Jump to content

ක්ලිපර්ටන් දූපත

විකිපීඩියා වෙතින්
ක්ලිපර්ටන්
ස්වදේශික නාමය:
La Passion–Clipperton  (ප්‍රංශ)
Clipperton Atoll with enclosed lagoon with depths (metres)
ගැඹුර (මීටර්) සහිත කලපුවක් සහිත ක්ලිපර්ටන් අටෝල්
A view of the location of Clipperton Island on a map
ක්ලිපර්ටන් දූපතේ පිහිටීම
භූගෝල විද්‍යාව
පිහිටීමශාන්තිකර සාගරය
ඛණ්ඩාංක10°18′N 109°13′W / 10.300°N 109.217°W / 10.300; -109.217ඛණ්ඩාංක: 10°18′N 109°13′W / 10.300°N 109.217°W / 10.300; -109.217[1]
දූපත් සමූහයකලපුව
භූමි ප්‍රමාණය8.9 km2 (3.4 sq mi)[2]
දිග3 කිමී (1.9 සැත)
පළල4 කිමී (2.5 සැත)
සමුද්‍රතීරය11.1 කිමී (6.9 සැත)
ඉහළම උන්නතාංශය29 මී (95 අඩි)
උසම ස්ථානයක්ලිපර්ටන් පර්වතය
පරිපාලනය
ප්‍රංශය
විදේශ ප්‍රංශ විශේෂ තත්ත්වයඅයිල් ඩි ක්ලිපර්ටන්
ජනවිකාසනය
ජනගහනය0 (1945)
අමතර තොරතුරු
වේලා කලාපය
Postal code98799[a]

ක්ලිපර්ටන් දූපත (ප්‍රංශ: La Passion–Clipperton [la pasjɔ̃ klipœʁtɔn]; ස්පාඤ්ඤ: Isla de la Pasión), ක්ලිපර්ටන් අටෝල්[5] ලෙසද කලින් ක්ලිපර්ටන් පර්වතය ලෙසද හැඳින්වෙන අතර,[6] නැගෙනහිර පැසිෆික් සාගරයේ ජනාවාස නොවූ ප්‍රංශ කොරල් පරමාණුවක් 8.9 km2 (3.4 sq mi) වේ. උතුරු පැසිෆික් සාගරයේ ඇති එකම ප්‍රංශ භූමිය වන ක්ලිපර්ටන් ප්‍රංශයේ පැරිස් සිට කිලෝමීටර 10,675 (සැතපුම් 6,633); ප්‍රංශ පොලිනීසියාවේ පැපීට් සිට කිලෝමීටර 5,400 (නැනෝමීටර 2,900); සහ මෙක්සිකෝවේ ඇකපුල්කෝ සිට කිලෝමීටර 1,280 (නැනෝමීටර 690).

ක්ලිපර්ටන් 1711 දී ප්‍රංශ වෙළඳ ගවේෂකයන් විසින් ලේඛනගත කරන ලද අතර 1858 දී ප්‍රංශ ආරක්ෂිත ටහිටි ප්‍රදේශයේ කොටසක් ලෙස විධිමත් ලෙස ප්‍රකාශ කරන ලදී. එසේ තිබියදීත්, ඇමරිකානු ගුවානෝ පතල් කම්කරුවෝ 1890 ගණන්වල මුල් භාගයේදී දිවයිනේ වැඩ කිරීමට පටන් ගත්හ. දිවයින කෙරෙහි උනන්දුව වර්ධනය වීමත් සමඟ, මෙක්සිකෝව 1520 ගණන්වල ස්පාඤ්ඤ වාර්තා මත පදනම්ව දිවයිනට හිමිකම් පෑමක් ප්‍රකාශ කළ අතර එමඟින් දිවයින හඳුනාගත හැකි විය. 1905 දී මෙක්සිකෝව දිවයිනේ කුඩා හමුදා ජනපදයක් ස්ථාපිත කළ නමුත් මෙක්සිකානු විප්ලවය අතරතුර ප්‍රධාන භූමිය සමඟ සම්බන්ධතා කලාතුරකින් සිදු වූ අතර, බොහෝ යටත් විජිතවාදීන් මිය ගිය අතර, ප්‍රදීපාගාර පාලක වික්ටෝරියානෝ අල්වාරෙස් දිවයිනේ "රජ" ලෙස කෙටි, කුරිරු පාලනයක් ස්ථාපිත කළේය. 1917 දී දිවි ගලවා ගත් එකොළොස් දෙනෙකු බේරා ගන්නා ලද අතර ක්ලිපර්ටන් අත්හැර දමන ලදී.

ක්ලිපර්ටන් සම්බන්ධයෙන් මෙක්සිකෝව සහ ප්‍රංශය අතර ඇති වූ ආරවුල 1909 දී ජාත්‍යන්තර බේරුම්කරණයට යොමු කරන ලදී. ඉතාලියේ රජු වන III වන වික්ටර් එමානුවෙල් බේරුම්කරුවෙකු ලෙස තෝරා ගන්නා ලද අතර 1931 දී දූපත ප්‍රංශ භූමියක් බව තීරණය කරන ලදී. තීන්දුව නොතකා, 1944 වන තෙක් ක්ලිපර්ටන් බොහෝ දුරට ජනාවාස නොවී පැවතුනි, එක්සත් ජනපද නාවික හමුදාව පැසිෆික් සාගරයේ යුද කටයුතු සඳහා සහාය වීම සඳහා දිවයිනේ කාලගුණ මධ්‍යස්ථානයක් පිහිටුවන ලදී. ප්‍රංශය විරෝධය පළ කළ අතර, නැගෙනහිර පැසිෆික් සාගරයේ ජපන් ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳ කනස්සල්ල අඩු වූ විට, 1945 අගභාගයේදී එක්සත් ජනපදය එම ස්ථානය අතහැර දැමීය.

දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසන් වූ දා සිට, ක්ලිපර්ටන් ප්‍රධාන වශයෙන් දිවයිනේ වනජීවීන් සහ සමුද්‍ර ජීවීන් අධ්‍යයනය කිරීම සඳහා විද්‍යාත්මක ගවේෂණ සඳහා ස්ථානයක් වී ඇති අතර, එහි සැලකිය යුතු වෙස්මුහුණු සහ දුඹුරු බූබි ජනපද ද ඇතුළත් වේ. එය දේශගුණ විද්‍යාඥයින් සහ ආධුනික ගුවන් විදුලි DX-පරීක්ෂණ සඳහා ද සත්කාරකත්වය ලබා දී ඇත. වෙළඳාම සහ සංචාරක කටයුතු සඳහා දිවයින සංවර්ධනය කිරීමේ සැලසුම් සලකා බලා ඇත, නමුත් කිසිවක් ක්‍රියාත්මක කර නොමැති අතර ප්‍රංශ නාවික හමුදාවේ වරින් වර සංචාර සමඟ දිවයින බොහෝ දුරට ජනාවාස වී නොමැත.

භූගෝලය

[සංස්කරණය]
ක්ලිපර්ටන් දූපතේ පිහිටීම

කොරල් දූපත නැගෙනහිර පැසිෆික් සාගරයේ 10°18′N 109°13′W හි, මෙක්සිකෝවට නිරිත දෙසින් කිලෝමීටර 1,080 (නා.සැ. 583), නිකරගුවාවට බටහිරින් කිලෝමීටර 2,424 (නා.සැ. 1,309), කොස්ටාරිකාවට බටහිරින් කිලෝමීටර 2,545 (නැනෝමීටර 1,374) සහ ඉක්වදෝරයේ ගැලපගෝස් දූපත් වලට වයඹ දෙසින් කිලෝමීටර 2,390 (නා.සැ. 1,290) දුරින් පිහිටා ඇත.[7][8][9] ආසන්නතම භූමිය සොකොරෝ දූපත වන අතර එය රෙවිලගිගෙඩෝ ​​දූපත් සමූහයේ වයඹ දෙසින් කිලෝමීටර 945 (නා.සැ. 510) පමණ දුරින් පිහිටා ඇත.[10] ප්‍රංශයට අයත් ආසන්නතම දූපත ප්‍රංශ පොලිනීසියාවේ මාර්කේසාස් දූපත් වල හිවා ඕ වේ.[11][12]

උතුරු ඇමරිකාවට ආසන්නව තිබියදීත්, ක්ලිපර්ටන් බොහෝ විට ඕෂනියාවේ නැගෙනහිරින් පිහිටි ස්ථානයක් ලෙස සැලකේ. එය ප්‍රංශ ඉන්දු-පැසිෆික් කලාපයේ කොටසක් වීම නිසාත්,[13][14] එහි සාගර සත්ත්ව විශේෂ සහ හවායි සහ කිරිබාටි හි රේඛීය දූපත් වල සමුද්‍ර සත්ත්ව විශේෂ අතර ඇති පොදු ලක්ෂණ නිසාත්, නැගෙනහිර නිවර්තන පැසිෆික් කලාපයේ සතුන් සඳහා සංක්‍රමණික මාවත දිගේ දූපත පිහිටා ඇති නිසාත් ය.[15][16][17] මෙම දූපත නැගෙනහිර පැසිෆික් නැගීමේ එකම මතුවූ කොටස වන අතර සාගර මතුපිට බිඳ දමන ක්ලිපර්ටන් අස්ථි බිඳීමේ කලාපයේ ඇති එකම ලක්ෂණය වන අතර එය දිය යට දූපත් සමූහයක් නොමැති පැසිෆික් සාගරයේ ඇති දූපත් කිහිපයෙන් එකකි.[18][19][20]

මෙම පරමාණුව පහත් බිම් වන අතර බොහෝ දුරට නිසරු වන අතර, විසිරුණු තණකොළ කිහිපයක් සහ පොල් ගස් කිහිපයක් (කොකෝස් නුසිෆෙරා) ඇත.[21][22] කලපුව වටා ඇති භූමි වළල්ල වර්ග කිලෝමීටර 1.7 (වර්ග සැතපුම් 0.66) ක් වන අතර එහි සාමාන්‍ය උන්නතාංශය මීටර් 2 (අඩි 6.6) කි. නමුත් ක්ලිපර්ටන් පර්වතය (රොචර් ඩි ක්ලිපර්ටන්) ලෙස හඳුන්වන කුඩා ගිනිකඳු පිටවීමක් එහි ගිනිකොන දෙසින් මීටර් 29 (අඩි 95) දක්වා ඉහළ යයි.[23] අවට වර්ග කිලෝමීටර 3.7 (වර්ග සැතපුම් 1.4) ක පරය කොරල් බහුල වන අතර අඩු වඩදියකදී අර්ධ වශයෙන් නිරාවරණය වේ.[24][25] 2001 දී භූමිය ඉහළ යනවාද නැතහොත් ගිලෙනවාද යන්න තක්සේරු කිරීම සඳහා භූමිතික සලකුණක් තබන ලදී.[26]

හාවර්ඩ් විද්‍යාලයේ සංසන්දනාත්මක සත්ව විද්‍යා කෞතුකාගාරයේ බුලටින් එකෙන් ලබාගත් ක්ලිපර්ටන් රොක්ගේ 1899 සිතුවමක්

ක්ලිපර්ටන් පර්වතය යනු දිවයිනේ දැන් වඳ වී ගොස් ඇති ගිනි කන්දෙහි දාරයේ නටබුන් ය;[27] එයට මෙම පාෂාණමය පිටවීම ඇතුළත් වන බැවින්, ක්ලිපර්ටන් සැබෑ පරමාණුවක් නොවන අතර සමහර විට 'නියර්-ඇටෝල්' ලෙසද හැඳින්වේ.[28][29] අවට ගල්පරය කාලගුණය සමඟ සංයෝජනය වීම නිසා දිවයිනට ගොඩබෑම දුෂ්කර වන අතර විශාල නැව් සඳහා වෙරළ තීරයේ නැංගුරම් දැමීම අනතුරුදායක වේ; 1940 ගණන්වලදී ඇමරිකානු නැව් මේ සම්බන්ධයෙන් ක්‍රියාකාරී ගැටළු වාර්තා කළේය.[30][31][32]

පරිසරය

[සංස්කරණය]

ක්ලිපර්ටන් දූපතේ පරිසරය පුළුල් ලෙස අධ්‍යයනය කර ඇති අතර, 1800 ගණන්වල සිදු කරන ලද පළමු පටිගත කිරීම් සහ සාම්පල එකතු කිරීමත් සමඟ.[33] ක්ලිපර්ටන් පිළිබඳ නවීන පර්යේෂණ ප්‍රධාන වශයෙන් දේශගුණ විද්‍යාව සහ සංක්‍රමණික වන ජීවීන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කර ඇත.[34][35][36]

මෙක්සිකෝවේ ජාතික ස්වයං පාලන විශ්ව විද්‍යාලය සහ නිව් කැලිඩෝනියා නූමියා විශ්ව විද්‍යාලය ඒකාබද්ධව සිදු කරන ලද SURPACLIP සාගර විද්‍යාත්මක ගවේෂණය 1997 දී දිවයින පිළිබඳ පුළුල් අධ්‍යයනයන් සිදු කළේය.[37] 2001 දී, විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ සඳහා වූ ප්‍රංශ ජාතික මධ්‍යස්ථානයේ භූගෝල විද්‍යාඥ ක්‍රිස්ටියන් ජොස්ට් 1997 අධ්‍යයනයන් ක්ලිපර්ටන්ගේ පරිසර පද්ධතියේ පරිණාමය කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ ප්‍රංශ පැෂන් 2001 ගවේෂණය හරහා දීර්ඝ කළේය.[38] 2003 දී, සිනමාකරු ලාන්ස් මිල්බ්‍රෑන්ඩ් දින 41 ක් දිවයිනේ රැඳී සිටිමින්, ජාතික භූගෝලීය ගවේෂකය සඳහා වික්‍රමය පටිගත කළ අතර ජාතික භූගෝලීය සංගමය සඳහා ක්ලිපර්ටන්ගේ GPS සිතියමක් සැලසුම් කළේය.[39]

2005 දී, ජීන්-ලුවී එටියන් විසින් සංවිධානය කරන ලද මාස හතරක විද්‍යාත්මක මෙහෙයුමක් මගින් ක්ලිපර්ටන්ගේ ඛනිජ, ශාක සහ සත්ව විශේෂ පිළිබඳ සම්පූර්ණ ඉන්වෙන්ටරියක් සිදු කරන ලදී; මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 100 (අඩි 328) ක් ගැඹුරට ඇල්ගී අධ්‍යයනය කරන ලදී; සහ දූෂණයේ බලපෑම් පරීක්ෂා කරන ලදී..[40][41] වොෂින්ටන් විශ්ව විද්‍යාලයේ සාගර විද්‍යා පාසලේ 2008 ගවේෂණයක් මගින් පසුගිය සහස්‍රයේ දේශගුණික විපර්යාස අධ්‍යයනය කිරීම සඳහා කලපුවෙන් අවසාදිත හරයන් එකතු කරන ලදී.[42]

කලපුව

[සංස්කරණය]
සෙන්ටිනල්-2 චන්ද්‍රිකාව මගින් ඡායාරූප ගත කරන ලද ක්ලිපර්ටන් දූපත.

ක්ලිපර්ටන් යනු වළලු හැඩැති පරමාණුවක් වන අතර එය එකතැන පල්වෙන මිරිදිය කලපුවක් සම්පූර්ණයෙන්ම ආවරණය කරන අතර කිලෝමීටර 12 (සැතපුම් 7.5) ක වට ප්‍රමාණයකින් සහ හෙක්ටයාර 720 (වර්ග සැතපුම් 2.8) ක භූමි ප්‍රමාණයකින් යුක්ත වේ.[43][44] නැගෙනහිර පැසිෆික් සාගරයේ ඇති එකම කොරල් දූපත මෙම දූපතයි.[45][46] කලපුව මාළු වලින් තොර වන අතර, විශාල කොටස් වලට වඩා නොගැඹුරු වන අතර, මීටර් 43–72 (අඩි 141–236) ගැඹුරකින් යුත් සමහර ගැඹුරු ද්‍රෝණි හැරුණු විට,[47] ට්‍රවු සැන්ස් ෆොන්ඩ් ('පතුලක් නැති සිදුර') ලෙස හැඳින්වෙන ස්ථානයක් එහි පාදයේ ආම්ලික ජලය සහිතව ඇත.[48] ජලය මතුපිට පාහේ නැවුම් බවත් ඉතා යුට්‍රොෆික් බවත් විස්තර කෙරේ. මුහුදු පැලෑටි ඇඳන් කලපුවේ මතුපිටින් ආසන්න වශයෙන් 45% ක් ආවරණය කරයි. දාරයේ සාමාන්‍ය පළල මීටර් 150 (අඩි 490) වන අතර, බටහිරින් මීටර් 400 (අඩි 1,300) දක්වා ළඟා වන අතර, ඊසාන දෙසින් මීටර් 45 (අඩි 148) දක්වා පටු වේ, එහිදී මුහුදු රළ ඉඳහිට කලපුවට ගලා යයි.[49] කලපුවේ දූපත් දහයක් පවතින අතර, ඉන් හයක් වෘක්ෂලතාදියෙන් වැසී ඇත, එයට බිත්තර දූපත් (les îles aux Œufs) ඇතුළත් වේ.[50]

කලපුව ආසන්න වශයෙන් වසර 170 කට පෙර වසා දැමීම සහ මුහුදු ජලය කලපුවට ඇතුළු වීම වැළැක්වීම හේතුවෙන් මෙරොමික්ටික් විලක් නිර්මාණය වී ඇත.[48][51][52] විලෙහි නොගැඹුරු කොටස්වල පතුලේ ඛාදනය වූ කොරල් හිස් අඩංගු වේ.[53] කලපුව අවසන් වරට සාගරයට සම්බන්ධ වූ අවස්ථාවේ සිට.[47] 1897 සහ 1898 දී කළ සංචාර වලදී, මියගිය කොරල් හේතුවෙන් කලපුවේ මැද ගැඹුර අඟල් දෙකත් අඩි දෙකත් අතර වූ බව වාර්තා විය.[53] කලපුවේ මතුපිට සෘතු සමඟ තරමක් වෙනස් වන ෆයිටොප්ලැන්ක්ටන් සාන්ද්‍රණය ඉහළ මට්ටමක පවතී.[54] මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජල තීරු ස්ථරීකරණය වී මිශ්‍ර නොවන අතර කලපුව ඔක්සික් සහ කිවුල් සහිත ඉහළ ජල තට්ටුවක් සහ ගැඹුරු සල්ෆියුරික් ඇනොක්සික් ලවණ තට්ටුවක් සමඟ ඉතිරි වේ.[52][55][56] ආසන්න වශයෙන් මීටර් 15 (අඩි 49) ගැඹුරකදී ජලය ලවණතාව ඉහළ යාමත් සමඟ මාරු වන අතර pH අගය සහ ඔක්සිජන් යන දෙකම ඉක්මනින් අඩු වේ.[52] කලපුවේ ගැඹුරුම මට්ටම්වල ජල මට්ටම හයිඩ්‍රජන් සල්ෆයිඩ් වලින් පොහොසත් වන අතර එය කොරල් වර්ධනය වළක්වයි. කලපුව මුහුදු ජලයට වසා දැමීමට පෙර, කොරල් සහ ක්ලැම්ස් ප්‍රදේශයේ ජීවත් වීමට හැකි වූ බව පොසිලීකරණය කරන ලද නිදර්ශක මගින් පැහැදිලි වේ.[47][57]:112

ජලය පිළිබඳ අධ්‍යයනයන් සොයාගෙන ඇත්තේ ජල මතුපිට ඇති ක්ෂුද්‍රජීවී ප්‍රජාවන් ලොව පුරා ඇති අනෙකුත් ජල සාම්පලවලට සමාන බවත්, ගැඹුරු ජල සාම්පල බැක්ටීරියා සහ ආකියා යන දෙකෙහිම විශාල විවිධත්වයක් පෙන්නුම් කරන බවත්ය.[52] 2005 දී, ප්‍රංශ විද්‍යාඥයින් පිරිසක් කලපුවේ ඩයිනොෆ්ලැජලේට් ක්ෂුද්‍ර ඇල්ගී විශේෂ තුනක් සොයා ගත්හ: බහුල වූ පෙරිඩිනියෝප්සිස් ක්‍රිස්ටාටා; ඩුරින්ස්කියා බෝල්ටිකා, වෙනත් ස්ථානවල කලින් පැවති බව දන්නා නමුත් ක්ලිපර්ටන් සඳහා අලුත් විය; සහ දිවයිනට අනන්‍ය වූ පෙරිඩිනියෝප්සිස් ක්‍රිස්ටාටා වර්. ටියුබුලිෆෙරා.[58] කලපුවේ මිලියන ගණනක් අයිසොපොඩ් ද ඇති අතර, ඒවා වේදනාකාරී දෂ්ට කිරීමක් ලබා දෙන බව වාර්තා වේ.[59]

