපාලන බෙදීම් ඇති කළ හැකිය. පේරු රාජ්ය ක්රමය එක්සත් ජනපදයේ දේශපාලන පද්ධති (ලිඛිත ව්යවස්ථාවක්, ස්වාධීන ශ්රේෂ්ඨාධිකරණයක් සහ ජනාධිපති ක්රමයක්) සහ චීන මහජන සමූහාණ්ඩුවෙන් (ඒක මණ්ඩල සම්මේලනයක්, අගමැති සහ අමාත්යාංශ ක්රමයක්) ලබාගත් අංග ඒකාබද්ධ කරයි.[3]
පේරු රජය ශාඛා තුනකට වෙන් කර ඇත:
- ව්යවස්ථාදායකය: කොංග්රස් සාමාජිකයින් 130 දෙනෙකුගෙන් (ජනගහනය අනුව), කොංග්රස් සභාපති සහ ස්ථිර කොමිසමෙන් සමන්විත පේරුහි ඒක මණ්ඩල සම්මේලනය;[4]
- විධායක: ප්රායෝගිකව දේශීය නීති පාලනය කරන සහ අගමැති සහ රාජ්ය අමාත්යවරුන් 18 දෙනෙකුගෙන් සමන්විත ජනාධිපතිවරයා, අමාත්ය මණ්ඩලය;
- අධිකරණය: පේරුහි ශ්රේෂ්ඨාධිකරණය, ලීමාහි රාජකීය ඕඩෙන්සියා ලෙසද හැඳින්වේ, එය උත්තරීතර විනිසුරුවරයෙකු ඇතුළු විනිසුරුවරුන් 18 දෙනෙකුගෙන් සමන්විත වන අතර, උසස් අධිකරණ 28 ක්, නඩු විභාග අධිකරණ 195 ක් සහ දිස්ත්රික් අධිකරණ 1,838 ක් ඇතුළත් වේ.
එහි ව්යවස්ථාව යටතේ, පේරුහි ජනාධිපතිවරයා රාජ්යයේ සහ රජයේ ප්රධානියා වන අතර වහාම නැවත තේරී පත්වීමකින් තොරව වසර පහක ධුර කාලයක් සඳහා තේරී පත් වේ.[5] ජනාධිපතිවරයා අගමැති ඇතුළු රාජ්යයේ අමාත්යාංශ 18 අධීක්ෂණය කරන අමාත්යවරුන් කැබිනට් මණ්ඩලයට පත් කරයි.[6] ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාව මඟින් අගමැතිට අවම අධිකාරියක් නියම කරයි, ඔහු කැබිනට් රැස්වීම්වල මුලසුන හොබවන අතර එහිදී අමාත්යවරුන් ජනාධිපතිවරයාට උපදෙස් දෙන අතර විධායක ශාඛාව වෙනුවෙන් ප්රකාශකයෙකු ලෙස ක්රියා කරයි.[7] පේරුහි කොංග්රසයට විශ්වාසය පිළිබඳ ප්රශ්න ඉදිරිපත් කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට හැකි වන අතර, එහි ප්රතිඵලයක් ලෙස 1992 දී ඇල්බර්ටෝ ෆුජිමෝරි සහ 2019 දී මාර්ටින් විස්කාරා විසින් කොංග්රසය විසුරුවා හැරීමට නියෝග කරයි.[8]
පේරු කොංග්රසයේ පරිපාලන කොට්ඨාශ 25 කින් සාමාජිකයින් 130 ක් සිටින අතර, ඔවුන් අදාළ ජනගහනය අනුව තීරණය කර වසර පහක කාලයක් සඳහා තේරී පත් වේ.[9] පනත් කෙටුම්පත් විධායක සහ ව්යවස්ථාදායක බලතල මගින් යෝජනා කරනු ලබන අතර කොංග්රසයේ බහු ඡන්දයක් හරහා නීතිය බවට පත්වේ.[10] අධිකරණය නාමිකව ස්වාධීන වේ, [11] නමුත් අධිකරණ කටයුතුවලට දේශපාලන මැදිහත්වීම ඉතිහාසය පුරා සුලභ වී ඇත.