ග්වාඩලූප් හි භූගෝලය
ග්වාඩලූප් යනු දූපත් 12 කට වැඩි ප්රමාණයකින් සමන්විත දූපත් සමූහයක් වන අතර, ඊසානදිග කැරිබියානු මුහුද බටහිර අත්ලාන්තික් සාගරයට හමු වන ස්ථානයේ පිහිටා ඇති දූපත් සහ පාෂාණ ද ඇත.[1] එය පිහිටා ඇත්තේ අර්ධ වශයෙන් ගිනිකඳු දූපත් චාපයක් වන ලෙස්සර් ඇන්ටිලස් හි උතුරු කොටසේ ලීවර්ඩ් දූපත් වල ය. උතුරට ඇන්ටිගුවා සහ බාබුඩා සහ මොන්ට්සෙරාට් හි බ්රිතාන්ය විදේශීය ප්රදේශය පිහිටා ඇති අතර ඩොමිනිකා දකුණට පිහිටා ඇත.
ප්රධාන දූපත් දෙක වන්නේ බාස්-ටෙරේ (බටහිර) සහ ග්රෑන්ඩ්-ටෙරේ (නැගෙනහිර) වන අතර ඒවා ඉහළින් පෙනෙන පරිදි සමනල හැඩයක් සාදයි, ඒවායේ 'පියාපත්' දෙක ග්රෑන්ඩ් කල්-ඩි-සැක් මැරින්, රිවියර් සාලී සහ පෙටිට් කල්-ඩි-සැක් මැරින් (ceb; fr) මගින් වෙන් කරනු ලැබේ. ග්වාඩලූප් හි භූමි මතුපිටින් අඩකට වඩා වැඩි ප්රමාණයක් බාස්-ටෙරේ කිලෝමීටර 847.8 කින් සමන්විත වේ.[1] මෙම දූපත කඳුකර ප්රදේශයක් වන අතර, සැන්ස් ටූචර් කන්ද (මීටර් 1,354 (අඩි 4,442)) සහ ග්රෑන්ඩ් ඩෙකුවර්ට් (මීටර් 1,263 (අඩි 4,143)) යන කඳු මුදුන් අඩංගු වන අතර, එය මීටර් 1,467 (අඩි 4,813) ක උන්නතාංශයක් සහිත අඩු ඇන්ටිලස් හි උසම කඳු මුදුන වන ක්රියාකාරී ගිනි කන්දක් වන ලා ග්රෑන්ඩ් සෞෆ්රියර් හි උච්චතම අවස්ථාවයි.[1][2] ඊට වෙනස්ව, ග්රෑන්ඩ්-ටෙරේ බොහෝ දුරට පැතලි වන අතර උතුරට පාෂාණමය වෙරළ තීරයන්, මධ්යයේ අක්රමවත් කඳු, නිරිත දෙසින් කඩොලාන සහ දකුණු වෙරළ දිගේ කොරල් පර වලින් ආරක්ෂා වූ සුදු වැලි වෙරළ තීරයන් ඇත.[2] ප්රධාන සංචාරක නිකේතන දක්නට ලැබෙන්නේ මෙහිදීය.[3]
මාරි-ගලන්ට් යනු තුන්වන විශාලතම දූපත වන අතර, පසුව ඊසානදිග බෑවුම් සහිත හුණුගල් සානුවක් වන ලා ඩෙසිරේඩ් පිහිටා ඇති අතර එහි උසම ස්ථානය මීටර් 275 (අඩි 902) වේ. දකුණට වන්නට පිහිටා ඇත්තේ අයිල්ස් ඩි පෙටිට්-ටෙරේ වන අතර එය දූපත් දෙකක් (ටෙරේ ඩි හෝට් සහ ටෙරේ ඩි බාස්) වන අතර එය කිලෝමීටර 2 කි.[3]
ලෙස් සාන්තස් යනු දූපත් අටකින් සමන්විත දූපත් සමූහයකි, ඉන් දෙකක් වන ටෙරේ-ඩි-බාස් සහ ටෙරේ-ඩි-හෝට් ජනාවාස වී ඇත. භූ දර්ශනය බාස්-ටෙරේට සමාන වන අතර, ගිනිකඳු කඳු සහ ගැඹුරු බොක්ක සහිත අක්රමවත් වෙරළ තීරයක් ඇත.