සමහර මූලාශ්‍ර කලපුවේ ජලය පානයට නුසුදුසු ලෙස ශ්‍රේණිගත කර ඇතත්,[60] 1962 දී ඔවුන්ගේ බෝට්ටුව ගිලීමෙන් පසු දින 23 ක් අතරමං වූ ටූනා කපන යන්ත්‍රයක් වන M/V මොනාර්ක් හි කාර්ය මණ්ඩලයේ සාක්ෂිවලින් පෙනී යන්නේ වෙනත් ආකාරයකින් ය. ඔවුන්ගේ වාර්තාවෙන් හෙළි වන්නේ කලපුවේ ජලය "මඩ සහිත සහ අපිරිසිදු" වුවද, එතරම් හොඳ රසයක් නොතිබුණද පානය කළ හැකි බවයි. කස්ටිය විසින් එය පානය කළ බොහෝ දෙනෙක් කිසිදු අහිතකර බලපෑමක් නොමැතිව එය පානය කළහ.[61] 1917 දී මෙක්සිකානු හමුදා ජනපදයක දිවි ගලවා ගත් අය (පහත බලන්න) සඳහන් කළේ ඔවුන් තම ජල සැපයුම සඳහා වර්ෂාව මත යැපෙන බවත්, පැරණි බෝට්ටුවලින් එය අල්ලා ගත් බවත්ය.[61] දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී දිවයිනේ සිටි ඇමරිකානු සෙබළුන්ට කලපුවේ ජලය ලවණීකරණය කිරීම සඳහා වාෂ්පකාරක භාවිතා කිරීමට සිදු විය.[62] කලපුව සහ වර්ෂාවෙන් අල්ලා ගන්නා ජලය හැරුණු විට, මිරිදිය මූලාශ්‍ර කිසිවක් පවතින බව නොදනී.[51][52]

දේශගුණය

[සංස්කරණය]

දිවයිනේ නිවර්තන සාගර දේශගුණයක් ඇති අතර, සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය 20–32 °C (68–90 °F) සහ උපරිම උෂ්ණත්වය 37.8 °C (100.0 °F) දක්වා ඉහළ යයි.[33][63] වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මිලිමීටර 3,000 සිට 5,000 දක්වා (අඟල් 120 සිට 200 දක්වා) වන අතර ආර්ද්‍රතා මට්ටම සාමාන්‍යයෙන් සියයට 85 ත් 95 ත් අතර වන අතර දෙසැම්බර් සිට මාර්තු දක්වා වියළි මාස වේ. පවතින සුළං වන්නේ ගිනිකොනදිග වෙළඳ සුළං වේ.[38][64] වැසි සමය මැයි සිට ඔක්තෝබර් දක්වා සිදුවන අතර,[33] කලාපය අප්‍රේල් සිට සැප්තැම්බර් දක්වා නිවර්තන සුළි සුළං වලට යටත් වේ, නමුත් එවැනි කුණාටු බොහෝ විට ක්ලිපර්ටන් හි ඊසාන දෙසින් ගමන් කරයි.[38] 1997 දී ක්ලිපර්ටන් ෆෙලිසියා සුළි කුණාටුව මෙන්ම 2015 දී සැන්ඩ්‍රා සුළි කුණාටුව ආරම්භ වන මාර්ගයේ ගමන් කළේය.[65] ඊට අමතරව, ක්ලිපර්ටන් 2003 දී නිවර්තන කුණාටු ඇන්ඩ්‍රෙස් ඇතුළු බහු නිවර්තන කුණාටු සහ අවපාත වලට ගොදුරු වී ඇත.[66][67] අවට සාගර ජලය උණුසුම් වන අතර, සමක සහ ප්‍රති-සමක ධාරා මගින් තල්ලු කරනු ලබන අතර ගෝලීය උණුසුම හේතුවෙන් උෂ්ණත්වය ඉහළ යාමක් දක්නට ලැබේ.[68][69][70]

වෘක්ෂලතා සහ සත්ත්ව විශේෂ

[සංස්කරණය]
දීප්තිමත් තැඹිලි පැහැති ක්ලිපර්ටන් කකුළුවෙක් (ජොන්ගාර්තියා ඕෂනිකා)

1898 දී ස්නොඩ්ග්‍රාස් සහ හෙලර් සංචාරය කළ විට, "කිසිදු භූමි ශාකයක් දිවයිනට ආවේණික නොවේ" යනුවෙන් ඔවුන් වාර්තා කළහ.[71] 1711, 1825 සහ 1839 යන ඓතිහාසික වාර්තාවල අඩු තණකොළ හෝ බහුල (අර්ධ වශයෙන් දැවමය) ශාක විශේෂයක් පෙන්නුම් කරයි. 1958 දී මාරි-හෙලීන් සැචෙට්ගේ සංචාරය අතරතුර, වෘක්ෂලතාදිය කටු සහිත තණකොළ සහ පහත් පඳුරු සහිත විරල ආවරණයක්, බඩගා යන ශාකයක් (ඉපොමෝයා විශේෂ) සහ පොල් තල් ගස් වලින් සමන්විත බව සොයා ගන්නා ලදී. මෙම පහත් බිම් ශාකසාර ශාක ස්වභාවයේ පුරෝගාමියෙකු ලෙස පෙනෙන අතර, එයින් වැඩි කොටසක් මෑතකදී හඳුන්වා දුන් විශේෂ වලින් සමන්විත බව විශ්වාස කෙරේ. හීලියෝට්‍රොපියම් කුරසාවිකම් සහ සමහර විට පෝර්ටුලකා ඔලරේසියා යන ශාක ස්වදේශික යැයි සැචෙට් සැක කළේය. 1890 ගණන්වල ගුවානෝ පතල් කම්කරුවන් විසින් හඳුන්වා දුන් පොල් ගස් සහ ඌරන් 1940 ගණන්වල තවමත් දක්නට ලැබුණි.[55] විශාලතම පොල් වත්ත දිවයිනේ නිරිතදිග කෙළවරේ පිහිටි බුගන්විල් වුඩ් (බොයිස් ඩි බුගන්විල්) වේ.[72] අතොළුවේ වයඹ දෙසින්, වඩාත් බහුල ශාක විශේෂ වන්නේ සෙන්ක්‍රස් එචිනටස්, සිඩා රොම්බිෆෝලියා සහ කෝර්කොරස් ඇස්ටුආන්ස් ය. මෙම ශාක සෙන්ටිමීටර 30 (අඟල් 12) ක් උස පඳුරු ආවරණයක් සාදන අතර එක්ලිප්ටා, ෆිලන්තස් සහ සොලනම් මෙන්ම උස බ්‍රැසිකා ජුන්සියා සමඟ මිශ්‍ර වේ. කලපුවේ ඇති දූපත් ප්‍රධාන වශයෙන් සයිපෙරේසී, ස්ක්‍රොෆුලාරියාසී සහ ඉපොමෝයා පෙස්-කැප්‍රේ සමඟ වෘක්ෂලතාගත වේ.[73] ක්ලිපර්ටන් හි සුවිශේෂී ලක්ෂණයක් වන්නේ වෘක්ෂලතාදිය සමාන්තර විශේෂ පේළිවලට සකස් කර ඇති අතර, උස විශේෂවල ඝන පේළි පහළ, වඩාත් විවෘත වෘක්ෂලතා සමඟ විකල්පව පොස්පේට් කැණීමේ අගල් කැණීමේ ක්‍රමයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මෙය සිදු වූ බව උපකල්පනය කරන ලදී.[49]

පවතින එකම ගොඩබිම් සතුන් වන්නේ උරග විශේෂ දෙකක් (පැසිෆික් කඳ-ඇඟිලි සහිත හූනන් සහ තඹ වලිග සහිත හුණු),[74][75] ක්ලිපර්ටන් කකුළුවන් ලෙස හැඳින්වෙන දීප්තිමත්-තැඹිලි පැහැති ගොඩබිම් කකුළුවන් (ජොන්ගාර්තියා ඕෂනිකා, 2019 ට පෙර ජොන්ගාර්ටියා ප්ලැනාටා ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇත),[76][77][78] පක්ෂීන් සහ නැව් මීයන් ය. 1999 සහ 2000 දී දිවයිනේ විශාල ධීවර බෝට්ටු සුන්බුන් වූ විට මීයන් පැමිණියා විය හැකිය.[79]

1890 ගණන්වල හඳුන්වා දුන් ඌරන් කකුළුවන් ගහනය අඩු කළ අතර, එමඟින් තණකොළ බිම් ක්‍රමයෙන් භූමි මතුපිටින් සියයට 80 ක් පමණ ආවරණය කිරීමට ඉඩ සැලසුණි.[80][81] 1958 දී කෙනත් ඊ. ස්ටේජර් විසින් කරන ලද පුද්ගලික ව්‍යාපෘතියක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මෙම ඌරන් තුරන් කිරීම,[82][83] ගොඩබිම් කකුළුවන් ගහනය යථා තත්ත්වයට පත්වීමත් සමඟ මෙම වෘක්ෂලතාදියෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් අතුරුදහන් වීමට හේතු විය.[79] එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, ක්ලිපර්ටන් යනු බොහෝ දුරට වැලි සහිත කාන්තාරයක් වන අතර එහි පැෂන් 2001 ප්‍රංශ මෙහෙයුම අතරතුර ක්‍රිස්ටියන් ජොස්ට් විසින් ගණනය කරන ලද තල් ගස් 674 ක් පමණක් සහ භූමිෂ්ඨ කකුළුවන්ට ළඟා විය නොහැකි තණකොළ සහිත කලපුවේ දූපත් පහක් ඇත. ජාතික සාගර හා වායුගෝලීය පරිපාලනයේ නිරිතදිග ධීවර විද්‍යා මධ්‍යස්ථානයේ 2005 වාර්තාවකින් පෙන්නුම් කළේ මීයන් හඳුන්වාදීමෙන් පසු සහ ඒවායේ පැවැත්ම වැඩිවීමෙන් පසු කකුළුවන් සහ පක්ෂි ගහනය යන දෙකෙහිම අඩුවීමක් සිදුවී ඇති බවත්, එමඟින් වෘක්ෂලතාදිය සහ පොල් ගස් දෙකෙහිම අනුරූප වැඩිවීමක් ඇති වන බවත්ය. කුරුළු කූඩු ස්ථාන සහ කකුළුවන් ගහනය විනාශ කරමින් සිටි මීයන් මුලිනුපුටා දැමීමට මෙම වාර්තාව හදිසියේ නිර්දේශ කළේය,[84][85] එවිට වෘක්ෂලතාදිය අඩු විය හැකි අතර දිවයින එහි 'පූර්ව-මිනිස්' තත්වයට නැවත පැමිණිය හැකිය.[79]

1825 දී, බෙන්ජමින් මොරල් ක්ලිපර්ටන් හි හරිත මුහුදු කැස්බෑවන් කූඩු කරන බව වාර්තා කළ නමුත් පසුව කළ ගවේෂණවලදී එහි කූඩු කරන කැස්බෑවන් හමු වී නොමැත, සමහර විට ගුවානෝ නිස්සාරණයෙන් ඇති වූ බාධා මෙන්ම ඌරන් සහ මීයන් හඳුන්වාදීම නිසා විය හැකිය. දිවයිනෙන් හමු වූ මුහුදු කැස්බෑවන් ධීවර කටයුතු හේතුවෙන් තුවාල ලබා ඇති බව පෙනේ.[86] 1825 දී මොරල් දිවයිනේ ලොම් සහ අලි මුද්‍රා ද වාර්තා කළ නමුත් පසුකාලීන ගවේෂණ මගින් ඒවා ද වාර්තා කර නොමැත.[87][88]

මොරේ වයිපර් හිස (එන්චෙලිනාසා කැනිනා)

දූපතේ කුරුල්ලන් බහුලව දක්නට ලැබේ; 1825 දී මොරල් මෙසේ සඳහන් කළේය: "මුළු දිවයිනම වචනාර්ථයෙන් මුහුදු පක්ෂීන්ගෙන් වැසී ඇත, ගුල්, තල්මසුන්-පක්ෂීන්, ගැන්ට් සහ බූබි වැනි".[88] දූපතේ බෝ වන පක්ෂි විශේෂ දහතුනක් දන්නා අතර තවත් පක්ෂි විශේෂ 26 ක් අමුත්තන් ලෙස නිරීක්ෂණය කර ඇත.[85] වෙස්මුහුණු බූබි විශාල අභිජනන ජනපදයක් නිසා දිවයින බර්ඩ්ලයිෆ් ඉන්ටර්නැෂනල් විසින් වැදගත් කුරුළු ප්‍රදේශයක් ලෙස හඳුනාගෙන ඇති අතර, තනි පක්ෂීන් 110,000 ක් වාර්තා වී ඇත.[89] නිරීක්ෂණය කරන ලද පක්ෂි විශේෂ අතර සුදු ටර්න්, වෙස්මුහුණු බූබි, සූටි ටර්න්, බ්‍රොබ්ලැක් නෝඩීස්, මහා ෆ්‍රිගේට් කුරුල්ලන්, කූට්ස්, මාටින් (ගිල දමන්නන්), කුකුළන් සහ කහ වෝබ්ලර්ස් ඇතුළත් වේ.[90][91][92] කලපුවේ තාරාවන් සහ මුවර්න් වාර්තා වී ඇත.[49]

දිවයිනේ උතුරු පැත්තේ ඇති කොරල් පරයට මීටර් 2 (අඩි 6.6) ට වඩා උස ජනපද ඇතුළත් වේ. 2018 ටාරා පැසිෆික් ගවේෂණයේදී මීටර් 28–32 (අඩි 92–105) ගැඹුරක මිලෙපෝරා ප්ලැටිෆිල්ලා ජනපද පහක් සොයා ගන්නා ලදී, එය කලාපයේ දන්නා මෙම ගිනි කොරල් විශේෂවලින් පළමුවැන්නයි.[93] පෝරයිට්ස් විශේෂ ගල් කොරල් අතර, පරපෝෂිත පණුවන් සහ ක්ෂුද්‍ර ඇල්ගී ඇතුළු රෝග හෝ ආතතිය පිළිබඳ වෙනත් ඇඟවීම් සමඟ යම් විරංජනයක් නිරීක්ෂණය විය.[94]

ක්ලිපර්ටන් වටා ඇති ගල්පරවල ආවේණික විශේෂවල ඉහළම සාන්ද්‍රණයක් ඇති අතර විශේෂ 115 කට වඩා හඳුනාගෙන ඇත.[95][96][97] ක්ලිපර්ටන් ඒන්ජල්ෆිෂ් (හොලකාන්තස් ලිම්බෝගි), ක්ලිපර්ටන් ගෲපර් (එපිනෙෆෙලස් ක්ලිපර්ටොනෙන්සිස්), ක්ලිපර්ටන් ඩැම්සෙල්ෆිෂ් (ස්ටෙගාස්ටස් බැල්ඩ්විනි) සහ රොබට්සන්ගේ රැස් (තලසෝමා රොබට්සෝනි) වැනි ආවේණික විශේෂ පහක් හෝ හයක් ඇතුළුව බොහෝ විශේෂ මෙම ප්‍රදේශයේ වාර්තා වේ. ගල්පර වටා පුළුල්ව පැතිරී ඇති විශේෂ අතර පැසිෆික් ක්‍රියෝල්ෆිෂ්, නිල්-සහ-රන් ස්නැපර් සහ විවිධ එළු මාළු විශේෂ ඇතුළත් වේ. ජල තීරුවේ, කළු ජැක්, බිගී ට්‍රෙවාලි සහ බ්ලූෆින් ට්‍රෙවාලි ඇතුළු ට්‍රෙවාලි ප්‍රමුඛ වේ.[98] ක්ලිපර්ටන් වටා ද බහුලව දක්නට ලැබෙන්නේ කළු ට්‍රිගර්ෆිෂ් ය;, ලෙදර් බාස් සහ තරු කණ්ඩායම් ඇතුළු කණ්ඩායම් විශේෂ කිහිපයක්; මෙක්සිකානු හොග්ෆිෂ්; සුදු කම්මුල්, කන්වික්ට් සහ ඉරි සහිත වරල් ශල්‍ය වෛද්‍ය මාළු; කහ දිගු නාසය සහ කළු නාසය සහිත සමනල මාළු; කොරල් උකුස්සන් මාළු; රන් පෆර්ෆිෂ්; මූරිෂ් පිළිම; ගිරවුන් මාළු; සහ මොරේ ඊල්ස්, විශේෂයෙන් පැල්ලම් සහිත මොරේ ඊල්ස්.[99][100] දිවයින වටා ඇති ජලය මෝරුන් සඳහා, විශේෂයෙන් සුදු ඉඟි මෝරා සඳහා වැදගත් තවානකි. ගැලපගෝස් මෝරුන්,[101] ගල්පර මෝරුන්, තල්මසුන් මෝරුන්,[102] සහ මිටි හිස මෝරුන් ද ක්ලිපර්ටන් අවට දක්නට ලැබේ.[103][104]

ක්ලිපර්ටන් වෙත කළ ගවේෂණ තුනකින් ස්පොන්ජ් නිදර්ශක එකතු කර ඇති අතර, 1938 දී එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ෆ්‍රෑන්ක්ලින් රූස්වෙල්ට්ගේ සංචාරය ද ඊට ඇතුළත් ය. එකතු කරන ලද නිදර්ශක 190 න්, විශේෂ 20 ක් සටහන් කර ඇති අතර, ඉන් නවයක් ක්ලිපර්ටන් හි පමණක් හමු විය. 1938 සංචාරයේදී එකතු කරන ලද ආවේණික ස්පොන්ජ් වලින් එකක් රූස්වෙල්ට්ට ගෞරවයක් වශයෙන් කැලිස්පොන්ජියා රූස්වෙල්ටි ලෙස නම් කරන ලදී.[105][106][107]

2009 අප්‍රේල් මාසයේදී, කැලිෆෝනියාවේ හේවර්ඩ් හි නිවර්තන මත්ස්‍ය වෙළෙන්දෙකු වන ස්ටීවන් රොබින්සන්, ක්ලිපර්ටන් ඒන්ජල්ෆිෂ් එකතු කිරීම සඳහා ක්ලිපර්ටන් වෙත ගියේය.[108] එක්සත් ජනපදයට ආපසු පැමිණි පසු, ඔහු නීතිවිරෝධී ලෙස එකතු කරන ලද මසුන් 52 දෙනා ෆෙඩරල් වනජීවී බලධාරීන්ට විස්තර කළේ කිං ඒන්ජල්ෆිෂ් ලෙසයි,[109][110] ඔහු ඩොලර් 10,000 කට විකිණීමට අදහස් කළ දුර්ලභ ක්ලිපර්ටන් ඒන්ජල්ෆිෂ් නොවේ.[110][111] 2011 දෙසැම්බර් 15 වන දින රොබින්සන්ට දින 45 ක සිර දඬුවමක්, වසරක පරිවාස කාලයක් සහ ඩොලර් 2,000 ක දඩයක් නියම කරන ලදී.[112]

පාරිසරික තර්ජන

[සංස්කරණය]
සිකෙම් ඔස්ප්‍රේ භාණ්ඩ ප්‍රවාහන නෞකාව 2010 දී ක්ලිපර්ටන් දූපතේ ගුවන් ගත කරන ලදී.

