ඩොමිනිකානු ජනරජයේ රජය සහ දේශපාලනය

ඩොමිනිකන් ජනරජය යනු නියෝජිත ප්රජාතන්ත්රවාදයක් හෝ ප්රජාතන්ත්රවාදී ජනරජයකි,[1][2] විධායක, ව්යවස්ථාදායක සහ අධිකරණ යන බල ශාඛා තුනක් ඇත. ඩොමිනිකන් ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයා විධායක ශාඛාවේ ප්රධානියා වන අතර කොංග්රසය විසින් සම්මත කරන ලද නීති ක්රියාත්මක කරයි, කැබිනට් මණ්ඩලය පත් කරයි, සහ සන්නද්ධ හමුදාවන්හි අණදෙන නිලධාරියා වේ. ජනාධිපතිවරයා සහ උප ජනාධිපතිවරයා එකම ටිකට් පතකින් තනතුරු සඳහා තරඟ කරන අතර වසර හතරක කාලයක් සඳහා සෘජු ඡන්දයෙන් තේරී පත් වේ. ජාතික ව්යවස්ථාදායකය ද්වි-මණ්ඩල වන අතර, සාමාජිකයින් 32 දෙනෙකුගෙන් යුත් සෙනෙට් සභාවකින් සහ සාමාජිකයින් 178 දෙනෙකුගෙන් යුත් නියෝජිත මණ්ඩලයකින් සමන්විත වේ.[2]

අධිකරණ අධිකාරිය ශ්රේෂ්ඨාධිකරණයේ සාමාජිකයින් 16 දෙනා සමඟ පවතී. "ව්යවස්ථාදායකය සැසිවාරයේදී ජනාධිපතිවරයාට, ඔහුගේ කැබිනට් මණ්ඩලයේ නම් කරන ලද සාමාජිකයින්ට සහ කොංග්රස් සාමාජිකයින්ට එරෙහිව ක්රියාමාර්ග පමණක් අසනු ලබන්නේ අධිකරණය විසිනි."[2] අධිකරණය පත් කරනු ලබන්නේ ජනාධිපතිවරයා, කොංග්රසයේ මන්ත්රී මණ්ඩල දෙකෙහිම නායකයින්, ශ්රේෂ්ඨාධිකරණයේ සභාපති සහ විපක්ෂයේ හෝ ආණ්ඩුකාර නොවන සාමාජිකයෙකුගෙන් සමන්විත ජාතික මහේස්ත්රාත් මණ්ඩලය ලෙස හැඳින්වෙන කවුන්සිලයක් විසිනි.
ඩොමිනිකන් ජනරජයේ බහු-පක්ෂ දේශපාලන ක්රමයක් ඇත. සෑම වසර දෙකකට වරක් මැතිවරණ පවත්වනු ලබන අතර, ජනාධිපතිවරණ, හතරෙන් බෙදිය හැකි වසරවල පැවැත්වෙන අතර, කොන්ග්රස් සහ නගර සභා මැතිවරණ, හතරෙන් බෙදිය නොහැකි ඉරට්ටේ සංඛ්යාවලින් පැවැත්වෙන බව ජාත්යන්තර නිරීක්ෂකයින් සොයාගෙන ඇත. "1996 සිට ජනාධිපතිවරණ සහ කොන්ග්රස් මැතිවරණ සාමාන්යයෙන් නිදහස් හා සාධාරණ බව ජාත්යන්තර නිරීක්ෂකයින් සොයාගෙන ඇත."[2] 2016 සිට, ව්යවස්ථාමය ප්රතිසංස්කරණයකින් පසුව, මැතිවරණ ඒකාබද්ධව පවත්වනු ලැබේ.[3]
