Jump to content

ආර්ජන්ටිනාවේ ආර්ථිකය

විකිපීඩියා වෙතින්
බුවනෝස් අයර්ස් CBD හි පුවර්ටෝ මඩෙරෝ ව්‍යාපාරික සංකීර්ණය

පොහොසත් ස්වභාවික සම්පත්, ඉහළ සාක්ෂරතාවයකින් යුත් ජනගහනයක්, විවිධාංගීකරණය වූ කාර්මික පදනමක් සහ අපනයන-නැඹුරු කෘෂිකාර්මික අංශයකින් ප්‍රතිලාභ ලබන ආර්ජන්ටිනාවේ ආර්ථිකය ලතින් ඇමරිකාවේ තුන්වන විශාලතම,[1] සහ දකුණු ඇමරිකාවේ දෙවන විශාලතම වේ.[2] ආර්ජන්ටිනාව ලෝකයේ ධනවත්ම රටවලින් එකක් වූ අතර, 1913 දී 20 වන සියවසේදී ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය අනුව ලෝකයේ ධනවත්ම රටවලින් එකක් විය.[3] එය මානව සංවර්ධන දර්ශකයේ "ඉතා ඉහළ" ශ්‍රේණිගත කිරීමක් ඇති අතර නාමික ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය අනුව 66 වන ස්ථානයේ සිටී,[4] සැලකිය යුතු අභ්‍යන්තර වෙළඳපල ප්‍රමාණයක් සහ අධි තාක්‍ෂණික අංශයේ වර්ධනය වන කොටසකි. මධ්‍යම නැගී එන ආර්ථිකයක් සහ ලෝකයේ ඉහළම සංවර්ධනය වෙමින් පවතින ජාතීන්ගෙන් එකක් ලෙස, එය G-20 ප්‍රධාන ආර්ථිකයන්හි සාමාජිකයෙකි.[5][A]

මෙන්ඩෝසා හි මිදි වත්ත. ආර්ජන්ටිනාව හයවන විශාලතම වයින් නිෂ්පාදකයා වේ.[6]

ආර්ජන්ටිනාව යනු යෙර්බා මේට් ලෝකයේ විශාලතම නිෂ්පාදකයා (සහකාරියගේ විශාල ගෘහස්ථ පරිභෝජනය හේතුවෙන්), සෝයා බෝංචි, බඩ ඉරිඟු, සූරියකාන්ත බීජ, ලෙමන් සහ පෙයා ලෝකයේ විශාලතම නිෂ්පාදකයින් පස් දෙනාගෙන් එකක් වන අතර, බාර්ලි, මිදි, අර්ටිචෝක්, දුම්කොළ සහ කපු ලෝකයේ විශාලතම නිෂ්පාදකයින් දස දෙනාගෙන් එකකි. ග්රේප් පෘට්. දකුණු ඇමරිකාවේ තිරිඟු, සූරියකාන්ත බීජ, බාර්ලි, ලෙමන් සහ පෙයාර්ස් නිෂ්පාදනය කරන විශාලතම නිෂ්පාදකයා එයයි.[7][8] වයින් සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, ආර්ජන්ටිනාව සාමාන්‍යයෙන් ලෝකයේ විශාලතම නිෂ්පාදකයින් දස දෙනා අතර වේ.[9] ආර්ජන්ටිනාව සාම්ප්‍රදායික මස් අපනයනකරුවෙකු ද වන අතර, 2019 දී ලොව 4 වන හරක් මස් නිෂ්පාදකයා වන අතර, ටොන් මිලියන 3 ක නිෂ්පාදනයක් (ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, බ්‍රසීලය සහ චීනයට පමණක් පිටුපසින්), 4 වන ලෝක මී පැණි නිෂ්පාදකයා සහ 10 වන ලෝක ලොම් නිෂ්පාදකයා වන අතර අනෙකුත් අදාළ නිෂ්පාදන වලට අමතරවය.[10][11]

වෙලඩෙරෝ පතල යනු සැන් ජුවාන් පළාතේ පිහිටි රන් ආකරයකි.
ආර්ජන්ටිනාවේ කොර්ඩෝබා හි ෆියට් කර්මාන්ත ශාලාව

ආර්ජන්ටිනාවේ පතල් කර්මාන්තය අනෙකුත් රටවල් හා සසඳන විට අඩු කැපී පෙනෙන නමුත් ලිතියම් හතරවන විශාලතම නිෂ්පාදකයා,[12] 11 වැනි විශාලතම රිදී[13] සහ ලොව පුරා 17 වැනි විශාලතම රන්[14] ලෙස කැපී පෙනේ. දකුණු ඇමරිකාවේ විශාලතම නිෂ්පාදකයා සහ ගෝලීය වශයෙන් 18 වැනි විශාලතම නිෂ්පාදකයා වන රට ස්වභාවික ගෑස් නිෂ්පාදනයේ ද විශිෂ්ටයි. මීට අමතරව, සම්පත් නිස්සාරණයේ තාක්ෂණික හා මූල්‍යමය සීමාවන් හේතුවෙන් වැකා මුවර්ටා ක්ෂේත්‍රයේ ඌන භාවිතය තිබියදීත්, ආර්ජන්ටිනාව සාමාන්‍යයෙන් දිනකට පෙට්‍රෝලියම් බැරල් 500,000 ක් නිෂ්පාදනය කරයි.[15][16]