[12] පේරු කොංග්රසයට විශ්වාසභංග යෝජනාවක් සම්මත කිරීමට, අමාත්යවරුන්ට දෝෂාභියෝග ඉදිරිපත් කිරීමට මෙන්ම විධායක නිලධාරීන් වරදකරුවන් කිරීමට ද හැකිය.[13][14] 1993 පේරු ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාවේ පුළුල් ලෙස අර්ථකථනය කරන ලද දෝෂාභියෝග වචන හේතුවෙන්, ව්යවස්ථාදායක ශාඛාවට හේතුවක් නොමැතිව ජනාධිපතිවරයාට දෝෂාභියෝගයක් ඉදිරිපත් කළ හැකි අතර, විධායක ශාඛාව කොංග්රසයට යටත් කරයි. මෑත ඉතිහාසයේ, ව්යවස්ථාදායක මණ්ඩලය අර්ධ-සාර්ථක දෝෂාභියෝගයක් සහ සාර්ථක දෝෂාභියෝග දෙකක් සම්මත කර ඇත; 2000 දී ඉවත් කිරීමට පෙර ඇල්බර්ටෝ ෆුජිමෝරි ඉල්ලා අස්විය, 2018 දී පේද්රෝ පැබ්ලෝ කුසින්ස්කි ඉල්ලා අස්විය, 2020 දී මාටින් විස්කාරා ධුරයෙන් ඉවත් කරන ලදී සහ 2022 දී පේද්රෝ කැස්ටිලෝ ඉවත් කරන ලදී.[15] 2023 පෙබරවාරි මාසයේදී කොංග්රසය විසින් සාමාජිකයින් තෝරා පත් කර ගන්නා පේරු ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා අධිකරණය විසින් දුන් තීන්දුවකින් පසුව, ව්යවස්ථාදායක මණ්ඩලයේ අධිකරණ අධීක්ෂණය ද අධිකරණය විසින් ඉවත් කරන ලද අතර, එය මූලික වශයෙන් පේරු රජයේ නිරපේක්ෂ පාලනය කොංග්රසයට ලබා දුන්නේය.[16][17]
පේරු මැතිවරණ ක්රමය ද්විත්ව පුරවැසියන් සහ විදේශයන්හි පේරු ජාතිකයන් ඇතුළුව වයස අවුරුදු 18 සිට 70 දක්වා පුරවැසියන් සඳහා අනිවාර්ය ඡන්දය භාවිතා කරයි.[18] කොංග්රස් සාමාජිකයින් සමානුපාතික ඡන්දය හරහා අදාළ දිස්ත්රික්කවල ඡන්දදායකයින් විසින් සෘජුවම තෝරා පත් කර ගනු ලැබේ. ජනාධිපතිවරයා, උප ජනාධිපතිවරයා සමඟ, බහුතර ඡන්දයකින්, වට දෙකක ක්රමයකින් තේරී පත් වේ.[19] මැතිවරණ නිරීක්ෂණය කර සංවිධානය කරනු ලබන්නේ ජාතික මැතිවරණ ජූරි සභාව, ජාතික මැතිවරණ ක්රියාවලීන් කාර්යාලය සහ ජාතික හඳුනාගැනීමේ සහ සිවිල් තත්ත්වය පිළිබඳ ලේඛනය විසිනි.[20]
පේරු කොංග්රස් සහ මහා මැතිවරණ සඳහා බහු-පක්ෂ ක්රමයක් භාවිතා කරයි. ෆෙඩරල් සහ ව්යවස්ථාදායක මට්ටමින් ආණ්ඩු පිහිටුවා ඇති ප්රධාන කණ්ඩායම්, ඓතිහාසිකව ආර්ථික ලිබරල්වාදය, ප්රගතිශීලීවාදය, දක්ෂිණාංශික ජනප්රියවාදය (විශේෂයෙන් ෆුජිමෝරවාදය), ජාතිකවාදය සහ ප්රතිසංස්කරණවාදය අනුගමනය කළ පක්ෂ වේ.[21]
මෑත කාලීන මහ මැතිවරණය 2021 අප්රේල් 11 වන දින පවත්වන ලද අතර එහි ප්රතිඵලයක් ලෙස නිදහස් පේරු කොංග්රසයේ වැඩිම ආසන දිනා ගත් නමුත් එය බහුතරයකට වඩා බෙහෙවින් අඩු විය.[22] පේද්රෝ කැස්ටිලෝ සහ කීකෝ ෆුජිමෝරි අතර ජනාධිපතිවරණ ඡන්ද විමසීමක් 2021 ජුනි 5 වන දින පැවති අතර එහි ප්රතිඵලයක් ලෙස කැස්ටිලෝ ජයග්රහණය කළේය.[23]
දේශපාලනයේ දූෂණ චෝදනා
[සංස්කරණය]1990 ගණන්වල සිට 2020 ගණන් දක්වා දූෂණ චෝදනා මත පේරු ජනාධිපතිවරුන් බොහෝ දෙනෙකු තනතුරුවලින් ඉවත් කර හෝ සිරගත කර ඇත. ඇල්බර්ටෝ ෆුජිමෝරි ඔහුගේ ධුර කාලය තුළ (1990–2000) කැරලි මර්දන ව්යාපාරයකදී සිවිල් වැසියන් ඝාතනය කළ ඝාතක කණ්ඩායම්වලට අණ දීම සම්බන්ධයෙන් වසර 25 ක සිර දඬුවමක් විඳිමින් සිටියේය. පසුව ඔහු දූෂණයට ද වැරදිකරු විය. හිටපු ජනාධිපති ඇලන් ගාර්ෂියා (1985–1990 සහ 2006–2011) 2019 අප්රේල් මාසයේදී ඔඩෙබ්රෙක්ට් අල්ලස් යෝජනා ක්රමයට සහභාගී වූ බවට චෝදනා මත පේරු පොලිසිය ඔහුව අත්අඩංගුවට ගැනීමට පැමිණි විට සියදිවි නසා ගත්තේය. හිටපු ජනාධිපති ඇලෙජැන්ඩ්රෝ ටොලිඩෝ ඔහුගේ රජය (2001–2006) තුළ බ්රසීලියානු ඉදිකිරීම් සමාගමක් වන ඔඩෙබ්රෙක්ට් වෙතින් අල්ලස් ලබා ගත් බවට චෝදනා ලැබ සිටී. හිටපු ජනාධිපති ඔලන්ටා හුමාලා (2011–2016) ද ජනාධිපතිවරණ ව්යාපාරය අතරතුර ඔඩෙබ්රෙක්ට් වෙතින් අල්ලස් ලබා ගත් බවට චෝදනා ලැබ සිටී. හුමාලාගේ අනුප්රාප්තිකයා වූ පේද්රෝ පැබ්ලෝ කුසින්ස්කි (2016–2018) නිවාස අඩස්සියේ පසුවන අතර, ඔඩෙබ්රෙක්ට් සමඟ ගිවිසුම්වලට පක්ෂව නඩු පවරන්නන් ඔහු ගැන විමර්ශනය කරයි. හිටපු ජනාධිපති මාර්ටින් විස්කාරා (2018–2020) වසර ගණනාවකට පෙර ප්රාදේශීය ආණ්ඩුකාරවරයෙකු ලෙස සිටියදී අල්ලස් ලබා ගත් බවට මාධ්ය වාර්තා චෝදනා කිරීමෙන් පසු කොංග්රසය විසින් මතභේදාත්මක ලෙස නෙරපා හරින ලදී.[24][25]
පේරු ජාතිකයන්ගෙන් බහුතරයක් කොංග්රසය සහ එහි හැසිරීම අනුමත නොකළද, නීති සම්පාදකයින් පාර්ලිමේන්තු මුක්තිය සහ අනෙකුත් ප්රතිලාභ සඳහා තම කාර්යාලය භාවිතා කරන බැවින් කොංග්රසය පුරා දූෂණය ද පැතිර පවතී.[26][27]
පරිපාලන අංශ
[සංස්කරණය]_ImgID1.png)
පේරු ඒකක 26 කට බෙදා ඇත: දෙපාර්තමේන්තු 24 ක්, කැලාඕ ව්යවස්ථාපිත පළාත සහ ලීමා පළාත (LIM) - එය ඕනෑම කලාපයකින් ස්වාධීන වන අතර රටේ අගනුවර ලෙස සේවය කරයි.[28] ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාව යටතේ, දෙපාර්තමේන්තු 24 සහ කැලාඕ පළාතට ප්රාදේශීය ආණ්ඩුකාරවරයා සහ ප්රාදේශීය සභාවෙන් සමන්විත තේරී පත් වූ "ප්රාදේශීය"[a] රජයක් ඇත.[29][30]
ආණ්ඩුකාරවරයා විධායක ආයතනය පිහිටුවන අතර, අයවැය යෝජනා කරන අතර, නියෝග, යෝජනා සහ ප්රාදේශීය වැඩසටහන් නිර්මාණය කරයි.[31] කලාපයේ ව්යවස්ථාදායක ආයතනය වන ප්රාදේශීය සභාව, අයවැය පිළිබඳ විවාද සහ ඡන්දය ප්රකාශ කරයි, ප්රාදේශීය නිලධාරීන් අධීක්ෂණය කරයි, සහ ආණ්ඩුකාරවරයා, නියෝජ්ය ආණ්ඩුකාරවරයා හෝ කවුන්සිලයේ ඕනෑම සාමාජිකයෙකු ධුරයෙන් ඉවත් කිරීමට ඡන්දය දිය හැකිය. ප්රාදේශීය ආණ්ඩුකාරවරයා සහ ප්රාදේශීය සභාව වහාම නැවත තේරී පත්වීමකින් තොරව වසර හතරක කාලයක් සේවය කරයි. මෙම රජයන් කලාපීය සංවර්ධනය සැලසුම් කරයි, රාජ්ය ආයෝජන ව්යාපෘති ක්රියාත්මක කරයි, ආර්ථික ක්රියාකාරකම් ප්රවර්ධනය කරයි සහ පොදු දේපළ කළමනාකරණය කරයි.[32][33]
ලීමා වැනි පළාත් නගරාධිපතිවරයෙකුගේ ප්රධානත්වයෙන් යුත් නාගරික සභාවක් විසින් පරිපාලනය කරනු ලැබේ.[34] ප්රාදේශීය සහ නාගරික ආණ්ඩු වෙත බලය බෙදා හැරීමේ ඉලක්කය වූයේ මහජන සහභාගීත්වය වැඩි දියුණු කිරීමයි. රාජ්ය නොවන සංවිධාන විමධ්යගත කිරීමේ ක්රියාවලියේදී වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කළ අතර තවමත් ප්රාදේශීය දේශපාලනයට බලපෑම් කරයි.[34][35]
පේරු හි සමහර ප්රදේශ දිස්ත්රික් ප්රදේශ අතිච්ඡාදනය වන අගනගර ප්රදේශ ලෙස අර්ථ දක්වා ඇත. ඒවායින් විශාලතම ප්රදේශය වන ලීමා අගනගර ප්රදේශය ඇමරිකාවේ හත්වන විශාලතම අගනගරය වේ.
විදේශ සබඳතා
[සංස්කරණය]
මෑත දශක කිහිපය තුළ, පේරු හි විදේශ සබඳතා ඓතිහාසිකව එක්සත් ජනපදය සහ ආසියාව සමඟ සමීප සබඳතා මගින් ආධිපත්යය දරයි,[36] විශේෂයෙන් ආසියා-පැසිෆික් ආර්ථික සහයෝගීතාව (APEC), ලෝක වෙළඳ සංවිධානය, පැසිෆික් සන්ධානය, මර්කෝසූර් සහ ඇමරිකානු රාජ්ය සංවිධානය (OAS) හරහා.[37] පේරු යනු කලාපීය වෙළඳ කණ්ඩායම් කිහිපයක ක්රියාකාරී සාමාජිකයෙකු වන අතර ඇන්ඩියන් ජාතීන්ගේ ප්රජාවේ ආරම්භක සාමාජිකයෙකි. එය OAS සහ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය වැනි ජාත්යන්තර සංවිධානවල ද සාමාජිකයෙකි.[38] කීර්තිමත් පේරු රාජ්ය තාන්ත්රිකයෙකු වන ජේවියර් පෙරෙස් ද කුයෙලර් 1981 සිට 1991 දක්වා එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම්වරයා ලෙස සේවය කළේය.
2021 වන විට පේරු ආර්ථික සහයෝගීතාව සහ සංවර්ධනය සඳහා වූ සංවිධානයට (OECD) සම්පූර්ණයෙන්ම ඒකාබද්ධ වීමට සැලසුම් කළ අතර, එහි ආර්ථික සාර්ථකත්වය සහ ආයතන ශක්තිමත් කිරීමට දරන උත්සාහයන් OECD හි කොටසක් වීමට සාධක ලෙස ආරෝපණය කළේය.[39][40] පේරු ලෝක වෙළඳ සංවිධානයේ සාමාජිකයෙකු වන අතර, මෑතකදී පේරු-එක්සත් ජනපද නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම, චීන-පේරු නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම, යුරෝපීය සංගමයේ නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම, ජපානය සමඟ නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම් සහ තවත් බොහෝ ප්රධාන නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම් අනුගමනය කර ඇත.[41][42]
පේරු අනෙකුත් දකුණු ඇමරිකානු ජාතීන් සමඟ ඒකාබද්ධ සම්බන්ධතාවයක් පවත්වා ගෙන යන අතර, විවිධ දකුණු ඇමරිකානු අන්තර් රාජ්ය ගිවිසුම්වල සාමාජිකයෙකි, මෑතකදී ඇමරිකානු රාජ්ය සංවිධානය, මර්කෝසූර්, ඇන්ඩියන් ජාතීන්ගේ ප්රජාව, පැසිෆික් සන්ධානය සහ APEC. පේරු රාජ්යය ඓතිහාසිකව චිලී රාජ්යය සමඟ ආතති සහගත සබඳතා අත්විඳ ඇති අතර, පේරු එදිරිව චිලී ජාත්යන්තර අධිකරණ යෝජනාව සහ චිලී-පේරු සමුද්ර ආරවුල ඇතුළුව, සබඳතා වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා කටයුතු කිරීමට දෙරට එකඟ වී ඇත.[43]
ලීමා සමූහය පිහිටුවීම හරහා වෙනිසියුලාවේ අර්බුදය විසඳීම සඳහා පේරු රාජ්යය ප්රමුඛ කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇත.[44]
2024 ගෝලීය සාම දර්ශකයට අනුව, පේරු රාජ්යය ලෝකයේ 99 වන සාමකාමීම රටයි.[45]
හමුදා සහ නීතිය ක්රියාත්මක කිරීම
[සංස්කරණය]
ලතින් ඇමරිකාවේ සිව්වන විශාලතම හමුදාව පේරු සතුය. පේරු රාජ්යයේ සන්නද්ධ හමුදාවන් - පේරු රාජ්යයේ සන්නද්ධ හමුදාවන් - පේරු නාවික හමුදාව (MGP), පේරු හමුදාව (EP) සහ පේරු ගුවන් හමුදාව (FAP) සමන්විත වන අතර, 2020 වන විට එහි මුළු කාර්ය මණ්ඩලය 392,660 කි (නිත්ය භටයින් 120,660 ක් සහ රක්ෂිත භටයින් 272,000 ක් ඇතුළුව).[46] ඔවුන්ගේ ප්රධාන මෙහෙවර වන්නේ රටේ ස්වාධීනත්වය, ස්වෛරීභාවය සහ භෞමික අඛණ්ඩතාව ආරක්ෂා කිරීමයි.
ඔවුන්ගේ කාර්යයන් ශාඛාව අනුව වෙන් කර ඇත:
- පේරු හමුදාව මාණ්ඩලික ප්රධානියා, පාලන ආයතන දෙකක්, සහාය ආයතන දෙකක්, හමුදා කලාප පහක් සහ අණදෙන කාමර හයකින් සමන්විත වේ.
- පේරු ගුවන් හමුදාව නිල වශයෙන් 1929 මැයි 20 වන දින පේරු ගුවන් සේවා බලකාය ලෙස නිර්මාණය කරන ලදී. එහි ප්රධාන කාර්යය වන්නේ රටේ ගුවන් ආරක්ෂාව ලෙස සේවය කිරීමයි. එය ළඟා වීමට අපහසු ජනගහනය සඳහා සමාජ ආධාර ව්යාපාරවලට ද සහභාගී වේ, ආපදා වලදී ගුවන් පාලම් සංවිධානය කරයි, සහ ජාත්යන්තර සාම මෙහෙයුම් සඳහා සහභාගී වේ. එහි ප්රධාන ගුවන් කඳවුරු හතර පියුරා, කැලාඕ, අරෙක්විපා සහ ඉක්විටෝස් නගරවල පිහිටා ඇත.
- පේරු නාවික හමුදාව රටේ සමුද්ර, ගංගා සහ විල් ආරක්ෂාව භාරව සිටී. එය නාවිකයින් 26,000 කින් සමන්විත වේ. පිරිස් මට්ටම් තුනකට බෙදා ඇත: උසස් පිරිස්, කනිෂ්ඨ පිරිස් සහ නාවිකයින්.
හමුදාව පාලනය කරනු ලබන්නේ ප්රධාන අණදෙන නිලධාරියා, ආරක්ෂක අමාත්යාංශය සහ සන්නද්ධ හමුදා ඒකාබද්ධ අණදෙන නිලධාරියා (CCFFAA) යන දෙදෙනාම විසිනි. CCFFAA සතුව මෙහෙයුම් අණදෙන නිලධාරීන් සහ විශේෂ අණදෙන නිලධාරීන් සිටින අතර, ඔවුන් විසින් ආරක්ෂක කටයුතු සඳහා අවශ්ය හමුදා මෙහෙයුම් සහ විධායක බලය සපයන කාර්යයන් ඉටු කිරීම සිදු කරයි.[47] 1999 දී බලහත්කාරයෙන් බඳවා ගැනීම අහෝසි කරන ලද අතර ස්වේච්ඡා හමුදා සේවය මගින් ප්රතිස්ථාපනය කරන ලදී.[48] පේරු ජාතික පොලිසිය බොහෝ විට සන්නද්ධ හමුදාවන්හි කොටසක් ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇත. කෙසේ වෙතත්, එයට සුවිශේෂී සංවිධානාත්මක ව්යුහයක් සහ තනිකරම සිවිල් වරමක් ඇත. එහි පුහුණුව සහ මෙහෙයුම්, විශේෂයෙන් පසුගිය දශක දෙක තුළ ත්රස්ත විරෝධී ඒකකයක් ලෙස, එය සුවිශේෂී මිලිටරි ලක්ෂණ වලින් පුරවා ඇති අතර, එය සැලකිය යුතු ගොඩබිම, මුහුද සහ ගුවන් හැකියාවන් සහ පුද්ගලයින් 140,000 ක් පමණ සිටින තථ්ය සිව්වන හමුදා ශාඛාවක් ලෙස නිරූපණය කිරීමට හේතු වේ. පේරු සන්නද්ධ හමුදා ආරක්ෂක අමාත්යාංශය හරහා වාර්තා කරන අතර පේරු ජාතික පොලිසිය අභ්යන්තර කටයුතු අමාත්යාංශය හරහා වාර්තා කරයි.[49]
2000 දී පේරු හි අර්බුදය අවසන් වීමෙන් පසු, ෆෙඩරල් රජය ආරක්ෂක කටයුතු සඳහා වාර්ෂික වියදම් සැලකිය යුතු ලෙස අඩු කර ඇත.[50] 2016–2017 අයවැයෙන්, ආරක්ෂක වියදම් දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 1.1%ක් (ඩොලර් බිලියන 2.3ක්) වන අතර එය ආර්ජන්ටිනාවෙන් පසු දකුණු ඇමරිකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට සාපේක්ෂව දෙවන අඩුම වියදමයි.[51] මෑතකදී, පේරු හි සන්නද්ධ හමුදා සිවිල් ආරක්ෂාව සඳහා යොදා ගෙන ඇත. 2020 දී, COVID-19 වසංගතය අතරතුර තබා ඇති දැඩි නිරෝධායන පියවර ක්රියාත්මක කිරීම සඳහා පේරු සිය හමුදා නිලධාරීන් සහ රක්ෂිත භටයින් පවා භාවිතා කළේය.[52]
සටහන්
[සංස්කරණය]- ^ The government in each department is referred to as "regional" governments despite being departments.
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ "Peru: Government". globaledge.msu.edu (ඇමෙරිකානු ඉංග්රීසි බසින්). 15 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 11 March 2020.
- ^ Andrade, Guilherme Trivellato (21 April 2017). From Promise to Delivery: Organizing the Government of Peru to Improve Public Health Outcomes (Thesis) (ඉංග්රීසි බසින්). 17 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 April 2020.
- ^ Fernandini, Patrick Wieland; Sousa, Ronnie Farfan (2015). "Overview of the different levels of government". The Distribution of Powers and Responsibilities Affecting Forests, Land Use, and Redd+ Across Levels and Sectors in Peru: 1–12. 26 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 April 2020.
- ^ Serra, Diego (30 August 2019). "Defending bicameralism and equalising powers: The case of Peru". Constitutional Reform of National Legislatures (ඇමෙරිකානු ඉංග්රීසි බසින්). pp. 142–162. doi:10.4337/9781788978644.00016. ISBN 9781788978644. S2CID 203215051. 15 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 April 2020.
- ^ Constitución Política del Perú, Article No. 112.
- ^ Constitución Política del Perú, Article No. 122.
- ^ Hildebrancht, Martha (2003). El Habla Culta (o lo que debiera serlo). Lima. p. 37.
{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link) - ^ Tegel, Simeon. "Peru's president dissolved Congress. Then Congress suspended the president". Washington Post (ඉංග්රීසි බසින්). 21 February 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 April 2020.
- ^ Constitución Política del Perú, Article No. 90.
- ^ Constitución Política del Perú, Articles No. 107–108.
- ^ Constitución Política del Perú, Article No. 146.
- ^ Clark, Jeffrey. Building on quicksand. Retrieved 24 July 2007.
- ^ "Reglamento del Congreso de la Republica". www2.congreso.gob.pe. 15 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 11 March 2020.
- ^ Lee, Sang Hoon; Magallanes, José Manuel; Porter, Mason A. (1 March 2017). "Time-dependent community structure in legislation cosponsorship networks in the Congress of the Republic of Peru". Journal of Complex Networks (ඉංග්රීසි බසින්). 5 (1): 127–144. arXiv:1510.01002. doi:10.1093/comnet/cnw004. ISSN 2051-1310. S2CID 15837465. 24 February 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 April 2020.
- ^ "Under fire Peru president resigns". BBC News (බ්රිතාන්ය ඉංග්රීසි බසින්). 22 March 2018. 4 March 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 11 March 2020.
- ^ Romero, César (28 February 2023). "Tribunal Constitucional falla a favor del Congreso, que tendrá un poder absoluto y sin control judicial". La República (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 16 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 March 2023.
- ^ Romero, César (25 February 2023). "El Tribunal Constitucional está destruyendo el régimen democrático del país". La República (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 25 February 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 March 2023.
- ^ Brennan, Jason; Hill, Lisa (2014). Compulsory Voting: For and Against (ඉංග්රීසි බසින්). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-04151-6. 9 August 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 30 May 2020.
- ^ Constitución Política del Perú, Article No. 31.
- ^ "Peru: Sistemas Electorales / Electoral Systems". pdba.georgetown.edu. 9 January 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 April 2020.
- ^ (ස්පාඤ්ඤ බසින්) Congreso de la República del Perú, Grupos Parlamentarios සංරක්ෂණය කළ පිටපත 29 දෙසැම්බර් 2007 at the Wayback Machine. Retrieved 27 August 2011.
- ^ "Elections Show Fissures in Peru's Political Institutions". Finch Ratings. 14 April 2021. 7 June 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 19 July 2021.
- ^ Aquino, Marco (20 July 2021). "Peru socialist Castillo confirmed president after lengthy battle over results". Reuters (ඉංග්රීසි බසින්). 20 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 3 November 2021.
- ^ "The curious case of Peru's persistent president-to-prison politics". The Week (ඉංග්රීසි බසින්). 22 November 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 22 November 2021.
- ^ "Peru's presidential lineup: graft probes, suicide and impeachment". Reuters (ඉංග්රීසි බසින්). 15 November 2020. 22 November 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 22 November 2021.
- ^ Dennis, Claire (23 August 2017). "Another Top Peru Politician Embroiled in Odebrecht Scandal". InSight Crime (ඇමෙරිකානු ඉංග්රීසි බසින්). 15 December 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 15 December 2022.
- ^ "El misterio del harakiri | IDL Reporteros". IDL Reporteros. 11 December 2022. 28 January 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 15 December 2022.
- ^ Pozo Díaz, Hildebrando Castro (August 2008). "Existen regiones en nuestro pais" (PDF). Congreso de la Republica de Peru. 24 March 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්රවේශය 2 April 2020.
- ^ Ley N° 27867, Ley Orgánica de Gobiernos Regionales, Article No. 11.
- ^ "Gobierno del Perú". www.gob.pe (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 19 June 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 12 March 2020.
- ^ Dickovick, J. Tyler (1 January 2007). "Municipalization as Central Government Strategy: Central-Regional–Local Politics in Peru, Brazil, and South Africa". Publius: The Journal of Federalism (ඉංග්රීසි බසින්). 37 (1): 1–25. doi:10.1093/publius/pjl012. ISSN 0048-5950. 17 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 April 2020.
- ^ Ley N° 27867, Ley Orgánica de Gobiernos Regionales, Article No. 10.
- ^ Schönwälder, Gerd (2002). Linking Civil Society and the State: Urban Popular Movements, the Left, and Local Government in Peru, 1980–1992 (ඉංග්රීසි බසින්). Penn State Press. ISBN 978-0-271-02379-3. 17 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 18 November 2020.
- ^ Monika Huber; Wolfgang Kaiser (February 2013). "Mixed Feelings". dandc.eu. 7 July 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 8 May 2013.
- ^ Pique, Ricardo (1 May 2019). "Higher pay, worse outcomes? The impact of mayoral wages on local government quality in Peru". Journal of Public Economics (ඉංග්රීසි බසින්). 173: 1–20. doi:10.1016/j.jpubeco.2019.01.005. ISSN 0047-2727. S2CID 14763370. 16 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 April 2020.
- ^ Costa, Eduardo Ferrero (1987). "Peruvian Foreign Policy: Current Trends, Constraints and Opportunities". Journal of Interamerican Studies and World Affairs. 29 (2): 55–78. doi:10.2307/166073. ISSN 0022-1937. JSTOR 166073.
- ^ Lincoln, Jennie K.; Ferris, Elizabeth G. (2019). The Dynamics Of Latin American Foreign Policies: Challenges For The 1980s (ඉංග්රීසි බසින්). Routledge. ISBN 978-1-000-31605-6. 17 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 18 November 2020.
- ^ Blanco-Jiménez, M., Parra-Irineo, G., González-González, N. and Tavizon-Salazar, A. (30 May 2019). "Pacific Alliance: Political, Economic, and Commercial Implications". Regional Integration in Latin America. Vol. 1. pp. 1–12. doi:10.1108/978-1-78973-159-020191001. ISBN 978-1-78973-160-6. S2CID 181395804.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ^ Alonso Morán de Romaña (25 January 2018). "Productivity provides the key to Peru's bid for OECD membership". LSE Latin America and Caribbean. 29 March 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 29 March 2020.
- ^ "Peru's OECD member status bid likely to succeed". andina.pe (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 2 July 2014. 29 March 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 29 March 2020.
- ^ "The treaties of free trade (FTA) and exports of aggro-industrial products in Peru". Socrates. 7 (1 and 2). 2019. ISSN 2347-2146. 18 February 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 April 2020.
- ^ Shaffer, Gregory; Winters, L. Alan (April 2017). "FTA Law in WTO Dispute Settlement: Peru–Additional Duty and the Fragmentation of Trade Law". World Trade Review (ඉංග්රීසි බසින්). 16 (2): 303–326. doi:10.1017/S1474745616000550. ISSN 1474-7456.
- ^ BBC News (4 November 2005), Peru–Chile border row escalates සංරක්ෂණය කළ පිටපත 15 ජනවාරි 2009 at the Wayback Machine. Retrieved 16 May 2007.
- ^ Global Affairs Canada-Affaires Mondiales Canada (29 August 2019). "Lima Group statement". GAC. 29 March 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 29 March 2020.
- ^ "2024 Global Peace Index" (PDF). 19 August 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්රවේශය 18 August 2024.
- ^ "Ránking ubica al Perú como la cuarta Fuerza Armada más poderosa de Latinoamérica". RPP (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 29 July 2017. 17 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 31 March 2020.
- ^ Ministerio de Defensa, Libro Blanco de la Defensa Nacional. Ministerio de Defensa, 2005, 90.
- ^ Ley N° 27178, Ley del Servicio Militar, Articles No. 29, 42 and 45.
- ^ Vásquez, George L. (1994). "The Peruvian Army in War and Peace: 1980–1992". Journal of Third World Studies. 11 (2): 100–116. ISSN 8755-3449. JSTOR 45197485.
- ^ Weber, Cynthia (1990). "Representing Debt: Peruvian Presidents Belaunde's and Garcia's Reading/Writing of Peruvian Debt". International Studies Quarterly. 34 (3): 353–365. doi:10.2307/2600575. ISSN 0020-8833. JSTOR 2600575.
- ^ "Military expenditure (% of GDP) – Peru | Data". data.worldbank.org. 15 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 31 March 2020.
- ^ "Peru calls up 10,000 army reserves to enforce quarantine". Reuters (ඉංග්රීසි බසින්). 1 April 2020. 6 April 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 2 April 2020.