ප්රධාන පක්ෂ තුන වන්නේ 1966–78 සහ 1986–96 බලයේ සිටි කොන්සර්වේටිව් සමාජ ක්රිස්තියානි ප්රතිසංස්කරණවාදී පක්ෂය (ස්පාඤ්ඤ: Partido Reformista Social Cristiano (PRSC)); සහ 1963, 1978–86 සහ 2000–04 දී බලයේ සිටි සමාජ ප්රජාතන්ත්රවාදී ඩොමිනිකන් විප්ලවවාදී පක්ෂය (ස්පාඤ්ඤ: Partido Revolucionario Dominicano (PRD)); සහ 1996–2000 සහ 2004–2020 දී බලයේ සිටි ඩොමිනිකන් විමුක්ති පක්ෂය (ස්පාඤ්ඤ: Partido de la Liberación Dominicana (PLD)). 2020 දී, PLD හි පාලනයට එරෙහිව විරෝධතා ඇති විය. විපක්ෂ නූතන විප්ලවවාදී පක්ෂයේ (PRM) ජනාධිපති අපේක්ෂක ලුයිස් අබිනාඩර්, PLD පරාජය කරමින් මැතිවරණය ජයග්රහණය කළේය.[4]
පරිපාලන අංශ
[සංස්කරණය]
ඩොමිනිකන් ජනරජය පළාත් 31 කට බෙදා ඇත. අගනුවර වන සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ, ඩිස්ට්රිටෝ නැෂනල් (ජාතික දිස්ත්රික්කය) ලෙස නම් කර ඇත. පළාත් මහ නගර සභා (මූනිසිපියෝස්; ඒකීය මහ නගර සභා) ලෙස බෙදා ඇත. ඒවා රටේ දෙවන මට්ටමේ දේශපාලන හා පරිපාලන උප කොට්ඨාශ වේ. ජනාධිපතිවරයා පළාත් 31 හි ආණ්ඩුකාරවරුන් පත් කරයි. නගරාධිපතිවරුන් සහ මහ නගර සභා නාගරික දිස්ත්රික්ක 124 සහ ජාතික දිස්ත්රික්කය (සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ) පරිපාලනය කරයි. ඔවුන් කොංග්රස් නියෝජිතයන් ලෙස එකවර තේරී පත් වේ.[2]
පළාත් යනු රටේ පළමු මට්ටමේ පරිපාලන උප කොට්ඨාශ වේ. මධ්යම රජයේ ප්රාදේශීය කාර්යාලවල මූලස්ථානය සාමාන්යයෙන් පළාත්වල අගනුවර නගරවල දක්නට ලැබේ. ජනාධිපතිවරයා සෑම පළාතක් සඳහාම පරිපාලන ආණ්ඩුකාරවරයෙකු (ගොබර්නාඩෝර් සිවිල්) පත් කරයි, නමුත් දිස්ත්රික්ක ජාතික (ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාවේ IX මාතෘකාව) සඳහා නොවේ.[5] ඩිස්ට්රිටෝ නැෂනල් 1936 දී නිර්මාණය කරන ලදී. මෙයට පෙර, ඩිස්ට්රිටෝ නැෂනල් යනු පැරණි සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ පළාත වූ අතර එය 1844 දී රට නිදහස ලැබූ දා සිට පැවතුනි. එය 2001 දී එයින් වෙන් වූ නව සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ පළාත සමඟ පටලවා නොගත යුතුය. එය බොහෝ ආකාරවලින් පළාතකට සමාන වුවද, ඩිස්ට්රිටෝ නැෂනල් පරිපාලන ආණ්ඩුකාරවරයෙකු නොමැති වීම සහ එහි පරිපාලනය භාරව සිටින සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ, නගර සභාව (අයුන්ටමියෙන්ටෝ) සහ නගරාධිපති (සින්ඩිකෝ) යන නගර වලින් පමණක් සමන්විත වීමෙන් වෙනස් වේ.