2012 දී, නිෂ්පාදනය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 20.3% ක් විය - එය රටේ ආර්ථිකයේ විශාලතම අංශයයි.[17] ආර්ජන්ටිනාවේ කෘෂිකර්මාන්තයට හොඳින් ඒකාබද්ධ වී ඇති කාර්මික අපනයනවලින් අඩක් ග්‍රාමීය සම්භවයක් ඇත.[17] 2011 දී 6.5% නිෂ්පාදන වර්ධන වේගයක් සහිතව,[18] විවිධාංගීකරණය වූ නිෂ්පාදන අංශය ස්ථාවර ලෙස වර්ධනය වන කාර්මික උද්‍යාන ජාලයක් මත රඳා පවතී (314 2013 වන විට)[19][20] 2012 දී පරිමාව අනුව ප්‍රමුඛ අංශ වූයේ: ආහාර සැකසුම්, පාන වර්ග සහ දුම්කොළ නිෂ්පාදන; මෝටර් වාහන සහ වාහන අමතර කොටස්; රෙදිපිළි සහ සම්; පිරිපහදු නිෂ්පාදන සහ ජෛව ඩීසල්; රසායනික ද්‍රව්‍ය සහ ඖෂධ; වානේ, ඇලුමිනියම් සහ යකඩ; කාර්මික සහ ගොවිපල යන්ත්‍රෝපකරණ; ගෘහ උපකරණ සහ ගෘහ භාණ්ඩ; ප්ලාස්ටික් සහ ටයර්; වීදුරු සහ සිමෙන්ති; සහ පටිගත කිරීමේ සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය.[17] ඊට අමතරව, ආර්ජන්ටිනාව දිගු කලක් තිස්සේ ලෝකයේ වයින් නිපදවන ඉහළම රටවල් පහෙන් එකක් වී ඇත.[17]

ඉහළ උද්ධමනය - දශක ගණනාවක් තිස්සේ ආර්ජන්ටිනාවේ ආර්ථිකයේ දුර්වලතාවයක් - නැවත වරක් කරදරයක් බවට පත්ව ඇත,[21] 2017 දී වාර්ෂික අනුපාතය 24.8% කි.[22] 2023 දී උද්ධමනය ලෝකයේ ඉහළම උද්ධමන අනුපාත අතර 102.5% දක්වා ළඟා විය.[23] 2023 වන විට ආර්ජන්ටිනාවේ ජනගහනයෙන් ආසන්න වශයෙන් 43% ක් දරිද්‍රතා රේඛාවට පහළින් ජීවත් වෙති.[24] එය වැළැක්වීමට සහ පෙසෝ සඳහා සහාය වීමට, රජය විදේශ මුදල් පාලනය පැනවීය.[25] 2002 සිට වැඩිදියුණු වී ඇති ආදායම් ව්‍යාප්තිය, "මධ්‍යම" ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇත, නමුත් එය තවමත් සැලකිය යුතු ලෙස අසමාන වේ.[26] 2024 ජනවාරි මාසයේදී, ආර්ජන්ටිනාවේ දරිද්‍රතා අනුපාතය 57.4% දක්වා ළඟා විය, එය 2004 සිට රටේ ඉහළම දරිද්‍රතා අනුපාතයයි.[27]

ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් හි 2017 දූෂණ සංජානන දර්ශකයේ රටවල් 180 න් 85 වන ස්ථානයේ ආර්ජන්ටිනාව සිටී,[28] එහි 2014 ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලට වඩා ස්ථාන 22 ​​ක වර්ධනයක්.[29] මොරිසියෝ මැක්‍රිගේ මැතිවරණයෙන් පසු ආර්ජන්ටිනාව 2016 දී ඊනියා වල්චර් අරමුදල් සමඟ එහි දිගුකාලීන ණය පැහැර හැරීමේ අර්බුදය විසඳා ගත් අතර, දශකයකට පසු පළමු වරට ප්‍රාග්ධන වෙළඳපොළට ඇතුළු වීමට ආර්ජන්ටිනාවට ඉඩ සැලසීය.[30] ආර්ජන්ටිනා රජය 2020 මැයි 22 වන දින එහි ණයහිමියන්ට නියමිත දිනට ඩොලර් මිලියන 500 ක බිල්පතක් ගෙවීමට අපොහොසත් වීමෙන් පැහැර හැරියේය. එහි ණයෙන් ඩොලර් බිලියන 66 ක් ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සඳහා සාකච්ඡා දිගටම පවතී.[31]

2023 දෙවන භාගය අවසානයේ ආර්ජන්ටිනාවේ දරිද්‍රතාවය සියයට 41.7 ක් විය.[32] කෙසේ වෙතත්, 2024 නොවැම්බර් මාසයේදී, ආර්ජන්ටිනාවේ මාසික උද්ධමන අනුපාතය 2.4% දක්වා අඩු වූ අතර එය වසර හතරකට වැඩි කාලයක් තුළ අඩුම අගයයි. වාර්ෂික උද්ධමනය 2024 අවසන් වන විට 100% ට ආසන්න වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන ලදී.[33] ආර්ජන්ටිනාවේ ආර්ථිකයේ හිතකර ප්‍රතිඵල සහ සාමාන්‍යකරණය 2025 දී දිගටම පවතිනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. 2023 දී 211% ක් වූ වාර්ෂික උද්ධමන අනුපාතය 2025 දී 30% ට වඩා අඩු වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. 2024 ආරම්භයේ ඇති වූ දැඩි අවපාතයෙන් පසු ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම් ද යථා තත්ත්වයට පත්වීමට පටන් ගෙන තිබේ. 2025 දී ආර්ථිකය 4% කට වඩා ප්‍රසාරණය වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.[34]

සංචාරක ව්‍යාපාරය

[සංස්කරණය]

2013 දී රටට මිලියන 5.57 ක සංචාරකයින් පිරිසක් පැමිණ ඇති අතර, ජාත්‍යන්තර සංචාරක පැමිණීම් අනුව දකුණු ඇමරිකාවේ ඉහළම ගමනාන්තය ලෙසත්, මෙක්සිකෝවෙන් පසු ලතින් ඇමරිකාවේ දෙවන ස්ථානය ලෙසත් ශ්‍රේණිගත කර ඇත.[35] ජාත්‍යන්තර සංචාරකයින්ගෙන් ලැබුණු ආදායම 2013 දී ඇඩෝ බිලියන 4.41 ක් වූ අතර එය 2012 දී ඇඩෝ බිලියන 4.89 ක් විය.[35] රටේ අගනුවර වන බුවනෝස් අයර්ස්, දකුණු ඇමරිකාවේ වැඩිපුරම සංචාරය කරන ලද නගරය වේ.[36] ලෝක උරුම ස්ථාන රාශියක් ඇතුළුව ආර්ජන්ටිනාවේ ජාතික වනෝද්‍යාන 30 ක් ඇත.

නහුවෙල් හුවාපි ජාතික වනෝද්‍යානයේ සහ නහුවෙල් හුවාපි විල සෙරෝ කැම්පනාරියෝ, බැරිලෝචේ හි පරිදර්ශනය

ප්‍රවාහනය

[සංස්කරණය]
ජාතික මාර්ග අංක 9 හි රොසාරියෝ සහ කොර්ඩෝබා අතර කොටස
මාර් ඩෙල් ප්ලාටා දුම්රිය ස්ථානයේ Trenes Argentinos CNR CKD8G

2004 වන විට බුවනෝස් අයර්ස්, උෂුවායියා හැර අනෙකුත් සියලුම පළාත් අගනගර සහ සියලුම මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ නගර, කිලෝමීටර් 231,374 (සැතපුම් 143,769) ක මුළු මාර්ග ජාලයෙන් කිලෝමීටර් 69,412 (සැතපුම් 43,131) ක පදික මාර්ග මගින් අන්තර් සම්බන්ධිත විය.[37] 2021 දී, රට තුළ කිලෝමීටර් 2,800 (සැතපුම් 1,740) ක් පමණ ද්විත්ව මැදිරි මාර්ග තිබූ අතර, ඒවායින් බොහොමයක් අගනුවර වන බුවනෝස් අයර්ස් හැර ගොස්, රොසාරියෝ සහ කෝර්ඩෝබා, සැන්ටා ෆේ, මාර් ඩෙල් ප්ලාටා සහ පැසෝ ඩි ලොස් ලිබ්‍රෙස් (බ්‍රසීලයේ මායිමේ) වැනි නගර සමඟ සම්බන්ධ කරයි. මෙන්ඩෝසා සිට අගනුවර දෙසට සහ කෝර්ඩෝබා සහ සැන්ටා ෆේ අතර, අනෙකුත් ස්ථාන අතර ද්විත්ව මැදිරි මාර්ග ද ඇත.[38] කෙසේ වෙතත්, මෙම මාර්ග යටිතල පහසුකම් තවමත් ප්‍රමාණවත් නොවන අතර දුම්රිය පද්ධතියේ පිරිහීම නිසා ඇති වන තියුනු ලෙස වර්ධනය වන ඉල්ලුමට මුහුණ දිය නොහැක.[39]

ලතින් ඇමරිකාවේ විශාලතම දුම්රිය පද්ධතිය ආර්ජන්ටිනාව සතුව ඇති අතර, 2008 දී කිලෝමීටර් 36,966 (සැතපුම් 22,970) ක මෙහෙයුම් මාර්ග ඇති අතර, එය කිලෝමීටර් 48,000 (සැතපුම් 29,826) කට ආසන්න සම්පූර්ණ ජාලයකින් සමන්විත වේ.[40] මෙම පද්ධතිය සියලුම පළාත් 23 සහ බුවනෝස් අයර්ස් නගරය සම්බන්ධ කරන අතර සියලුම අසල්වැසි රටවල් සමඟ සම්බන්ධ වේ.[39] භාවිතයේ නොගැලපෙන මාපක හතරක් ඇත; මෙය සියලුම අන්තර් කලාපීය භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය පාහේ බුවනෝස් අයර්ස් හරහා ගමන් කිරීමට බල කරයි.[39] 1940 ගණන්වල සිට පද්ධතිය පරිහානියට පත්ව ඇත: නිතිපතා විශාල අයවැය හිඟයක් ඇති කරමින්, 1991 වන විට එය 1973 ට වඩා 1,400 ගුණයකින් අඩු භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය කරමින් සිටියේය.[39] කෙසේ වෙතත්, මෑත වසරවලදී, පද්ධතිය මගී දුම්රිය මාර්ග සහ දිගු දුර මාර්ග දෙකෙහිම, රෝලිං තොග සහ යටිතල පහසුකම් අලුත් කරමින්, රාජ්‍යයෙන් වැඩි ආයෝජනයක් අත්විඳ ඇත.[41][42] 2015 අප්‍රේල් මාසයේදී, ආර්ජන්ටිනාවේ සෙනෙට් සභාව අති විශාල බහුතරයකින් Ferrocarriles Argentinos (2015) ප්‍රතිනිර්මාණය කරන ලද නීතියක් සම්මත කර, රටේ දුම්රිය මාර්ග ඵලදායී ලෙස ප්‍රති-ජනසතු කරන ලදී, මෙම පියවරට දේශපාලන වර්ණාවලියේ දෙපැත්තේම සියලුම ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂවල සහයෝගය ලැබුණි.[43][44][45]

2012 දී කිලෝමීටර 11,000 (6,835 සැතපුම්) ජල මාර්ග ඇති අතර,[46] බොහෝ දුරට ලා ප්ලාටා, පරනා, පැරගුවේ සහ උරුගුවේ ගංගා වලින් සමන්විත වන අතර බුවනෝස් අයර්ස්, සාරාටේ, කැම්පනා, රොසාරියෝ, සැන් ලොරෙන්සෝ, සැන්ටා ෆේ, බැරන්යෝවිස් ඩෙ ප්‍රධාන වරාය ලෙසයි. ලා ප්ලාටා-එන්සෙනාඩා, බාහියා බ්ලැන්කා, මාර් ඩෙල් ප්ලාටා, ක්වෙක්වෙන්-නෙකොචියා, කොමදෝරෝ රිවාඩවියා, පුවර්ටෝ ඩෙසීඩෝ, පුවර්ටෝ මැඩ්රින්, උෂුවා සහ සැන් ඇන්ටෝනියෝ ඔස්ටේ වැනි විශාලතම මුහුදු වරායන් සමහරකි. බුවනෝස් අයර්ස් ඓතිහාසික වශයෙන් වැදගත්ම වරාය වී ඇත; කෙසේ වෙතත් 1990 ගණන්වල සිට ඉහළ-ගංගා වරාය කලාපය ප්‍රමුඛ වී ඇත: සැන්ටා ෆේ පළාතේ පරානා ගංගා වෙරළේ කිලෝමීටර් 67 (සැතපුම් 42) දිගේ විහිදෙන අතර, එයට වරායන් 17 ක් ඇතුළත් වන අතර 2013 දී සියලුම අපනයන වලින් 50% ක් විය.

2013 දී දහසකට වඩා වැඩි ගණනකින් තාර ධාවන පථ සහිත ගුවන් තොටුපළවල් 161 ක් තිබුණි.[47][39] බුවනෝස් අයර්ස් නගරයේ සිට කිලෝමීටර් 35 (සැතපුම් 22) ක් පමණ දුරින් පිහිටි එසෙයිසා ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ,[48] රටේ විශාලතම වන අතර, පසුව මිෂන්ස් හි කැටරාටාස් ඩෙල් ඉගුවාසු සහ මෙන්ඩෝසා හි එල් ප්ලූමරිලෝ ඇත.[39] බුවනෝස් අයර්ස් නගරයේ ඇති ඒරොපාර්ක්, වඩාත්ම වැදගත් දේශීය ගුවන් තොටුපළ වේ.[49]

බලශක්තිය

[සංස්කරණය]
අටුචා න්‍යෂ්ටික බලාගාරය ලතින් ඇමරිකාවේ පළමු න්‍යෂ්ටික බලාගාරය විය.[50]

2020 දී, ආර්ජන්ටිනාවේ විදුලියෙන් 60% කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් ස්වභාවික ගෑස්, තෙල් සහ ගල් අඟුරු වැනි පුනර්ජනනීය නොවන ප්‍රභවයන්ගෙන් ලැබුණි. 27% ක් ජල විදුලියෙන් ද, 7.3% ක් සුළං සහ සූර්ය බලශක්තියෙන් ද, 4.4% ක් න්‍යෂ්ටික බලශක්තියෙන් ද ලැබුණි.[51] 2021 අවසානයේ ආර්ජන්ටිනාව ස්ථාපිත ජල විදුලි බලය (GW 11.3) අතින් ලෝකයේ 21 වන රට වූ අතර, ස්ථාපිත සුළං ශක්තිය (GW 3.2) අතින් ලෝකයේ 26 වන රට වූ අතර ස්ථාපිත සූර්ය බලශක්තිය (GW 1.0) අතින් ලෝකයේ 43 වන රට විය.[52]

පැටගෝනියා කලාපයේ සුළං විභවය දැවැන්ත ලෙස සලකනු ලබන අතර, ඇස්තමේන්තු කර ඇති පරිදි, බ්‍රසීලය වැනි රටක පරිභෝජනය පවත්වා ගැනීමට ප්‍රමාණවත් විදුලිය ප්‍රදේශයට සැපයිය හැකිය. කෙසේ වෙතත්, ආර්ජන්ටිනාව සුළං බහුල ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවලින් එහි ජනගහන මධ්‍යස්ථාන වෙත විදුලිය මාරු කිරීමේදී යටිතල පහසුකම් අභියෝගවලට මුහුණ දී ඇත.[53]

1974 දී එය ලතින් ඇමරිකාවේ වාණිජ න්‍යෂ්ටික බලාගාරයක් වන අටුචා I ස්ථාපනය කළ පළමු රට විය. එම ස්ථානය සඳහා ආර්ජන්ටිනාව විසින් ඉදිකරන ලද කොටස් මුළු ප්‍රමාණයෙන් 10% ක් වුවද, එය භාවිතා කරන න්‍යෂ්ටික ඉන්ධන එතැන් සිට සම්පූර්ණයෙන්ම රට තුළ ඉදිකර ඇත. පසුව න්‍යෂ්ටික බලාගාර ආර්ජන්ටිනාව විසින් ඉදිකරන ලද සංරචක වලින් වැඩි ප්‍රතිශතයක් භාවිතා කළේය; 1983 දී නිම කරන ලද එම්බාල්ස්, 30% ක් සහ 2011 අටුචා II ප්‍රතික්‍රියාකාරකය, 40% කි.[54]

විද්‍යාව සහ තාක්ෂණය

[සංස්කරණය]
ලුයිස් ෆෙඩරිකෝ ලෙලොයර් (වමේ) සහ ඔහුගේ කාර්ය මණ්ඩලය 1970 රසායන විද්‍යාව සඳහා වූ නොබෙල් ත්‍යාගය ගැන සතුටු වෙති.

ආර්ජන්ටිනාවට විද්‍යාවන් සඳහා නොබෙල් ත්‍යාග තුනක් ලැබී ඇත. පළමු ලතින් ඇමරිකානු ලබන්නා වන බර්නාඩෝ හවුසේ, සතුන් තුළ ග්ලූකෝස් නියාමනය කිරීමේදී පිටියුටරි හෝමෝනවල කාර්යභාරය සොයා ගත් අතර 1947 දී කායික විද්‍යාව හෝ වෛද්‍ය විද්‍යාව පිළිබඳ නොබෙල් ත්‍යාගය බෙදා ගත්තේය. ලුයිස් ලෙලොයර් විසින් ග්ලූකෝස් ග්ලයිකෝජන් බවට පරිවර්තනය කරන ශක්තිය සහ කාබෝහයිඩ්‍රේට් පරිවෘත්තීය කිරීමේදී මූලික වන සංයෝග සොයා ගත් අතර, 1970 දී රසායන විද්‍යාව සඳහා නොබෙල් ත්‍යාගය ලබා ගත්තේය. සීසර් මිල්ස්ටයින් ප්‍රතිදේහ පිළිබඳ පුළුල් පර්යේෂණ සිදු කළ අතර, 1984 දී කායික විද්‍යාව හෝ වෛද්‍ය විද්‍යාව පිළිබඳ නොබෙල් ත්‍යාගය බෙදා ගත්තේය. ආර්ජන්ටිනාවේ පර්යේෂණ හෘද රෝග සහ පිළිකා වර්ග කිහිපයක් සඳහා ප්‍රතිකාර සඳහා හේතු වී තිබේ. 1969 දී මිනිසෙකු තුළ සාර්ථකව බද්ධ කරන ලද පළමු කෘතිම හදවත ඩොමින්ගෝ ලියෝටා විසින් නිර්මාණය කර සංවර්ධනය කරන ලදී. රෙනේ ෆවාලෝරෝ විසින් ශිල්පීය ක්‍රම සංවර්ධනය කරන ලද අතර ලොව පළමු කිරීටක බයිපාස් සැත්කම සිදු කරන ලදී.

ආර්ජන්ටිනාවේ න්‍යෂ්ටික වැඩසටහන ඉතා සාර්ථක වී ඇත. 1957 දී ආර්ජන්ටිනාව ලතින් ඇමරිකාවේ දේශීය තාක්‍ෂණය සහිත පර්යේෂණ ප්‍රතික්‍රියාකාරකයක් නිර්මාණය කර ගොඩනඟන ලද පළමු රට විය, RA-1 එන්රිකෝ ෆර්මි. විදේශයන්හි මිලදී ගැනීම වෙනුවට තමන්ගේම න්‍යෂ්ටික ආශ්‍රිත තාක්ෂණයන් සංවර්ධනය කිරීම මත මෙම රඳා පැවතීම, සිවිල් ජාතික පරමාණුක බලශක්ති කොමිසම (CNEA) විසින් පවත්වනු ලබන ආර්ජන්ටිනාවේ න්‍යෂ්ටික වැඩසටහනේ නියතයක් විය. ආර්ජන්ටිනාවේ තාක්ෂණය සහිත න්‍යෂ්ටික පහසුකම් පේරු, ඇල්ජීරියාව, ඕස්ට්‍රේලියාව සහ ඊජිප්තුවේ ඉදිකර ඇත. 1983 දී, න්‍යෂ්ටික අවි එකලස් කිරීම සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රධාන පියවරක් වන ආයුධ ශ්‍රේණියේ යුරේනියම් නිෂ්පාදනය කිරීමේ හැකියාව ඇති බව රට පිළිගත්තේය; කෙසේ වෙතත්, එතැන් සිට, ආර්ජන්ටිනාව සාමකාමී අරමුණු සඳහා පමණක් න්‍යෂ්ටික බලය භාවිතා කිරීමට ප්‍රතිඥා දී ඇත.[55] ජාත්‍යන්තර පරමාණුක බලශක්ති ඒජන්සියේ පාලක මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙකු ලෙස, ආර්ජන්ටිනාව න්‍යෂ්ටික ප්‍රගුණනය නොවන උත්සාහයන් සඳහා සහය දැක්වීම සඳහා ප්‍රබල හඬක් වී ඇත [56] සහ ගෝලීය න්‍යෂ්ටික ආරක්ෂාව සඳහා බෙහෙවින් කැපවී සිටී.[57]

සියැට්සා පහසුකම් තුළ SAOCOM 1A

එහි මධ්‍යස්ථ අයවැය සහ බොහෝ පසුබෑම් තිබියදීත්, ආර්ජන්ටිනාවේ ශාස්ත්‍රඥයින් සහ විද්‍යාවන් 1900 ගණන්වල ආරම්භයේ සිට ජාත්‍යන්තර ගෞරවය භුක්ති වින්දා, ලුයිස් අගෝට් කිරීටක ධමනි බයිපාස් සැත්කම වැඩිදියුණු කිරීමේ පුරෝගාමියෙකු වූ රෙනේ ෆවාලෝරෝ මෙන්ම කිරීටක ධමනි බයිපාස් සැත්කම වැඩිදියුණු කිරීමේ පුරෝගාමියෙකු වූ රෙනේ ෆවාලෝරෝ ද. නැනෝ තාක්‍ෂණය, භෞතික විද්‍යාව, පරිගණක විද්‍යාව, අණුක ජීව විද්‍යාව, පිළිකා විද්‍යාව, පරිසර විද්‍යාව සහ හෘද විද්‍යාව වැනි ක්ෂේත්‍රවල ආර්ජන්ටිනාවේ විද්‍යාඥයින් තවමත් ඉදිරියෙන්ම සිටිති. ආර්ජන්ටිනා-ඇමරිකානු විද්‍යාඥයෙකු වන ජුවාන් මැල්ඩසේනා, නූල් න්‍යායේ ප්‍රමුඛ චරිතයකි.

ආර්ජන්ටිනාවේ අභ්‍යවකාශ පර්යේෂණ ද වැඩි වැඩියෙන් ක්‍රියාකාරී වී ඇත. ආර්ජන්ටිනාවේ ඉදිකරන ලද චන්ද්‍රිකා අතරට LUSAT-1 (1990), Víctor-1 (1996), PEHUENSAT-1 (2007),[58] සහ SAC ශ්‍රේණියේ ආර්ජන්ටිනාවේ අභ්‍යවකාශ ඒජන්සිය වන CONAE විසින් සංවර්ධනය කරන ලද ඒවා ඇතුළත් වේ.[59] ආර්ජන්ටිනාවට තමන්ගේම චන්ද්‍රිකා වැඩසටහනක්, න්‍යෂ්ටික බලාගාර සැලසුම් (4 වන පරම්පරාව) සහ රාජ්‍ය න්‍යෂ්ටික බලශක්ති සමාගමක් වන INVAP ඇත, එය රටවල් කිහිපයකට න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියාකාරක සපයයි.[60] 1991 දී පිහිටුවන ලද CONAE ආයතනය එතැන් සිට චන්ද්‍රිකා දෙකක් සාර්ථකව දියත් කර ඇති අතර,[61] 2009 ජුනි මාසයේදී, ලොව ප්‍රමුඛතම කොස්මික් කිරණ නිරීක්ෂණාගාරය වන පියරේ ඕගර් නිරීක්ෂණාගාරයේ මීටර් 35 ක විෂ්කම්භයකින් යුත් ඇන්ටෙනාවක් සහ අනෙකුත් මෙහෙයුම් ආධාරක පහසුකම් ස්ථාපනය කිරීම සඳහා යුරෝපීය අභ්‍යවකාශ ඒජන්සිය සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කළේය.[62] මෙම පහසුකම ESA අභ්‍යවකාශ පරීක්ෂණ රාශියකට මෙන්ම CONAE හි දේශීය පර්යේෂණ ව්‍යාපෘති සඳහා දායක වනු ඇත. විභව ස්ථාන 20 කින් සහ ලෝකයේ එවැනි ESA ස්ථාපනයන් තුනෙන් එකක් පමණක් තෝරාගෙන ඇති මෙම නව ඇන්ටනාව, ESA හට පැය 24 පුරාම මෙහෙයුම් ආවරණය සහතික කිරීමට ඉඩ සලසන ත්‍රිකෝණයක් නිර්මාණය කරනු ඇත.[63] 2024 දී ආර්ජන්ටිනාව ගෝලීය නවෝත්පාදන දර්ශකයේ 76 වන ස්ථානයට පත්විය.[64]

යොමු කිරීම්

[සංස්කරණය]
  1. ^ "Exchanges in Argentina Move Toward Greater Integration". The Wall Street Journal. New York. 3 April 2013. 7 March 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 13 March 2017.
  2. ^ Devereux, Charlie (18 September 2015). "Argentina's Economy Expanded 2.3% in Second Quarter". Bloomberg. 27 September 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 October 2015.
  3. ^ "Argentina was one of the world's richest countries. Now poverty is rife and inflation is over 100 per cent – ABC News". amp.abc.net.au. 4 October 2023. 20 November 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 November 2023.
  4. ^ "Argentina and the IMF". IMF (ඉංග්‍රීසි බසින්). 26 November 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 November 2023.
  5. ^ a b "Human Development Report 2013" (PDF). New York: UNDP – United Nations Development Program. 2013. 25 July 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
  6. ^ H. Johnson & J. Robinson The World Atlas of Wine pg 300–301 Mitchell Beazley Publishing 2005 ISBN 1-84000-332-4
  7. ^ "Agriculture of Argentina, por FAO". 12 November 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 July 2022.
  8. ^ "Um dos maiores produtores de trigo do mundo, Argentina terá a menor área de plantio em 12 anos". 9 June 2022. 13 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 July 2022.
  9. ^ "2019 Statistical Report on World Vitiviniculture" (PDF). International Organisation of Vine and Wine. 2019. 6 February 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 7 March 2021.
  10. ^ "Argentina's livestock production in 2019, by FAO". 12 November 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 July 2022.
  11. ^ "Argentina retomará exportações de carne bovina à China após suspensão de limites". 29 September 2021. 13 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 July 2022.
  12. ^ "USGS Lithium Production Statistics" (PDF). 9 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 13 July 2022.
  13. ^ "USGS Silver Production Statistics" (PDF). 20 December 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 23 December 2024.
  14. ^ "USGS Gold Production Statistics" (PDF). 9 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 13 July 2022.
  15. ^ "petroleum and other liquids production". 27 June 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 July 2022.
  16. ^ "A ameaça do nacionalismo do petróleo na Argentina". 13 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 July 2022.
  17. ^ a b c d "Información Económica al Día – Nivel de Actividad" (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Buenos Aires: Dirección Nacional de Política Macroeconómica – Ministerio de Economía y Finanzas Públicas. 2013. 10 April 2014 දින මුල් පිටපත (XLS) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  18. ^ "Argentina – Industrial production growth rate". Index Mundi – CIA World Factbook. 2011. 10 March 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  19. ^ "Argentina – Economy Overview". Index Mundi – CIA World Factbook. 2013. 3 December 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  20. ^ "Argentina at TIC 2013: Country pushing CNG, food processing". Digital Guardian. Port of Spain. 2013. 9 November 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  21. ^ Barrionuevo, Alexei (5 February 2011). "Inflation, an Old Scourge, Plagues Argentina Again". The New York Times. 17 June 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 April 2018.
  22. ^ "Indice de precios al consumidor" (PDF) (ස්පාඤ්ඤ බසින්). INDEC. 12 January 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 15 April 2018.
  23. ^ "Argentina inflation soars past 100% mark". BBC News (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 15 March 2023. 17 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 April 2023.
  24. ^ "Top food exporter Argentina confronts rising hunger and poverty". The New Humanitarian (ඉංග්‍රීසි බසින්). 9 February 2023. 18 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 April 2023.
  25. ^ "Argentina imposes currency controls to support economy". BBC News. 2 September 2019. 4 September 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 September 2019.
  26. ^ "GINI index (World Bank estimate) – Argentina". World Bank. 22 November 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 19 December 2022.
  27. ^ Herald, Buenos Aires (18 February 2024). "Poverty in Argentina hits 57%, highest number in 20 years, report says". Buenos Aires Herald. 22 March 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 March 2024.
  28. ^ "Corruption Perceptions Index 2017". Transparency International. 2017. 24 November 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 11 April 2018.
  29. ^ "Corruption Perceptions Index 2014". Transparency International. 2014. 18 April 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 April 2018.
  30. ^ "Argentina Plans to Offer 100-Year Bonds". Bloomberg.com. 19 June 2017. 29 September 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 September 2017.
  31. ^ "Argentina, creditors get ready to resume debt talks after ninth sovereign default". Reuters (ඉංග්‍රීසි බසින්). 23 May 2020. 14 October 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 July 2020.
  32. ^ "Exclusion and poverty are increasingly common in Argentina | Buenos Aires Times". www.batimes.com.ar. 28 July 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 July 2024.
  33. ^ "Argentina inflation hits four-year low as locals dare to hope the worst is over". Reuters. සම්ප්‍රවේශය 17 February 2025.
  34. ^ "Argentina: the economy's normalization will continue in 2025". www.santander.com (ඉංග්‍රීසි බසින්).
  35. ^ a b "UNWTO Tourism Highlights, 2014 Edition". World Tourism Organization (UNWTO). 27 April 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 27 April 2015.
  36. ^ "México DF, Buenos Aires y San Pablo, los destinos turísticos favoritos" (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Infobae América. June 2011. 15 January 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 19 December 2012.
  37. ^ "Argentina – Roadways". Index Mundi – CIA World Factbook. 2013. 14 October 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  38. ^ "The 100 goals of Macri until 2019: from inflation at 5% to 2800 kilometers of new highways". 15 December 2016. 27 April 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 July 2022.
  39. ^ a b c d e "Argentina – Transportation". Encyclopedia of the Nations. 2002. 27 September 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  40. ^ "Argentina – Railways". Index Mundi – CIA World Factbook. 2013. 7 April 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  41. ^ Desde hoy, toda la línea Mitre tiene trenes 0 km සංරක්ෂණය කළ පිටපත 26 මාර්තු 2015 at the Wayback Machine – La Nacion, 09, February 2015
  42. ^ Exitosa prueba en la renovada vía a Rosario සංරක්ෂණය කළ පිටපත 14 මාර්තු 2015 at the Wayback Machine – EnElSubte, 09, March 2015
  43. ^ Otro salto en la recuperación de soberanía සංරක්ෂණය කළ පිටපත 20 මැයි 2015 at the Wayback Machine – Pagina/12, 16 April 2015
  44. ^ Es ley la creación de Ferrocarriles Argentinos සංරක්ෂණය කළ පිටපත 16 අප්‍රේල් 2015 at the Wayback Machine – EnElSubte, 15 April 2015
  45. ^ Ferrocarriles Argentinos: Randazzo agradeció a la oposición parlamentaria por acompañar en su recuperación සංරක්ෂණය කළ පිටපත 16 අප්‍රේල් 2015 at the Wayback Machine – Sala de Prensa de la Republica Argentina, 15 April 2015
  46. ^ "Argentina – Waterways". Index Mundi – CIA World Factbook. 2012. 1 November 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  47. ^ "Argentina – Airports with paved runways". Index Mundi – CIA World Factbook. 2013. 1 November 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
  48. ^ Aeberhard, Benson & Phillips 2000, පිටු අංකය: 76.
  49. ^ Aeberhard, Benson & Phillips 2000, පිටු අංක: 24–25.
  50. ^ Brittle Power සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2 අප්‍රේල් 2016 at the Wayback Machine, p. 144.
  51. ^ "Potencia Instalada Energía Eléctrica". 1 September 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 July 2022.
  52. ^ "RENEWABLE CAPACITY STATISTICS 2022" (PDF). IRENA. 9 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 19 May 2022.
  53. ^ "Argentina investe bilhões para transformar ventos da patagônia em energia". 27 April 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 July 2022.
  54. ^ Reneau, Leandro (29 September 2012). "Atucha III se construirá con un 60% de componentes nacionales" (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Tiempo Argentino. 5 August 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  55. ^ Argüello, Irma (8 January 2009). "Brazil and Argentina's Nuclear Cooperation". Carnegie Endowment for international peace. 24 October 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 9 June 2012.
  56. ^ "Background Note: Argentina". State.gov. 4 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 June 2017.
  57. ^ "Hillary Clinton: Argentina is on the forefront of the fight for nuclear security". State.gov. 13 April 2010. 16 April 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  58. ^ "PEHUENSAT-1" (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Asociación Argentina de Tecnología Espacial. 17 January 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 January 2007.
  59. ^ "'Argentine satellite SAC-D' will be presented in Bariloche". Momento 24. 23 March 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  60. ^ Science and Education in Argentina. argentina.ar
  61. ^ "Satellite Missions". CONAE. 4 February 2009 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 25 October 2012.
  62. ^ "Scientists celebrate inauguration of Pierre Auger Observatory". Pierre Auger Observatory. 7 January 2009 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  63. ^ Interplanetary support station to be installed in Argentina සංරක්ෂණය කළ පිටපත 3 මාර්තු 2016 at the Wayback Machine. Buenos Aires Herald (23 June 2009). Retrieved 25 October 2012.
  64. ^ World Intellectual Property Organization (2024). "Global Innovation Index 2024: Unlocking the Promise of Social Entrepreneurship". www.wipo.int (ඉංග්‍රීසි බසින්). World Intellectual Property Organization. p. 18. doi:10.34667/tind.50062. ISBN 978-92-805-3681-2. 12 December 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2024-10-06.


උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: "upper-alpha" නම් කණ්ඩායම සඳහා <ref> ටැග පැවතුණත්, ඊට අදාළ <references group="upper-alpha"/> ටැග සොයාගත නොහැකි විය.

"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=ආර්ජන්ටිනාවේ_ආර්ථිකය&oldid=748337" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි