ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ
ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ යන්නෙන් පහත දෑ අදහස් කරයි. ලෙසින් ද හඳුන්වනු ලබන, දකුණු ආසියානු දූපත් රාජ්‍යයක් වන ශ්‍රී ලංකාවේ දෙමළ ජාතිකයන් වේ. අද ඔවුන් උතුරු පළාතේ බහුතරයක් සිටින අතර, නැගෙනහිර පළාතේ සැලකිය යුතු සංඛ්‍යාවක් ජීවත් වන අතර රටේ සෙසු ප්‍රදේශවල සුළුතරයේ සිටිති. ශ්‍රී ලංකාවේ සිටින ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ ජනතාවගෙන් 70% ක් ජීවත් වන්නේ උතුරු සහ නැගෙනහිර පළාත්වල ය.
නූතන ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ ජනයා ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරේ පැරණි රාජධානියක් වූ යාපනය රාජධානියේ පදිංචිකරුවන්ගෙන් සහ නැගෙනහිරින් වන්නිමායි ප්‍රධානීන්ගෙන් පැවත එන්නෝ වෙති. මානව විද්‍යාත්මක හා පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂිවලට අනුව, ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ ජනයාට ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතා දිගු ඉතිහාසයක් ඇති අතර, අවම වශයෙන් ක්‍රිස්තු පූර්ව වැනි සියවසේ පමණ සිට දිවයිනේ ජීවත් වී ඇත.
සැලකිය යුතු ක්‍රිස්තියානි ජනගහනයක් සිටින ශ්‍රී ලාංකීය දෙමළ ජනතාව බොහෝ දුරට හින්දු භක්තිකයන් වේ. ආගම සහ විද්‍යාව ඇතුළු මාතෘකා පිළිබඳ ශ්‍රී ලාංකේය දෙමළ සාහිත්‍යය මධ්‍යතන යුගයේ යාපනය රාජධානියේ මළුවෙහි සමෘද්ධිමත් විය. 1980 ගණන්වල ශ්‍රී ලංකා සිවිල් යුද්ධයේ ආරම්භයේ සිට එය ගැටුමට අදාළ තේමා අවධාරණය කිරීම මගින් කැපී පෙනේ. ශ්‍රී ලාංකීය දෙමළ උපභාෂා ඉන්දියාවේ තමිල්නාඩුවේ එදිනෙදා භාවිතයේ නොමැති පුරාවිද්‍යාව සහ වචන රඳවා තබා ගැනීම සඳහා කැපී පෙනේ.
1948 දී ශ්‍රී ලංකාව බ්‍රිතාන්‍යයෙන් නිදහස ලැබූ දා සිට බහුතර සිංහල සහ සුළුතර දෙමළ ප්‍රජාවන් අතර සබඳතා පළුදු වී ඇත. 1956, 1958, 1977, 1981 සහ 1983 දී සිංහල මැර කල්ලි විසින් සිදු කරන ලද වාර්ගික සංහාරයන් සමඟින්, සිංහල පමණක් පනතෙන් පසු නැගී එන වාර්ගික හා දේශපාලන ආතතීන්, දෙමළ ජනයාට නිදහස වෙනුවෙන් පෙනී සිටින සටන්කාමී කණ්ඩායම් ගොඩනැගීමට සහ ශක්තිමත් කිරීමට හේතු විය. ඉන් පසුව ඇති වූ සිවිල් යුද්ධයේ ප්‍රතිඵලය වූයේ 100,000 කට වැඩි පිරිසක් මිය ගිය අතර තවත් දහස් ගණනක් බලහත්කාරයෙන් අතුරුදහන් කිරීම සහ දූෂණය කිරීමයි. සිවිල් යුද්ධය 2009 දී අවසන් වූ නමුත් ශ්‍රී ලංකා හමුදාව විසින් සිදු කරන ලද සාහසික ක්‍රියා පිළිබඳ දිගින් දිගටම චෝදනා එල්ල වේ. සිවිල් යුද්ධයේ අවසන් මාසවලදී දෙමළ සිවිල් වැසියන් 40,000ක් පමණ මිය යන්නට ඇති බව එක්සත් ජාතීන්ගේ මණ්ඩලයක් විසින් සොයා ගන්නා ලදී.2020 ජනවාරි මාසයේදී, ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ පැවසුවේ, ඇස්තමේන්තුගත 20,000+ අතුරුදහන් වූ ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ ජාතිකයන් මිය ගොස් ඇති බවයි.සිවිල් යුද්ධයේ අවසානය ශ්‍රී ලංකාවේ තත්ත්වය සම්පූර්ණයෙන්ම වැඩිදියුණු වී නැත, මාධ්‍ය නිදහස ප්‍රතිෂ්ඨාපනය නොවීම සහ අධිකරණය දේශපාලන පාලනයට නතු වේ.