පළාත | අගනගරය | පළාත | අගනගරය | ||
---|---|---|---|---|---|
![]() |
අසුවා | අසුවා ඩි කොම්පොස්ටෙලා | ![]() |
මොන්සෙනෝර් නූවෙල් | බොනාඕ |
![]() |
බවරුකෝ | නෙයිබා | ![]() |
මොන්ටේ ක්රිස්ටි | සැන් ප්රනාන්දු ඩි මොන්ටේ ක්රිස්ටි |
![]() |
බරහෝනා | සැන්ටා කෲස් ඩි බරහෝනා | ![]() |
මොන්ටේ ප්ලාටා | මොන්ටේ ප්ලාටා |
![]() |
ඩජාබෝන් | ඩජාබෝන් | ![]() |
පෙඩර්නල්ස් | පෙඩර්නල්ස් |
![]() |
ඩිස්ට්රිටෝ නැසිනල් | සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ | ![]() |
පෙරවියා | බනී |
ඩුආර්ටේ | සැන් ෆ්රැන්සිස්කෝ ඩි මැකෝරිස් | ![]() |
පුවර්ටෝ ප්ලාටා | සැන් ෆෙලිපේ ඩි පුවර්ටෝ ප්ලාටා | |
![]() |
එලියාස් පිනා | කොමන්ඩඩෝර් | ![]() |
සමනා | සමනා |
![]() |
එල් සීබෝ | සැන්ටා කෲස් ඩි එල් සෙයිබෝ | ![]() |
සැන් ක්රිස්ටෝබල් | සැන් ක්රිස්ටෝබල් |
![]() |
එස්පාලියාට් | මොකා | ![]() |
සැන් ජෝස් ඩි ඔකෝවා | සැන් ජෝස් ඩි ඔකෝවා |
![]() |
හේටෝ මේයර් | හැටෝ මේයර් ඩෙල් රේ | ![]() |
සැන් ජුවාන් | සැන් ජුවාන් ඩි ලා මගුවානා |
![]() |
හර්මනස් මිරාබල් | සැල්සෙඩෝ | ![]() |
සැන් පේද්රෝ ඩි මැකෝරිස් | සැන් පේද්රෝ ඩි මැකෝරිස් |
![]() |
ඉන්ඩිපෙන්ඩන්සියා | ජිමානි | ![]() |
සැන්චෙස් රමිරෙස් | කොටුයි |
![]() |
ලා අල්ටග්රාසියා | සැල්වාලියන් ඩි හිගුයි | ![]() |
සන්තියාගෝ | සන්තියාගෝ ඩි ලොස් කබල්ලෙරෝස් |
![]() |
ලා රොමානා | ලා රොමානා | ![]() |
සන්තියාගෝ රොඩ්රිගස් | සැන් ඉග්නාසියෝ ඩි සබනෙටා |
![]() |
ලා වේගා | කන්සෙප්සියෝන් ඩි ලා වේගා | ![]() |
සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ | සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ එස්ටේ |
![]() |
මාරියා ට්රිනිඩෑඩ් සැන්චෙස් | නාගුවා | ![]() |
වැල්වර්ඩේ | සැන්ටා කෲස් ඩි මාඕ |
විදේශ සබඳතා
[සංස්කරණය]ඩොමිනිකන් ජනරජය එක්සත් ජනපදය සමඟ සමීප සබඳතාවක් ඇති අතර, පුවර්ටෝ රිකෝ පොදුරාජ්ය මණ්ඩලය සහ එක්සත් ජනපදයේ අනෙකුත් ප්රාන්ත සහ අධිකරණ බල ප්රදේශ සමඟ සමීප සංස්කෘතික සබඳතා පවත්වයි.
ඩොමිනිකන් ජනරජයට හයිටි ජාතිකයන් විශාල වශයෙන් සංක්රමණය වීම හේතුවෙන් ඩොමිනිකන් ජනරජයේ අසල්වැසි හයිටි සමඟ සබඳතා පළුදු වී ඇති අතර, ඩොමිනිකන් ජනරජයේ පුරවැසියන් වැඩිවන අපරාධ සහ අනෙකුත් සමාජ ගැටලු සඳහා හයිටි ජාතිකයන්ට දොස් පවරති.[6] ඩොමිනිකන් ජනරජය ජාත්යන්තර ෆ්රැන්කෝෆෝනි සංවිධානයේ නිත්ය සාමාජිකයෙකි.
ඩොමිනිකන් ජනරජය ඩොමිනිකන් ජනරජය-මධ්යම ඇමරිකානු නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම හරහා එක්සත් ජනපදය, කොස්ටාරිකාව, එල් සැල්වදෝරය, ග්වාතමාලාව, හොන්ඩුරාස් සහ නිකරගුවාව සමඟ නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුමක් ඇත.[7] සහ කැරිබියන් සංසදය හරහා යුරෝපීය සංගමය සහ කැරිබියන් ප්රජාව සමඟ ආර්ථික හවුල්කාරිත්ව ගිවිසුමක් ඇත.[8]
2024 ගෝලීය සාම දර්ශකයට අනුව ඩොමිනිකන් ජනරජය ලෝකයේ 97 වන සාමකාමීම රටයි.[9]
හමුදා
[සංස්කරණය]
ඩොමිනිකන් ජනරජයේ සන්නද්ධ හමුදා යනු ඩොමිනිකන් ජනරජයේ හමුදා බලකායන් වේ. ඔවුන් ආසන්න වශයෙන් 56,000 ක් ක්රියාකාරී රාජකාරියේ නියුතු පුද්ගලයින්ගෙන් සමන්විත වේ.[10] ඩොමිනිකන් ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයා ඩොමිනිකන් ජනරජයේ සන්නද්ධ හමුදාවන්හි අණදෙන නිලධාරියා වන අතර ආරක්ෂක අමාත්යාංශය සන්නද්ධ හමුදාවන්හි ප්රධාන කළමනාකරණ ආයතනය වේ.
ක්රියාකාරී රාජකාරියේ නියුතු පුද්ගලයින් 28,750 ක් සිටින හමුදාව,[10] පාබල බලසේනා හයකින්, ගුවන් අශ්වාරෝහක බලඇණියකින් සහ සටන් සේවා සහායක බලසේනාවකින් සමන්විත වේ. ගුවන් හමුදාව ප්රධාන කඳවුරු දෙකක් ක්රියාත්මක කරයි, එකක් සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ අසල දකුණු කලාපයේ සහ එකක් රටේ උතුරු කලාපයේ, ගුවන් හමුදාව හෙලිකොප්ටර් ඇතුළු ගුවන් යානා 75 ක් පමණ ක්රියාත්මක කරයි. නාවික හමුදාව ප්රධාන නාවික කඳවුරු දෙකක් ක්රියාත්මක කරයි, එකක් සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ හි සහ එකක් නිරිතදිග වෙරළ තීරයේ ලාස් කල්ඩෙරාස් හි.
මෙම ප්රදේශවල ජාත්යන්තර ආරක්ෂක අවශ්යතා සපුරාලීම සඳහා සන්නද්ධ හමුදා විශේෂිත ගුවන් තොටුපළ ආරක්ෂක බලකායක් (CESA) සහ විශේෂිත වරාය ආරක්ෂක බලකායක් (CESEP) සංවිධානය කර ඇත. සන්නද්ධ හමුදා ලේකම්වරයා විශේෂිත දේශසීමා බලකායක් (CESEF) පිහිටුවීමට සැලසුම් ද නිවේදනය කර ඇත. ජාතික විමර්ශන අධ්යක්ෂ මණ්ඩලය (DNI) සහ මත්ද්රව්ය විරෝධී අධ්යක්ෂ මණ්ඩලය (DNCD) සඳහා 75% ක කාර්ය මණ්ඩලයක් සන්නද්ධ හමුදා විසින් සපයනු ලැබේ.[2]
2018 දී ඩොමිනිකන් ජනරජය න්යෂ්ටික අවි තහනම් කිරීම පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ගිවිසුමට අත්සන් තැබීය.[11]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ "Central America :: Dominican Republic". CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. July 30, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය February 19, 2020.
- ^ a b c d e f "U.S. Relations With the Dominican Republic". United States Department of State. October 22, 2012. June 4, 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය May 21, 2019.
- ^ "FEDOMU aclara confusión sobre elecciones para el año 2016". El Nuevo Diario (ස්පාඤ්ඤ බසින්). June 8, 2012. July 19, 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය July 19, 2014.
- ^ "Opposition Candidate Wins Dominican Republic Presidential Vote". The New York Times. Associated Press. July 6, 2020. July 6, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
- ^ "Dominican Republic's Constitution of 2015" (PDF). constitute.org. 2016-11-01 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්රවේශය December 28, 2020.
- ^ Childress, Sarah (August 31, 2011). "DR to Haitians: get lost". pri.org. Global Post. September 21, 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය August 24, 2016.
- ^ "CAFTA-DR (Dominican Republic-Central America FTA) | United States Trade Representative". ustr.gov (ඉංග්රීසි බසින්). January 27, 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය February 8, 2017.
- ^ "Caribbean – Trade – European Commission". ec.europa.eu (ඉංග්රීසි බසින්). January 13, 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය February 8, 2017.
- ^ "2024 Global Peace Index" (PDF).
- ^ a b International Institute for Strategic Studies (25 February 2021). The Military Balance 2021. London: Routledge. p. 409. ISBN 9781032012278.
- ^ "Chapter XXVI: Disarmament – No. 9 Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons". United Nations Treaty Collection. July 7, 2017. August 6, 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය August 20, 2019.