2010 පෙබරවාරි 10 වන දින රාත්‍රියේදී, පැනමා ඇළේ සිට දකුණු කොරියාව දක්වා ගමන් කරමින් සිටියදී, මෝල්ටිස් රසායනික ටැංකියක් වන සිකෙම් ඔස්ප්‍රේ,[113] ගොඩබිමට කඩා වැටුණි. මීටර් 170 (අඩි 558) ක් දිග මෙම නෞකාවේ සයිලීන් මෙට්‍රික් ටොන් 10,513 (කෙටි ටොන් 11,589), සෝයා බෝංචි තෙල් මෙට්‍රික් ටොන් 6,005 (කෙටි ටොන් 6,619) සහ තල මෙට්‍රික් ටොන් 6,000 (කෙටි ටොන් 6,600) අඩංගු විය.[114]:43 කාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයින් 19 දෙනාම ආරක්ෂිත බව වාර්තා වූ අතර, නෞකාවේ කිසිදු කාන්දුවක් නොමැති බව වාර්තා විය.[115][116] නෞකාව මාර්තු 6 වන දින[117] නැවත පාවී ගොස් සේවයට පැමිණියේය.[118]

2012 මාර්තු මැද භාගයේදී, ක්ලිපර්ටන් ව්‍යාපෘතියේ කාර්ය මණ්ඩලය, විශේෂයෙන් ඊසානදිග වෙරළ තීරයේ සහ ක්ලිපර්ටන් පර්වතය වටා කුණු කසළ බහුලව පවතින බව නිරීක්ෂණය කළහ. ප්ලාස්ටික් බෝතල් සහ බහාලුම් ඇතුළු සුන්බුන්, දිවයිනේ ශාක හා සත්ත්ව විශේෂ සඳහා හානිකර පරිසරයක් නිර්මාණය කරයි.[119] මෙම කුණු කසළ වෙරළ දෙකකට (ඊසානදිග සහ නිරිතදිග) පමණක් පොදු වන අතර, දිවයිනේ ඉතිරි කොටස තරමක් පිරිසිදුයි. 1944–1945 ඇමරිකානුවන්, 1966–1969 ප්‍රංශ සහ 2008 විද්‍යාත්මක ගවේෂණයෙන් පසුව අනෙකුත් කසළ ඉතිරි වී ඇත.[120] 2015 දී ක්ලිපර්ටන් වෙත විද්‍යාත්මක හා ආධුනික ගුවන් විදුලි ගවේෂණයක් අතරතුර, මෙහෙයුම් කණ්ඩායම කොකේන් 1.2 ක් (රාත්තල් 2.6) අඩංගු පැකේජයක් සොයා ගන්නා ලදී. මුහුදේ ඉවත දැමීමෙන් පසු පැකේජය ගසාගෙන ගොස් ඇති බවට සැක කෙරේ.[64] 2023 අප්‍රේල් මාසයේදී, ප්‍රංශයේ සන්නද්ධ හමුදා විසින් ඇන්ටිලස් (fr) හි සිදු කරන ලද Passion 23 මෙහෙයුම සහ ජර්මිනල් නිරීක්ෂණ නෞකාව මගින් දිවයිනේ වෙරළ තීරයෙන් කිලොග්‍රේම් 200 කට වඩා (රාත්තල් 440) කොකේන් මිටියක් සමඟ එකතු කරන ලදී.[121]

මුහුද වටා අප ව්‍යාපෘතිය ඇස්තමේන්තු කරන්නේ ක්ලිපර්ටන් EEZ වසරකට මාළු මෙට්‍රික් ටොන් 50,000 (කෙටි ටොන් 55,000) අස්වැන්නක් නිපදවන බවයි; කෙසේ වෙතත්, ප්‍රදේශයේ ප්‍රංශ නාවික මුර සංචාර කලාතුරකින් සිදුවන බැවින්, මෙයට නීති විරෝධී මසුන් ඇල්ලීම සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් ඇතුළත් වේ,[122][123] පොකිරිස්සන් අස්වැන්න නෙළීම සහ මෝර වරල් ඇල්ලීම, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ප්‍රංශයට අල්ලා ගන්නා ලද මාළු කිලෝග්‍රෑමයකට යුරෝ 0.42 ක ඇස්තමේන්තුගත පාඩුවක් සිදු විය.[124]

යාබද ක්ලැරියන්-ක්ලිපර්ටන් කලාපයේ ගැඹුරු මුහුදේ බහු ලෝහමය ගැටිති කැණීම වැඩි වන විට, පරමාණුව වටා ඇති ප්‍රංශයේ සුවිශේෂී ආර්ථික කලාපය තුළ සමාන පතල් ක්‍රියාකාරකම් ක්ලිපර්ටන් අවට සාගර ජීවීන්ට බලපෑමක් ඇති කළ හැකිය. පැෂන් 2015 ගවේෂණය අතරතුර ක්ලිපර්ටන් EEZ හි බහු ලෝහමය ගැටිති සොයා ගන්නා ලදී.[125]

දේශපාලනය සහ රජය

[සංස්කරණය]

මෙම දූපත ප්‍රංශයේ විදේශ රාජ්‍ය පෞද්ගලික දේපළක් වන අතර එය විදේශ අමාත්‍යවරයාගේ සෘජු අධිකාරිය යටතේ පවතී.[126][127] දූපත ප්‍රංශ භූමියක් වුවද, එයට යුරෝපීය සංගමය තුළ කිසිදු තත්වයක් නොමැත.[128] ක්ලිපර්ටන් දූපතේ හිමිකාරිත්වය 19 වන සහ 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී ප්‍රංශය සහ මෙක්සිකෝව අතර මතභේදයට තුඩු දුන් නමුත් අවසානයේ 1931 දී බේරුම්කරණය හරහා විසඳා ගන්නා ලදී; ක්ලිපර්ටන් දූපත් නඩුව ජාත්‍යන්තර නීති පෙළපොත්වල පුළුල් ලෙස අධ්‍යයනය කර ඇත.[129][130]

1930 ගණන්වල අගභාගයේදී, පියාසර බෝට්ටු පැසිෆික් සාගරය ගුවන් ගමන් සඳහා විවෘත කළ විට, ක්ලිපර්ටන් දූපත හවායි මඟ හරිමින් ඇමරිකාවේ සිට ප්‍රංශ පොලිනීසියාවේ මාර්කේසාස් දූපත් හරහා ආසියාවට අන්තර්-පැසිෆික් මාර්ගයක් සඳහා විය හැකි මාර්ග ලක්ෂ්‍යයක් ලෙස සටහන් විය. කෙසේ වෙතත්, කොරිඩෝවේ වාණිජ ගුවන් ගමනාගමනය සංවර්ධනය කිරීමට ප්‍රංශය කිසිදු උනන්දුවක් දැක්වූයේ නැත.[131]

1996 දී ප්‍රංශය එක්සත් ජාතීන්ගේ මුහුදේ නීතිය පිළිබඳ සම්මුතිය (UNCLOS) අනුමත කිරීමෙන් පසුව,[132][133] ඔවුන් 1976 දී පිහිටුවන ලද ක්ලිපර්ටන් දූපතෙන් පිටත සුවිශේෂී ආර්ථික කලාපය නැවත තහවුරු කළහ.[134] UNCLOS හි තුන්වන සම්මුතිය යටතේ ජාතීන්ට හිමිකම් පෑමට අවසර දී ඇති ප්‍රදේශයට වෙනස්කම් සිදු කිරීමෙන් පසුව[135] 2018 දී ප්‍රංශය භෞමික මුහුදේ පිටත සීමාවන් කිලෝමීටර 22 (නා.සැ. 12) දක්වා සහ ක්ලිපර්ටන් දූපතෙන් ඔබ්බට ඇති සුවිශේෂී ආර්ථික කලාපය කිලෝමීටර 370 (නා.සැ. 200) දක්වා පුළුල් කළ අතර එය වර්ග කිලෝමීටර 431,273 (වර්ග සැතපුම් 166,515) සාගරයෙන් ආවරණය විය.[136][137]

2007 පෙබරවාරි 21 වන දින, ක්ලිපර්ටන් හි පරිපාලනය ප්‍රංශ පොලිනීසියාවේ ජනරජයේ මහ කොමසාරිස්වරයාගෙන් විදේශ ප්‍රංශ අමාත්‍යවරයා වෙත මාරු කරන ලදී.[138]:99

2015 දී, ප්‍රංශ මන්ත්‍රී පිලිප් ෆොලියට් ක්ලිපර්ටන් වෙත පා තැබුවේ ප්‍රංශයෙන් එසේ කළ පළමු තේරී පත් වූ නිලධාරියා බවට පත් වෙමිනි. ක්ලිපර්ටන් නැරඹීම ඔහුට වයස අවුරුදු නවයේ සිට කිරීමට අවශ්‍ය වූ දෙයක් බව ෆොලියට් සඳහන් කළේය.[139][140][141] සංචාරයෙන් පසුව, ෆොලියට් ජාතික සභාවට අටොලය සහ එහි අවට සමුද්‍ර හිමිකම් පිළිබඳ ප්‍රංශ ස්වෛරීභාවය නැවත තහවුරු කිරීමේ හදිසි අවශ්‍යතාවය පිළිබඳව වාර්තා කළේය. ක්ලිපර්ටන් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානයක් පිහිටුවීම සහ අටොලය අධීක්ෂණය වටා පරිපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ ද ඔහු යෝජනා කළේය.[142]

2022 දී, ප්‍රංශය නිල වශයෙන් දිවයින "ලා පැෂන්-ක්ලිපර්ටන්" ලෙස සඳහන් කරමින් නීති සම්මත කළේය.[143]

ඉතිහාසය

[සංස්කරණය]
ලා ප්‍රින්සස් නෞකාවේ දිනපොතෙන් (1711) "l'Isle de la Passion" (ක්ලිපර්ටන්) සිතුවමක්.

සොයාගැනීම් සහ මුල් හිමිකම්

[සංස්කරණය]

දිවයිනේ පළමු සොයාගැනීම සම්බන්ධයෙන් ප්‍රකාශ කිහිපයක් තිබේ. වාර්තාගත විය හැකි පැරණිතම දර්ශනය 1521 ජනවාරි 24 වන දින පෘතුගීසි සම්භවයක් ඇති ස්පාඤ්ඤ ගවේෂක ෆර්ඩිනන්ඩ් මැගෙලන් සිය ලෝක ගෝලය වටා ගමන් කරන අතරතුර ඇමරිකානු ප්‍රධාන භූමියෙන් බටහිර දෙසට හැරී සැන් පැබ්ලෝ ලෙස නම් කළ දූපතක් සොයා ගැනීමයි.[144] 1528 නොවැම්බර් 15 වන දින, ස්පාඤ්ඤ ජාතික අල්වාරෝ ද සාවේද්‍ර සෙරෝන්, ඔහුගේ ඥාති සහෝදරයා වන ස්පාඤ්ඤ ජයග්‍රාහක හර්නාන් කෝර්ටෙස් විසින් පිලිපීනයට මාර්ගයක් සොයා ගැනීමට පත් කරන ලද ගවේෂණයක යෙදී සිටියදී, ඔහු කලාපයේ ඉස්ලා මෙඩනොස් ලෙස හැඳින්වූ දූපතක් සොයා ගත්තේය.[145][146][147]

සැන් පැබ්ලෝ සහ ඉස්ලා මෙඩනොස් යන දෙකම ක්ලිපර්ටන් නැරඹිය හැකි ස්ථාන ලෙස සලකනු ලැබුවද, දූපත මුලින්ම ප්‍රස්ථාරගත කරන ලද්දේ ප්‍රංශ වෙළෙන්දා වන මයිකල් ඩුබොකේජ් විසින් වන අතර, ඔහු 1711 අප්‍රේල් 3 වන දින සුබ සිකුරාදා දිවයිනට පැමිණියේය; ඊළඟ දිනයේ සෙසු නැව් කපිතාන් මාටින් ද චැසිරොන් (ෆ්‍රැන්සිස්) සහ ලා ප්‍රින්සස් විසින් ඔහු හා එක් විය.[148] නැවත සොයා ගැනීමේ දිනය පැෂන්ටයිඩ් ප්‍රදේශයට අයත් වූ බැවින් මෙම දූපතට Île de la Passion ('පැෂන් අයිලන්ඩ්') යන නම ලබා දෙන ලදී. ඔවුන් දිවයිනේ පළමු සිතියම සකස් කර එය ප්‍රංශයට හිමිකර ගත්හ.[149]

1825 අගෝස්තු මාසයේදී, ඇමරිකානු මුහුදු කපිතාන් බෙන්ජමින් මොරල් ක්ලිපර්ටන් වෙත පළමු වාර්තාගත ගොඩබෑම සිදු කළ අතර, දිවයින ගවේෂණය කර එහි වෘක්ෂලතාදිය පිළිබඳ සවිස්තරාත්මක වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කළේය.[150]

18 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් සමඟ සටන් කළ ඉංග්‍රීසි මුහුදු කොල්ලකරුවෙකු සහ පෞද්ගලික සේවකයෙකු වන ජෝන් ක්ලිපර්ටන් විසින් මෙම දූපත සඳහා පොදු නම පැමිණ ඇති අතර, ඔහු දිවයින පසුකර ගිය බව කියනු ලැබේ. සමහර මූලාශ්‍ර පවසන්නේ ඔහු නැව්ගත කිරීමේ වැටලීම් සඳහා එය කඳවුරක් ලෙස භාවිතා කළ බවයි.[151]

19 වන සියවස

[සංස්කරණය]

මෙක්සිකානු හිමිකම් 1821–1858

[සංස්කරණය]

1821 දී නිදහස ප්‍රකාශ කිරීමෙන් පසු, මෙක්සිකෝව වරක් ස්පාඤ්ඤයට අයත්ව තිබූ ඉඩම් අත්පත් කර ගත්තේය. ස්පාඤ්ඤ වාර්තාවල 1528 තරම් ඈත කාලයේ දී දිවයිනේ පැවැත්ම සඳහන් කළ පරිදි, භූමිය මෙක්සිකෝවට ඇතුළත් කරන ලදී.[152] 1917 මෙක්සිකානු ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ස්පාඤ්ඤ නාමය වන ලා පැසියන් භාවිතා කරමින් මෙක්සිකානු භූමිය ලෙස දූපත පැහැදිලිවම ඇතුළත් වේ. 1934 ජනවාරි 18 වන දින, දිවයින පිළිබඳ ස්වෛරීභාවය පිළිබඳ ආරවුල ප්‍රංශයට පක්ෂව සමථයකට පත් වූ පසු, මෙය සංශෝධනය කරනු ලැබේ.[153]

ඕෂනික් පොස්පේට් සමාගමේ නියෝජිතයෙකු ලෙස ඩබ්ලිව්. ෆ්‍රීස් සහ සමාගම විසින් නිකුත් කරන ලද ක්ලිපර්ටන් දූපතේ 1895 ඩොලර් 1 මුද්දරය. ක්ලිපර්ටන් සහ සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ අතර ගමන් කරන තැපැල් සඳහා දේශීය තැපැල් මුද්දර භාවිතා කරන ලදී.[154]
ජාතික භූමියට සම්මේලනයේ සංඝටක කොටස්වල භූමි ප්‍රදේශය සහ මුහුදු දෙකෙහිම යාබද දූපත් ද ඇතුළත් වේ. එයට පැසිෆික් සාගරයේ පිහිටා ඇති ග්වාඩලූප්, රෙවිලගිගෙඩෝ ​​සහ පැසියන් දූපත් ද ඇතුළත් වේ.
ජාතික භූමි ප්‍රදේශයට සම්මේලනයේ ඒකාබද්ධ කොටස් සහ මුහුදු දෙකෙහිම යාබද දූපත් ද ඇතුළත් වේ. පැසිෆික් සාගරයේ පිහිටා ඇති ග්වාඩලුප් දූපත, රෙවිලගිගෙඩෝ ​​සහ ලා පැසියන් ද එයට ඇතුළත් වේ.

—1917 මෙක්සිකානු ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව[155]

ප්‍රංශ හිමිකම් (1858)

[සංස්කරණය]

1858 අප්‍රේල් මාසයේදී, ප්‍රංශ අමාත්‍ය ඉයුජින් රූහර්, ගුවානෝ නිධි සූරාකෑම සඳහා පැසිෆික් සාගරයේ සාගර දූපත් වලට හිමිකම් පෑම සඳහා ලෙ හැව්රේ හි ලොක්හාර්ඩ් මහතා සමඟ ගිවිසුමකට එළඹුණි.[156] 1858 නොවැම්බර් 17 වන දින, III වන නැපෝලියන් අධිරාජ්‍යයා, ප්‍රංශ ආරක්ෂිත ටහිටි ප්‍රදේශයේ කොටසක් ලෙස ක්ලිපර්ටන් විධිමත් ලෙස ඈඳා ගත්තේය.[157] ලොක්හාර්ට්ගේ අමිරාල් නෞකාවේ යාත්‍රා කරමින්, ලුතිනන් වික්ටර් ලෙ කෝට් ද කර්වෙගුන්, දූපතට ප්‍රංශයේ හිමිකම තවදුරටත් තහවුරු කිරීම සඳහා හවායි පුවත්පත්වල මෙම ඈඳා ගැනීම පිළිබඳ දැන්වීමක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය.[158][159]

ගුවානෝ පතල් හිමිකම් (1892–1905)

[සංස්කරණය]

1892 දී, ස්ටෝනින්ටන් පොස්පේට් සමාගම වෙනුවෙන් සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ හි ෆ්‍රෙඩ්රික් ඩබ්ලිව්. පර්මියන් විසින් එක්සත් ජනපද ගුවානෝ දූපත් පනත යටතේ එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවට දිවයින පිළිබඳ හිමිකම් පෑමක් ගොනු කරන ලදී.[160] 1893 දී, පර්මියන් එම අයිතිවාසිකම් නව සමාගමක් වන ඕෂනික් පොස්පේට් සමාගමට පැවරීය.[161] අයදුම්පතට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව එම ප්‍රකාශය ප්‍රතික්ෂේප කළේ, ප්‍රංශයේ දූපත පිළිබඳ පූර්ව හිමිකම් පෑම සහ නීතියෙන් අවශ්‍ය පරිදි හිමිකම් පෑම බැඳී නොමැති බව සඳහන් කරමිනි.[162] මීට අමතරව, මෙම කාලය තුළ මෙක්සිකෝවේ බ්‍රිතාන්‍ය හෝ ඇමරිකානුවන් දූපතට හිමිකම් කියනු ඇතැයි යන කනස්සල්ලක් තිබුණි.[163]

එක්සත් ජනපදයේ එහි අනුමැතිය නොමැති වුවද, ඕෂනික් පොස්පේට් සමාගම 1895 දී දූපතේ ගුවානෝ කැණීම ආරම්භ කළේය.[164] සමාගමට දිවයිනේ සේවකයින් 200 ක් පමණ සඳහා සැලසුම් තිබුණද, එහි උච්චතම අවස්ථාවේ දී එහි ස්ථානගත කර සිටියේ පිරිමින් 25 දෙනෙකු පමණි.[154] සමාගම තම ගුවානෝව හොනොලුලු සහ සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ වෙත නැව්ගත කළ අතර එහිදී එය ටොන් එකකට ඇමරිකානු ඩොලර් 10 ත් 20 ත් අතර මිලකට අලෙවි කළේය.[165] 1897 දී, ඕෂනික් පොස්පේට් සමාගම ක්ලිපර්ටන් හි තම උනන්දුව මාරු කිරීම සඳහා බ්‍රිතාන්‍ය පැසිෆික් දූපත් සමාගම සමඟ සාකච්ඡා ආරම්භ කළේය; මෙය ප්‍රංශ සහ මෙක්සිකානු නිලධාරීන් දෙදෙනාගේම අවධානයට ලක් විය.[166]

1897 නොවැම්බර් 24 වන දින, ප්‍රංශ නාවික බලධාරීන් ඩුගුවේ ට්‍රොයින් වෙත පැමිණි අතර, එහි ඇමරිකානුවන් තිදෙනෙකු සේවය කරමින් සිටිනු දක්නට ලැබුණි. ප්‍රංශ ජාතිකයින් ඇමරිකානු ධජය පහත් කරන ලෙස නියෝග කළහ.[166] එම අවස්ථාවේදී, එක්සත් ජනපද බලධාරීන් ප්‍රංශ ජාතිකයින්ට දූපත කෙරෙහි ඇමරිකානු ස්වෛරීභාවය තහවුරු කිරීමට අදහස් නොකරන බවට සහතික විය.[167][168] සති කිහිපයකට පසු, 1897 දෙසැම්බර් 13 වන දින, මෙක්සිකෝව ලා ඩෙමොක්‍රටා තුවක්කු බෝට්ටුව සහ නාවික භටයින් කණ්ඩායමක් දිවයින කෙරෙහි තම අයිතිය තහවුරු කිරීම සඳහා යවා, ඇමරිකානුවන් ඉවත් කර, මෙක්සිකානු ධජය එසවූ අතර,[169] ප්‍රංශයෙන් විරෝධතාවක් ඇති කළේය.[170][171] 1898 සිට 1905 දක්වා, පැසිෆික් දූපත් සමාගම මෙක්සිකෝව සමඟ සහන ගිවිසුමක් යටතේ ක්ලිපර්ටන් ගුවානෝ නිධිවල කටයුතු කළේය.[166][172] 1898 දී, මෙක්සිකෝව 1895 සිට 1897 දක්වා දිවයිනෙන් නැව්ගත කරන ලද ගුවානෝ සඳහා සාගර පොස්පේට් සමාගමට එරෙහිව ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 1.5 ක හිමිකම් පෑමක් කළේය.[165]

20 වන සියවස

[සංස්කරණය]

මෙක්සිකානු යටත් විජිතකරණය (1905–1917)

[සංස්කරණය]

1905 දී, මෙක්සිකානු රජය බ්‍රිතාන්‍ය පැසිෆික් දූපත් සමාගම සමඟ ඇති කරගත් ගිවිසුම නැවත සාකච්ඡා කළ අතර, වසරකට පසුව දිවයිනේ හමුදා බලකොටුවක් ස්ථාපිත කර මෙක්සිකානු ජනාධිපති පෝර්ෆිරියෝ ඩියාස්ගේ නියෝග යටතේ ප්‍රදීපාගාරයක් ඉදිකරන ලදී. කපිතාන් රාමන් ආර්නෝඩ් ක්ලිපර්ටන්හි ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස පත් කරන ලදී. මුලදී ඔහු එම තනතුර පිළිගැනීමට අකමැති වූ අතර, එය මෙක්සිකෝවෙන් පිටුවහල් කිරීමක් යැයි විශ්වාස කළ නමුත්, ප්‍රංශය සමඟ ජාත්‍යන්තර ගැටුමේදී මෙක්සිකෝවේ අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ඩියාස් ඔහුව පෞද්ගලිකව තෝරාගෙන ඇති බව පැවසීමෙන් පසු ඔහු එය ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ආර්නෝඩ් ඉංග්‍රීසි, ප්‍රංශ සහ ස්පාඤ්ඤ කතා කළ නිසා, භූමිය පුරා මෙක්සිකෝවේ ස්වෛරීභාවය ආරක්ෂා කිරීමට උදව් කිරීමට ඔහු හොඳින් සන්නද්ධ වනු ඇති බව ද සටහන් විය.[166][173] ඔහු එම වසරේ අගභාගයේදී ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස ක්ලිපර්ටන් වෙත පැමිණියේය.[174]

1914 වන විට පිරිමින්, කාන්තාවන් සහ ළමයින් 100 ක් පමණ දිවයිනේ ජීවත් වූ අතර, ඇකපුල්කෝ සිට නැවකින් සෑම මාස දෙකකට වරක් නැවත සපයන ලදී. මෙක්සිකානු විප්ලවයේ සටන් උත්සන්න වීමත් සමඟ, නිතිපතා සැපයුම් චාරිකා නතර වූ අතර, වැසියන්ට ඔවුන්ගේම අභිමතය පරිදි ඉතිරි විය.[175] 1914 පෙබරවාරි 28 වන දින, නොකොමිස් නම් ස්කූනර් නෞකාව ක්ලිපර්ටන්හිදී අනතුරට පත් විය; තවමත් මුහුදු යාත්‍රා කළ හැකි ජීවිතාරක්ෂක බෝට්ටුවක් සමඟ, කාර්ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින් හතර දෙනෙකු උදව් සඳහා ඇකපුල්කෝ වෙත ඔරු පැදීමට ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් විය.[176] USS ක්ලීව්ලන්ඩ් නෞකාව කාර්ය මණ්ඩලය බේරා ගැනීම සඳහා මාස කිහිපයකට පසු පැමිණියේය. එහි සිටියදී, ජනපදයේ දිවි ගලවා ගත් අය නැවත ඇකපුල්කෝ වෙත ප්‍රවාහනය කිරීමට කපිතාන් ඉදිරිපත් විය; සැපයුම් නෞකාවක් ඉක්මනින් පැමිණෙනු ඇතැයි ඔහු විශ්වාස කළ බැවින් ආර්නෝඩ් එය ප්‍රතික්ෂේප කළේය.[177]

ක්ලිපර්ටන් දූපතෙන් දිවි ගලවා ගත් මෙක්සිකානුවන්, 1917 දී

1917 වන විට, පිරිමි වැසියන්ගෙන් එක් අයෙකු හැර අනෙක් සියල්ලන්ම මිය ගොස් තිබුණි. බොහෝ දෙනෙක් ස්කර්වි රෝගයෙන් මිය ගොස් ඇති අතර,[178] ආර්නෝඩ් ඇතුළු අනෙක් අය උදව් ලබා ගැනීම සඳහා ගමන් කරන නැවකින් යාත්‍රා කිරීමට උත්සාහ කිරීමේදී මිය ගියහ.[179] ප්‍රදීපාගාර පාලක වික්ටෝරියානෝ අල්වාරෙස් දිවයිනේ අවසාන මිනිසා වූ අතර කාන්තාවන් සහ ළමුන් 15 දෙනෙකු ද විය.[180] අල්වාරෙස් තමා 'රජ' ලෙස ප්‍රකාශ කර ගත් අතර, ඔහුගේ ප්‍රියතම ගොදුර වූ ටිර්සා රෙන්ඩන් විසින් මරා දැමීමට පෙර, ස්ත්‍රී දූෂණ සහ මිනීමැරුම් ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කළේය. අල්වාරෙස්ගේ මරණයෙන් වහාම වාගේ, අවසන් දිවි ගලවා ගත් කාන්තාවන් හතර දෙනෙකු සහ දරුවන් හත් දෙනෙකු, 1917 ජූලි 18 වන දින එක්සත් ජනපද නාවික හමුදාවේ යෝර්ක්ටවුන් තුවක්කු නෞකාව විසින් අල්ලා ගන්නා ලදී.[175]

හිමිකාරිත්වය පිළිබඳ අවසාන බේරුම්කරණය (1931)

[සංස්කරණය]

මෙක්සිකෝව ක්ලිපර්ටන් අත්පත් කරගත් කාලය පුරාම, ප්‍රංශය දිවයිනේ අයිතිය ඉල්ලා සිටි අතර, දෙරට අතර දීර්ඝ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ලිපි හුවමාරුව 1909 මාර්තු 2 වන දින ගිවිසුමකට තුඩු දුන් අතර, ඉතාලියේ III වන වික්ටර් එමානුවෙල් විසින් ජාත්‍යන්තර බේරුම්කරණයක් ඉල්ලා සිටීමට එකඟ වූ අතර, සෑම ජාතියක්ම ඔහුගේ තීරණයට එකඟ වන බවට පොරොන්දු විය.[181][182] 1931 දී, III වන වික්ටර් එමානුවෙල් ක්ලිපර්ටන් දූපත් නඩුවේදී ඔහුගේ බේරුම්කරණ තීන්දුව නිකුත් කරමින්, ක්ලිපර්ටන් ප්‍රංශ සන්තකයක් ලෙස ප්‍රකාශ කළේය.[183][184][185][186] මෙක්සිකානු ජනාධිපති පැස්කුවල් ඔර්ටිස් රුබියෝ, ඉතාලි රජු ප්‍රංශයට පක්ෂග්‍රාහී යැයි සැලකූ මහජන මතයට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, තීරණයේ වලංගුභාවය පිළිබඳව ජාත්‍යන්තර විශේෂඥයින්ගෙන් උපදෙස් ලබා ගත් නමුත් අවසානයේ මෙක්සිකෝව වික්ටර් එමානුවෙල්ගේ සොයාගැනීම් පිළිගත්තේය.[187] එවකට මෙක්සිකානු මාධ්‍ය මොන්රෝ මූලධර්මය පිළිබඳ ගැටළුව එක්සත් ජනපදය සමඟ මතු කළ අතර, ප්‍රංශ හිමිකම් පෑම නිකුත් කිරීමට පෙර සිදු වූ බව ප්‍රකාශ කළේය.[188][189] ප්‍රංශය 1935 ජනවාරි 26 වන දින ක්ලිපර්ටන් නිල වශයෙන් අත්පත් කර ගත්තේය.[190]

එක්සත් ජනපද ජනාධිපති සංචාරය

[සංස්කරණය]

ජනාධිපති ෆ්‍රෑන්ක්ලින් ඩී. රූස්වෙල්ට් 1938 ජූලි මාසයේදී යූඑස්එස් හූස්ටන් නෞකාවෙන් ක්ලිපර්ටන් වෙත නැවතුණේ මධ්‍යම සහ දකුණු ඇමරිකානු වෙරළ තීරයේ ගැලපගෝස් දූපත් සහ අනෙකුත් ස්ථානවලට ධීවර ගවේෂණයක කොටසක් ලෙසය.[191] දූපතේදී, රූස්වෙල්ට් සහ ඔහුගේ කණ්ඩායම මෝරුන් සඳහා මසුන් ඇල්ලීමට කාලය ගත කළ අතර, පසුව ස්මිත්සෝනියන් ආයතනයේ ආචාර්ය වෝල්ඩෝ එල්. ෂ්මිට් විද්‍යාත්මක සාම්පල රැස් කිරීමට සහ දිවයිනේ නිරීක්ෂණ සිදු කිරීමට කාර්ය මණ්ඩලයක් සමඟ වෙරළට ගියේය.[192][193]

රූස්වෙල්ට් මීට පෙර 1934 ජූලි මාසයේදී හූස්ටන්හි පැනමා ඇළ හරහා හවායි වෙත ගමන් කිරීමෙන් පසු ක්ලිපර්ටන් වෙත යාමට උත්සාහ කර තිබුණි; එම ප්‍රදේශය මසුන් ඇල්ලීමට සුදුසු බව ඔහු අසා තිබුණත්, දිවයිනට ළඟා වූ විට දැඩි මුහුද නිසා බෝට්ටුවක් පහත් කිරීමට ඔවුන්ට නොහැකි විය.[191] 1934 ජූලි 19 වන දින, ක්ලිපර්ටන් හි නතර වූ විගසම, USS මැකොන් නම් දෘඩ ගුවන් යානය හූස්ටන් නෞකාව සමඟ හමුවූ අතර, මැකොන් හි කර්ටිස් F9C බයිප්ලේන් එකක් ජනාධිපතිවරයාට තැපැල් භාර දුන්නේය.[191][194][195]

ඇමරිකානු වාඩිලා ගැනීම (1944–1945)

[සංස්කරණය]

යුරෝපයේ මෙන්ම පැසිෆික් කලාපයේ මිත්‍ර හමුදාවන්ගේ සාර්ථකත්වය සඳහා, සියලු ක්ෂේත්‍රවල සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට ප්‍රංශ රජය කොතරම් දුරට කැමති දැයි එක්සත් ජනපද රජය දනී. කෙසේ වෙතත්, අධිරාජ්‍යයේ කිසිදු කොටසක ප්‍රංශ ස්වෛරීභාවය නොසලකා හැරිය යුතු නැත යන එහි සැලකිල්ල එය තේරුම් ගනු ඇත.

ක්ලිපර්ටන් හි උතුරු පැත්තේ එක්සත් ජනපද නාවික හමුදා කාලගුණ මධ්‍යස්ථානය. වයඹ දෙසින් පෙනෙන රේඩියෝ කුළුණක මුදුනේ සිට දර්ශනය වේ.

1944 අප්‍රේල් මාසයේදී, හවායි බලා යන අතරතුර USS ඇට්ලන්ටා නෞකාව ක්ලිපර්ටන් නිරීක්ෂණ සිදු කළේය.[197][198] ක්ලිපර්ටන් ජනාවාස නොවන බව සහතික කිරීම සඳහා USS ඩෙට්‍රොයිට් සහ USS නෙවාඩා ගුවන් යානා මගින් දිවයින හරහා පියාසර කිරීමෙන් පසු,[199] USS ආර්ගස් 1944 දෙසැම්බර් 4 වන දින ගුවන් විද්‍යා විශේෂඥයින් සහ කාර්ය මණ්ඩලය සමඟ සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ වෙතින් පිටත් වූ අතර දින කිහිපයකට පසු USS LST-563 විසින් දිවයිනේ එක්සත් ජනපද නාවික කාලගුණ මධ්‍යස්ථානයක් ඉදිකිරීම සඳහා ප්‍රතිපාදන, බර උපකරණ සහ උපකරණ සමඟ අනුගමනය කරන ලදී.[200][201][202] කලාපයේ ජපන් ප්‍රහාරයක් එල්ල විය හැකි අවස්ථාවක කාලගුණ මධ්‍යස්ථානයේ සිටි නාවිකයින් සන්නද්ධව සිටියහ.[203][204] දූපතට ගොඩබෑම අභියෝගාත්මක විය. LST-563 ගල්පර මත ගොඩබසින ලද අතර USS Seize ගලවා ගැනීමේ නෞකාව නැව නැවත පාවීමට උපකාර කිරීම සඳහා ගෙන එන ලද නමුත් එයද ගොඩබසින ලදී.[205] අවසානයේදී, 1945 ජනවාරි මාසයේදී, USS Viking සහ USS Tenino නෞකාව Seize නෞකාව මුදා ගැනීමට සහ LST-563 නෞකාවෙන් උපකරණ ඉවත් කිරීමට සමත් වූ අතර එය අත්හැර දැමීමට පෙර එය අත්හැර දැමීමට හැකි විය.[200]

කාලගුණ මධ්‍යස්ථානයේ ඉදිකිරීම් අවසන් කර නාවිකයින් දිවයිනේ ආරක්ෂක කඳවුරු බැඳගත් පසු, එක්සත් ජනපද රජය බ්‍රිතාන්‍ය, ප්‍රංශ සහ මෙක්සිකානු රජයන්ට මධ්‍යස්ථානය සහ එහි අරමුණ පිළිබඳව දැනුම් දුන්නේය.[206] සෑම දිනකම පෙ.ව. 9 ට, ක්ලිපර්ටන් කාලගුණ මධ්‍යස්ථානයේ ස්ථානගත කර ඇති නාවිකයින් 24 දෙනා තොරතුරු රැස් කිරීම සඳහා කාලගුණ බැලූන් යැවූහ.[207][208] පසුව, උතුරු ඇමරිකාව සහ ඕස්ට්‍රේලියාව අතර ගමනාගමනය පැසිෆික් රඟහලේ ඉදිරි පෙළින් බොහෝ දුරකට මාරු කිරීම සඳහා ක්ලිපර්ටන් ගුවන් තොටුපළක් ලෙස සලකා බලන ලදී.[209]

1943 අප්‍රේල් මාසයේදී, එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපති රූස්වෙල්ට් සහ මෙක්සිකෝවේ අවිලා කැමචෝ අතර පැවති රැස්වීමකදී, ක්ලිපර්ටන්හි මෙක්සිකානු හිමිකාරිත්වය පිළිබඳ මාතෘකාව මතු විය. ක්ලිපර්ටන් දූපත වාණිජ හා හමුදා ගුවන් ගමන් දෙකෙහිම[210] වැදගත්කම මෙන්ම පැනමා ඇළට එහි සමීපත්වය නිසා ඇමරිකානු රජය ක්ලිපර්ටන් මෙක්සිකෝවට භාර දීමට උනන්දු වූ බවක් පෙනෙන්නට තිබුණි.[211][212][213][214]

මෙම සාකච්ඡා අවිධිමත් වුවද, මෙක්සිකෝව මීට පෙර 1931 බේරුම්කරණ තීරණය පිළිගෙන තිබූ බැවින්, ක්ලිපර්ටන් සඳහා මෙක්සිකානු හිමිකම් පෑමෙන් එක්සත් ජනපදය වැළකී සිටියේය. ප්‍රංශයෙන් දිවයිනේ හමුදා කඳවුරක් ලබා ගැනීම පහසු වනු ඇතැයි එක්සත් ජනපද රජයට ද හැඟුණි.[215][216] කෙසේ වෙතත්, කාලගුණ මධ්‍යස්ථානය පිළිබඳව ප්‍රංශ රජයට දැනුම් දීමෙන් පසු, ප්‍රංශ රජය ප්‍රංශ ස්වෛරීභාවය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා විධිමත් විරෝධතා සටහනක් යැවීමත් සමඟ මෙම කාරණය පිළිබඳ සබඳතා වේගයෙන් පිරිහී ගියේය.[217][202][218][219] ප්‍රතිචාර වශයෙන්, ප්‍රංශ හමුදාවට මධ්‍යස්ථානය ක්‍රියාත්මක කිරීමට හෝ ප්‍රංශයේ සහ උතුරු අප්‍රිකාවේ අනෙකුත් කාලගුණ මධ්‍යස්ථාන සමඟ කලින් එකඟ වූ රාමුව යටතේ කාලගුණ මධ්‍යස්ථානයෙන් ඉවත් වීමට ඇමරිකානුවන් එකඟ වන ලෙස එක්සත් ජනපදය යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කළේය.[220] ප්‍රංශ ජනරජයේ අලුතින් පිහිටුවන ලද තාවකාලික රජය තුළ, ස්ථාපනය පිළිබඳ දැනුම්දීම සිවිල් නායකත්වයට නොව හමුදාවට කරන ලද බවට අමතර කනස්සල්ලක් ඇති විය.[221]

ක්ලිපර්ටන් දූපතේදී යූඑස්එස් කොන්කෝඩ් හි කාර්ය මණ්ඩලය ජීප් රථයක් ගොඩබස්වා රේඩියෝවක් භාවිතා කරන ආකාරය දැක්වෙන වීඩියෝවක්

මෙම සිදුවීම පිළිබඳව ප්‍රංශ විදේශ අමාත්‍ය ජෝර්ජස් බිඩෝල්ට් මෙසේ පැවසීය: "මෙය අපට ඉතා නින්දා සහගතයි, අපි ඔබ සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට උත්සුක වෙමු, නමුත් සමහර විට ඔබ එය පහසු නොකරයි".[202][222][223] එක්සත් ජනපද අද්මිරාල් ලියාල් ඒ. ඩේවිඩ්සන් සමඟ පැවති හමුවකදී ප්‍රංශ වයිස් අද්මිරාල් රේමන්ඩ් ෆෙනාඩ්, ක්ලිපර්ටන් සහ අවට ජලයට සිවිල් වැසියන්ට ප්‍රවේශය ලබා දෙන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය,[224] නමුත් එක්සත් ජනපද නාවික හමුදාව එම ඉල්ලීම ප්‍රතික්ෂේප කළේ දිවයිනේ ක්‍රියාකාරී හමුදා ස්ථාපනයක් තිබූ බැවිනි. ඒ වෙනුවට ඩේවිඩ්සන් ස්ථාපනයට ප්‍රංශ නිලධාරියෙකු ප්‍රවාහනය කිරීමට ඉදිරිපත් වූ අතර එක්සත් ජනපදය දිවයින පුරා ස්වෛරීභාවය ප්‍රකාශ කිරීමට අකමැති බව ප්‍රංශ රජයට සහතික කළේය.[225] අද්මිරාල්වරුන් අතර මෙම සාකච්ඡා අතරතුර, මෙක්සිකෝවේ ප්‍රංශ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයින්, මෝරෙකු මසුන් ඇල්ලීමේ ගමනක් යන බවට ආවරණ කතාව යටතේ ක්ලිපර්ටන් වෙත හමුදා අනුගාමියෙකු ගෙන ඒම සඳහා මෙක්සිකානු නෞකාවක් වන පෙස් ඩි ප්ලාටා ඇකපුල්කෝවෙන් කුලියට ගැනීමට උත්සාහ කළහ.[226] ඇමරිකානුවන්ගේ ඉල්ලීම පරිදි, මෙක්සිකානු රජය පෙස් ඩි ප්ලාටා වරායෙන් පිටවීමට ඉඩ දීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය.[222] පසුව ප්‍රංශ නිලධාරීන් තවත් කුඩා යාත්‍රාවකින් පිටත්ව යාමට උත්සාහ කළ අතර දේශීය වරාය බලධාරීන්ට ව්‍යාජ ගමනාන්තයක් ගොනු කළ නමුත් මෙක්සිකානු නිලධාරීන් විසින් ඔවුන් ද නවතා දමන ලදී.[227]

මෙම කාලය තුළ, මෙක්සිකෝවේ ප්‍රංශ නිලධාරීන් ඔවුන්ගේ ගැටළු මෙන්ම ක්ලිපර්ටන් වෙත මුහුදු ගුවන් යානා පැමිණීම පිළිබඳ තොරතුරු ද නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් සහ නිව්ස්වීක් වෙත කාන්දු කළහ; ජාතික ආරක්ෂක හේතූන් මත ප්‍රකාශන අවසරය දෙකම ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී.[228] 1945 පෙබරවාරි මාසයේදී, එක්සත් ජනපද නාවික හමුදාව ප්‍රංශ නිලධාරි ලුතිනන් ලුවී ජැම්පියර් දින 4 ක සංචාරයක් සඳහා සැන් ඩියාගෝ සිට ක්ලිපර්ටන් වෙත ප්‍රවාහනය කරන ලදී.[229] එහිදී ඔහු ස්ථාපනය නැරඹීමට ගිය අතර එදිනම දහවල් එක්සත් ජනපදයට ආපසු පැමිණියේය.[230][231] පැසිෆික් සාගරයේ යුද්ධය ඉදිරියට යත්ම, නැගෙනහිර පැසිෆික් කලාපයට ජපන් ආක්‍රමණ පිළිබඳ කනස්සල්ල අඩු වූ අතර 1945 සැප්තැම්බර් මාසයේදී එක්සත් ජනපද නාවික හමුදාව ක්ලිපර්ටන් වෙතින් ඉවත් කිරීමට පටන් ගත්තේය.[232][233] ඉවත් කිරීමේදී, පතොරම් විනාශ වූ නමුත්, සැලකිය යුතු ද්‍රව්‍ය දිවයිනේ ඉතිරි විය.[233][234] 1945 ඔක්තෝබර් 21 වන විට, කාලගුණ මධ්‍යස්ථානයේ සිටි අවසන් එක්සත් ජනපද නාවික කාර්ය මණ්ඩලය ක්ලිපර්ටන් හැර ගියේය.[200]

දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු වර්ධනයන්

[සංස්කරණය]

දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසානයේ ඇමරිකානු හමුදා විසින් දිවයින අතහැර දැමූ දා සිට, ක්‍රීඩා ධීවරයින්, ප්‍රංශ නාවික මුර සංචාර සහ මෙක්සිකානු ටූනා සහ මෝර ධීවරයින් දිවයිනට පැමිණ ඇත. විද්‍යාත්මක හා ආධුනික ගුවන් විදුලි ගවේෂණ කලාතුරකින් සිදු වී ඇති අතර, 1978 දී, ජැක්-යෙව්ස් කූස්ටෝ කිමිදුම්කරුවන් කණ්ඩායමක් සහ 1917 ඉවත් කිරීමේ මෙහෙයුමෙන් දිවි ගලවා ගත් අයෙකු සමඟ ක්ලිපර්ටන්: ද අයිලන්ඩ් ද ටයිම් ෆෝගෝට් නම් රූපවාහිනී විශේෂ වැඩසටහන රූගත කිරීම සඳහා සංචාරය කළේය.[235]

1958 දී ලොස් ඇන්ජලීස් ප්‍රාන්ත කෞතුකාගාරයේ පක්ෂි විද්‍යාඥ කෙන් ස්ටේගර් විසින් දිවයිනට පැමිණියේය.[236] දිවයිනේ දුඹුරු පැහැති බූබි සහ වෙස්මුහුණු බූබි ජනපදවල වල් ඌරන් විසින් සංචාරය කරන ලද කොල්ලකෑම් ගැන බියට පත් වූ ස්ටේගර්, තුවක්කුවක් මිලදී ගෙන ඌරන් 58 දෙනාම මරා දැමීය.[237] 2003 වන විට, බූබි ජනපද දුඹුරු බූබි 25,000 ක් සහ වෙස්මුහුණු බූබි 112,000 ක් දක්වා වර්ධනය වූ අතර, ක්ලිපර්ටන් ලොව දෙවන විශාලතම දුඹුරු බූබි ජනපදයට සහ එහි විශාලතම වෙස්මුහුණු බූබි ජනපදයට නිවහන විය.[238] 1994 දී, ස්ටේජර්ගේ කතාව, කැලිෆෝනියා විශ්ව විද්‍යාලයේ සැන්ටා කෲස් ලෝන්ග් මැරීන් ලැබ් හි මහාචාර්යවරුන් වන බර්නි ටර්ෂි සහ ඩොන් ක්‍රෝල්, දූපත් වලින් ආක්‍රමණශීලී විශේෂ ඉවත් කිරීම හරහා වඳවී යාම වැළැක්වීම සඳහා ක්‍රියා කරන ලාභ නොලබන දූපත් සංරක්ෂණය සොයා ගැනීමට පෙළඹුණි.[239]