තවත් කුඩා දූපත් රාශියක් ඇත.
භූ විද්යාව
[සංස්කරණය]බාස්-ටෙරේ යනු ගිනිකඳු දූපතකි.[4] ලෙස්සර් ඇන්ටිලස් කැරිබියානු තහඩුවේ පිටත කෙළවරේ පිහිටා ඇති අතර, ග්වාඩලූප් යනු ලෙස්සර් ඇන්ටිලස් ගිනිකඳු චාපයේ පිටත චාපයේ කොටසකි. බොහෝ දූපත් නිර්මාණය වී ඇත්තේ ලෙස්සර් ඇන්ටිලස් උපග්රහණ කලාපයේ කැරිබියානු තහඩුව යටතේ අත්ලාන්තික් තහඩුවේ සාගර කබොල යටත් කිරීමේ ප්රතිඵලයක් ලෙස ය. මෙම ක්රියාවලිය අඛණ්ඩව සිදුවන අතර කලාපයේ ගිනිකඳු සහ භූමිකම්පා ක්රියාකාරකම් සඳහා වගකිව යුතුය. ග්වාඩලූප් බහු ගිනි කඳු වලින් සෑදී ඇති අතර, ඉන් ලා ග්රෑන්ඩ් සෞෆ්රියර් පමණක් වඳ වී ගොස් නොමැත.[5] එහි අවසන් පිපිරීම 1976 දී සිදු වූ අතර, එය බාස්-ටෙරේ හි දකුණු කොටස ඉවත් කිරීමට හේතු විය. පිපිරීමෙන් පසු මාස තුනහමාරක් පුරා පුද්ගලයින් 73,600 ක් අවතැන් විය.
K–Ar කාල නිර්ණය කිරීමෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ බාස්-ටෙරේ දූපතේ උතුරු ස්කන්ධ තුන වසර මිලියන 2.79 ක් පැරණි බවයි. පසුගිය වසර 650,000 තුළ ගිනි කඳු කොටස් කඩා වැටී ඛාදනය වූ අතර, ඉන් පසුව සැන්ස් ටචර් ගිනි කන්ද කඩා වැටුණු ප්රදේශයේ වර්ධනය විය. බාස්-ටෙරේ දූපතේ උතුරේ ඇති ගිනි කඳු ප්රධාන වශයෙන් ඇන්ඩීසයිට් සහ බාසල්ටික් ඇන්ඩීසයිට් නිපදවීය.[6] අඳුරු හෝ "කළු" වැලි සහිත වෙරළ කිහිපයක් තිබේ.[3]
ප්රධාන දූපත් වලට නැගෙනහිරින් පිහිටි ලා ඩෙසිරේඩ්, මෙසොසොයික් යුගයේ සිට බිම් මහලක් ඇති අතර එය ප්ලියොසීන් සිට චතුරස්ර යුගයන් දක්වා ඝන හුණුගල් වලින් ආවරණය වී ඇත.[7]
ග්රෑන්ඩ්-ටෙරේ සහ මාරි-ගැලන්ට් හි ඉයෝසීන් සිට ඔලිගොසීන් දක්වා ගිනිකඳු ඒකක වලින් සමන්විත බිම් මහලක් ඇත, නමුත් දෘශ්යමාන පිටාර ගැලීම් නොමැත. ග්රෑන්ඩ්-ටෙරේ හි, ඉහළින් ඇති කාබනේට් වේදිකාව මීටර් 120 ක ඝනකමකින් යුක්ත වේ.[7]
දේශගුණය
[සංස්කරණය]දූපත් ලීවර්ඩ් දූපත් වල කොටසක් වන අතර, ඒවා ඊසාන දෙසින් හමන පවතින වෙළඳ සුළංවල පහළට සුළං නිසා ඒවා එසේ හැඳින්වේ.[1][2] රුවල් නැව් පැවති දිනවල මෙය වැදගත් විය. ග්රෑන්ඩ්-ටෙරේ එසේ නම් කර ඇත්තේ එය නැගෙනහිර හෝ සුළං දෙසට වන්නට අත්ලාන්තික් සුළං වලට නිරාවරණය වන බැවිනි. බාස්-ටෙරේ එසේ නම් කර ඇත්තේ එය නිරිතදිග ලීවර්ඩ් පැත්තේ පිහිටා ඇති අතර සුළඟින් ආරක්ෂා වී ඇති බැවිනි. ග්වාඩලූප්හි සමුද්රීය බලපෑම් සහ වෙළඳ සුළං මගින් මෘදු කරන ලද නිවර්තන දේශගුණයක් ඇත. සෘතු දෙකක් ඇත, ජනවාරි සිට ජුනි දක්වා "ලෙන්ට්" ලෙස හඳුන්වන වියළි සමය සහ ජූලි සිට දෙසැම්බර් දක්වා "ශීත" ලෙස හඳුන්වන තෙත් සමය.[1]
| ග්වාඩලූප් සඳහා කාලගුණ දත්ත | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| මාසය | ජන | පෙබ | මාර් | අප්රි | මැයි | ජුනි | ජූලි | අගෝ | සැප් | ඔක් | නොවැ | දෙසැ | වසර |
| මධ්යන්ය දෛනික උපරිමය °C (°F) | 29.1 (84.4) |
29.1 (84.4) |
29.4 (84.9) |
30.1 (86.2) |
30.7 (87.3) |
31.3 (88.3) |
31.5 (88.7) |
31.6 (88.9) |
31.5 (88.7) |
31.2 (88.2) |
30.5 (86.9) |
29.6 (85.3) |
30.5 (86.9) |
| දෛනික සාමාන්යය °C (°F) | 24.5 (76.1) |
24.5 (76.1) |
24.9 (76.8) |
25.9 (78.6) |
26.9 (80.4) |
27.5 (81.5) |
27.6 (81.7) |
27.7 (81.9) |
27.4 (81.3) |
27.0 (80.6) |
26.3 (79.3) |
25.2 (77.4) |
26.3 (79.3) |
| මධ්යන්ය දෛනික අවමය °C (°F) | 19.9 (67.8) |
19.9 (67.8) |
20.4 (68.7) |
21.7 (71.1) |
23.1 (73.6) |
23.8 (74.8) |
23.8 (74.8) |
23.7 (74.7) |
23.3 (73.9) |
22.9 (73.2) |
22.1 (71.8) |
20.9 (69.6) |
22.1 (71.8) |
| සාමාන්ය වර්ෂාපතනය mm (inches) | 84 (3.3) |
64 (2.5) |
73 (2.9) |
123 (4.8) |
148 (5.8) |
118 (4.6) |
150 (5.9) |
198 (7.8) |
236 (9.3) |
228 (9.0) |
220 (8.7) |
137 (5.4) |
1,779 (70.0) |
| සාමාන්ය වර්ෂාපතන දින | 15.0 | 11.5 | 11.5 | 11.6 | 13.6 | 12.8 | 15.4 | 16.2 | 16.6 | 18.1 | 16.6 | 15.7 | 174.6 |
| මාසික සාමාන්ය හිරු එළිය පැය | 235.6 | 229.1 | 232.5 | 240.0 | 244.9 | 237.0 | 244.9 | 248.0 | 216.0 | 217.0 | 207.0 | 223.2 | 2,775.2 |
| Source: Hong Kong Observatory[8] | |||||||||||||
නිවර්තන සුළි සුළං සහ කුණාටු රළ
[සංස්කරණය]ඉතා නිරාවරණය වූ කලාපයක පිහිටා ඇති ග්වාඩලූප් සහ එහි යැපුම් ප්රදේශවලට බොහෝ සුළි කුණාටු වලට මුහුණ දීමට සිදුවේ. ග්වාඩලූප්ට පහර දුන් මාරාන්තිකම සුළි කුණාටුව 1776 දී පොයින්ට්-ඒ-පිට්රේ සුළි කුණාටුව වූ අතර එය අවම වශයෙන් 6,000 ක් මිය ගියේය.[9]
1989 දී, හියුගෝ සුළි කුණාටුව දූපත් සමූහයේ දූපත් වලට දැඩි හානියක් සිදු කළ අතර ප්රාදේශීය වැසියන්ගේ මතකයේ ගැඹුරු සලකුණක් තැබීය. 1995 දී, සති තුනකටත් අඩු කාලයකදී (අයිරිස්, ලුයිස් සහ මර්ලින්) සුළි කුණාටු තුනක් දූපත් සමූහයට පහර දුන්නේය. අනෙකුත් කැපී පෙනෙන සුළි කුණාටු අතරට 1928 දී ඔකීචෝබි, 1965 දී බෙට්සි, 1964 දී ක්ලියෝ, 1966 දී ඉනෙස් සහ 2017 දී ඉර්මා සහ මරියා ඇතුළත් වේ.
වෘක්ෂලතා
[සංස්කරණය]
සාරවත් ගිනිකඳු පස, අධික වර්ෂාපතනය සහ උණුසුම් දේශගුණයක් සහිතව, බාස්-ටෙරේ හි වෘක්ෂලතාදිය සශ්රීක වේ.[10] දිවයිනේ වනාන්තර බොහොමයක් බාස්-ටෙරේ හි පිහිටා ඇති අතර, එහි මහෝගනී, යකඩ දැව සහ චෙස්නට් ගස් වැනි විශේෂ අඩංගු වේ.[1] සැලී ගඟ දිගේ කඩොලාන වගුරු බිම් පිහිටා ඇත.[1] ග්රෑන්ඩ්-ටෙරේ හි වනාන්තරයෙන් වැඩි කොටසක් එළි පෙහෙළි කර ඇති අතර ඉතිරිව ඇත්තේ කුඩා පැල්ලම් කිහිපයක් පමණි.[1]
මීටර් 300 ත් 1,000 ත් අතර (අඩි 980 ත් 3,280 ත්) උන්නතාංශයක, බාස්-ටෙරේ දූපතේ විශාල කොටසක් ආවරණය කරන වැසි වනාන්තරය වර්ධනය වේ. එහි වෘක්ෂලතාදියට සුදු ගම් ගස, අකොමැට්-බූකන් හෝ චෙස්නට් ගස, මාබ්රි හෝ බොයිස්-බන්ඩේ හෝ ඔලන්ඩර් ඇතුළත් වේ; කඳු පාම්, බැලිසියර් හෝ පර්ණාංග වැනි පඳුරු සහ ශාකසාර ශාක; බොහෝ එපිෆයිට්: බ්රොමෙලියඩ්, ෆිලෝඩෙන්ඩ්රන්, ඕකිඩ් සහ ලියානා. මීටර් 1,000 (අඩි 3,300) ට වැඩි උන්නතාංශයක, තෙතමනය සහිත සැවානා වර්ධනය වන අතර, පාසි, ලයිකන, ස්පැග්නම් හෝ කඳුකර කඩොලාන, ඉහළ උන්නතාංශ වයලට් හෝ කඳුකර තයිම් වැනි ශක්තිමත් ශාක වලින් සමන්විත වේ.
වියළි වනාන්තරය ග්රෑන්ඩ්-ටෙරේ, මාරි-ගලන්ටේ, ලෙස් සෙන්ටෙස්, ලා ඩෙසිරේඩ් දූපත් වලින් විශාල කොටසක් අල්ලාගෙන සිටින අතර බාස්-ටෙරේ හි ලීවර්ඩ් වෙරළ තීරයේ ද වර්ධනය වේ. පසෙහි ස්වභාවය (වැලි, පාෂාණමය), ලවණතාව, හිරු එළිය සහ සුළඟ නිසා වෙරළබඩ වනාන්තරය සංවර්ධනය කිරීම වඩාත් අපහසු වන අතර මුහුදු මිදි, මැන්සෙනිල්ලා (රතු රේඛාවකින් සලකුණු කර ඇති ඉතා විෂ සහිත ගසක්), ඉකාක්වියර් හෝ පොල් ගස වැඩෙන පරිසරය එයයි. කඳු බෑවුම්වල සහ ශුෂ්ක කලාපවල පතොක්-සුරුට්ටු (සීරියස්), කටු සහිත පෙයාර්ස්, චෙස්නට් පතොක්, "ටේට් එන්ග්ලයිස්" පතොක් සහ කෝමාරිකා වැනි පතොක් දක්නට ලැබේ.
ග්වාඩලූප් වෙරළ තීරයට මායිම් වන කඩොලාන වනාන්තරය මට්ටම් තුනකින් ව්යුහගත කර ඇත, මුහුදට ආසන්නතම සිට ඈතම දක්වා. පළමු මට්ටමේ රතු කඩොලාන ඇත; දෙවන මට්ටමේ, මුහුදේ සිට මීටර් 10 ක් (අඩි 33) පමණ, කළු කඩොලාන පඳුරු සහිත කඩොලාන සාදයි; තුන්වන මට්ටමේ සුදු කඩොලාන උස කඩොලාන සාදයි. කඩොලාන පිටුපස, වඩදිය බාදිය සහ ලුණු විනිවිද නොයන තැන, සමහර විට වගුරු වනාන්තරයක් වර්ධනය වේ, එය ග්වාඩලූප් හි අද්විතීය වේ. මෙම පරිසරයේ නියෝජිත විශේෂය වන්නේ කඩොලාන-මෙඩයිල් ය.
සත්ව විශේෂ
[සංස්කරණය]වවුලන් සහ රකූන් හැරුණු විට භූමිෂ්ඨ ක්ෂීරපායින් ස්වල්පයක් දූපත් වලට ආවේණික වේ. හඳුන්වා දුන් ජාවා මැංගුස් අතරට ග්වාඩලූප් හි ද දක්නට ලැබේ.[1] පක්ෂි විශේෂ අතර ආවේණික දම් පැහැති උගුරක් සහිත කැරිබ් සහ ග්වාඩලූප් ලී කුට්ටියා ඇතුළත් වේ.[1] දූපත් වල ජලය සාගර ජීවීන්ගේ පොහොසත් විවිධත්වයට සහාය වේ.[1]
කෙසේ වෙතත්, දූපත් සමූහයේ දූපත් හයකින් ලබාගත් අස්ථි අවශේෂ 43,000 ක් අධ්යයනය කිරීමෙන්, යුරෝපීය ජනපදිකයන් පැමිණීමෙන් පසු ග්වාඩලූප් දූපත් වල සර්පයන් සහ කටුස්සන්ගෙන් 50% සිට 70% දක්වා වඳ වී ගිය බව සොයා ගන්නා ලදී; ඔවුන් බළලුන්, මැංගුස්, මීයන් සහ රකූන් වැනි ක්ෂීරපායින් රැගෙන ආ අතර, ඒවා ස්වදේශික උරගයින් ගොදුරු කර ගැනීමට ඉඩ තිබුණි.
පාරිසරික සංරක්ෂණය
[සංස්කරණය]මෑත දශක කිහිපය තුළ, ග්වාඩලූප් හි ස්වාභාවික පරිසරයන් දඩයම් කිරීම සහ මසුන් ඇල්ලීම, වනාන්තර පසුබැසීම, නාගරීකරණය සහ තදාසන්න ප්රදේශයේ සංවර්ධනයට බලපා ඇත. 1955-75 වසරවලදී ඒවායේ උච්චතම අවස්ථාවට ළඟා වූ දැඩි භෝග (විශේෂයෙන් කෙසෙල් සහ උක්) සංවර්ධනයෙන් ද ඔවුන් පීඩා විඳිති. මෙය පහත සඳහන් තත්ත්වයට හේතු වී ඇත: විශාල දූපත් වටා මුහුදු තෘණ ඇඳන් සහ ගල්පර 50% දක්වා පිරිහී ඇත; මාරි-ගලන්ට්, ලෙස් සයින්ටෙස් සහ ලා ඩෙසිරේඩ් හි කඩොලාන සහ මැන්ටිඩ් පාහේ අතුරුදහන් වී ඇත; "ස්ථරය භාවිතා කිරීමේ තීව්රතාවය" සහ කෘෂිකාර්මික සම්භවයක් දූෂණය වීම (පළිබෝධනාශක සහ නයිට්රජන් සංයෝග) හේතුවෙන් මිරිදිය ජල වගුවේ ලවණතාව වැඩි වී ඇත.[11]
මීට අමතරව, 2018 මාර්තු මාසයේදී එළිදැක්වූ ChlEauTerre අධ්යයනයෙන් නිගමනය වන්නේ "ග්රෑන්ඩ්-ටෙරේ හි විශ්ලේෂණය කරන ලද ජල පෝෂක ප්රදේශවලින් 79% ක් සහ බාස්-ටෙරේ හි 84% ක්" තුළ විවිධ මානව විද්යාත්මක අණු 37 ක් (එයින් අඩකට වඩා ක්ලෝර්ඩෙකෝන් වැනි දැන් තහනම් කර ඇති පළිබෝධනාශකවල අපද්රව්ය වලින් පැමිණේ) සොයා ගත් බවයි. ග්වාඩලූප් ජල කාර්යාලයේ වාර්තාවක සඳහන් වන්නේ 2019 දී "ජල මූලාශ්රවල සාමාන්යකරණය වූ හායනයක්" ඇති බවයි.
සියල්ල තිබියදීත්, දූපත් වල සමහර ප්රදේශවල වෘක්ෂලතා සහ භූ දර්ශනය සංරක්ෂණය කර ඇති සහ සංචාරක ව්යාපාරය සඳහා සංවේදී වත්කමක් වන මෙම පරිසරයන් සංරක්ෂණය කිරීමට කැමැත්තක් ඇත. මෙම ප්රදේශ අර්ධ වශයෙන් ආරක්ෂා කර ඇති අතර ZNIEFF ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇත, සමහර විට ස්වභාව රක්ෂිත තත්ත්වය ඇති අතර, ගුහා කිහිපයක් ආරක්ෂිත චිරොප්ටෙරාන් වලට නිවහන වේ.
ග්වාඩලූප් ජාතික වනෝද්යානය 1989 පෙබරවාරි 20 වන දින නිර්මාණය කරන ලදී. 1992 දී, යුනෙස්කෝවේ අනුග්රහය යටතේ, ග්වාඩලූප් දූපත් සමූහයේ ජෛවගෝල රක්ෂිතය (Réserve de biosphère de l'archipel de la Guadeloupe) නිර්මාණය කරන ලදී. එහි ප්රතිඵලයක් ලෙස, 1993 දෙසැම්බර් 8 වන දින, ග්රෑන්ඩ් කල්-ඩි-සැක් හි සමුද්ර භූමිය ජාත්යන්තර වැදගත්කමක් ඇති තෙත් බිමක් ලෙස ලැයිස්තුගත කරන ලදී.[12] මේ අනුව, දිවයින වඩාත්ම ආරක්ෂිත ප්රදේශ සහිත විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුව බවට පත්විය.
භූමිකම්පා සහ සුනාමි
[සංස්කරණය]මෙම දූපත් සමූහය ලා බැරේ හෝ ලා කැඩෝ වැනි භූ විද්යාත්මක දෝෂ රාශියකින් හරස් වී ඇති අතර, ගැඹුරින්, මවුලේ සහ ලා ඩෙසිරේඩ් ඉදිරිපිට ඩෙසිරේඩ් දෝෂය ආරම්භ වන අතර, මාරියා-ගලන්ටේ උතුරට සහ ග්රෑන්ඩ්-ටෙරේට දකුණට අතර මාරියා ගැලන්ටේ දෝෂය ආරම්භ වේ. මෙම භූ විද්යාත්මක ලක්ෂණ නිසා, ග්වාඩලූප් දෙපාර්තමේන්තුවේ දූපත් ප්රංශයේ භූ කම්පන කලාපකරණයට අනුව කලාප III ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇති අතර නිශ්චිත අවදානම් වැළැක්වීමේ සැලැස්මකට යටත් වේ.[13]
1843 දී අඩු ඇන්ටිලස් හි ඇති වූ භූමිකම්පාව අද දක්වාම දන්නා වඩාත්ම ප්රචණ්ඩකාරී භූමිකම්පාවයි. එය දහසකට වැඩි පිරිසකගේ මරණයට මෙන්ම පොයින්ට්-ඒ-පිට්රේ හි විශාල හානියක් සිදු කළේය.
2004 නොවැම්බර් 21 වන දින, දෙපාර්තමේන්තුවේ දූපත්, විශේෂයෙන් ලෙස් සෙන්ටෙස් දූපත් සමූහය, රිච්ටර් පරිමාණයෙන් 6.3 ක ප්රබල භූමිකම්පාවකින් සෙලවී ගිය අතර එය එක් පුද්ගලයෙකුගේ මරණයට මෙන්ම පුළුල් ද්රව්යමය හානියක් ද ඇති කළේය.[14]
දිය ඇලි
[සංස්කරණය]ග්වාඩලූප් හි දිය ඇලි 100 ක් ඇත.[15] වඩාත් ප්රසිද්ධ හෝ සංචාරය කරන ලද සමහරක් අතරට ඇකොමැට් දිය ඇල්ල (සවුට් ඩි එල්'අකොමැට්), කාබට් දිය ඇල්ල (චූට්ස් ඩු කාබට්), පොකිරිස්සන් දිය ඇල්ල (කැස්කැඩ් ඕක්ස් එක්රෙවිස්සස්) සහ ලෙසාර්ඩ් දිය ඇලි (සවුත් ඩි ලා ලෙසාර්ඩ්) ඇතුළත් වේ. සියලුම දිය ඇලි පිහිටා ඇත්තේ බාස්-ටෙරේ දූපතේ ය.[15]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ a b c d e f g h i j k "Encyclopedia Britannica – Guadeloupe". 3 April 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 27 July 2019.
- ^ a b c "CIA World Factbook (2006) – Guadeloupe". 25 February 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 27 July 2019.
- ^ a b c "Geography and geology". Le Guide Guadeloupe. 18 April 2019 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය 17 April 2019.
- ^ Mathieu, Lucie; van Wyk de Vries, Benjamin; Mannessiez, Claire; Mazzoni, Nelly; Savry, Cécile; Troll, Valentin R. (5 March 2013). "The structure and morphology of the Basse Terre Island, Lesser Antilles volcanic arc". Bulletin of Volcanology (ඉංග්රීසි බසින්). 75 (3): 700. Bibcode:2013BVol...75..700M. doi:10.1007/s00445-013-0700-y. ISSN 1432-0819. S2CID 129467145. 13 December 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 8 November 2020.
- ^ "Guadeloupe" (PDF). Institut de physique du globe de Paris. Universite de Paris. 20 November 2006 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්රවේශය 17 April 2019.
- ^ Samper, A.; Quidelleur, X.; Lahitte, P.; Mollex, D. (2007). "Timing of effusive volcanism and collapse events within an oceanic arc island: Basse-Terre, Guadeloupe archipelago (Lesser Antilles Arc)". Earth and Planetary Science Letters. 258 (1–2): 175–191. Bibcode:2007E&PSL.258..175S. doi:10.1016/j.epsl.2007.03.030.
- ^ a b Bourdon, E; Bouchot, V; Gadalia, A; Sanjuan, B. "Geology and geothermal activity of the Bouillante Volcanic Chain" (PDF). 19 April 2019 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය 18 April 2019.
- ^ "Climatological Information for Guadeloupe". 3 April 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "The Deadliest Atlantic Tropical Cyclones, 1492–1996". nhc.noaa.gov. 15 March 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 10 June 2021.
- ^ "Guadeloupe". Encyclopædia Britannica. 12 December 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 12 December 2018.
- ^ Un rapport s’alarme de « la dégradation généralisée » des masses d’eau en Guadeloupe, Le Monde, 10 septembre 2019
- ^ "Grand Cul-de-Sac Marin de la Guadeloupe | Service d'information sur les Sites Ramsar". rsis.ramsar.org. 23 May 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 10 June 2021.
- ^ Guadeloupe, DEAL de (26 November 2014). "Les plans de prévention des risques naturels – Présentation générale". guadeloupe.developpement-durable.gouv.fr (ප්රංශ බසින්). 26 May 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 10 June 2021.
- ^ "Séisme ressenti en Guadeloupe". Le Figaro (ප්රංශ බසින්). 16 March 2011. 26 May 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්රවේශය 10 June 2021.
- ^ a b "Waterfalls". Les îles de Guadeloupe (Guadeloupe Islands) (ඇමෙරිකානු ඉංග්රීසි බසින්). Comité du Tourisme des Îles de Guadeloupe (Guadeloupe Islands Tourism Board). සම්ප්රවේශය 2024-12-11.