ඩොමිනිකාවේ ආර්ථිකය
ඩොමිනිකාවේ මුදල් ඒකකය නැගෙනහිර කැරිබියන් ඩොලරයයි. 2008 දී, ඩොමිනිකා නැගෙනහිර කැරිබියන් ප්‍රාන්තවල ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ (GDP) අඩුම අනුපාතවලින් එකක් විය.[1][2] 2003 සහ 2004 දී රට ආසන්න වශයෙන් මූල්‍ය අර්බුදයකට මුහුණ දුන් නමුත් දශකයක දුර්වල ක්‍රියාකාරිත්වයකින් පසුව ඩොමිනිකා ආර්ථිකය 2005 දී 3.5% කින් සහ 2006 දී 4.0% කින් වර්ධනය විය. 2006 වසරේ වර්ධනයට සංචාරක, ඉදිකිරීම්, අක්වෙරළ සහ අනෙකුත් සේවා සහ කෙසෙල් කර්මාන්තයේ සමහර උප අංශවල ජයග්‍රහණ හේතු විය. මේ කාලයේදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල (IMF) ඩොමිනිකා රජය එහි සාර්ථක සාර්ව ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා ප්‍රශංසා කළ අතර, රාජ්‍ය ණය තවදුරටත් අඩු කිරීමේ අවශ්‍යතාවය, මූල්‍ය අංශයේ නියාමනය වැඩි කිරීම සහ වෙළඳපල විවිධාංගීකරණය ඇතුළු ඉතිරි අභියෝග ද පෙන්වා දුන්නේය.[3]
කෘෂිකර්මය සහ විශේෂයෙන්ම කෙසෙල් වරක් ඩොමිනිකාවේ ආර්ථිකයේ ආධිපත්‍යය දැරූ අතර,[4] ශ්‍රම බලකායෙන් තුනෙන් එකක් පමණ 2000 ගණන්වල මුල් භාගයේ කෘෂිකර්මාන්තයේ වැඩ කළහ. කෙසේ වෙතත්, මෙම අංශය කාලගුණික තත්ත්වයන්ට සහ භාණ්ඩ මිල කෙරෙහි බලපාන බාහිර සිදුවීම්වලට බෙහෙවින් අවදානමට ලක් වේ. 2007 දී, ඩීන් සුළි කුණාටුව කෘෂිකාර්මික අංශයට මෙන්ම රටේ යටිතල පහසුකම්වලට, විශේෂයෙන්ම මාර්ගවලට සැලකිය යුතු හානියක් සිදු කළේය.[5][6][7][8] රජය විසින් කෝපි, පච්චූලි, කෝමාරිකා නිෂ්පාදනය ප්‍රවර්ධනය කරමින් කෘෂිකාර්මික අංශය විවිධාංගීකරණය කර ඇත. වේරා, කැපූ මල් සහ අඹ, පේර සහ පැපොල් වැනි විදේශීය පලතුරු,[තහවුරු කර නොමැත] අතර ආර්ථිකය සංචාරක ව්‍යාපාරය මත වඩ වඩාත් රඳා පවතී.[4]
2016 අයවැය කතාවේදී අගමැති රූස්වෙල්ට් ස්කෙරිට් විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද පරිදි, ඩොමිනිකාහි පුරවැසිභාවය ආයෝජනයෙන් (CBI) ගාස්තුවල අපේක්ෂිත වැඩිවීම ක්‍රියාත්මක කිරීමේ දිනයක් නොපෙනෙන ලෙස අත්හිටුවා ඇත.[9]
ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම
[සංස්කරණය]ඩොමිනිකා යනු බොහෝ භාණ්ඩ සඳහා එක්සත් ජනපදයට තීරුබදු රහිත ප්‍රවේශය ලබා දෙන කැරිබියන් ද්‍රෝණි මූලාරම්භයේ (CBI) ප්‍රතිලාභියෙකි. ඩොමිනිකා ප්‍රධාන වශයෙන් ඉංග්‍රීසි කතා කරන කැරිබියන් ප්‍රජාවට (CARICOM), CARICOM තනි වෙළෙඳපොළ සහ ආර්ථිකය (CSME) සහ නැගෙනහිර කැරිබියන් රාජ්‍යයන්ගේ සංවිධානයට (OECS) ද අයත් වේ.[3]
මූල්‍ය සේවා කර්මාන්තය
[සංස්කරණය]ඩොමිනිකා හි පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය මෑත වසරවලදී ප්‍රධාන ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය මධ්‍යස්ථානයක් බවට පත්වෙමින් තිබේ. විශාලතම අංශ වන්නේ "අක්වෙරළ බැංකුකරණය, ගෙවීම් සැකසුම් සමාගම් සහ සාමාන්‍ය ආයතනික ක්‍රියාකාරකම්" ය. මූල්‍ය සේවා කර්මාන්තය නියාමනය කිරීම සහ අධීක්ෂණය කිරීම මුදල් අමාත්‍යාංශයේ අධීක්ෂණය යටතේ ඩොමිනිකා පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයේ (FSU) මූල්‍ය සේවා ඒකකයේ වගකීම වේ. සේවා සපයන්නන් ගණනාවක් ඇත. මේවාට Scotiabank, Royal Bank of Canada, Cathedral Investment Bank, First Caribbean International Bank සහ The Interoceanic Bank of the Caribbean ඇතුළු ගෝලීය මූල්‍ය ආයතන ඇතුළත් වේ.
1990 ගණන්වල මැද භාගයේ සිට, ඩොමිනිකාවේ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය වැනි අක්වෙරළ මූල්‍ය මධ්‍යස්ථාන, ඔවුන්ගේ හානිකර යැයි කියනු ලබන බදු පාලන ක්‍රම සඳහා OECD වෙතින් වැඩි පීඩනයකට ලක් විය, එහිදී OECD අඩු බදු පාලන තන්ත්‍රයන්ට ගෝලීය වශයෙන් වාසියක් ලැබීම වැළැක්වීමට කැමති විය. වෙළඳපොළ. OECD ඩොමිනිකාවේ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය සහ අනෙකුත් මූල්‍ය මධ්‍යස්ථාන "කළු ලැයිස්තුවට" ඇතුළත් කර ඒවාට එරෙහිව සම්බාධක පනවන බවට තර්ජනය කළේය. කෙසේ වෙතත්, ඩොමිනිකාවේ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය OECD කළු ලැයිස්තුවට ඇතුළත් කිරීම සාර්ථක ලෙස වළක්වා ගත්තේ විනිවිදභාවය වැඩි දියුණු කිරීමට සහ OECD සාමාජික රටවල් සමඟ ඔවුන්ගේ පුරවැසියන් පිළිබඳ තොරතුරු හුවමාරුව ආරම්භ කිරීමට නියාමන ප්‍රතිසංස්කරණවලට කැපවීමෙන්.
ඩොමිනිකා විදේශයන්හි සිට නැවත පදිංචි වන සමාගම්වලට බදු රහිත තත්ත්වය ලබා දෙයි. බොහෝ අන්තර්ජාල ව්‍යාපාර සහ හෙජ් අරමුදල් මේ හේතුව නිසා ඩොමිනිකා භාවිතා කරන බව දන්නා නමුත් රජය බලාත්මක කරන දැඩි රහස්‍යභාවය හේතුවෙන් සමාගම් කීයක් බදු රහිත තත්ත්වයෙන් ප්‍රතිලාභ ලබනවාද යන්න නොදනී. කෙසේ වෙතත්, 2012 ජූලි 12 වන දින ඩොමිනිකා බදු තොරතුරු හුවමාරු කර ගැනීම සඳහා පෝලන්තය සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කළේය.[10]
ආර්ථික සංක්‍රමණිකයන්
[සංස්කරණය]ඩොමිනිකා හි පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය වලංගු දෙවන පුරවැසිභාවය අපේක්ෂා කරන අයට නිල සහ නීත්‍යානුකූලව අනිවාර්ය ආර්ථික පුරවැසිභාවයක් පිරිනමයි. ඩොමිනිකා හි ජාතිකත්ව නීතිය තම රටේ ආර්ථිකයට කරන ආයෝජනයක් සඳහා පුරවැසිභාවය ලබා ගැනීම සඳහා වසර හතක නීත්‍යානුකූල පදිංචිය පිළිබඳ සාමාන්‍ය අවශ්‍යතාවය අත්හැරීමට රජයට බලය ලබා දෙයි. ප්‍රධාන අයදුම්කරුවෙකු සඳහා අවශ්‍ය දායකත්වය ආර්ථික විවිධාංගීකරණ අරමුදල හරහා ඇ.ඩො. 100,000 කින් ආරම්භ වේ.[11] විකල්පයක් ලෙස, 2014 සිට, අයදුම්කරුවන්ට දිවයිනේ සුවිශේෂී නිවාඩු නිකේතනවලින් හෝ මැරියට්, කෙම්පින්ස්කි හෝ හිල්ටන් වැනි ගෝලීය වෙළඳ නාමවලින් පූර්ව-අනුමත නිශ්චල දේපල සඳහා අවම වශයෙන් ඇ.ඩො. 200,000 ආයෝජනයක් කළ හැකිය.[12] නිලධාරීන්ට අනුව, 2015 දී නිවර්තන කලාපීය එරිකා සුළි කුණාටුවෙන් සහ 2017 දී මරියා සුළි කුණාටුවෙන් පසුව, ආයෝජන මගින් පුරවැසිභාවය (CBI) වැඩසටහන ආර්ථික හා මූල්‍ය "ජීවන මාර්ගයක්" වූ අතර, 2016 මුල් භාගය වන විට ඩොමිනිකාව එහි නව ආයෝජන විකල්පය සෘජු විදේශ ආයෝජනයේ ප්‍රධාන මූලාශ්‍රය බවට පත්ව ඇත.[13] ඩොමිනිකන් පුරවැසියන්ට එක්සත් රාජධානිය සහ ෂෙන්ගන් කලාපය ඇතුළුව රටවල් 140කට ආසන්න ප්‍රමාණයකට වීසා බලපත්‍රයක් නොමැතිව ගමන් කිරීමට හෝ ඇතුල් වූ පසු වීසා බලපත්‍රයක් ලබා ගැනීමට හැකිය.[14] ඩොමිනිකා පුරවැසිභාවය සඳහා අයදුම් කිරීම අයදුම් කිරීමේ ක්‍රියාවලියේ පළමු පියවර ලෙස නිල රජයේ අනුමත ආර්ථික පුරවැසි නියෝජිතයන් සමඟ අන්තර් ක්‍රියා කිරීම අවශ්‍ය වේ.[15] මෙම වැඩසටහන 2018 රජයේ මුළු ආදායමෙන් 16%ක් වන විට අගය කෙරේ.[16]
ආර්ථීක පුරවැසි වැඩසටහන රජය විසින් කළමනාකරණය කිරීම සහ උපයන ආදායම භාවිතා කිරීමේදී විනිවිද භාවයක් නොමැති බව මුලදී වටහා ගැනීම දේශීය දේශපාලන මතභේදයට තුඩු දෙන නිරන්තර මාතෘකාවකි. විපක්ෂය ගැන සඳහන් කරමින් අගමැති ස්කෙරිට් 2016 දී ප්‍රකාශ කළේ “ඔවුන්ට ආයෝජන වැඩසටහන මගින් පුරවැසිභාවය අපකීර්තියට පත් කර පුරවැසිභාවය ලබා ගැනීමට ඩොමිනිකාව ආකර්ශනීය නොවන ස්ථානයක් බවට පත් කළ හැකි නම්, ආදායම පහත වැටෙනු ඇති අතර රජයට රට ගොඩ නැගීමට නොහැකි වනු ඇත.[17] නැතහොත්, එවිට රජයට ජනතාව මත බදු වැඩි කිරීමට සිදුවනු ඇත ඩොමිනිකා CBI අරමුදල්වල විනිවිදභාවය වැඩි දියුණු කර ඇත. අගමැති ස්කෙරිට්ගේ 2018-2019 අයවැය ලිපිනයට අනුව,[18] දිවයිනේ CBI වැඩසටහන මගින් ඩොමිනිකන් දරුවන්ට අසාධ්‍ය වෛද්‍ය තත්වයන් යටතේ විදේශීය ප්‍රතිකාර ලබා දෙන ජාතික සෞඛ්‍ය රක්‍ෂණ නියමුවෙකු සංවර්ධනය කිරීමට උපකාරී වී ඇත. කුඩා කැරිබියන් දූපතට මරියා සුළි කුණාටුවෙන් ඇති වූ බලපෑමෙන් බොහෝ නිවැසියන් අවතැන් වූ නිසා, රජය සුළි කුණාටුවට ඔරොත්තු දෙන නිවාස 5,000ක් ඉදිකිරීමට ප්‍රතිඥා දුන් අතර, ඉන් පළමු නිවාස 125ක් 2019 පෙබරවාරි මාසයේදී පදිංචියට නියමිතව තිබුණි.[19] CBI වැඩසටහන දිවයිනේ පරිසර සංචාරක ක්ෂේත්‍රයේ රැකියා උත්පාදනයට සහ නිර්මාණය කිරීමට ද සැලකිය යුතු ලෙස උපකාරී වී ඇත.[20] තවද, ස්කෙරිට් පරිපාලනය විසින් නව ගුවන් තොටුපළක් ඉදිකිරීම සඳහා සෑම මසකම EC$m 5ක් වෙන් කරන ලදී.[21][22]
ෆිනෑන්ෂල් ටයිම්ස් හි ප්‍රොෆෙෂනල් වෙල්ත් මැනේජ්මන්ට් ප්‍රකාශනය එහි වාර්ෂික CBI දර්ශකයේ ආයෝජන වැඩසටහන අනුව ලොව හොඳම පුරවැසිභාවය ලෙස ඩොමිනිකා ශ්‍රේණිගත කර ඇත.[23][24] වාර්තාවට අනුව, ආයෝජකයින් ඩොමිනිකාගේ පුරවැසිභාවය තෝරා ගන්නේ එයට වඩාත්ම දැරිය හැකි ආයෝජන සීමාව ඇති නිසා, අයදුම් කිරීමේ ක්‍රියාවලිය සරල සහ විධිමත් වන අතර,[25] ආරක්‍ෂක අංශ විසින් සෑම අයදුම්කරුවෙකුම දැඩි ලෙස රැඳී සිටීමට යටත් දැයි පරීක්ෂා කරයි.[26]
සංචාරක ව්‍යාපාරය
[සංස්කරණය]
ඩොමිනිකා බොහෝ දුරට ගිනිකඳු වන අතර වෙරළ කිහිපයක් ඇත; එබැවින් සංචාරක ව්‍යාපාරය අසල්වැසි දූපත් වලට වඩා සෙමින් වර්ධනය වී ඇත. කෙසේ වෙතත්, ඩොමිනිකා හි කඳු, වැසි වනාන්තර, මිරිදිය විල්, උණු දිය උල්පත්, දිය ඇලි සහ කිමිදුම් ස්ථාන එය ආකර්ශනීය පරිසර සංචාරක ගමනාන්තයක් බවට පත් කරයි. අගනුවර වන රොසොයෝ හි නවීන නැව් තටාක සහ ජලාශ්‍රිත පහසුකම් සංවර්ධනය කිරීමෙන් පසු කෲස් නැව් නැවතුම් ස්ථාන වැඩි වී ඇත.[3] ලුහුබැඳ ගිය කැරිබියන් දූපත් 22 න්, 2008 දී ඩොමිනිකාවට අඩුම අමුත්තන් සිටියේ (55,800 හෝ 0.3%). මෙය හයිටියට ගිය සංඛ්‍යාවෙන් අඩක් පමණ විය.[27] දිවයිනේ ගිනිකඳු ස්වභාවය ස්කූබා කිමිදුම්කරුවන් ආකර්ෂණය කර ඇත.
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ "Dominica". U.S. Department of State. 22 October 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 4 August 2020.
- ^ "World Bank 'At A Glance'" (PDF). 3 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 4 February 2009.
- ^ a b c "Background note: Dominica". U.S. Department of State (July 2008).
මෙම ලිපිය තුළ මෙම ප්‍රභවයේ පෙළ ඇතුළත් වන අතර එය පොදු වසම තුළ පවතියි.
- ^ a b "The World Factbook - Dominica". CIA.gov. 22 September 2022. 24 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 September 2022.
- ^ Barkham, Patrick (5 March 1999). "The banana wars explained". The Guardian. 30 October 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 4 August 2020 – via www.theguardian.com.
- ^ "Banana war ends after 20 years". BBC News. 8 November 2012. 3 August 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 4 August 2020.
- ^ Schwartz, Elaine (26 June 2018). "How the EU and the U.S. Fought a Banana Trade War". Econlife. 23 March 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 July 2021.
- ^ "Ending the banana wars: Who wins and who loses? | News | European Parliament". www.europarl.europa.eu. 24 January 2011. 30 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 4 August 2020.
- ^ No Fee Increase for Dominica CIP සංරක්ෂණය කළ පිටපත 17 සැප්තැම්බර් 2017 at the Wayback Machine. ntltrust.com (2016-7-28)
- ^ "Ministerstwo Finansów". Mf.gov.pl. 21 January 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2013-09-29.
- ^ "Economic Diversification Fund - Dominica". Dominica (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 December 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-30.
- ^ "Dominica Citizenship by Investment Unit". Government of the Commonwealth of Dominica. 24 January 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 July 2021.
- ^ "Dominica's Citizenship Programme 'Main Source of FDI', Officials Say" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 13 ජනවාරි 2018 at the Wayback Machine, Dominica News Online, 16 February 2016.
- ^ "Dominica Passport Visa Free Travel - Dominica Visa Free Countries". www.goccp.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). 4 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-30.
- ^ "Authorised CBIU Agents – Government Approved CBIU Agents". 8 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 March 2016.
- ^ "Selling citizenship is big business—and controversial". The Economist. 2018-09-29. 27 January 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2018.
- ^ "Full speech of PM Skerrit at DLP meeting in St. Joseph" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 16 ජනවාරි 2017 at the Wayback Machine, Dominica News Online, 3 February 2016.
- ^ "Full budget speech of Prime Minister Roosevelt Skerrit – Dominica News Online". dominicanewsonline.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 26 July 2018. 28 November 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-30.
- ^ "First phase of CBI-funded housing projects ready for occupation in February 2019 – Dominica News Online". dominicanewsonline.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 23 November 2018. 1 December 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-30.
- ^ "How Dominica's CBI is Changing the Lives of its Citizens". Dominica (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2018-08-06. 1 December 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-30.
- ^ "Land acquisition begins for international airport – PM Skerrit – Dominica News Online". dominicanewsonline.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 16 October 2018. 24 November 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-30.
- ^ "Getting over Hurricane Maria". The Economist (ඉංග්‍රීසි බසින්). 30 August 2018. 30 November 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-30.
- ^ "CBI Index | Rankings of the Best Programmes". cbiindex.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 13 February 2023 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-30.
- ^ "Dominica named best country for 2nd citizenship". www.tradearabia.com. 26 August 2018. 30 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 4 August 2020.
- ^ CBI Index Research Team (20 August 2018). "The CBI Index: key findings - Caribbean continues to dominate". www.pwmnet.com (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 30 November 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2018-11-30.
- ^ Gunning, Heyrick Bond (20 August 2018). "The CBI Index: the due diligence process in the Caribbean". www.pwmnet.com (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2018-11-30.[permanent dead link]
- ^ DeLollis, Barbara; Hansen, Barbara (19 January 2009). "Bookings started to fall along with stock market". USA Today.