1962 දී ඇල්ජීරියාවේ නිදහස උතුරු අප්‍රිකාවේ ප්‍රංශ න්‍යෂ්ටික පරීක්ෂණ ස්ථානවලට තර්ජනයක් වූ විට, ප්‍රංශ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය ක්ලිපර්ටන් විභව ආදේශක ස්ථානයක් ලෙස සැලකීය.[240][241] දිවයිනේ සතුරු දේශගුණය සහ දුරස්ථ පිහිටීම හේතුවෙන් මෙය අවසානයේ ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී,[242] නමුත් අනෙකුත් න්‍යෂ්ටික අත්හදා බැලීම් වලින් න්‍යෂ්ටික වැටීම් පිළිබඳ දත්ත රැස් කිරීම සඳහා කුඩා විද්‍යාත්මක මෙහෙයුමක් සඳහා දිවයින භාවිතා කරන ලදී.[234] 1966 සිට 1969 දක්වා, ප්‍රංශ හමුදාව "බුගන්විල්" නමින් මෙහෙයුම් මාලාවක් දිවයිනට යවන ලදී. බුගන්විල් මෙහෙයුම් මගින් සනීපාරක්ෂක පහසුකම්, සාම්ප්‍රදායික පොලිනීසියානු වාසස්ථාන, පානීය ජල පිරිපහදු ටැංකි සහ ජනක යන්ත්‍ර ඇතුළු උපකරණ ටොන් 25 ක් පමණ ගොඩ බැස්සේය. මෙම මෙහෙයුම් දිවයින සහ එහි අවට ජලය නිරීක්ෂණය කිරීමට, කාලගුණික තත්ත්වයන් නිරීක්ෂණය කිරීමට සහ දෙවන ලෝක යුද්ධ යුගයේ ගුවන් පථයේ විභව පුනරුත්ථාපනය තක්සේරු කිරීමට උත්සාහ කළේය.[243] 1978 වන විට, බුගන්විල් මෙහෙයුම් අතරතුර ඉදිකරන ලද ව්‍යුහයන් තරමක් අබලන් වී තිබුණි.[244] 1970 ගණන්වලදී ප්‍රංශ ජාතිකයන් කලපුව නැවත විවෘත කිරීම සහ වෙළඳාම සහ සංචාරක කටයුතු සඳහා වරායක් සංවර්ධනය කිරීම ගවේෂණය කළ නමුත් මෙයද අත්හැර දමන ලදී. 1980 අප්‍රේල් 7 වන දින ස්වයංක්‍රීය කාලගුණ ස්ථාපනයක් සම්පූර්ණ කරන ලද අතර, ස්ථානය විසින් රැස් කරන ලද දත්ත බ්‍රිටනි ප්‍රංශයේ ලැනියන් අභ්‍යවකාශ කාලගුණ විද්‍යා මධ්‍යස්ථානයට සම්ප්‍රේෂණය කරන ලදී.[245]

1981 දී, ඇකඩමි ඩෙස් සයන්සස් ඩි'අවුට්රේ-මර් විසින් දිවයිනට තමන්ගේම ආර්ථික යටිතල පහසුකම් ඇති බවත්, ගුවන් පථයක් සහ කලපුවේ ධීවර වරායක් ඇති බවත් නිර්දේශ කරන ලදී. මෙයින් අදහස් කරන්නේ ඇටෝල් දාරයේ මාර්ගයක් නිර්මාණය කිරීමෙන් කලපුව සාගරයට විවෘත කිරීමයි. මෙය අධීක්ෂණය කිරීම සඳහා, ප්‍රංශ රජය ක්ලිපර්ටන් ප්‍රංශ රජයේ සෘජු අධිකාරියට නැවත පවරන ලද අතර, දූපත ප්‍රංශ විදේශ අමාත්‍යවරයා විසින් පරිපාලනය කරනු ලබන විදේශීය රාජ්‍ය පෞද්ගලික දේපළක් ලෙස වර්ගීකරණය කළේය. 1986 දී, ක්ලිපර්ටන් දූපත අධ්‍යයනය, සංවර්ධනය සහ සූරාකෑම සඳහා වූ සමාගම (ප්‍රංශ කෙටි යෙදුම, SEDEIC) සහ ප්‍රංශ නිලධාරීන් ක්ලිපර්ටන් ධීවර වරායක් ලෙස සංවර්ධනය කිරීම සඳහා සැලැස්මක් ගෙනහැර දැක්වීමට පටන් ගත්හ,[246] නමුත් ආර්ථික සීමාවන්, වෙළඳපොළවලින් ඇති දුර සහ ඇටෝල්හි කුඩා ප්‍රමාණය හේතුවෙන්, මූලික අධ්‍යයනයන් හැර වෙනත් කිසිවක් සිදු නොකළ අතර සංවර්ධනය සඳහා සැලසුම් අත්හැර දමන ලදී. 1980 ගණන්වල මැද භාගයේදී, ප්‍රංශ රජය ප්‍රංශ පොලිනීසියාවේ පුරවැසියන් ක්ලිපර්ටන් හි පදිංචි වීමට බඳවා ගැනීමට උත්සාහයන් ආරම්භ කළේය; මෙම සැලසුම් ද අවසානයේ අතහැර දමන ලදී.[247]

1994 නොවැම්බර් මාසයේදී, ප්‍රංශ අභ්‍යවකාශ ඒජන්සිය අලුතින් නිර්මාණය කරන ලද Ariane 5 රොකට්ටුවේ පළමු අදියර බිඳවැටීම නිරීක්ෂණය කිරීම සඳහා නාසා ආයතනයේ සහාය ඉල්ලා සිටියේය.[248] Ariane V88 පියාසැරිය නිරීක්ෂණය කිරීම සඳහා රේඩාර් උපකරණ සැකසීම සහ ක්‍රමාංකනය කිරීම සඳහා ක්ලිපර්ටන් සඳහා මාසයක් ගත කිරීමෙන් පසු, මෘදුකාංග දෝෂයක් හේතුවෙන් රොකට්ටුව දියත් කිරීමෙන් තත්පර 37 කට පසු විසුරුවා හැරීමත් සමඟ මෙහෙයුම බලාපොරොත්තු සුන්වීමකින් අවසන් විය.[248]

ක්ලිපර්ටන් ප්‍රංශ භූමියක් බවට 1931 බේරුම්කරණ තීරණය මෙක්සිකෝව පිළිගෙන තිබියදීත්, ක්ලිපර්ටන්ගේ භෞමික ජලයේ වැඩ කිරීමට මෙක්සිකානු ධීවර යාත්‍රාවලට ඇති අයිතිය මතභේදාත්මක කරුණක් ලෙස පවතී. 2017 දී නැවත තහවුරු කරන ලද 2007 ගිවිසුමක් මගින්, ප්‍රංශ රජයෙන් අවසරය ලබා ගන්නා තාක් කල්, සංරක්ෂණ පියවර අනුගමනය කරන තාක් කල් සහ මසුන් ඇල්ලීම වාර්තා වන තාක් කල්, ක්ලිපර්ටන්ගේ ධීවර කටයුතු සඳහා මෙක්සිකානු ප්‍රවේශය ලබා දෙයි; කෙසේ වෙතත්, ප්‍රංශය විසින් ධීවර කටයුතු නිතිපතා නිරීක්ෂණය නොකිරීම අනුකූලතාවය සත්‍යාපනය කිරීම දුෂ්කර කරයි.[249]

කැස්ටවේස්

[සංස්කරණය]

1893 මැයි මාසයේදී, ඕෂනික් පොස්පේට් සමාගමේ චාල්ස් ජෙන්සන් සහ "බ්‍රික්" තර්මන්, සමාගමේ නෞකාවක් වන කොම්පියර් විසින් දිවයිනේ ඉතිරි කරන ලද්දේ, දිවයිනට සහ එහි ගුවානෝවට හිමිකම් කීමට දරන වෙනත් උත්සාහයන් වැළැක්වීම සඳහා ය. ක්ලිපර්ටන් වෙත යාත්‍රා කිරීමට පෙර, ජෙන්සන් වෙරළ නාවිකයින්ගේ සංගමයේ ලේකම් ඇන්ඩෲ ෆුරුසෙත් වෙත ලිපියක් ලියා, කොම්පියර් ආපසු පැමිණ සති හයකට පසු ඕෂනික් පොස්පේට් සමාගම ක්ලිපර්ටන් වෙත නැවක් යවා නොමැති නම්, ඔවුන් එහි අතරමං වී ඇති බව දැනුම් දෙන ලෙස ඔහුට උපදෙස් දුන්නේය. ඕෂනික් පොස්පේට් සමාගම ප්‍රමාණවත් සැපයුම් නොමැතිව මිනිසුන් ඉතිරි කර ඇති බව ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර අගෝස්තු අග දී ඒවා ලබා ගැනීම සඳහා ස්කූනර් වයිකින් සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කළේය. වයිකින්ග් ඔවුන්ගේ සැපයුම් සඳහා මුහුදු පක්ෂීන්ගේ බිත්තර භාවිතා කළ පිරිමින් බේරා ගත් අතර ඔක්තෝබර් 31 වන දින සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ වෙත ආපසු ලබා දුන්නේය.

1897 මැයි මාසයේදී, බ්‍රිතාන්‍ය භාණ්ඩ ප්‍රවාහන නෞකාවක් වන කින්කෝරා ක්ලිපර්ටන් හිදී අනතුරට පත් විය;[250][251] කාර්ය මණ්ඩලයට නෞකාවෙන් ආහාර සහ ජලය බේරා ගැනීමට හැකි වූ අතර, එමඟින් ඔවුන්ට සාපේක්ෂව සුවපහසුවකින් දිවයිනේ ජීවත් වීමට හැකි විය. කාර්ය මණ්ඩලය දිවයිනේ ගත කළ කාලය තුළ, ගමන් කරන යාත්‍රාවක් ඩොලර් 1,500 කට මිනිසුන් ගොඩබිමට ගෙන යාමට ඉදිරිපත් වූ අතර, කාර්ය මණ්ඩලය එය ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ඒ වෙනුවට මිනිසුන් අට දෙනෙකු ජීවිතාරක්ෂක බෝට්ටුවක් පටවාගෙන උදව් සඳහා ඇකපුල්කෝ වෙත ඔරු පැදවූහ. කිංකෝරා හි පළමු සහකරු වන මැක්මාර්ටි මහතා ඇකපුල්කෝ වෙත පැමිණි පසු, නාවිකයින් බේරා ගැනීම සඳහා එච්එම්එස් කොමස් බ්‍රිතාන්‍ය කොලොම්බියාවේ සිට යාත්‍රා කළේය.

1947 දී, කැලිෆෝනියාවේ සැන් පේද්‍රෝ හි ඇමරිකානු ධීවරයින් පස් දෙනෙකු සති හයක් දිවයිනේ දිවි ගලවා ගැනීමෙන් පසු ක්ලිපර්ටන් වෙතින් බේරා ගන්නා ලදී.

1962 මුල් භාගයේදී, පෙබරවාරි 6 සිට මාර්තු 1 දක්වා දින 23 ක් අතරමං වූ ගිලුණු ටූනා ක්ලිපර් එම්වී මොනාක් හි කාර්ය මණ්ඩලයේ නව දෙනෙකුට දිවයින නිවහනක් විය. කලපුවේ ජලය පානය කළ හැකි බව ඔවුන් වාර්තා කළ නමුත්, ඔවුන් සොයාගත් පොල් වලින් ජලය පානය කිරීමට කැමති විය. අබලන් වූ ගොඩනැගිලි කිසිවක් භාවිතා කිරීමට නොහැකි වූ ඔවුන්, වසර 20 කට පෙර ඇමරිකානු හමුදාව විසින් ඉදිකරන ලද ක්වොන්සෙට් පැල්පත්වලින් ගලවා ගත් සිමෙන්ති බෑග් සහ ටින් වලින් අමු නවාතැනක් ඉදි කළහ. පැල්පත්වල දැව දර සඳහා භාවිතා කරන ලද අතර, ඔවුන්ගේ ගිලෙන යාත්‍රාවෙන් බේරා ගත් අර්තාපල් සහ ළූණු සමඟ දාර සහිත ගල්පරයෙන් අල්ලා ගන්නා ලද මාළු දිවයිනේ පොල් ස්වල්ප සැපයුම වැඩි කළේය. කුරුළු බිත්තර අනුභව කිරීමට උත්සාහ කළ නමුත් ඒවා කුණු වී ඇති බව සොයා ගත් කාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයින් වාර්තා කළ අතර, 'කුඩා කළු කුරුල්ලෙකු' පිසීමට උත්සාහ කිරීමෙන් පසු එම උත්සාහය වටින තරම් මස් එහි නොමැති බව ඔවුන් තීරණය කළහ. ඌරන් මුලිනුපුටා දමා ඇත, නමුත් පරමාණුව වටා ඔවුන්ගේ ඇටසැකිලි දුටු බව කාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයින් වාර්තා කළහ.[252] අවසානයේ කාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයින් තවත් ධීවර බෝට්ටුවක් මගින් සොයා ගන්නා ලද අතර, එක්සත් ජනපද නාවික හමුදා විනාශ කරන්නා වන USS රොබිසන් විසින් බේරා ගන්නා ලදී.[253]

ආධුනික ගුවන්විදුලි DX-පෙඩිෂන්ස්

[සංස්කරණය]

ක්ලිපර්ටන් එහි දුරස්ථභාවය, අවසර පත්‍ර අවශ්‍යතා, ඉතිහාසය සහ සිත්ගන්නාසුලු පරිසරය හේතුවෙන් ආධුනික ගුවන්විදුලි කණ්ඩායම් සඳහා දිගු කලක් ආකර්ශනීය ගමනාන්තයක් වී ඇත.[254] සමහර ගුවන්විදුලි මෙහෙයුම් දිවයිනට කරන ලද අනෙකුත් සංචාරවල කොටසක් වී ඇතත්, ප්‍රධාන DX-පදිංචි කිරීම් අතර FO0XB (1978),[244][255] FO0XX (1985),[256] FO0CI (1992), FO0AAA (2000),[257] TX5C (2008),[257] සහ TX5S (2024) ඇතුළත් වේ.[258][259]

2014 මාර්තු මාසයේදී, රොබට් ෂ්මිඩර් විසින් සංවිධානය කරන ලද සහ මෙහෙයවන ලද කෝඩෙල් ගවේෂණ කණ්ඩායම, ඇමතුම් ලකුණ TX5K භාවිතා කරමින් පාරිසරික හා විද්‍යාත්මක පරීක්ෂණ සමඟ රේඩියෝ DX-පඩිෂන් එකක් ඒකාබද්ධ කළේය.[260] රේඩියෝ ක්‍රියාකරුවන් 24 දෙනෙකුගෙන් යුත් කණ්ඩායම සම්බන්ධතා 114,000 කට වඩා සිදු කළ අතර, එය පෙර 75,000 ක වාර්තාව බිඳ දැමීය. මෙම ක්‍රියාකාරකමට පෘථිවි-චන්ද්‍ර-පෘථිවි සන්නිවේදනය (EME) හෝ 'සඳබව' සම්බන්ධතා ඇතුළුව මීටර් 6 කලාපයේ පුළුල් ක්‍රියාකාරිත්වයක් ඇතුළත් විය.[261][262] කැපී පෙනෙන ජයග්‍රහණයක් වූයේ බ්‍රවුසරයක් ඇති ඕනෑම කෙනෙකුට ගුවන් විදුලි ක්‍රියාකාරකම් දැකීමට ඉඩ සලසන තත්‍ය කාලීන චන්ද්‍රිකා පාදක මාර්ගගත ග්‍රැෆික් රේඩියෝ ලොග් වෙබ් පිටුවක් වන DXA භාවිතා කිරීමයි. ගවේෂණය අතරතුර සිදු කරන ලද විද්‍යාත්මක කටයුතුවලට ෆෝරමිනිෆෙරා පළමු එකතු කිරීම සහ හඳුනා ගැනීම සහ සරුංගල් මගින් ගෙන යන කැමරා භාවිතයෙන් දිවයිනේ පුළුල් ගුවන් රූපකරණය ඇතුළත් විය. මෙම කණ්ඩායමට ටහිටි විශ්ව විද්‍යාලයේ විද්‍යාඥයින් දෙදෙනෙකු සහ තලසා හි ප්‍රංශ රූපවාහිනී වාර්තා කණ්ඩායමක් ඇතුළත් විය.[263]

2015 අප්‍රේල් මාසයේදී, ඇලයින් ඩුචෞචෝයි, F6BFH, ක්ලිපර්ටන් දූපතට පැෂන් 2015 විද්‍යාත්මක ගවේෂණයේ කොටසක් ලෙස TX5P ඇමතුම් ලකුණ භාවිතා කරමින් ක්ලිපර්ටන් සිට ක්‍රියාත්මක විය. 1900 ගණන්වල මුල් භාගයේදී ගවේෂණයේ කොටසක් ලෙස මෙක්සිකානු දූපතේ භාවිතය පිළිබඳව ද ඩුචෞචෝයි පර්යේෂණ කළේය.[259][264]

සටහන්

[සංස්කරණය]
  1. ^ The island is assigned a French postal code, but there is no post office on the island.[4]

යොමු කිරීම්

[සංස්කරණය]
  1. ^ Findlay, A. G.; Maury, M. F. (1853). "Oceanic Currents, and Their Connection with the Proposed Central-America Canals". Journal of the Royal Geographical Society of London. 23: 217–242. doi:10.2307/1797966. JSTOR 1797966. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  2. ^ Jost, Christian H. (2003). "Clipperton – Île de la Passion: une aire française du Pacifique à protéger" [Clipperton – Île de la Passion: a French area in the Pacific to be protected]. In Lebigre, Jean-Michel; Decoudras, Pierre-Marie (eds.). Les aires protégées insulaires et littorales tropicales [Tropical island and coastal protected areas]. Îles et Archipels Nº32 (ප්‍රංශ බසින්). Bordeaux: CRET. p. 244. ISBN 2-905081-45-7. OCLC 492187765.
  3. ^ "Décret n° 2017-292 du 6 mars 2017 relatif au temps légal français" [Decree No. 2017-292 of March 6, 2017 relating to French legal time]. Décret No. 2017-292 of Error: the date or year parameters are either empty or in an invalid format, please use a valid year for year, and use DMY, MDY, MY, or Y date formats for date (ප්‍රංශ බසින්). p. 2. 8 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-06.
  4. ^ Jullien, Pierre (2020-04-17). "Clipperton : une " passion " américano-franco-mexicaine" [Clipperton: An American-Franco-Mexican "Passion"]. Le Monde (ප්‍රංශ බසින්). 31 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-07-31.
  5. ^ Glynn, P. W.; Veron, J. E. N.; Wellington, G. M. (June 1996). "Clipperton Atoll (eastern Pacific): oceanography, geomorphology, reef-building coral ecology and biogeography". Coral Reefs. 15 (2): 71–99. Bibcode:1996CorRe..15...71G. doi:10.1007/BF01771897. ISSN 0722-4028. S2CID 33353663. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 April 2023.
  6. ^ Morrell, Benjamin (1841), A Narrative of Four Voyages to the South Sea, North and South, Pacific Ocean, Chinese Sea, Ethiopic and Southern Atlantic Ocean, Indian and Antarctic Ocean from the Years 1822 to 1831, New York, New York: Harper & Brothers, pp. 219, https://www.biodiversitylibrary.org/item/158890#page/9/mode/1up, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-04-01 
  7. ^ Hinz, Earl R.; Howard, Jim (2006). Landfalls of Paradise: Cruising Guide to the Pacific Islands. University of Hawaii Press. ISBN 9780824845186. 4 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 4 February 2022. French Polynesia operates as a CEPT country under French authority, but still requires local permission and a local call sign (as do the other French colonies in Oceania: Clipperton, New Caledonia, and Wallis and Futuna.)
  8. ^ Todd, Ian (1974). Island Realm: A Pacific Panorama. Angus & Robertson. p. 190. ISBN 9780207127618. 4 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 February 2022. On the other side of Oceania, about 1,800 miles (2,897 km) west of the Panama Canal, is another French possession, Clipperton Island.
  9. ^ Mustin, Lloyd Montague; Winkler, David F. (2024). Witness to Neptune's inferno: the Pacific War diary of Lieutenant Commander Lloyd M. Mustin, USS Atlanta (CL 51). Havertown, PA: Casemate Publishers. ISBN 978-1-63624-407-5. OCLC 1395066970.
  10. ^ Ineich, Ivan; Zug, George (1991). "Nomenclatural status of Emoia cyanura (Lacertilia, Scincidae) populations in the Central Pacific". Copeia. 1991 (4). American Society of Ichthyologists and Herpetologists: 1132–1136. doi:10.2307/1446114. JSTOR 1446114. 15 March 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 March 2022. Its distribution encompasses much of Oceania from the Hawaiian archipelago, Clipperton Island, and Easter Island westward through Polynesia and Melanesia
  11. ^ Fisher, Denise (16 March 2022). "L'Indo-Pacifique et la souveraineté de la France en Océanie". Outre-Terre. 6061 (1): 467–503. doi:10.3917/oute2.060.0468. S2CID 247540315. 29 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 July 2022.
  12. ^ Bempéchat, Paul-André (2017). Jean Cras, Polymath of Music and Letters. Taylor & Francis. ISBN 9781351561754. 5 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 February 2022. In India, French settlements included Pondicherry, Karikal, Yanaon, Mahé and Chandernagore; and in Oceania, Clipperton, New Caledonia, French Polynesia, Vanuatu (shared with the British Empire)
  13. ^ Terry, James P. (1988). Climate and Environmental Change in the Pacific. The University of Michigan. p. 5. ISBN 9789820103580. 5 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 March 2022. The British added the Ellice, Pitcairn and portions of the Phoenix Islands; the Australians consolidated their claims to Papua; and the French consolidated their claims to Clipperton islands; Easter and adjacent islands were claimed by Chile, Cocos Island was claimed by Costa Rica, and the Galapagos claimed by Ecuador. By 1900, there were virtually no remaining islands in Oceania unclaimed by foreign powers.
  14. ^ Flichy de la Neuville, Thomas; De Gentile, Eleonore (2022). "France in the Pacific. History of a Discreet Presence". Zeitschrift für Außen- und Sicherheitspolitik. 15: 69–82. doi:10.1007/s12399-022-00893-w. S2CID 248174340. 30 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 July 2022.
  15. ^ Fourriére, Manon; Reyes-Bonilla, Héctor; Rodríguez-Zaragoza, Fabián A.; Crane, Nicole (2014). "Fishes of Clipperton Atoll, Eastern Pacific: Checklist, Endemism, and Analysis of Completeness of the Inventory". Pacific Science. 68 (3): 375–395. doi:10.2984/68.3.7. ISSN 0030-8870. S2CID 56166137. 7 July 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 June 2023.
  16. ^ Romero-Torres, Mauricio; Treml, Eric A.; Acosta, Alberto; Paz-García, David A. (19 June 2018). "The Eastern Tropical Pacific coral population connectivity and the role of the Eastern Pacific Barrier". Scientific Reports. 8 (1): 9354. Bibcode:2018NatSR...8.9354R. doi:10.1038/s41598-018-27644-2. PMC 6008413. PMID 29921956.
  17. ^ Robertson, D. R.; Allen, G. R. (1 June 1996). "Zoogeography of the shorefish fauna of Clipperton Atoll". Coral Reefs. 15 (2): 121–131. Bibcode:1996CorRe..15..121R. doi:10.1007/BF01771902. S2CID 41906452.
  18. ^ Klitgord, Kim D.; Mammerickx, Jacqueline (1982-08-10). "Northern East Pacific Rise: Magnetic anomaly and bathymetric framework". Journal of Geophysical Research: Solid Earth. 87 (B8): 6725–6750. Bibcode:1982JGR....87.6725K. doi:10.1029/JB087iB08p06725.
  19. ^ Menard, Henry W. (1956). "Archipelagic Aprons". AAPG Bulletin. 40. doi:10.1306/5CEAE56B-16BB-11D7-8645000102C1865D. ISSN 0149-1423. 13 August 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  20. ^ Menard, H. W.; Fisher, Robert L. (1958). "Clipperton Fracture Zone in the Northeastern Equatorial Pacific". The Journal of Geology. 66 (3): 240. Bibcode:1958JG.....66..239M. doi:10.1086/626502. JSTOR 30080925. S2CID 129268203.
  21. ^ Sacotte, Jean-Charles (March 1, 1978). "Dx pedition on Clipperton". 1978 Dxpedition to Clipperton Atoll. Translated by Jeanne, Sylvie. Clipperton DX Club. 2008-12-29 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  22. ^ Jost, Xenia; Jost, Christian H.; Meyer, Jean-Yves (2019-06-06). "Flora and Vegetation of Clipperton (La Passion) Atoll, North-Eastern Pacific Ocean: Three Centuries of Changes and Recent Plant Dynamics". Atoll Research Bulletin (623): 1–31. doi:10.5479/si.0077-5630.623. ISSN 0077-5630. S2CID 197962758. 10 December 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  23. ^ "Clipperton Island pictures and history". QSL.net. 2000 DXpedition to Clipperton Island. 13 April 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 April 2022.
  24. ^ Pogoreutz, Claudia; Clua, Eric E. G.; Tortolero-Langarica, J. J. Adolfo (2022). "High live coral cover and incidence of a pink-spotted coral phenotype on remote reefs off Clipperton Island, Tropical Eastern Pacific". Marine Biology. 169 (9): 115. Bibcode:2022MarBi.169..115P. doi:10.1007/s00227-022-04101-3. ISSN 0025-3162. S2CID 257057229. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  25. ^ "Eastern Pacific Ocean, southeast of Mexico". Terrestrial Ecoregions. World Wildlife Fund. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2012.
  26. ^ Tchekémian, Anthony (2022). "Clipperton, seul territoire français dans l'océan Pacifique nord-oriental: quels enjeux environnementaux et géopolitiques?" [Clipperton, the only French territory in the Northeastern Pacific Ocean: what are the environmental and geopolitical issues?]. Études caribiéennes (French බසින්). 51. සම්ප්‍රවේශය 2023-12-22.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  27. ^ Wheeler, Quentin (2012-08-11). "New to nature No 80: Callyspongia roosevelti". The Guardian. ISSN 0261-3077. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  28. ^ Limbaugh, Conrad (1959-05-01). August – September 1958. Field Report. IGY Clipperton Island Expedition (Report). 31 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 March 2023.
  29. ^ Goldberg, Walter M.; Rankey, Eugene C. (2023-07-14), A Global Atlas of Atolls, Boca Raton: CRC Press,
    doi:10.1201/9781003287339-1
    ,
    ISBN 978-1-003-28733-9
    , http://dx.doi.org/10.1201/9781003287339-1, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-12-23     
  30. ^ "War Diary of USS Pontotoc (AVS-7)". catalog.archives.gov. World War II War Diaries, Other Operational Records and Histories, between ca. January 1, 1942–ca. June 1, 1946. U.S. National Archives and Records Administration. 1 June 1945. p. 1. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  31. ^ Rose, Neil. "Voices of WWII: Neil Rose". Friends of the National WWII Memorial (Interview). Washington, DC. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  32. ^ Fluckey, Owen (July 3, 2012). "An Interview with Owen E. Fluckey". National Museum of the Pacific War (Interview). Interviewed by Richard Misenhimer. Argos, Indiana. p. 16. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  33. ^ a b c Sachet, Marie-Hélène (1962a). "Geography and land ecology of Clipperton Island". Atoll Research Bulletin. 86: 1–115. doi:10.5479/si.00775630.86.1. ISSN 0077-5630. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  34. ^ Eckert, Scott A.; Stewart, Brent S. (2001), Tricas, Timothy C.; Gruber, Samuel H., eds., "Telemetry and satellite tracking of whale sharks, Rhincodon typus, in the Sea of Cortez, Mexico, and the north Pacific Ocean", The behavior and sensory biology of elasmobranch fishes: an anthology in memory of Donald Richard Nelson, Developments in environmental biology of fishes (Dordrecht: Springer Netherlands) 20: pp. 299–308,
    doi:10.1007/978-94-017-3245-1_17
    ,
    ISBN 978-90-481-5655-9
    , http://link.springer.com/10.1007/978-94-017-3245-1_17, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-05-29     
  35. ^ Maul, George A.; Hansen, Donald V.; Bravo, Nicolas J. (2013-03-21), Woodworth, P.L.; Pugh, D.T.; DeRonde, J.G. et al., eds., "A Note on Sea Level Variability at Clipperton Island from Geosat and In-Situ Observations", Geophysical Monograph Series (Washington, D.C.: American Geophysical Union): pp. 145–154,
    doi:10.1029/gm069p0145
    ,
    ISBN 978-1-118-66652-4
    , http://doi.wiley.com/10.1029/GM069p0145, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-05-29     
  36. ^ Temmen, John; Montenegro, Alvaro; Juras, Sreya; Field, Julie S.; DeGrand, Jim (2022). "Floating the sweet potato to Polynesia: Considering the feasibility of oceanic drift for the prehistoric introduction of the sweet potato (Ipomoea batatas) to Pacific Islands". Quaternary Science Reviews. 295: 107709. Bibcode:2022QSRv..29507709T. doi:10.1016/j.quascirev.2022.107709. S2CID 252548506. 30 May 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 May 2023.
  37. ^ Lebigre, Jean-Michel; Decoudras, Pierre-Marie (March 2, 2004). Les aires protégées insulaires et littorales tropicales actes du colloque [Tropical island and coastal protected areas conference proceedings] (ප්‍රංශ බසින්). Bordeaux: Centre de recherches sur les espaces tropicaux de l'Université Michel de Montaigney. ISBN 2-905081-45-7. OCLC 492187765.
  38. ^ a b c Jost, Christian (2014). "Bienvenue sur l'île de La Passion ... Clipperton!" [Welcome to Passion Island ... Clipperton!] (ප්‍රංශ බසින්). 12 January 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 January 2018.
  39. ^ Milbrand, Lance. "Lance Milbrand: Special Projects". Milbrand Cinema. 14 May 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2012.
  40. ^ Étienne, Jean-Louis (2005). "Expédition Clipperton". JeanLouisEtienne.com (ප්‍රංශ බසින්). Jean-Louis Étienne. 12 May 2008 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 23 May 2005.
  41. ^ de la Ronciere, Bertrand (2008). Les Oceans Français en 36 Interviews [The French Oceans in 36 Interviews] (ප්‍රංශ බසින්). Editions l'Harmattan. ISBN 978-2-296-21555-9. OCLC 1373650260.
  42. ^ Nelson, Dan; Sachs, Julian (2 April 2008). "Clipperton Atoll Expedition – 2008". Faculty.Washington.edu. School of Oceanography, University of Washington. 7 October 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2012.
  43. ^ සැකිල්ල:Cite archive
  44. ^ Jost (2003).
  45. ^ Shor, Elizabeth Noble (1978). Scripps Institution of Oceanography: Probing the Oceans, 1936 to 1976. San Diego, California: Tofua Press. ISBN 0-914488-17-1. OCLC 4145154. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 April 2023.
  46. ^ Maragos, James E.; Williams, Gareth J. (2011), Hopley, David, ed., Pacific Coral Reefs: An Introduction, Encyclopedia of Earth Sciences Series, Dordrecht: Springer Netherlands, pp. 753–776,
    doi:10.1007/978-90-481-2639-2_122
    ,
    ISBN 978-90-481-2638-5
    , https://link.springer.com/10.1007/978-90-481-2639-2_122, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-04-01     
  47. ^ a b c Carricart-Ganivet, Juan P.; Reyes-Bonilla, Hector (1999). "New and Previous Records of Scleractinian Corals from Clipperton Atoll, Eastern Pacific". Pacific Science. 53 (4): 370–375. hdl:10125/710. ISSN 0030-8870. සම්ප්‍රවේශය 2 April 2023.
  48. ^ a b Charpy, Loïc; Rodier, M.; Sarazin, G. (2010), Ceccaldi, Hubert-Jean; Dekeyser, Ivan; Girault, Mathias et al., eds., "Clipperton, a Meromictic Lagoon", Global Change: Mankind-Marine Environment Interactions (Dordrecht: Springer Netherlands): pp. 351–356,
    doi:10.1007/978-90-481-8630-3_62
    ,
    ISBN 978-90-481-8629-7
    , http://link.springer.com/10.1007/978-90-481-8630-3_62, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-03-31     
  49. ^ a b c "Eastern Pacific Ocean, southeast of Mexico". Terrestrial Ecoregions. World Wildlife Fund. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2012.
  50. ^ Jost et al. (2016), pp. 12, 18.
  51. ^ a b Charpy, L.; Rodier, M.; Couté, A.; Perrette-Gallet, C.; Bley-Loëz, C. (2010). "Clipperton, a possible future for atoll lagoons". Coral Reefs. 29 (3): 771–783. Bibcode:2010CorRe..29..771C. doi:10.1007/s00338-010-0627-0. ISSN 0722-4028. S2CID 44581800. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 March 2023.
  52. ^ a b c d e Galand, Pierre E.; Bourrain, Muriel; De Maistre, Emmanuel; Catala, Philippe; Desdevises, Yves; Elifantz, Hila; Kirchman, David L.; Lebaron, Philippe (2012). "Phylogenetic and functional diversity of Bacteria and Archaea in a unique stratified lagoon, the Clipperton atoll (N Pacific)". FEMS Microbiology Ecology. 79 (1): 203–217. Bibcode:2012FEMME..79..203G. doi:10.1111/j.1574-6941.2011.01209.x. PMID 22029483. S2CID 954409.
  53. ^ a b Snodgrass, R. E. & Heller, E. (30 September 1902). "The birds of Clipperton and Cocos Islands". Proceedings of the Washington Academy of Sciences. Papers from the Hopkins Stanford Galápagos expedition 1898–1899. IV: 501–520. 30 May 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-12.
  54. ^ NASA Ocean Biology Processing Group (2017), VIIRS-SNPP Level 2 Ocean Color Data Version R2018.0, NASA Ocean Biology DAAC,
    doi:10.5067/npp/viirs/l2/oc/2018
    , https://oceancolor.gsfc.nasa.gov/data/10.5067/NPP/VIIRS/L2/OC/2018, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-04-03     
  55. ^ a b Fluckey (2012), p. 17.
  56. ^ Fluckey, Owen (21 August 2004). "Interview with Owen Fluckey". National Museum of the Pacific War (Interview). Interviewed by Misenhimer, Richard; Van Meter, Peg. Fredericksburg, Texas. p. 4. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  57. ^ Fergusson, G. J.; Libby, W. F. (1962). "UCLA Radiocarbon Dates I". Radiocarbon. 4: 109–114. Bibcode:1962Radcb...4..109F. doi:10.1017/S0033822200036572. ISSN 0033-8222. S2CID 251136625.
  58. ^ Couté, Alain; Perrette, Catherine; Chomérat, Nicolas (2012-02-01). "Three Dinophyceae from Clipperton Island lagoon (eastern Pacific Ocean), including a description of Peridiniopsis cristata var. tubulifera var. nov". Botanica Marina. 55 (1): 59–71. doi:10.1515/bot-2011-121. ISSN 1437-4323. S2CID 84994803. 31 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 March 2023.
  59. ^ Goode, Michael. "1992 Clipperton Island expedition". QSL.net. 2000 DXpedition to Clipperton Island. 26 July 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2012.
  60. ^ Milbrand, Lance (29 August 2003). "Clipperton Journal: The daily record of life on a Pacific atoll". News.NationalGeographic.com. National Geographic News. 12 January 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 27 April 2022.
  61. ^ a b Atoll Research Bulletin (PDF) (Report). Vol. 94. Washington, D.C.: National Academy of Sciences. 15 December 1962. pp. 8–10. 3 December 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 3 December 2021.
  62. ^ Fluckey, Owen (July 3, 2012). "An Interview with Owen E. Fluckey". National Museum of the Pacific War (Interview). Interviewed by Richard Misenhimer. Argos, Indiana. p. 16. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  63. ^ Mitchell, Beverly Marecheau (director), Arnaldo-Guizar, Chico (director), Ling, Lisa (host), Milbrand, Lance (reporter) (2004). National Geographic Ultimate Explorer: Island Castaway (Television production). Washington, D.C.: National Geographic. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-14 – via Alexander Street.
  64. ^ a b Tchékémian, Anthony (2021). Clipperton, les restes de La Passion : regards sur le seul atoll corallien français dans l'océan Pacifique nord-oriental [Clipperton, the remains of La Passion: a look at the only French coral atoll in the Northeastern Pacific Ocean] (ප්‍රංශ බසින්). Pointe-à-Pitre, Guadeloupe: Presses universitaires des Antilles. ISBN 979-10-95177-18-0. OCLC 1289359277.
  65. ^ Action News at 12:30 PM (Television news production). ABC News (WPVI). November 25, 2015. Event occurs at 20:00. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-15.
  66. ^ Irwin, Rossman P.; Davis, Robert E. (1999-08-01). "The relationship between the Southern Oscillation Index and tropical cyclone tracks in the eastern North Pacific". Geophysical Research Letters. 26 (15): 2251–2254. Bibcode:1999GeoRL..26.2251I. doi:10.1029/1999GL900533. S2CID 140602960.
  67. ^ Deangelis, Richard (1972). "Stalking the Wild Hurricane". Weatherwise. 25 (4): 156–161. Bibcode:1972Weawi..25d.156D. doi:10.1080/00431672.1972.9931595. ISSN 0043-1672. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  68. ^ Wu, Henry C.; Moreau, Mélanie; Linsley, Braddock K.; Schrag, Daniel P.; Corrège, Thierry (2014). "Investigation of sea surface temperature changes from replicated coral Sr/Ca variations in the eastern equatorial Pacific (Clipperton Atoll) since 1874". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 412: 208–222. Bibcode:2014PPP...412..208W. doi:10.1016/j.palaeo.2014.07.039. 28 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  69. ^ Linsley, Braddock K.; Ren, Lei; Dunbar, Robert B.; Howe, Stephen S. (2000). "El Niño Southern Oscillation (ENSO) and decadal-scale climate variability at 10°N in the eastern Pacific from 1893 to 1994: A coral-based reconstruction from Clipperton Atoll". Paleoceanography. 15 (3): 322–335. Bibcode:2000PalOc..15..322L. doi:10.1029/1999PA000428.
  70. ^ Linsley, B. K.; Messier, R. G.; Dunbar, R. B. (1999-04-22). "Assessing between-colony oxygen isotope variability in the coral Porites lobata at Clipperton Atoll". Coral Reefs. 18 (1): 13–27. Bibcode:1999CorRe..18...13L. doi:10.1007/s003380050148. ISSN 0722-4028. S2CID 32697159.
  71. ^ Snodgrass & Heller (1902).
  72. ^ Jost, Christian H.; Andréfouët, Serge (2006). "Long-term natural and human perturbations and current status of Clipperton Atoll, a remote island of the Eastern Pacific". Pacific Conservation Biology. 12 (3): 207–218. doi:10.1071/PC060207. ISSN 1038-2097.
  73. ^ Jost et al. (2016), p. 12.
  74. ^ Ineich, Ivan; Zug, George R. (1991-12-13). "Nomenclatural Status of Emoia cyanura (Lacertilia, Scincidae) Populations in the Central Pacific". Copeia. 1991 (4): 1132. doi:10.2307/1446114. JSTOR 1446114.
  75. ^ Zug, George R. (2013). Reptiles and Amphibians of the Pacific Islands: A Comprehensive Guide. University of California Press. p. 45. ISBN 978-0-520-95540-0.
  76. ^ සැකිල්ල:Cite WoRMS
  77. ^ සැකිල්ල:Cite WoRMS
  78. ^ Sanvicente-Añorve, Laura; Lemus-Santana, Elia; Solìs-Weiss, Vivianne (2016). "Body Growth Pattern of an Isolated Land Crab Species (Johngarthia planata) (Decapoda, Gercarcinidae) From the Eastern Tropical Pacific: an Ecological Approach". Crustaceana. 89 (13): 1525–1539. doi:10.1163/15685403-00003602. ISSN 0011-216X. JSTOR 44250144. 31 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 March 2023.
  79. ^ a b c Pitman, Robert L.; Ballance, Lisa T.; Bost, Charly (2005). "Clipperton Island: Pigsty, Rat Hole, and Booby Prize" (PDF). Marine Ornithology. 33 (2): 193–194. CiteSeerX 10.1.1.600.7376. 17 June 2009 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2023-06-21.
  80. ^ Sachet, Marie-Hélène (7 March 1962b). "Flora and vegetation of Clipperton Island". Proceedings of the California Academy of Sciences. 4th. 31 (10). San Francisco, California: California Academy of Sciences: 249–307. සම්ප්‍රවේශය 12 January 2018 – via Internet Archive.
  81. ^ McNeill, J.R. (2022-02-02), "Of Rats and Men: A Synoptic Environmental History of the Island Pacific*" (in en), Environmental History in the Pacific World (London: Routledge): pp. 69–119,
    doi:10.4324/9781315256313-3
    ,
    ISBN 978-1-315-25631-3
    , https://www.taylorfrancis.com/books/9781315256313/chapters/10.4324/9781315256313-3, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2024-09-23     
  82. ^ McLellan, Dennis (September 16, 2014). "Kenneth E. Stager dies at 94; curator of birds and mammals at L.A. County Natural History Museum". Los Angeles Times. Los Angeles, California. 2 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-02.
  83. ^ Demelash, Mebea (2024-05-09). "Remembering Kenneth E. Stager: A legacy of passion and inspiration". Defense Visual Information Distribution Service. United States Department of Defense. සම්ප්‍රවේශය 2024-09-22.
  84. ^ Harper, Grant A.; Bunbury, Nancy (2015). "Invasive rats on tropical islands: Their population biology and impacts on native species". Global Ecology and Conservation (ඉංග්‍රීසි බසින්). 3: 607–627. Bibcode:2015GEcoC...3..607H. doi:10.1016/j.gecco.2015.02.010.
  85. ^ a b Jost, Christian H.; Friedlander, Alan; Ballesteros, Enric; Brown, Eric; Caselle, Jenn; Henning, Brad; Hoyos, Mauricio; Salinas de León, Pelayo; Rose, Paul; Thompson, Chris; Sala, Enric (2016). L'Atoll de Clipperton (Île de la Passion) : Biodiversité, Menaces, et Recommandations pour sa Conservation. Rapport au Gouvernement de la France. Août 2016 [Clipperton Atol (Île de la Passion) : Biodiversity, Threats, and Recommendations for its Convservation. Report to the French Government. August 2016.] (PDF) (Report) (ප්‍රංශ බසින්). Papetōසැකිල්ල:'etaai, Moසැකිල්ල:'etaorea, French Polynesia: CRIOBE. p. 10. 26 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2023-04-10.
  86. ^ Lorvelec, Olivier; Pascal, Michel; Fretey, Jacques (2009). "Sea turtles on Clipperton Island (Eastern Tropical Pacific)". Marine Turtle Newsletter. 10 (13). 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  87. ^ Lorvelec, Pascal & Fretey (2009).
  88. ^ a b Morrell, Benjamin (1841), A Narrative of Four Voyages to the South Sea, North and South, Pacific Ocean, Chinese Sea, Ethiopic and Southern Atlantic Ocean, Indian and Antarctic Ocean from the Years 1822 to 1831, New York, New York: Harper & Brothers, pp. 219, https://www.biodiversitylibrary.org/item/158890#page/9/mode/1up, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-04-01 
  89. ^ "Important Bird Areas factsheet: Clipperton". Datazone.BirdLife.org. BirdLife International. 2018. 12 January 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 January 2018.
  90. ^ Bustamante, Paco; Le Verge, Thibault; Bost, Charles-André; Brault-Favrou, Maud; Le Corre, Matthieu; Weimerskirch, Henri; Cherel, Yves (2023-10-24). "Mercury contamination in the tropical seabird community from Clipperton Island, eastern Pacific Ocean". Ecotoxicology. 32 (8): 1050–1061. Bibcode:2023Ecotx..32.1050B. doi:10.1007/s10646-023-02691-2. ISSN 0963-9292. PMID 37615819. S2CID 261098767.
  91. ^ Stager, Kenneth E. (1964). "The Birds of Clipperton Island, Eastern Pacific". The Condor. 66 (5): 357–371. doi:10.2307/1365428. ISSN 1938-5129. JSTOR 1365428. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  92. ^ Ehrhardt, Jean P. (December 1971). "Census of the Birds of Clipperton Island, 1968". The Condor. 73 (4): 476–480. doi:10.2307/1366675. ISSN 1938-5129. JSTOR 1366675.
  93. ^ Rouan, Alice; Pousse, Melanie; Djerbi, Nadir; Porro, Barbara; Bourdin, Guillaume; Carradec, Quentin; Hume, Benjamin CC.; Poulain, Julie; Lê-Hoang, Julie; Armstrong, Eric; Agostini, Sylvain; Salazar, Guillem; Ruscheweyh, Hans-Joachim; Aury, Jean-Marc; Paz-García, David A. (2023-06-01). "Telomere DNA length regulation is influenced by seasonal temperature differences in short-lived but not in long-lived reef-building corals". Nature Communications. 14 (1): 3038. Bibcode:2023NatCo..14.3038R. doi:10.1038/s41467-023-38499-1. ISSN 2041-1723. PMC 10235076. PMID 37263999.
  94. ^ Clua, Eric; Aurat, François; Bin, Nicolas; Bin, Sophie; Boissin, Emilie; Chavance, Yann; Cron, Daniel; Eleneau, Amanda; Hertau, Martin; Lancelot, Jonathan; Moro, Jean-Marc; Moulin, Clémentine; Pey, Alexis; Pogoreutz, Claudia; Pollina, Thibaut; Troublé, Romain; Planes, Serge (2018). Mission Tara Pacific sur l'atoll de Clipperton (île de La Passion – France) du 06 au 13 août 2018. Rapport de mission [Tara Pacific Mission on Clipperton Atoll (île de La Passion – France) 6–13 August 2018. Mission report.] (Report) (ප්‍රංශ බසින්). Tara Exhibitions Foundation. pp. 52–53. doi:10.13140/RG.2.2.20403.89127. CRIOBE USR3278. RA272.
  95. ^ Allen, Gerald R. (2008). "Conservation hotspots of biodiversity and endemism for Indo-Pacific coral reef fishes". Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems. 18 (5): 541–556. Bibcode:2008ACMFE..18..541A. doi:10.1002/aqc.880. ISSN 1052-7613. 31 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 March 2023.
  96. ^ Crane, Nicole L.; Tariel, Juliette; Caselle, Jennifer E.; Friedlander, Alan M.; Robertson, D. Ross; Bernardi, Giacomo (2018-06-27). Patterson, Heather M. (ed.). "Clipperton Atoll as a model to study small marine populations: Endemism and the genomic consequences of small population size". PLOS One. 13 (6): e0198901. Bibcode:2018PLoSO..1398901C. doi:10.1371/journal.pone.0198901. ISSN 1932-6203. PMC 6021044. PMID 29949612.
  97. ^ Allen & Robertson (1997).
  98. ^ Béarez, Philippe; Séret, Bernard (2009). "Les poissons". In Charpy, Loïc (ed.). Clipperton: environnement et biodiversité d'un microcosme océanique [Clipperton: environment and biodiversity of an oceanic microcosm]. Patrimoines naturels (French බසින්). Paris Marseille: Publications scientifiques du Muséum national d'histoire naturelle IRD éd. ISBN 978-2-85653-612-4.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  99. ^ Clua et al. (2018), pp. 54–57.
  100. ^ Allen, Gerald R.; Robertson, D. Ross (1997). "An annotated checklist of the fishes of Clipperton Atoll, tropical eastern Pacific" (PDF). Revista de Biología Tropical. 45 (2): 813–843. ISSN 2215-2075. 6 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2023-04-12.
  101. ^ Morales-Serrano, Naití; Gonzalez-Pestana, Adriana (2024-06-05). "Identification of the first nursery area of the Galápagos shark (Carcharhinus galapagensis) in the south-east Pacific Ocean". Journal of Fish Biology (ඉංග්‍රීසි බසින්). 105 (3): 1008–1013. Bibcode:2024JFBio.105.1008M. doi:10.1111/jfb.15820. ISSN 0022-1112. PMID 38840424.
  102. ^ "Rastrean al pez más grande del mundo" [The world's largest fish is being tracked]. El Diario de Sonora (මෙක්සිකානු ස්පාඤ්ඤ බසින්). Heroica Nogales, Sonora, Mexico. 2018-05-01. සම්ප්‍රවේශය 2024-09-03. Anne permaneció en aguas panameñas durante 116 días, luego nadó hacia la Isla Clipperton (Francia), cerca de la Isla del Coco (Costa Rica) en su ruta hacia la Isla Darwin en Galápagos (Ecuador), un sitio conocido por atraer grupos de tiburones. 266 días después de que la etiquetaron, la señal desapareció, lo que indica que Anne navegaba demasiado profunda para seguirla. Después de 235 días de silencio, las transmisiones comenzaron de nuevo, al sur de Hawai. [Anne stayed in Panamanian waters for 116 days, then swam to Clipperton Island (France), near Cocos Island (Costa Rica) on her way to Darwin Island in the Galapagos (Ecuador), a site known to attract groups of sharks. 266 days after she was tagged, the signal disappeared, indicating that Anne was sailing too deep to be followed. After 235 days of silence, transmissions began again, south of Hawaii.]
  103. ^ Hutchinson, Melanie; Coffey, Daniel M.; Holland, Kim; Itano, David; Leroy, Bruno; Kohin, Suzanne; Vetter, Russell; Williams, Ashley J.; Wren, Johanna (2019). "Movements and habitat use of juvenile silky sharks in the Pacific Ocean inform conservation strategies". Fisheries Research. 210: 131–142. Bibcode:2019FishR.210..131H. doi:10.1016/j.fishres.2018.10.016. S2CID 92285864. 2 August 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  104. ^ Clua et al. (2018), pp. 62–63.
  105. ^ Wheeler, Quentin (2012-08-11). "New to nature No 80: Callyspongia roosevelti". The Guardian. ISSN 0261-3077. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  106. ^ De Laubenfels, Max Walker (1939). "Sponges collected on the presidential cruise of 1938" (PDF). Smithsonian Miscellaneous Collections. 98 (15). Baltimore, Maryland. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  107. ^ Wheeler, Quentin (2012-08-11). "New to Nature no. 80: Callyspongia roosevelti". The Guardian. ISSN 0261-3077. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-07.
  108. ^ "Hayward Fish Dealer Facing Prison For Importing Rare Species". CBS News. 22 August 2011. 2 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-02.
  109. ^ Kurhi, Eric (20 Aug 2011). Butler, David (ed.). "Fish wholesaler in hot water". Oakland Tribune. Vol. 137, no. 181. Oakland, California. p. 7. 7 July 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01 – via Newspapers.com. There's a value that's created and that's for select customers who want something ugly but rare.
  110. ^ a b "United States v. Steven Robinson, No. 11-CR-00513 (N.D. Calif.)" (PDF). Environmental Crimes Section Monthly Bulletin. United States Department of Justice. 2012. p. 17. 2 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  111. ^ Friedlander, Alan M.; Giddens, Jonatha; Ballesteros, Enric; Blum, Shmulik; Brown, Eric K.; Caselle, Jennifer E.; Henning, Bradley; Jost, Christian; Salinas-de-León, Pelayo; Sala, Enric (2019-07-16). "Marine biodiversity from zero to a thousand meters at Clipperton Atoll (Île de La Passion), Tropical Eastern Pacific". PeerJ. 7: e7279. doi:10.7717/peerj.7279. ISSN 2167-8359. PMC 6640628. PMID 31341739.
  112. ^ "Hayward man sentenced for smuggling rare exotic fish". East Bay Times. 2011-12-15. 2 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-02.
  113. ^ සැකිල්ල:Cite ship register
  114. ^ Report of safety investigation Stranding of the chemical tanker vessel Sichem Osprey on 10 February 2010 on Clipperton Island (PDF) (Report). Bureau d'enquêtes sur les événements de mer. 2 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  115. ^ "Re: Probe into Sichem Osprey grounding". Diver.net. 1 March 2010. 5 March 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2012.
  116. ^ "Xylene tanker runs aground on Clipperton Island". ReefTools.com. 22 February 2010. 13 July 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2012.
  117. ^ "Eitzen tanker Sichem Osprey refloated". LloydsList.MaritimeIntelligence.Informa.com. Lloyds List. 8 March 2010. 12 January 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2012.
  118. ^ "Easterly Osprey: Vessel Information, Ex-Name History". MarineTraffic. 2022-02-24. 12 June 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 June 2023.
  119. ^ Tchekémian, Anthony (2022). "Clipperton, seul territoire français dans l'océan Pacifique nord-oriental: quels enjeux environnementaux et géopolitiques?" [Clipperton, the only French territory in the Northeastern Pacific Ocean: what are the environmental and geopolitical issues?]. Études caribiéennes (French බසින්). 51. සම්ප්‍රවේශය 2023-12-22.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  120. ^ "Plastic surveying and collection". ClippertonProject.com. The Clipperton Project. 12 March 2012. 2 May 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2012.
  121. ^ "Mission PASSION 23 : Le Germinal pose le pied sur l'atoll de Clipperton" [Mission PASSION 23: The Germinal sets foot on Clipperton Atoll]. Ministère des armées: Marine nationale: Actualités. 2023-04-24. 29 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-06-23.
  122. ^ Song, Y.-h. (2010-12-01). "The Application of Article 121 of the Law of the Sea Convention to the Selected Geographical Features Situated in the Pacific Ocean". Chinese Journal of International Law (ඉංග්‍රීසි බසින්). 9 (4): 663–698. doi:10.1093/chinesejil/jmq031. ISSN 1540-1650.
  123. ^ "French minister questions Pacific fishing policies". RNZ (New Zealand English බසින්). 2009-06-10. සම්ප්‍රවේශය 2024-09-23.
  124. ^ Pauly, Daniel (2009). "The fisheries resources of the Clipperton Island EEZ (France)". In Zeller, Dirk; Harper, Sarah (eds.). Fisheries catch reconstructions: Islands, Part I (PDF). Fisheries Centre Research Reports. Vol. 17. Fisheries Centre, University of British Columbia. pp. 35–37. ISSN 1198-6727. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2023-04-10.
  125. ^ Friedlander, Alan M.; Giddens, Jonatha; Ballesteros, Enric; et al. (2019-07-16). "Marine Biodiversity from Zero to a Thousand Meters at Clipperton Atoll (Île de La Passion), Tropical Eastern Pacific". PeerJ. 7: e7279. doi:10.7717/peerj.7279. ISSN 2167-8359. PMC 6640628. PMID 31341739.
  126. ^ Article 9 – "Loi n° 55-1052 du 6 août 1955 modifiée portant statut des Terres australes et antarctiques françaises et de l'île de Clipperton" [Law No. 55-1052 of 6 August 1955 on the status of French Southern and Antarctic Lands and Clipperton Island]. Loi No. 55-1052 of Error: the date or year parameters are either empty or in an invalid format, please use a valid year for year, and use DMY, MDY, MY, or Y date formats for date (ප්‍රංශ බසින්). 2015-06-27 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-04-27.
  127. ^ "Décret du 31 janvier 2008 relatif à l'administration de l'île de Clipperton" [31 January 1966 Order Respecting the Administration of Clipperton Island]. Décret of Error: the date or year parameters are either empty or in an invalid format, please use a valid year for year, and use DMY, MDY, MY, or Y date formats for date (ප්‍රංශ බසින්). 2015-07-04 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-04-27.
  128. ^ Murray, Fiona (2012), "Article 227(4): European Member State Territories for Whose External Relations a Member State is Responsible", The European Union and Member State Territories: A New Legal Framework Under the EU Treaties (The Hague, Netherlands: T. M. C. Asser Press): pp. 37–40,
    doi:10.1007/978-90-6704-826-2_6
    ,
    ISBN 978-90-6704-825-5
    , http://link.springer.com/10.1007/978-90-6704-826-2_6, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-04-01     
  129. ^ Dickinson, Edwin D. (1933). "The Clipperton Island Case". American Journal of International Law. 27 (1): 130–133. doi:10.2307/2189797. ISSN 0002-9300. JSTOR 2189797. S2CID 147177707. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2022.
  130. ^ Smith, Mark A. (1977). "Sovereignty Over Unoccupied Territories—The Western Sahara Decision". Case Western Reserve Journal of International Law. 9 (1): 135–159. 16 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 July 2022.
  131. ^ D. (October 1939). "Pacific Airways". Foreign Affairs. 18 (1): 62, 69. doi:10.2307/20028976. JSTOR 20028976.
  132. ^ Rimaboschi, Massimiliano (2006). L'unification du droit maritime: Contribution à la construction d'un ordre juridique maritime [The unification of maritime law: Contribution to the construction of a maritime legal order] (ප්‍රංශ බසින්). Presses universitaires d'Aix-Marseille. doi:10.4000/books.puam.934. ISBN 978-2-7314-0561-3. 8 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 April 2023.
  133. ^ "Décret n° 96-774 du 30 août 1996 portant publication de la Convention des Nations unies sur le droit de la mer (ensemble neuf annexes), signée à Montego Bay le 10 décembre 1982, et de l'accord relatif à l'application de la partie XI de la Convention des Nations unies sur le droit de la mer du 10 décembre 1982, fait à New York le 28 juillet 1994" [Decree No. 96-774 of August 30, 1996 publishing the United Nations Convention on the Law of the Sea (all nine annexes), signed in Montego Bay on December 10, 1982, and the agreement relating to the application of Part XI of the United Nations Convention on the Law of the Sea of December 10, 1982, done at New York on July 28, 1994]. Décret No. 96-774 of Error: the date or year parameters are either empty or in an invalid format, please use a valid year for year, and use DMY, MDY, MY, or Y date formats for date (ප්‍රංශ බසින්). 2023-04-12 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-06.
  134. ^ Law of the Sea (PDF) (Report). New York, New York, United States of America: United Nations, Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea, Office of Legal Affairs. 2011. pp. 63–68. Bulletin No. 74. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-12.
  135. ^ Law of the Sea (PDF) (Report). New York, New York, United States of America: United Nations, Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea, Office of Legal Affairs. 2019. pp. 24–25. Bulletin No. 99. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-12.
  136. ^ "Décret n° 2018–23 du 16 janvier 2018 établissant les limites extérieures de la mer territoriale et de la zone économique exclusive au large de l'île de Clipperton" [Decree No. 2018-23 of January 16, 2018 establishing the outer limits of the territorial sea and the exclusive economic zone off Clipperton Island]. Décret No. 2018–23 of Error: the date or year parameters are either empty or in an invalid format, please use a valid year for year, and use DMY, MDY, MY, or Y date formats for date (ප්‍රංශ බසින්).
  137. ^ Flanders Marine Institute (VLIZ), Belgium (2019), "Boundaries", Maritime Boundaries Geodatabase: Maritime Boundaries and Exclusive Economic Zones (200NM), Salvador Jesús Fernández Bejarano, Britt Lonneville, Paula Oset Garcia, Lennert Schepers, Lennert Tyberghein, Bart Vanhoorne, Flanders Marine Institute (VLIZ), Belgium, VLIZ,
    doi:10.14284/386
    , http://www.vliz.be/en/imis?dasid=6316&doiid=386, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-04-06     
  138. ^ Murray, Fiona (2012). The European Union and member state territories : a new legal framework under the EU treaties. The Hague: T.M.C. Asser Press. ISBN 978-90-6704-826-2. OCLC 772633376. 7 July 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය April 12, 2023.
  139. ^ Forcari, Christophe. "Clipperton, un destin noir au milieu de nulle part" [Clipperton, a dark destiny in the middle of nowhere]. Libération (ප්‍රංශ බසින්). 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  140. ^ "Philippe Folliot, le sénateur des petits bouts de France". LEFIGARO (ප්‍රංශ බසින්). 2021-12-28. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  141. ^ "FOLLIOT Philippe". North Atlantic Treaty Organization Parliamentary Assembly. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  142. ^ Folliot, Philippe (2016-11-16). Rapport No. 4219 (Report) (ප්‍රංශ බසින්). Paris, France: Assemblée Nationale. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-30.
  143. ^ "Relative à la différenciation, la décentralisation, la déconcentration et portant diverses mesures de simplification de l'action publique locale (1), Titre VIII : Dispositions relatives à l'Outre-Mer (Articles 239 à 268)" [Relating to differentiation, decentralization, deconcentration and on various measures to simplify local public action (1), Title VIII: Provisions relative to l'Outre-Mer]. Article 263, Loi No. 2022-217 of Error: the date or year parameters are either empty or in an invalid format, please use a valid year for year, and use DMY, MDY, MY, or Y date formats for date (ප්‍රංශ බසින්). French Assemblée nationale and Sénat. 2022-11-04 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  144. ^ Nunn, George E. (1934). "Magellan's Route in the Pacific". Geographical Review. 24 (4): 615–633. Bibcode:1934GeoRv..24..615N. doi:10.2307/208851. JSTOR 208851. 21 September 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2022.
  145. ^ Glynn, Peter W. (2017), Glynn, Peter W.; Manzello, Derek P.; Enochs, Ian C., eds., "History of Eastern Pacific Coral Reef Research", Coral Reefs of the Eastern Tropical Pacific, Coral Reefs of the World (Dordrecht: Springer Netherlands) 8: pp. 1–37,
    doi:10.1007/978-94-017-7499-4_1
    ,
    ISBN 978-94-017-7498-7
    , http://link.springer.com/10.1007/978-94-017-7499-4_1, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-04-02     
  146. ^ Vargas, Jorge A. (2011). Mexico and the Law of the Sea: Contributions and Compromises. Publications on Ocean Development. Vol. 69. Martinus Nijhoff Publishers. p. 470. ISBN 9789004206205. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 September 2019.
  147. ^ Wright, Ione Stuessy (1953). Voyages of Alvaro de Saavedra Cerón 1527–1529. Coral Gables, Florida: University of Miami Press.
  148. ^ Lévesque, Rodrigue (1998). "French ships at Guam, 1708–1717: Introduction to a little-known period in Pacific history". The Journal of Pacific History (ඉංග්‍රීසි බසින්). 33 (1): 105–110. doi:10.1080/00223349808572861. ISSN 0022-3344.
  149. ^ "Map of Passion Island". Musée d'Archéologie National. 5 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-05.
  150. ^ Sachet (1962b), p. 286.
  151. ^ Büch, Boudewijn (2003). Eilanden [Islands] (ලන්දේසි බසින්). Netherlands: Singel Pockets. ISBN 978-9-04-133086-4.
  152. ^ Vargas, Jorge A. (2011). Lowe, Vaughan; Churchill, Robin (eds.). Mexico and the Law of the Sea: Contributions and Compromises. Leiden, Netherlands: Martinus Nijhoff Publishers. p. 470. ISBN 978-90-04-20621-2. OCLC 754793865. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 April 2023.
  153. ^ Kraska, James; Yang, Hee-Cheol, eds. (2023). Peaceful management of maritime disputes. Abingdon-on-Thames: Routledge. ISBN 978-1-003-37721-4. OCLC 1357019799. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 April 2023.
  154. ^ a b Baldus, Wolfgang (October 2009). "The Stamps of Clipperton Island" (PDF). The Postal Gazette. IV (5): 42. 6 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 5 April 2023.
  155. ^ "Mexican Constitution of 1917 Compared With Constitution of 1857". The Annals of the American Academy of Political and Social Science. 71 (1): 1–116. March 1917. doi:10.1177/0002716217071001S03. hdl:2027/hvd.32044058928805. ISSN 0002-7162. S2CID 152529340. 5 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 April 2023.
  156. ^ Tchékémian, Anthony (2021). Clipperton, les restes de La Passion : regards sur le seul atoll corallien français dans l'océan Pacifique nord-oriental [Clipperton, the remains of La Passion: a look at the only French coral atoll in the Northeastern Pacific Ocean] (ප්‍රංශ බසින්). Pointe-à-Pitre, Guadeloupe: Presses universitaires des Antilles. ISBN 979-10-95177-18-0. OCLC 1289359277.
  157. ^ Jost, Christian (2005-12-01). "Bibliographie de l'île de Clipperton – Île de La Passion (1711–2005)". Journal de la société des océanistes (120–121): 181–197. doi:10.4000/jso.481. ISSN 0300-953X. 2 December 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 April 2023.
  158. ^ Ehrhardt, Jean P. (December 1971). "Census of the Birds of Clipperton Island, 1968". The Condor. 73 (4): 476–480. doi:10.2307/1366675. ISSN 1938-5129. JSTOR 1366675.
  159. ^ Pardon, Daniel (2020-05-15). "1858 : Napoléon III déclenche la guerre des drapeaux à Clipperton" [1858: Napoleon III launches the War of the Flags at Clipperton]. Tahiti Infos (ප්‍රංශ බසින්). 1 June 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-06-01.
  160. ^ Armstrong, W. N., ed. (February 15, 1898). "Cannot Claim Island: State Department Says Clipperton Island No Part of U.S." The Hawaiian Gazette. Vol. 33, no. 13. Honolulu, Hawaiʻi. p. 2. ISSN 2157-1392. LCCN sn83025121. OCLC 9249554. 27 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-23 – via Library of Congress.
  161. ^ Wrighton, Scot (December 1983). The Pacific Guano Rush (MA). University of Hawaii. 5 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-04.
  162. ^ Rogers, E.S. (1933-01-09). The Sovereignty of Guano Islands in the Pacific Ocean (Report). Washington, D.C.: Department of State, Office of the Legal Advisor. pp. 268–271. 10 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 March 2023.
  163. ^ Secretaría de Relaciones Exteriores de México (1909). Isla de la Pasión llamada de Clipperton. Publicación oficial [Passion Island called Clipperton] (මෙක්සිකානු ස්පාඤ්ඤ බසින්). Mexico City, Mexico: Imp. de A. García Cubas Sucesores Hermanos. pp. 5–7. OCLC 11968605.
  164. ^ Secretaría de Relaciones Exteriores de México (1909), pp. 3–4.
  165. ^ a b "Mexicans Ask Indemnity; Attempt to Enforce Their Claim on Clipperton Island". The New York Times. Vol. XLVII, no. 15028. 1898-03-11. p. 5. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-06.
  166. ^ a b c d Van Dyke, Jon; Brooks, Robert A. (Fall 1980). "Uninhabited Islands: Their Impact on Ownership of the Ocean's Resources". Sea Grant Quarterly. 2 (3): 19. 6 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-06.
  167. ^ Dickinson, Edwin D. (1933). "The Clipperton Island Case". American Journal of International Law. 27 (1): 130–133. doi:10.2307/2189797. ISSN 0002-9300. JSTOR 2189797. S2CID 147177707. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2022.
  168. ^ Victor Emmanuel III (1932). "Arbitral award on the subject of the difference relative to the sovereignty over Clipperton Island" (PDF). The American Journal of International Law. 26 (2): 390–394. doi:10.2307/2189369. JSTOR 2189369. S2CID 246005364. 2022-10-09 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
  169. ^ Arias Díaz, Mateo (2024-09-17). "El pleito por la Isla de Clipperton visto a través de los periódicos mexicanos y franceses durante el Porfiriato". Letras Históricas (ස්පාඤ්ඤ බසින්) (30): 28 pp.–28 pp. doi:10.31836/lh.30.7420. සම්ප්‍රවේශය 2024-09-20.
  170. ^ Rogers (1933), pp. 278–279.
  171. ^ Kirchner, Stefan; Ulatowski, Laura (2023), Gray, Kevin W., ed., Clipperton Island, Cham: Springer International Publishing, pp. 1–5,
    doi:10.1007/978-3-319-68846-6_733-1
    ,
    ISBN 978-3-319-68846-6
    , https://link.springer.com/10.1007/978-3-319-68846-6_733-1, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-12-23     
  172. ^ Ongay Mendez, Alfredo Fernando (1945). El Arbitra de la Isla Clipperton Modos de Adquirir y Enajenar en Derecho International Publico [The Clipperton Island Arbitration Modes of Acquisition and Disposal in Public International Law] (Thesis) (මෙක්සිකානු ස්පාඤ්ඤ බසින්). Universidad Nacional Autonoma de Mexico. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-05.
  173. ^ Arnaud, Gabriela (2015). Clipperton, Una Historia de Honor y Gloria [Clipperton, A History of Honour and Glory] (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Mexico: Bubok Editorial. ISBN 978-84-686-8274-7.
  174. ^ Kunz, Marco; Mondragón, Cristina (2019). Nuevas narrativas Mexicanas 3 escrituras en transformación (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Barcelona: Linkgua Ediciones. ISBN 978-84-9953-591-3. OCLC 1197904147.
  175. ^ a b "About Clipperton Island". ClippertonProject.com. The Clipperton Project. 2014. 17 January 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 11 January 2018.
  176. ^ Perrill, Charlotte (June 1937). "Forgotten Island". Proceedings of the United States Naval Institute. 63/6/412. 5 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-04. Four men of the crew of the Nokomis volunteered to man a boat and attempt the hazardous trip to Acapulco.
  177. ^ Bennett, Raine (10 Jan 1954). "The Madonna of Passion Isle". The American Weekly. New York, New York. pp. 12–13. 28 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-04 – via Newspapers.com.
  178. ^ Jean-Baptiste, Philippe; Fourré, Elise; Charlou, Jean-Luc; Donval, Jean-Pierre; Corrège, Thierry (2009). "Gaining insight into Clipperton's lagoon hydrology using tritium". Estuarine, Coastal and Shelf Science. 83 (1): 39–46. Bibcode:2009ECSS...83...39J. doi:10.1016/j.ecss.2009.03.017. S2CID 42281088. 13 February 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  179. ^ Restrepo, Laura (2014). La Isla de la Pasión. Alfaguara. ISBN 978-84-204-1831-5. OCLC 898062834. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  180. ^ "Trip report and photos: Clipperton Island – April 10–25, 2010". ElaineJobin.com. Elaine Jobin. 1 August 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2012.
  181. ^ Dickinson, Edwin D. (1933). "The Clipperton Island Case". American Journal of International Law. 27 (1): 130–133. doi:10.2307/2189797. ISSN 0002-9300. JSTOR 2189797. S2CID 147177707. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2022.
  182. ^ "Original treaty between Mexico and France" (PDF). Pastel.Diplomatie.gouv.fr (ප්‍රංශ බසින්). French Foreign Ministry Archives. 25 July 2011 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 19 June 2009.
  183. ^ Victor Emmanuel III (1932). "Arbitral award on the subject of the difference relative to the sovereignty over Clipperton Island" (PDF). The American Journal of International Law. 26 (2): 390–394. doi:10.2307/2189369. JSTOR 2189369. S2CID 246005364. 2022-10-09 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
  184. ^ "Affaire de l'île de Clipperton (Mexique contre France)" [Case of Clipperton Island (Mexico v. France)] (PDF). Recueil des Sentences Arbitrales [Reports of International Arbitral Awards] (ප්‍රංශ බසින්). Vol. II. United Nations (published 2006). 28 January 1931. pp. 1105–1111. 2022-10-09 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
  185. ^ Grant, John P.; Barker, Craig, eds (2009). "Clipperton Island case". Encyclopaedic Dictionary of International Law (3rd ed.). Oxford University Press.
    doi:10.1093/acref/9780195389777.001.0001
    .
    ISBN 978-0-19-538977-7
    . http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780195389777.001.0001/acref-9780195389777-e-386. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 27 April 2022.     
  186. ^ Heflin, William B. (2000). "Diayou / Senkaku islands dispute: Japan and China, Oceans Apart" (PDF). Asian-Pacific Law & Policy Journal. 1 (18): 11–13. 28 September 2010 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 11 January 2018.
  187. ^ Vargas, Jorge A. (2011-08-11). "Mexico's Islands: Mirage or Reality?". Mexico and the Law of the Sea: Contributions and Compromises. Leiden, Netherlands: Brill | Nijhoff. p. 410. doi:10.1163/ej.9789004206205.i-544.39. ISBN 978-90-04-20621-2. 20 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2023.
  188. ^ Parks, E. Taylor (1962). "European Possessions in the Americas". Journal of Inter-American Studies (ඉංග්‍රීසි බසින්). 4 (3): 395–405. doi:10.2307/164954. ISSN 0885-3118. JSTOR 164954.
  189. ^ Burns, Josephine Joan (1931–1932). "The Clipperton Island Case France v. Mexico". Cumulative Digest of International Law and Relations. 2: 94.
  190. ^ González Avelar, Miguel (1992). Clipperton, isla mexicana [Clipperton, Mexican Island] (ස්පාඤ්ඤ බසින්) (1 ed.). México: Fondo de Cultura Económica. ISBN 968-16-3787-9. OCLC 29345009.
  191. ^ a b c "Houston II (CA-30)". Naval History and Heritage Command. 6 April 2023 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-03-31.
  192. ^ "Oceanographical Results from Central America". Nature. 144 (3647): 545. September 1939. Bibcode:1939Natur.144S.545.. doi:10.1038/144545c0. ISSN 0028-0836. S2CID 41695266.
  193. ^ සැකිල්ල:Cite archive
  194. ^ Grossnick, Roy (1987). Kite Balloons to Airships the Navy's Lighter-than-Air Experience (PDF). Naval Air Systems Command, United States. Office of the Chief of Naval Operations. p. 33. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  195. ^ Grossnick, Roy; Armstrong, William (1997). United States Naval Aviation, 1910–1995 (4th ed.). Washington, D.C.: US Naval History & Heritage Command. p. 87.
  196. ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය; DiplomaticPapers1946 නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි
  197. ^ Elliott, Thomas F. (2005). Clipperton: The island of lost toys and other treasures. Victoria, B.C.: Trafford Publishing. p. 90. ISBN 1-4120-7032-5. OCLC 70893221.
  198. ^ Cressman, Robert J. (2017-02-14). "Atlanta III (CL-51)". Naval History and Heritage Command. 4 June 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-06-12.
  199. ^ සැකිල්ල:Cite archive
  200. ^ a b c Lowry, George (1962). "The Clipperton Operation". Proceedings of the United States Naval Institute. 88 (2/708). 31 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 March 2023.
  201. ^ Converse, Elliott III (2005). Porter, George; Moore, Mary (eds.). Circling the Earth United States Plans for a Postwar Overseas Military Base System, 1942–1948 (PDF). Montgomery, Alabama: Air University Press. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  202. ^ a b c Thorne, Christopher (1978). Allies of a kind : the United States, Britain and the war against Japan, 1941–1945. London: Hamish Hamilton. pp. 77, 666–667. OCLC 759160860.
  203. ^ Slany, William; Reid, John; Sappington, N.O.; Houston, Douglas; Penkins, E. Ralph; Gleason, S. Everett, eds. (1968). "22". Foreign Relations of the United States: Diplomatic Papers, 1945, Europe (Report). Vol. 4. Office of the Historian, United States Department of State. p. 784. 31 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-03-31.
  204. ^ "Lonely Island Has a 'Jinx'". Herald Express. No. 9458. Torquay, Devon, England. 27 May 1954. p. 6. 7 July 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-03-31 – via Newspapers.com.
  205. ^ Bartholomew, Charles; Milwee, William (2009). Mud, Muscle, and Miracles: Marine Salvage in the United States Navy (PDF) (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්) (2nd ed.). Washington, District of Columbia, United States of America: Naval History & Heritage Command, United States Navy. pp. 165–167. සම්ප්‍රවේශය 2024-09-20.
  206. ^ Diplomatic Papers (1946), pp. 785–787.
  207. ^ Fluckey (2004), p. 17.
  208. ^ Fluckey (2012), p. 16.
  209. ^ Taylor, Patrick Gordon (1948). Forgotten Island. Sydney, New South Wales, Australia: Shakespeare Head. 5 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 April 2023.
  210. ^ Converse (2005), pp. 77–78.
  211. ^ Conn, Stetson; Engelman, Rose; Fairchild, Byron (1962). Friedman, Joseph (ed.). Guarding The United States and Its Outposts (PDF). United States Army in World War II. Vol. Second. Washington, District of Columbia: Center for Military History, United States Army. p. 304. 1 April 2023 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  212. ^ Diplomatic Papers (1946), p. 783.
  213. ^ Thorne (1978), p. 262.
  214. ^ Converse (2005), p. 107.
  215. ^ Diplomatic Papers (1946), p. 786–787.
  216. ^ Converse (2005), p. 81.
  217. ^ Sapp, Steven P. (1982). "Jefferson Caffery, Cold War Diplomat: American-French Relations 1944–49". Louisiana History: The Journal of the Louisiana Historical Association. 23 (2): 179–192. ISSN 0024-6816. JSTOR 4232169. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  218. ^ සැකිල්ල:Cite archive
  219. ^ Converse (2005), pp. 80–81.
  220. ^ Commission de publication des documents diplomatiques français (1998). Soutou, Georges-Henri; Galdemar, Michèle; Lefèvre, Sylvie; Wagnon-Charpy, Sylvain (eds.). Documents diplomatiques français : 1945 / Tome I, 1er janvier–30 juin [French diplomatic documents: 1945 / Volume I, January 1 – June 30] (ප්‍රංශ බසින්). Paris: Impr. nationale. pp. 55, 110. ISBN 2-11-089146-7. OCLC 490363689.
  221. ^ French Dipolomatic Documents (1998), p. 722.
  222. ^ a b Diplomatic Papers (1946), p. 789.
  223. ^ Converse (2005), p. 80.
  224. ^ Diplomatic Papers (1946), p. 788.
  225. ^ Diplomatic Papers (1946), p. 791.
  226. ^ Elsey (1945), p. 12.
  227. ^ Elsey (1945), p. 13.
  228. ^ Elsey (1945), pp. 13–15.
  229. ^ "XXe siècle | Clipperton – Projets d'Outre-Mer" (ප්‍රංශ බසින්). 28 January 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-03-31.
  230. ^ Diplomatic Papers (1946), p. 792.
  231. ^ සැකිල්ල:Cite archive
  232. ^ Diplomatic Papers (1946), p. 794.
  233. ^ a b Appelo, Burton (July 25, 2014). "Interview of Burton Appelo" (PDF). National Nordic Museum (Interview). Interviewed by Strand, Gordon; Benson, Brandon. Naselle, Washington. pp. 10–11. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  234. ^ a b Forcari, Christophe. "Clipperton, un destin noir au milieu de nulle part" [Clipperton, a dark destiny in the middle of nowhere]. Libération (ප්‍රංශ බසින්). 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  235. ^ Rogerson, Simon (19 July 2006). "Cousteau and the Pit". Dive Magazine. 15 April 2009 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 June 2008.
  236. ^ Stager, Kenneth E. (1964). "The Birds of Clipperton Island, Eastern Pacific". The Condor. 66 (5): 357–371. doi:10.2307/1365428. ISSN 1938-5129. JSTOR 1365428. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2023.
  237. ^ McLellan, Dennis (September 16, 2014). "Kenneth E. Stager dies at 94; curator of birds and mammals at L.A. County Natural History Museum". Los Angeles Times. Los Angeles, California. 2 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-02.
  238. ^ Pitman, Robert L.; Ballance, Lisa T.; Bost, Charly (2005). "Clipperton Island: Pigsty, Rat Hole, and Booby Prize" (PDF). Marine Ornithology. 33 (2): 193–194. CiteSeerX 10.1.1.600.7376. 17 June 2009 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2023-06-21.
  239. ^ Townsend, Peggy (2014-05-09). "Averting Extinction". UC Santa Cruz News. 5 February 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-07-07.
  240. ^ Regnault, Jean-Marc (2003). "France's Search for Nuclear Test Sites, 1957-1963". The Journal of Military History (ඉංග්‍රීසි බසින්). 67 (4): 1223–1248. doi:10.1353/jmh.2003.0326. ISSN 1543-7795.
  241. ^ Gregory, Shaun (2000), "French Defence Policy in a Global Context" (in en), French Defence Policy into the Twenty-First Century (London: Palgrave Macmillan UK): pp. 154–189,
    doi:10.1057/9780230536739_6
    ,
    ISBN 978-1-349-40220-5
    , http://link.springer.com/10.1057/9780230536739_6, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2024-08-30     
  242. ^ Norris, Robert S. (1996). "French and Chinese Nuclear Weapon Testing". Security Dialogue. 27 (1): 39–54. doi:10.1177/0967010696027001006. ISSN 0967-0106. JSTOR 44471493.
  243. ^ Tchekémian, Anthony (2022). "Clipperton, seul territoire français dans l'océan Pacifique nord-oriental: quels enjeux environnementaux et géopolitiques?" [Clipperton, the only French territory in the Northeastern Pacific Ocean: what are the environmental and geopolitical issues?]. Études caribiéennes (French බසින්). 51. සම්ප්‍රවේශය 2023-12-22.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  244. ^ a b Sacotte, Jean-Charles (March 1, 1978). "Dx pedition on Clipperton". 1978 Dxpedition to Clipperton Atoll. Translated by Jeanne, Sylvie. Clipperton DX Club. 2008-12-29 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  245. ^ Nacass, Philippe; Picquenard, Jean-Pierre (1983). Clipperton, lointaine terre française et la météorologie [Clipperton, distant French land and the meteorology] (ප්‍රංශ බසින්). Met-Mar. pp. 41–46. ISSN 0222-5123.
  246. ^ Auger, Alain (1988). L'Interet Economique et Strategique pour la France de l'île Clipperton [The Economic and Strategic Interest for France of Clipperton Island] (PDF) (Report) (ප්‍රංශ බසින්). Paris, France: Secrétariat Général de la Défense Nationale. pp. 80–83. සම්ප්‍රවේශය 2023-07-07.
  247. ^ van Dyke, Jon M.; Morgan, Joseph R.; Gurish, Jonathan. "The Exclusive Economic Zone of the Northwestern Hawaiian Islands: When Do Uninhabited Islands Generate an EEZ?". p. 465. 2 March 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 March 2022.
  248. ^ a b Schmidt, Karen (January 17, 1997). "Remote Radar: JSC team goes to extreme ends to conduct science". Space News Roundup. Vol. 36, no. 3. Houston, Texas: National Aeronautics and Space Administration. p. 3. 1 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-01.
  249. ^ Clipperton, La France des Confins du Pacifique [Clipperton, France on the Pacific Front] (PDF) (Breve marine No. 276) (ප්‍රංශ බසින්). Centre d'Études Stratégiques de la Marine. 2023. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-27.
  250. ^ සැකිල්ල:Cite object
  251. ^ Clayton, Mark (2016). McCarthy, Michael (ed.). "The Ancient Mariner". The Great Circle (ඕස්ට්‍රේලියානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 38 (2). Fremantle, Western Australia, Australia: Australian Association for Maritime History: 27–28. ISSN 0156-8698. JSTOR 26381253.
  252. ^ Atoll Research Bulletin (PDF) (Report). Vol. 94. Washington, D.C.: National Academy of Sciences. 15 December 1962. pp. 8–10. 3 December 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 3 December 2021.
  253. ^ "Robison". Naval History and Heritage Command. 19 October 2005. 28 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-28.
  254. ^ Cain, James D. (2003). YASME: the Danny Weil and Colvin radio expeditions. No. 290 Radio Amateur's Library (ඉංග්‍රීසි බසින්). YASME Foundation (1st ed.). Newington, Connecticut, United States of America: American Radio Relay League. pp. 165–168. ISBN 978-0-87259-893-5. OCLC 52862391.
  255. ^ Wendland, Mike (January 14, 1979). "Visit to unfriendly Pacific atoll was big ham news". San Bernardino Sun. San Bernardino. 26 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-03-24.
  256. ^ Donham, Perry (1985). "DX Dream". 73. සම්ප්‍රවේශය 2023-12-31.
  257. ^ a b McClenny, Bernie (January 1, 2024). Schoenfeld, Becky (ed.). "FO/C Clipperton Island". QST (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). Newington, Connecticut, United States of America: American Radio Relay League: 86–87.
  258. ^ Bill Salyers (August 27, 2023). "Episode 17 – Clipperton Island". The DX Mentor (Podcast). සම්ප්‍රවේශය 2023-12-31.
  259. ^ a b Duchauchoy, Alain (2007). "Clipperton ou île de la Passion" [Clipperton or Passion Island]. Megahertz Magazine (ප්‍රංශ බසින්). France. සම්ප්‍රවේශය 2023-12-31.
  260. ^ "Clipperton Island". TX5K.org. 2013 Cordell Expedition. 31 March 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 March 2022.
  261. ^ Shtun, Sana (2013-05-01). "Six Meters and Down". The Canadian Amateur (ඉංග්‍රීසි බසින්). Radio Amateurs of Canada: 12. සම්ප්‍රවේශය 2024-09-20.
  262. ^ Collister, Lance (2013). Lynch, Joe (ed.). "Six Meters EME from Clipperton 2013". CQ VHF Ham Radio Above 50 MHz: 8–10. සම්ප්‍රවේශය 2024-09-20.
  263. ^ Schmieder, Robert W. (15 June 2013). "Report of the Expedition Leader" (PDF). Cordell.org. The 2013 Cordell Expedition to Clipperton Island. 2022-10-09 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 11 January 2018.
  264. ^ "TX5P – Clipperton Island – Passion 2015 – News". dxnews.com. 18 April 2015. 15 August 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-06-17.
උතුරු ඇමරිකාවේ ස්වෛරී රාජ්‍යයන් සහ යැපෙන භූමි ප්‍රදේශ ලැයිස්තුව
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=ක්ලිපර්ටන්_දූපත&oldid=742731" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි