එල් සැල්වදෝරයේ රජය සහ දේශපාලනය
1983 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට රටේ ඉහළම නීතිමය අධිකාරිය ඇත. එල් සැල්වදෝරයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ නියෝජිත රජයක් ඇති අතර, එහි ආයතන තුනක් වන්නේ:
.jpg)
- ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් යුත් විධායක ශාඛාව, ඔහු සෘජු ඡන්දයෙන් තේරී පත් වන අතර නැවත තේරී පත්වීමකින් තොරව වසර පහක් ධුරයේ රැඳී සිටින නමුත් එක් මැතිවරණ කාල සීමාවක් නොමැතිව තේරී පත් විය හැකිය. ජනාධිපතිවරයාට ඔහු පත් කරන අමාත්‍ය මණ්ඩලයක් ඇති අතර සන්නද්ධ හමුදාවන්හි ප්‍රධානියා ද වේ.
- එල් සැල්වදෝරයේ ව්‍යවස්ථාදායක සභාව (ඒක මණ්ඩල) ලෙස හැඳින්වෙන ව්‍යවස්ථාදායක ශාඛාව, නියෝජිතයින් 84 දෙනෙකුගෙන් සමන්විත වේ.
- ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් මෙහෙයවනු ලබන අධිකරණය, විනිසුරුවන් 15 දෙනෙකුගෙන් සමන්විත වන අතර, ඉන් එක් අයෙකු අධිකරණයේ සභාපති ලෙස තේරී පත් වේ.
එල් සැල්වදෝරයේ දේශපාලන රාමුව බහු-ආකෘති, බහු-පක්ෂ පද්ධතියක් සහිත ජනාධිපති නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජයකි. ජනාධිපතිවරයා, දැනට නයිබ් බුකෙල්, රාජ්‍ය නායකයා සහ රජයේ ප්‍රධානියා වේ. විධායක බලය රජය විසින් ක්‍රියාත්මක කරනු ලැබේ. ව්‍යවස්ථාදායක බලය රජයට සහ ව්‍යවස්ථාදායක සභාවට පවරා ඇත. රට තුළ ස්වාධීන අධිකරණයක් සහ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයක් ද ඇත. 2023 දී V-Dem Democracy Report මගින් ලතින් ඇමරිකාවේ සහ කැරිබියන් කලාපයේ 5 වන අඩුම මැතිවරණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රට ලෙස එය ශ්‍රේණිගත කරන ලදී.[1]
දේශපාලනය
[සංස්කරණය]
එල් සැල්වදෝරයේ බහු-පක්ෂ පද්ධතියක් ඇත. දේශපාලන පක්ෂ දෙකක් වන ජාතිකවාදී ජනරජ සන්ධානය (ARENA) සහ ෆැරබුන්ඩෝ මාර්ටි ජාතික විමුක්ති පෙරමුණ (FMLN) මැතිවරණවල ආධිපත්‍යය දැරීමට නැඹුරු වී ඇත. 2009 මාර්තු මාසයේදී FMLN හි මොරිසියෝ ෆූන්ස් තේරී පත් වන තෙක් ARENA අපේක්ෂකයින් අඛණ්ඩව ජනාධිපතිවරණ හතරක් ජයග්‍රහණය කළහ. FMLN පක්ෂය දෘෂ්ටිවාදයෙන් වාමාංශික වන අතර, 2014 දක්වා ව්‍යවස්ථාදායකයේ ප්‍රමුඛ මාක්ස්වාදී-ලෙනින්වාදී කන්ඩායම සහ මොරිසියෝ ෆූන්ස්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් සමාජ ලිබරල් අංශය අතර බෙදී ඇත. කෙසේ වෙතත්, 2019 සැල්වදෝර ජනාධිපතිවරණයෙන් GANA හි අපේක්ෂකයෙකු වන නයිබ් බුකෙල් ජයග්‍රහණය කිරීමෙන් පසු ද්වි-පක්ෂ ආධිපත්‍යය බිඳ වැටුණි.[2] 2021 පෙබරවාරි මාසයේදී, ව්‍යවස්ථාදායක මැතිවරණයේ ප්‍රතිඵල එල් සැල්වදෝරයේ දේශපාලනයේ ප්‍රධාන වෙනසක් ඇති කළේය. ජනාධිපති නයිබ් බුකෙලේගේ නව මිත්‍ර පක්ෂය වන නුවෙස් අයිඩියස් (නව අදහස්) රටේ ඉතිහාසයේ විශාලතම කොංග්‍රස් බහුතරය දිනා ගත්තේය.[3]
මධ්‍යම කලාපයේ දෙපාර්තමේන්තු, විශේෂයෙන් අගනුවර සහ වෙරළබඩ ප්‍රදේශ, ඩිපාර්ටමෙන්ටෝස් රොජෝස් (රතු දෙපාර්තමේන්තු) ලෙස හැඳින්වේ, සාපේක්ෂව වාමාංශික වේ. නැගෙනහිර, බටහිර සහ උස්බිම් කලාපවල ඩිපාර්ටමෙන්ටෝස් අසුල්ස් (නිල් දෙපාර්තමේන්තු) සාපේක්ෂව ගතානුගතික වේ.[4]
විදේශ සබඳතා
[සංස්කරණය]
එල් සැල්වදෝරය එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ සහ එහි විශේෂිත ආයතන කිහිපයක සාමාජිකයෙකි. එය ඇමරිකානු රාජ්‍ය සංවිධානයේ, මධ්‍යම ඇමරිකානු පාර්ලිමේන්තුවේ සහ මධ්‍යම ඇමරිකානු ඒකාබද්ධතා පද්ධතියේ සාමාජිකයෙකි. කලාපීය අවි පාලනය ප්‍රවර්ධනය කිරීමට උත්සාහ කරන මධ්‍යම ඇමරිකානු ආරක්ෂක කොමිසමට එය ක්‍රියාකාරීව සහභාගී වේ. එල් සැල්වදෝරය ලෝක වෙළඳ සංවිධානයේ සාමාජිකයෙකු වන අතර කලාපීය නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම් අනුගමනය කරයි. ඇමරිකානු සමුළුවේ ක්‍රියාවලියේ ක්‍රියාකාරී සහභාගිවන්නෙකු වන එල් සැල්වදෝරය ඇමරිකානු නිදහස් වෙළඳ ප්‍රදේශයේ මුලපිරීම යටතේ වෙළඳපල ප්‍රවේශය පිළිබඳ ක්‍රියාකාරී කණ්ඩායමක සභාපතිත්වය දරයි.
1950 නොවැම්බර් මාසයේදී, මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව විසින් ටිබෙට් ඈඳා ගැනීම නැවැත්වීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය ඉදිරියේ අභියාචනයක් ඉල්ලා සිටි ඔහුගේ ටිබෙට් රජයේ කැබිනට් අමාත්‍යවරයාගේ විදුලි පණිවුඩයට සහාය දීමෙන් අලුතින් බලගැන්වූ 14 වන දලයි ලාමාට උදව් කළ එකම රට එල් සැල්වදෝරයයි. වෙනත් කිසිදු රටක් සහාය නොදක්වමින්, "එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය ටිබෙට් ඉල්ලීම එහි න්‍යාය පත්‍රයෙන් ඉවත් කළේය."
එල් සැල්වදෝරය ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයේ රෝම ප්‍රඥප්තියේ පාර්ශවයකි.[5][6]
හමුදා
[සංස්කරණය]එල් සැල්වදෝරයේ සන්නද්ධ හමුදාවන්ට ශාඛා තුනක් ඇත: සැල්වදෝර හමුදාව, සැල්වදෝර ගුවන් හමුදාව සහ එල් සැල්වදෝරයේ නාවික හමුදාව. සමස්තයක් වශයෙන් සන්නද්ධ හමුදාවන්හි 25,000 ක් පමණ සිටිති.[7]
මානව අයිතිවාසිකම්
[සංස්කරණය]නීති විරෝධී පොලිස් ඝාතන සඳහා පොලිස් නිලධාරීන් කිහිප දෙනෙකු අත්අඩංගුවට ගැනීම කෙරෙහි ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැෂනල් අවධානය යොමු කර ඇත. ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැෂනල් හි අවධානය දිනා ගත හැකි අනෙකුත් කරුණු අතරට අතුරුදහන් වූ දරුවන්, කාන්තාවන්ට එරෙහි අපරාධ නිසි ලෙස විමර්ශනය කර නඩු පැවරීමට නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමට අපොහොසත් වීම සහ සංවිධානාත්මක ශ්‍රමය නීති විරෝධී කිරීම ඇතුළත් වේ.[8]
ගබ්සාව තහනම් කර ඇත, ස්ත්‍රී දූෂණය, ව්‍යභිචාරය හෝ මවගේ ජීවිතයට තර්ජනය කිරීම සඳහා කිසිදු ව්‍යතිරේකයක් නොමැත; එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, පසුගිය දශක දෙක තුළ කාන්තාවන් 180 ක් සිරගත කර ඇති අතර, සමහරු වසර 30 ක් දක්වා.[9] එල් සැල්වදෝරයේ LGBT පුද්ගලයින්ට එරෙහි වෙනස්කම් කිරීම ඉතා පුලුල්ව පැතිර ඇත.[10][11] 2013 පිව් පර්යේෂණ සමීක්ෂණයට අනුව, සැල්වදෝරියානුවන්ගෙන් 53% ක් විශ්වාස කරන්නේ සමලිංගිකත්වය සමාජය විසින් පිළිගත යුතු නැති බවයි.[12] සමලිංගිකත්වය නීත්‍යානුකූල වුවද, සමලිංගික විවාහ නීත්‍යානුකූලව පිළිගනු නොලැබේ, මන්ද 2006 දී දෙවරක් සහ 2009 දී නැවත වරක් යෝජනා ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී.
පරිපාලන අංශ
[සංස්කරණය]එල් සැල්වදෝරය දෙපාර්තමේන්තු 14 කට (කලාප) බෙදා ඇති අතර, ඒවා මහ නගර සභා 44 කට (නගර සභා) බෙදා ඇති අතර ඒවා දිස්ත්‍රික්ක 262 කට ද බෙදා ඇත.
.svg)
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ "Democracy Report 2023, Table 3, V-Dem Institute, 2023" (PDF). 23 May 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 3 February 2024.
- ^ Delcid, Merlin; Guy, Jack (10 February 2019). "The strange political path of Nayib Bukele, El Salvador's new President". CNN. 29 March 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 March 2021.
- ^ Dyde, James (1 March 2021). "El Salvador Legislative Elections 2021". centralamerica. 13 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 March 2021.
- ^ "Ex-rebel becomes El Salvador leader". BBC News. 1 June 2014. 6 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 March 2021.
- ^ "Latin American and Caribbean State Parties to the Rome Statute, International Criminal Court. Retrieved 10 July 2021". 9 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 November 2021.
- ^ El Abdallah, Fadi (22 October 2021). "Vice President of El Salvador visits International Criminal Court" (Press release) (ඉංග්‍රීසි and ස්පාඤ්ඤ බසින්). Head of Public Affairs Unit, International Criminal Court. 6 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 November 2021.
On 22 October 2021, H.E. Mr Félix Ulloa, Vice President of El Salvador, visited the International Criminal Court (ICC), where he was received by the President of the Court, Judge Piotr Hofmański, ICC Prosecutor Karim A.A. Khan QC and ICC Registrar Peter Lewis.
- ^ International Institute for Strategic Studies (25 February 2021). The Military Balance 2021. London: Routledge. p. 413. ISBN 9781032012278.
- ^ "El Salvador Human Rights". Amnesty International. 29 April 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 March 2020.
- ^ "Woman who suffered miscarriage sentenced to 30 years for aggravated homicide in El Salvador — The Independent". apple.news. 13 May 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 May 2022.
- ^ "LGBT in El Salvador: Beatings, intolerance, death". Al-Jazeera. 12 August 2015. 14 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 August 2019.
- ^ "'Terrorized at home', Central America's LGBT people to flee for their lives: report". Reuters. 27 November 2017. 26 April 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 August 2019.
- ^ "LGBT Rights in El Salvador". equaldex.com.